5 Ağustos 1935 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 10

os 10 Veriyor. Acaba Samsun Urayı Bu iskeleleri Ne zaman Tamir Ettirecektir ? Dünyanın herhangi bir şehrin bir coğrafya hocası, talebelerine: — Karadenizdeki Türk limanları- pr sayımız bakalım? Dediği zaman en tembel çocuğun ağzından dahi “Samsun, adını işi- Zira Samsunun iyaset âlemi kanalından, ge- t âlemi kanalından dünya- ya saldığı öyle bir ün vardır ki onu hatırlamamak imkân hariçindedir. Evet... Sumsunu herkes tanır o ve Halbuki Sam- sunun liman olmak bakımından ala- z #lt numara sıfırdan â- saldırttığı dalga- lara döğdüre döğdüre Samsun ih- raç iskelelerini iskelelikten çıkar - mıştır. Deniz kenarında gezenler bunlara bakıp bakip biribirlerin. soruyorlar: '— Acaba ne zâman tamir edile. cekler?,, Zira iskelelerin fırtınadan arta kalan kısımlarını da bakımsızlık ye- Yip bitiriyor. Tabit bu vaziyetten tecimenlerin ne derece zahmet çek- tiklerini, gemilere eşya yüklerken veya bir gemiyi boşaltırken ne 20r- luklarla karşılaşıldığını tahmin €- dersiniz. M Halbuki, Samsun'hiç te böyle bir lâkete hak kazanmış bir liman de- Bilâkis iskelelerinin bir an evveİ yapılmasını istiyecek ve ya- pılmadıklarını görünce hayret et- mekte, şikâyet etmekte haklı gözü- kecek bir vaziyete yükselmiş bulu- muyor. Samsun urayı, her yıl girip çi - m eşyadan “İskele parası, binlerce lira çekip almakt ğer bu parayı uray “tabil bir gelir, addediyorsa, vatandaşların, iskelesi olmıyan bir Ilmanda iskele parası vermekte tereddüt etmeleri gayet yerinde olur ve hiç kimsenin böyle bir hareket karşısmda bir şey söyle- meğe yüzü olmaz. Yoook eğer bu parayı alan uray vatandaşlara ken. dini zımni bir mukavele ile bağlat- mış addediyorsa her yıl biriken on binlerce liradan nasıl oluyor da iki iskeleyi (üstün körü olsun) tamir edecek bir fedakârlıkta (1) buluna- mıyor? gün koskoca Samsun limanın ve park İskelelerinden kelenin böyle büyük bir tecim lima nın: idare edebileceğini kimse iddi- aya kalkısama; Soruyoruz: Samsuna giren ve Samsundan çi. kan mallardan büyük bir dikkat ve titizlikle iskele parası almak zah - metine (1) katlanan Samsun beledi- yesi, acaba ne zaman bu iskeleleri tamir ettirmek arzusunu gösterecek tr? Bu süsle verilecek en sağlam ce- vap derhal işe başlamak olur sanı- Ve, tekrar ediyoruz yenin Samsun iskele - i tamir ettirmemekteki | ısrarı n akla yakın bir tarafını bulamı- yokuz Acaba neyi beklemekte Gökten vasi inmesini mi? Hele o vinç'er.... Maamafih Samsunun betbahtlığını baret sanıyor 2. Oo Karadenizdeki Türk limanının bir başka eksiği dâ- ha vardır ve motör devrinde i insan kuvvetile ça» tadır. Elle hareket eden bir vinç ne kaldırı Üç ton. Haydi, haydi beş Böyle bir vasıt. ni oşa)tılmasını dü- ününün, iş can sıkan bir yayaşlık- İâ yürüyor ve kan ter | içinde kalan işçileri görünce | insan buğday de- © koşulmuş ve saçları ke - iş samsonlarla karşı karşıyayım sanıyor. İşin fantezisini bir tarafa bıraka- lm. Daha sarih bir fenalığı gözönü- ne koyalım: Büyük ve ağır yükleri bu vinçler- le aktarmak çok ve bu yüzden kaza ve olmuyor. Faraza tâ Samsun limanma kadar sap gelebilen bir otomot iskeleye alınırken Zahire iskelesinden vagonlara kö- mür taşınırken... Gümrük iskelesi ve mahut vinçler. nir, Hatti Bazan kı dıklarını bâzan ötesi berisi kırılır. metli eşya denk ve san - bu vinçlerden kurtulup lü: Binaenaleyh Samsun iskelesinin büyük ve otomatik vinçlere ihtiy: cr vardır. Şimdilik bir tane gi miş olsa bu güzel Türk Jima nefes almış ve gözlere ver dal görünüşten kurtulmuş ter Samsun muhabirimiz Zarifi diyor ki a biraz olacak» gön - fakat 935 inci yıl bile bulunuyor .Acaba 934 nç almak için ayrılan para ne oldu Vinç almanın lüzumsuzluğ rar verildi de “münake «starikile» başka bir yere mi sarfediidi” Netice Samsun limanına elektrik ir vinç almak, Samsu! pılacak iştsrden biri Uray 934 te yapamadığı yapsa bari, Samsün iskelesi olmıyan bir limandır. cumburlop denize daldıkları görü - | TAN sunlular Sizin için!.. iMaamafih...Samsunun Çalışkan iBir Urayı Vardır. Hergün Bir Parça Daha Değişen Şehir Bir Parça Daha Samsun'u ele almca bu güzel | şehirde şehircilik bakımından yapılan işleri az görmek bir hay- li insafsızlık olur. Büyük dünya buhranının ge- lip çatmasma ve para sıkıntısı- nın hergün biraz daha kendisini hissettirmesine rağmen Samsun kendine bir çekidüzen vermenin pılan işler ilk bakışta yabancıla- rın gözlerine vurmaktadır. Şüp- İ hesiz, bütün bu güzel değişik - likleri, Samsun, urayının çalış- masına borçlu değildir. Karade- niz kıyıların en gözü açık ve| canlı Türklerile dolu olan bu şehirde fertler de omuzlarına büyük bir bayındırlık vazifesi | klenmiş bulunuyorlar. Her- gün yeni bir yapı yükseliyor, bi- ribirinden güzel apartmanlar, İ gazinolar ve mağazalarla şehrin görünüşü değişiyor. Yeni evlerin hemen hepsi kü- biktir. Eskiden alaylı yapı kal- falarının zevklerine boyun eğen Samsun'lular artık havaya para atmadan vazgeçmişlerdir. Yeni evlerin plânları mimarlara yap- tırılıyor ve Samsun'lu artık bü- tün medeni ihtiyaçlarını karşı» layan evlerde oturuyor, Maama- fih bütün çalışma buna inhisar etmiyor. Eski evlerden de her- gün ikisinin değiştiği ve tabtanm yerini betona bıraktığı görülüyor. Gelelim uraym rolüne: Hiçbir tekzibe uğramadan de- nebilir ki, Samsun, İzmir, An- kara ve İstanbuldan sonra s0 - kakları en muntazam olân Türk şehridir. Ana caddeler baştan » nuyor. Bütün sokaklar esaslı bir şekilde tamir edilmiş ve birçok yeni caddeler ve sokaklar açıl mıştır, Fırınlar Halkın sıhhati üzerinde du. ran uray, fırmları eski hallerin- de bırakmağı doğru bulmamış ve bütün fırıncıları fırınlarını yeniden yapmağa mecbur etmiş- tir, Şimdi Samsun'da bütün fr- rınlarda modern tesisat vardır ve hepsi kârgirdir. Bakkallar Küçük esnafın ve seyyar sa- tıcıların da halk sıhhati karşı » $ında lâübali ve lâkayt davran- İKÖLTÜR Samsun Kızlarına Bir Lise Ve Bafra Kızla etmemiş bulundukları! Samsuna en kısa zaman içinde bir kız lisesi vermek lâzımdır. Zira Samsun gibi kuvvetli ileri adımlar âtmmış bir Türk kıyı şehrinde genç kızların kültürel bir lâkaydi içinde | yaşamaları hiçbir suretle tabii görü- lemez. Hattâ denilebilir ki Bu İş çok geçikmiş bulunuyor. Mustafa Kemalın Anadoluya ayak bastığı yerde Atatürk devrine kadar bir kız lisesinin kurulmuş ve hic olmazsa Üç beş sınıf yetiştirmiş olması Jâ « sımdı. Son on yıl içinde epey önemli leri halletmiş olan Kültür Ra nın Samsunda bir kız lisesi kurmağı düşünememiş bulunması <idden hayret edilecek bir ikmaldir. Orta tahsillerini bitiren Samsun kızları pek başıboş kalmaktadırlar. Bütçeleri müsait olan ailelerin tabil. kızlarını ya İstanbula, ya yakın şe- hirlerden birinin lisesine gönder- mekten çekinmemektedirler. Fakat asıl okutulmaları ve inkılâp | kültürüne adam akrlir Bulanmaları | icap eden orta halli veya büsbütün ki alya SMM da dakikan dak başa parke ile döşenmiş bulu- * Mektep Lâzımdır (Bu satırları Kültür Umum Müfettişlerinin “âmir makamı haberdar Güzelleşiyor | malarına kat'i surette nihayet | verilmiştir. Bütün bakkallar ve yiyecek satan dükkânlar urayın beğendiği bir şekilde camekân- | lar yaptırmışlardır. Seyyar satı- cılar sıkı bir kontrol altında tu- tulmaktadır. Kafesler Kafeslerin kaldırılmış olması da, hiç şüphe yok, dern görünüşünde büyük bir rol oynamıştır, Samsun Şar Kuru- lünun verdiği karar üzerine kal- dırrlan kafesler Türk inkilâbı -| nın başlangıç noktası olan Sam- | sun'un yeni Türkiye'ye doğru olan yürüyüşe nasıl ayak uydur- duğunu da gösterir. Denilebilir ki, bugünkü gidiş- le Samsun, işler açılacak olur- sa, birdenbire, birinci sınıf bir şehir manzarası alıverecektir. k wep ç Samsunun meşhur Yalı camii Samsubun yeni yapılan morg binasr Tephirhane NE m ESİ rına Bir Orta tahmin © ettiğimiz yazdık.) fakir olan ailelerin çocuklarıdır ki bunlar maalesef orta mekteplerin yarım yamalak verebildikleri kültür merhalesinde zınkkadak kalıyorlar. Bizim fikrimiz şudur: Kız liseleri en büyük inkilâpçr rolü oynamak vaziyetinde bulunan müesseselerdir. Kefeslerin kalktığı yerlerde kök salması Jözem gelen yeni şuuru verecek olan vasıtalar bunlardır. Samsunun yarınki anala- fini derme çatma birer mahalle ka- dınr halinde yetiştirmek affedilmez bir hata olur, Köy mekteplerine köylü çocukla: rın yetişmelerine önem vereceğini söyliyen Kültür Bakanı Samsunda bir kız lisesi bulunmadığını da ü- mutmamaladır. Yine Samsun için, bir orta mek- tep daha istiyoruz. Mevcut orta mek için şehrin mo- |' Türkiye Dahilin Ve Sebze İstatistik Umum Müdürlüğünün tanzim ettiği istatistiklere nazaran 1933 senesindeki yaş meyva ve seb- ze İstihsalâtımız şu merkezdedir: Yaş meyvalar o Ton 1000 ağaç a 50.625 5453 19.952 1106 45.708 3.333 5.559 691 13.888 1799 9.153 713 18.417 1.069 46.781 4.890 260 i 6.799 368 58.237 466 21.300 69 20.938 s3 1.758 39 Ayva Erik Şeftali Kayısı Vişne Kiraz Dut İğde Kestane Portakal Limon Mandalin Turunç Keçiboynuzu (Harup) Nar Muz Kavun, kar- puz 123475 Oo 26733 Sebze istihsalâtımıza gelince: Ba zı sebzelerimizin 1933 senesindeki ekim sahası ile istihsalât miktarları şu suretle tesbit olunmuştur: Yaş sebzeler o Ton (o Ekilen saha Patates 106.873 (o 35.502 Soğan 81.332 (19831 Sarımsak 9.017 4394 aş meyve ve sebze ihracatı Son beş sene içinde Türkiyeden emleketlerine ihraç olunan yaş üzüm, yaş meyva ve sebzelerin ihracat miktar ve kıymetleri aşağt- da gösterilmiştir. Sene Ton 1930 386 1931 176 1932 115 1933 383 1934 134 Taze elma, erik, zerdali, armut: Sene Ton Bin lira 1930 6.034 285,4 1931 3.064 155,7 1932 2995 131,3 1933 1.341 64,9 1934 2.256 106,8 Portakal, mandalina, turunç, İl- men 4 Sene 1930 1931 192. 1933 1934 Kestane Sene 1930 1931 1932 1933 1934 Sebze Sene 1930 1931 1932 1933 206 1934 360 Tave ve kuru soğan: Sene Ton Bin lira 1930 tL 1 1931 740 192 1934 361 49 1934 70 4 1934 40 . Cihan harbinden evvel ecnebi| memleket piyasalarında istihlâk o- lunan taze meyva ve sebzeler mü - him bir yekün teşkil etmiyordu. Harpten sonra birçok milletler vi- taminin sıhhat üzerinde yaptığı yüksek tesiri takdir ettikleri için, Pişmemiş meyva ve sebzeleri fazla miktarda yemeğe başlamışlar ve bu suretle orta ve şimal Avrupası mem leketlerinde, ezcümle Almanyada *Rohesser,, yani çiğ madde yiyenler aamile birçok cemiyetler vücuda getirmişlerdir. Bundan dolayı mer- kezl ve şimali Avrupa yaş meyva ve #ebze piyassları seneden seneye bü- yük fasliyetlere sahne olmuştur. Müstehlik piyasaların vaziyetle « rini gözönünde bulunduran meyva ve sebme yetiştiren memleketler bu fırsattan istifade etmek hususunda azami faaliyette bulunur, diğer ta- raftan bunların sevk ve muhafaza - sında teknik tekâmüller gösterirken Türkiyemiz, yalnız kuru meyva ve sebze ihracatile iktifa eylemiştir. Türkofis bu mühim noktayı ele a- larak bu seneden itibaren memleke- timizden beynelmilel piyasalara ya» pılacak yaş üzüm, meyva ve yaş seb- 86 5 ii Bin lira 22,8 113 sı Ton 3.237 2.616 340 e 94 Bin lira 185,4 118,5 9S 8,5 Ton 574 908 676 310 523 ihracatı: Patates Ton Bin lira | 738 973 s7 0,1 110 245 163 4 — amam ğının Bafra kızlarını da düşünmesi lâzımdır. Samsun kızları nasıl bir lise ihtiyacı içinde krvranıyorlarsa Bafra kıslarıda bir orta mektep yoksuzluğu karşısında bulunuyo - Jar. Bafradan orta mektepte okumak istiyenler Samsuna geliyorlar. Hal- buki Samsun kendisi himmete müuh- taç bir haldedir. Hele küçük çocuklar için bir mü- essese bulunmaması ne acıdır! Sam- sunda bir çocuk yuvası ve bir çocuk tepler ilk okulları bitirenlere yetiş- memektedir. Nüfusu bazı illerden daha çok 0- Jan Bafranın da bir orta okula ihti- yacı vardır, Sonra, Kültür Bakanlı. ' Bahçesi yapılamaz mı? Bu satırları Kültür umum müfet- tişlerinin bu noksanlardan âmir ma- kamı Baberdar etmemiş bulundukla- de Yaş Meyve İstihsalâtı pe İhracatını tanzim çarelerir mış ve teşebbüslere /girişmi Meyva ve sebzelerimizin susunda dahilde ticaret birliklet tesisi için alâkadarlarm nazarı dik- katleri celbedilmiş ve muhte hallerden verilen malümata gi teşebbüslerin müspet netice! diği anlaşılmıştır. Ziraat Bankası bu gibi kooperatif ve tüccar birliklerine hususi kredi açmak suretile yardımlarda buluna" cağı hakkımda Ofise (kat'i vaitlerde bulunmuştur. firmaların adresleri ve memleket * lerde yaş meyva ve sebzelere tatbik olunan gümrük tarifeleri, ambalâj şekilleri ihracat me: sinde şu * belerimize ve Ticaret odalarına bil dirilmiştir. Geçenlerde İstanbuldan Almanys* ya tayyare ile patlıcan ve çilek gön“ derilmişti. Berlin şubemizde leklerimi la Tağbet gördü" ği pa memle * ketlerine gönderilecek yaş meyva ve sebzelerimizin en kısa yoldan v€ €n aşağı navlunlarla soğuk hava ter” tibatmı haiz vagon ve vi Tri yat için Ofise yaprl bet bir surette karşi vekilleri heyeti kara: lel Floksera ittihadına di ? ğumuzdan Triyeste yolile gönderi“ lecek yaş ürümlerimizin transitinf İkalya hükümetince mümanaat olun” mıyacaktır. Yapılan teşebbüs! ir de başarıldığı takdirde memleketin servet kaynaklarından sayılan yöf meyva ve sebzelerimizin yakın bif âtide harici ticaret müvazcnemizd€ mühim bir mevkii tutacağına şüphe yoktur. İspanya ile İş yapan İhra- catcılarımıza İspanya hükümeti | tara memleketimizden yapılan yeniden düşük para koefisyanmıf tatbikine karar verildiği Madrittet telgrafla bildi e ml BORSA —ş.m 3 Ağustos Cumartesi bu aylar için” Sterlin Dolar 20 Fransız frangı 20 Liret 20 Belçika frangı 20 Drahmi 20 İsviçre ir. in Fiori 20 Çek Kron Avusturya gilin Mark Zieti Pengi 20 Leş 20 Leva 20 Dina Yen İsveç Kuron Altın Mecidiye Banknot ç Paris üzerim İngiliz tiras ae Liret Beiga İsveç frangı Leva Florin Çekoslovak kurona Avusturya Pezeta Mark Zieti Pengo Ley Dinar Yen ermovets İsveç kuron Telefon İtihat Değirmencilik TA. $ Şark Değirmenleri Şark Merkez Eczünesi En AR STIKRAZLAZ et esi > Fo yeli 0 sığ e s4 Eikani b İstikrazi dahili TAHVİLAT 4 Rüktm Kupon Kesik Anadolu 1 ve TI mim tahmin ettiğimiz için yazıyoruz. i Tİ Kupon kesik Anadolu Mümessil Kupon kesik