15 Nisan 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

e YYT A 2 ir 4 Tekl Türkiyede Yenilik Mücadelesinin .. Tarihi :: : z Hans Kohnun İngilizce eserinden Türkçeye çeviren: Ali Çetinkaya Bayındırlık Bakanı | ah FOS A < 5S Nisoh &— ehmet Emin Bey model gibi vatanperver bir şairdir. O- * nun hedefi halka tahsil ve terbiye vermek, onlara hitap etmek, onla- — Ti yükseltmektir. O ocağa, ana |— toprağına, vatana sevgi talim e- ğ der. Çiftçilik ve şuurlu işçiliğin — ehemmiyetini terennüm eder. O. — Nun cenge dair olan Türk şarkıla. | rı, Manzuümeleri, vatanperverlik , Mektebi müdavimlerinin esas ser. mayesidir. Uyan, (Ey Türk) şiir- leri, umumi harbin iptidasında vü- cuda getirdiği en müessir vatan- perverlik eseridir. Mehmet Emin Bey bu eserinde Türklerin iftiha- — ra lâyık tarihini ve son asırlarda düşkünlüğünün izlerini çiziyor ve - yeni ve kuvvetli bir Türk devleti. nin müstakbel doğuşunda kehanet gösteriyor, Bunun için Abdülhami. din Türkiyeye Asya vechesini ic. /| bar etmesi gibi Mustafa Kemâl'in - demir iradesinin Avrupa islâhatını — icbar etmesinin program yolması ve K & lş harplerinde bu islahattan —aslolan nasyonalizmden daha mü- — him bir şey olamazdı. ' M ustafa Kemal (Paşa) ve r refikası Lâtife (Hanım), kadımın hürriyeti meselesinde biz- O zat misal teşkil ettiler. Lâtife — , (Hanım) peçesiz olarak her yerde, daima kocasına refakat ediyordu ve kadınm hürriyet hareketini — Bevk ve idare eyliyordu. “Kadımn |— haklarmın müdafaa — cemiyeti dahi kadınım mesleki hürriyeti ve divaş | l da ve l — fidetlerinde değişiklik için müca- — dölü'etti. Şu suretle Siyasi garplı- ” - İaşmak istikametinde icap eden te- /-rakki kemale erdi. Saltanatm lâğvi ve devletin as. |— rileşmesine karşı olan her hangi |bir muhalefet en büyük ihanet O. |— larak red ve tecziye olundu. Büyük - Millet Meclisi için yeni intihap ya. — pıldı ve Mustafa Kemal (Paşa) — tarafından sevk ve idare olunan - Halk Fırkası, kahir bir ekseriyet — kazandı. Yeni meclis, mazi ile olan — coğrafi bağları kırmak maksadiyle - Brinciteşrinde Ankarayı merkezi bükümet olarak ilân etti. — -1923 yılmım 29 teşrinievveelinide resmen Türkiye Cümhuriyeti ilân — olundu. Büyük Millet Meclisi tara- fından ifa edilmekte olan reisicüm- — hurluk makamı, âzasından birinin — ântihabı suretiyle - ihdas olundu. Ve Mustafa Kemal (Paşa) ilk Rei- - gicümhur intihap ve ilân edildi. — -Reisicümhur dahi yine meb'- /—dıslar arasından bir başvekil ve o da “arkadaşlarını intihap ederek mec. “lisin tasdikine arz ve hükümetin " teşekkülünü temin eder. Reisicüm. — hur isterse Büyük Millet Meclisi. nin ve kabinenin içtimalarında ri- etmiye salâhiyettardır. Bu /" tarihten ancak beş ay sonra hilâ- /— fet lâğvolunarak 1924 senesi mar- tınm dördüncü günü Osmanlı ha- — nedanı tardolundu. Ve bütün tah. Bil müesseseleri Maarif Vekâleti. (nin mürakabesi altına konuldu. — 1925 senesi 15 Haziranmda bü. tün Türk adliye sistemini en asri /" prensiplere göre yeniden tensik ve a etmek üzere İstanbulda muh- encümenlerden mürekkep 0- arak Adliye Vekilinin reisliği al- tında bir konferans aktolundu. Vi aş ekil, bir içtimamda, bu ten- ' gik ve ıslâhım esas olacağını ve | cezri şekil ve tedbirlerin kabul ve adapte edilmesini konferansa tav- ' giye ve izah etti. Adliye Vekili dahi konferansem ma nutkunda, ferdi vicdanın mukaddes alâkası olan dinden, dev letin ayrılmasını israrla beyan et. — “Biz kanunlarımızı mütemeddin garp milletlerinin usul ve prensip. “lerine göre tanzim etmek istiyoruz. —Orta zaman prensipleri asri ka- (nunlara mevkiini terketmek mec- bmurivetindedirler. Asri ve mütemed- * <4;_, İ <TT A S din bir millet yapıyoruz. Ve mu- asır ihtiyaçları karşılamak istiyo- ruz, yaşamak iradesine malikiz, bizi kimse menedemez,, demiştir. i çtimaf faaliyetleri tensik etmek ve Şark sanayiini Avrupa seviyesine — yükseltmek maksadiyle iktısadi sahada sanayi şirketleri ve cemiyetleri vücuda getirmiye gayret edildi. 1923 Şu. batında İzmirde bir sanayi kongre. si toplandı. Türkün artan alâkası- nı ve çetin işe olan muhabbetini tebcil eden bir kongre aktolundu. Ziraat Bankası gibi tamamen Türk olan ve hükümet tarafından müra- kabe edilmekte bulunan bankalar teşci olundu. Ecnebi sermaye ve ihtisas yardımınım esası kabul e- dildi. Bunlar yeni milli devlet tara- fından sıkıca mürakabe edilecek. ti. Meselâ bir Alman firması olan Türkiş Vark “Türkish Wark,, lo. komatif, şimendifer malzemesi ve zirai makine imal etmek üzere üç fabrika imtiyazı almıştı. İmtiyaz otuz sene için verilmiş. ti. Bu tarihten sonra fabrikalar ve makineler Türk hükümeti ida- resine geçeceklerdi ve beş sene sonra bütün müstahdemin Türk- lerden olacaktı. Ve dokuz kişilik bir direktörler meclisinde hükü- met tarafından gösterilecek olan: dört âza da bulunacaktı. Sanayi teşebbüslerinin ruhu her vasıta ile teşvik olunuyördü.' Yeni Türk'hü-” kümeti kırtasiyecilik bati itiyatla. rı yerine Avrupanın iş prensipleri. v'ni ve dikkatleriniı sâkmıya uğraşı" yordu. Bugüne kadar ya bir me: mur veya çiftçi olmıya çalışmış olan Türkler tamamen iş adamı olmak için talim edilmek zarure - tindeydi. Üccar sıfımı teşkil eden Er- meni ve Rumların ekseri- si Tül'kiyeyi terketmiş oldukla. rından bu terbiye ve talim mese. lesi daha mühim ve daha esaslı olu- yordu. Yunanistan ile Türkiye a- rasında yapılan 1923 itilâfı ile Yu- nanistanda bulunan Türk ahaliye karşı Türkiyede bulunan Rum a- halinin mübadele edilmiş olması milli devletin prensip zaferini tet - viç etti. Asri bir devlette ekal -. liyet meselesinin halli için olan böy le memleket, böyle millet (Cujusı recis illlus notis) prensipi Büç müsamaha ile geçilebilirdi. Bu prensip Avrupada dinin siyasi prensiplere hâkim olduğu bir dev. rin müntehası olup Vestfalye sulhünü ilham eden böyle mem. leket, böyle din (Cujus rejis illius relijis) prensipinin mütenazırı idi. Türkiye bu mübadele işi ile ayni zamanda Rum patriğini, evvelce Osmanlı devleti zamanında istihsal etmiş olduğu mevki ve vaziyetten mahrum etmiş oluyordu. Vilâyet idarelerinin ve meclisi umumi ve daimi encümenlerinin icrai ve teşrif salâhiyetlerinin ten- sıkı dolayısiyle Türk halkındaki iş ruhu daha ziyade teşvik olundu. Nahiyelere, köylere oldukça haklar ve muhtariyetler verildi. Bununla beraber Türk resmi hayatındaki bu meyiller muhalefetle karşılanı- yordu, (Arkası var) Sanayi Şubesi Yerine Federasyon İktısat Vekâleti tarafmdan hazır- lanan yepi teşkilât kanunu ile haziran başımdan itibaren bazı değişiklikler yapılacaktır. Bu arada bugün ticaret odasımna bağlı olan sanayi şubesi lâğ- vedilecek ve memurları sanayi fede- rasyonu haline getirilecek olan şim- diki sanayi birliğine verilecektir. İzaRl L b b 15.4-937 ğ OTOMOBİLLERE HA Çalınan Malzeme Bulundu Nazilli Fabrikasına Ait Demirleri Aşırmışlar! azilli mensucat fabrikası için Avrupadan getirilen demirlen den mühim bir kısmı motörlerle va - purlara nakledilirken çalınmıştır. An- talya ambarma gelen bu malzeme, bir müddet evvel İstanbuldan İzmire gön- derilmek üzere Ömer kaptanın idare- sindeki motöre yüklenmiştir. Fakat, motörlerle vapura götürülen malze - me, İzmire çıkarılırken üç ton demi- rin eksik olduğu görülmüş ve vaziyet derhal telefonla İstanbula bildirilmiş- tir. Nihayet iş polise aksetmiş, kap- tan Ömerle tayfalardan sabıkalı Kâh- ya Mehmet sorguya çekilmişlerdir. Polis, bilhassa Mehmetten şüphelene rek tahkikatı derinleştirmiş ve neti- cede hırsızlığı bunun ve arkadaşları- nm yaptığı anlaşılmıştır. Azapkapıda hırdavatçı Mihal ve Dimitriye satı - lan malzeme müsadere edilmiştir, Suç lular Müddeiumumiliğe verilmişlerdir. Karabükte Gümrük T eşkilâtı Gümrükler müdürlüğü, demir ve çe lik fabrikaları inşaatı dolayısile Ka- rabükte bir gümrük teşkilâtı kurmıya karar vermiştir. Bu teşkilât İngilte- reden fabrikalar için getirilecek bü- tün malzemenin kontrolünü yapacak ve yabancı eşyaları ayıracaktır. Kad- rosu henüz hazırlanmamıştır. Bura- ee iürükü dlldğükkklü, « Memleketi! izde FHaliçteki Tezgâhta , caat etmişler Liraya Tekne kısımları biten vapur, geçen senenin 28 temmuzunda kızağa kon- muştur, Fakat diğer vapurların yaz hazırlıkları dolayısile tamamlanması biraz gecikmiştir. Vapurun boyu 35, genişliği 6,60 ve yüksekliği 2,45 metredir. Sürati 12 mil olacaktır. Alacağı yolcu miktarı dört yüzdür. * Aiü 40i ı li Türk işçisinin yaptığı ilk yolcu vapuru inşa halinde l Şirketihayriyenin Yeni Gemisi 55,000 Çıkıyor irketihayriye tarafından Hasköy atölyelerinde inşa edil- mekte olan vapurlardan ilki mayıs sonlarında denize indirilecektir. Bu gemi, şimdiye kadar Türkiyede Türk işçi- sinin yaptığı ilk yolcu vapuru olacaktır. CİZ Plâka Parasını ödemiyenler iştef Menedilecek elediye senelerdenberi plâka bofçlfn. biriken otomobillerin lıl.hiplel'il“' Nisanda tebligat yapmış ve on gün İç? borçlarını ödemedikleri takdirde arabalarl? işten menederek haciz altına alacağını bildir' miştir. Bu tebligat üzerine telâşâ düşen otom0 bilciler, cemiyet vasıtasiyle alâkadarlara müri ve dün de belediyeden Haziraf? kadar müsaade almışlardır. j On günlük mühlet bittiği için haczedilen bir iki ” tomobil bu karar üzerine serbest bırakılmıştır. Bütün otomobillerin borcu var Haziran başında senelik muayent * ler başladığı zaman belediye borçlarını tamamen ödemiyen otO: billeri haczedecektir. Yapılan tetkikler, bugün taksid? çalışan bütün otomobillerin eskidt? kalan plâka borçları olduğunu gö” termiştir. Hattâ bunların içinde lerce lira plâka borcu olanlar bile yar dır. Şoförler, bugünkü işlere gört birikmiş bu paraların ödenmesini İfi” kânsız görmektedirler, Bu karar bik edilirse haziranda takside çalıi” cak otomobil kalmıyacağı ileri mektedir. Şoförler, eski borçlarının taksitlef” bağlanması için belediyeye müi deceklerdir. Fakat, belediye e 30 Kişiye Tenekeden Diş Geçirmiş! Emniyet direktörluğü, çok kurnaz- ca ve eşine az tesadüf edilir bir dolan- dırıcılık tahkikatile meşgul olmakta- Arr Simdiva kadar 20 İricinin - Anlan- tir. İstanbul başmüdürlüğü, bu me- murları tesbit etmekle meşgüldür. Bırakılan Çocuklar Artıyor Darülâcezenin çocuk kısmı kadro- su pek fazla dolmuştur. Buna sebep, son günlerde bırakılan çocukların ço- ğalmasıdır, Çocuklara ayrılan kısım, bugünün ihtiyaçlarımı karşılayamadığından da- rülâcezede veni teskilât yanrlacaktır. Anormal Çocuklar Yurdunu bitiren gençler Galatadaki anormal çocuklar yur- dunu bitiren 16 çocuktan birine geçir diği ruhi imtihanlarda muvaffak ol- dîşğu için vesika verilmiş ve bu genç Ankaraya giderek çalışmıya başlamış tır. Diğer on beş çocuğa da bu ay s0- nunda ehliyetnameleri verilecektir. Yunan Turing Klübünün Teşebbüsü Yunan Turing ve Otomobil klübü Balkanlar arasında bir otomobil ya - rışı tertibi için bazı teşebbüslere gi- rişmiştir. Yarış Sofyadan başlayacak Atina — Tiran, İstanbul — Atina ve Osizet — Atina arasmda yapılacaktır. Bir Sabıkalının Açtığı Dava Bir hırsızlıktan dolayı hakkında ta- kibat yapılan sabrkalı Cemil, tahkikat sırasında Emniyet müdürlüğünde ko- miser Eşreften dayak yediğini iddia ederek adliyeye başvurmuştur. Bu davaya dün asliye üçüncü ceza mah- kemesinde başlandı. Komiser Eşref, suçunu meydana çıkardığı için kendi- sine muğber olduğunu, bu yüzden if- tiraya kalkıştığını iddia etti. Suçlu, dayak yediği sırada orada bulunan bazı kimseleri şahit olarak gösterece- ğini söylüyordu. Mahkeme, şahitlerin çağrılması için başka güne kaldı. d, ddd v İ Ni v FN YŞ Plân ve inşa projeleri girketin — fen 'İmüdürü Alman Dilk ve muavini Rıza tarafından hazırlanmıştır. Büu vapur, bugünkü 72 - 73 numa- raların hemen aynidir ve biraz daha büyüktür. Vapurun makineleri bir haftaya kadar yerlerine konacaktır. Kazanlarının ve diğer parçalarının yerlerine yerleştirilmesi denize indi- rildikten sonraya bırakılmıştır. Gemi Ağustosta işliyecek Vapura konacak makineler Hidivin Talma ismindeki yatından satın alım- mıştır. Yatın makineleri çift olduğu için biri bir vapura, diğeri de sonra- dan yapılacak olan vapura konacak- tır. Bundan başka Almanyadan 6000 liraya iki yeni kazan getirilmiştir. Ka zanların her biri yirmişer ton ağırlı- ğmdadır. Vapurun ağustos ortalarım- da tamamlanarak işlemeğe başlaya - cağı tahmin edilmektedir. Şimdi ya- pılan hesaplara göre, bu gemi 50 — 55 bin liraya mal olacaktır. Çok u- cuz görülen bu fiyat buradaki işçi ve diğer ücretlerin azlığından ileri gel- mektedir. ON METREDEN YUVARLANDI Tophanede Hendek caddesinde otu- ran Hayreddinin 3 yaşındaki çocuğu İsmail, evinin bahçesinde oyun oy - narken 10 metre yüksekliğindeki du- vardan sokağa düşmüş, ağır suürette yaralandığı için Etfal hastanesine kaldırılmıştır. Cereyana Çarpılan Çocuk Üsküdarda, İnkılâp caddesinde otu ran Alinin 16 yaşmdaki Hayreddin is- mindeki çocuğu bahçe duvarı üzerine çıkarak elini elektrik teline değdir - miş, cereyanın tesirile 6 metre yük- seklikten sokağa düşerek ağır suret- te yaralanmıştır. Beyoğlu birinci ilk okul talebesinden Nesim kızı Sin- dafon da mektep bahçesinde oynar - ken duvardan sokağa düşerek ağır surette yaralanmış hastaneye kaldı - rılmıştır. dırılmasına sebep olan hâdise şudur: İsmail Hakkı isminde bir dişçi kal- fası Mısırçarşısını dolaşarak bir cok esnafa altın diş yapmış ve ortadan birdenbire kaybolmuştur. Aradan birkaç gün geçince dişleri- ni yaptıranlar altın diye takılan kron- ların çatlamağa başladığını görmüş- lerdir, Yapılan muayenede bunlarm altın değil, halis teneke olduğu anlaşılmış- tır. İş polise aksetmiş, fakat bütün a- raştırmalara rağmen İsmail Hakkıyı bulmak mümkün olamamıştır. ümrük Mahzenindeki Kayıtlar Gümrükler Vekâleti istatistik ve tetkik müdürü Recai, dün Ankaradan şehrimize gelmiştir. Recai, İstanbul gümrükler başmüdürlüğünde bazı tet- kikler yapacak ve bu arada gümrük tetkik heyetlerinin çalışmalarını göz- den geçirecektir. Bundan başka merkeze ait olup ta İstanbul gümrükleri — mahzenlerinde toplanan eski evraktan imha edilmesi lâzım gelenlerinin tesbiti için uğra - şan komisyonun çalışmasile de meş- gul olacaktır. Recai, dün İstanbul Gümrükler Başmüdürlüğüne giderek çalışmalarına başlamıştır. Elektrik ve Havagazi Tarifeleri Elektrik ve havagazi tarife komis- yonu bu hafta toplanacak, veni Üüç bu şekilde yapılan müracaati etmemiştir. Bu da Otomobillere | Musallat Olmuş' Otomobil hırsızlığı suçundan hak kında takibat yapılan Hayikin ar8” A VPAAMN A Ati SbcedbarTanecarkayer | sil, Tokatliyan ve Perapelas önüf0” duran 15 — 20 kadar otomobili 803” duğunu itiraf etmiştir. Bir çok N kolar ve otomobil âletleri sattığı YE” lerden geri almımmıştır. ; Sanayi Birliğinde j Dünkü Toplan'l'_'î Dün deri âmillerile deri ithalât6f ları ve kurşunkalem - fabrikatör ç Sanayi Birliğine çağrılmış ve V ,.dlı' letten gelen talimat dairesinde kef'| mesleklerine ait gümrük tıırif*!l’tl hakkımda mütaleaları dinlenmist”” Dericiler, tekrar toplanacaklardıIr. Kuzu Derisi Piysası Açıld — Kuzu derileri piyasası dünden iti*; ren açılmıştır. Bu derilerin çifti ü rinci parti olarak 120—150 kurus rasımda satılmıştır. Koyun derilerif den hava kurusu olanlar 55—58 yi ruştan, tuzlu kuru deriler de 45): | kuruştan satılmıştır. Keçi detilef” | se 180 — 185 kuruştur. Beyazıt Meydanında Küçük Bir Kazd Üniversite meydanında uçu ş besi yapan Alaeddinin plânörü yef? inerken küçük bir kaza olmuştur- te Meydanda bulunan seyyar satw; K mail, plânörün indiği istikamet€ yer aylık tarifeyi tesbit edecektir. Tram- vay tarife komisyonu mayıs başların- da toplanacaktır. muş, plânörün kanadına çarpafldı;”_ ralanmıştır. İsmail tedavi altın 15 Nisan 937 PERŞEMB£ Rasat merkezlerinden alınan malâmata gör:.'îmzün hava mütehavvil bulutlu olarak ktir. Bazı larda yağışlı olma sı ihtimal dahilindedir. Dünkü Hava Dün hava açık ve güneşli geçmiştir. Hava tazyiki 761 milimetre, en fazla mcakhk_ 17, en az s: 8 santigrat kaydedilmiştir. Rüzgâr, şimal istikametinden ve saniyede bir metre süratle esmiştir. Safer 3 1356 Hicri Güneş: 5,21 — Öğle: İkindi: 15,57 — Akşam: Yatsı: 20,24 — İmsâk: