9 Ocak 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 9

No, $ oaassr a We 1 H- feci bir felâketle neti. r celenmişti. (8 teşrinievvel — 334 — 918) Bint, sadrazam Talât paşa — ka. | binesi ile beruber — istifa etmek. Jİ © Gttihat — Terakki saltanatı) hitama ermişti. . Padişah Vahdettin, bir takrm in © hesaplara binaen, sadaret ma- Müşir Ahmet Izzet paşayı #etirmişti, Teşrinievvelin on dör- günü iktidar mevkiine ge. U bu kabine, ancak teşrininani. YİN 9 uncu gününe kadar mevkiin. tutunabilmişti. Sadaret mevki. göz dikmiş olan bazı menfaat. ler He, saklandıkları köşeler baş kaldıran İstanbuldaki eski (Hürriyet ve Ithâferar) m: — Bu kabine, ittihatçıların mas. Kesinden başka bir şey değildir. (4 tetlar, ortadan zâhiren silindi. Yer. Hakikatte memlekete onların Tuhu hâkim. Gizli icra vasıtaları işte bu kabinedir. Diye, bir velvele koparma'arı 1. rine, Izzet Paza ile arkadaşları, İRtifa etmiglerdi. Bu kısa müdedt zarfında, başlıca mühim vaka cereya:. etmişti: 1 — (ittihat — Terakki cemi. Yeti) nin bir kongre akdederek ken kendini feshetmesi. 2 — Ittihat — Terakki cemiyeti #kânmdan bazıların, (Teceddit ki 9) mamite yeni bir siyasi fr. teşkil etmeleri, $ — Ittihat — Terakki cemiyeti Kânınm en mühiinlerinin, İstan - İu'dan firar eylemeleri, *— Mondros mütarekesinin edilmesi ve mütarekename ah kime mucibince, Istanbula Ingiliz Ye Fransız harp gemilerinin gir Mesi, Padişah Vahdettin, memleketi i. Mata eden buhranı artırmamak &. Sin, Londra sefiri Tevfik paşayı *adaret makamma getirmişti, Fa. mütareke akdini müteakip sü. Tile toplanan mebusan meclisi; İrinisaninin 18 inci günü meclis. beyannamesini okuyar “Tevfik Paşaya karsı giller yiz gösterme. Bis. Gürültülü bir içtimadan son. PR. dağstıvermişti. Ancak, bazı te- Wirler ve düşünceler dolayısile mectis *tesi giin tekrar müzakereye gi- Yimniş.. bu süretle Tevfik Paşaya İtimat reyi verilmişti. O tarihe kadar ne Istanbuldaki, Yene de memleket haricindeki 08. (Hürriyet ve Itilâfçılar) fiten an Milçük bir mevcudiyet gösterme » Mişlerdi, İngiliz kuvayi askeriye. Bile Nik defa olarak Istanbula giren (sabuk erin: harp binbaşı: Manav Nevres B.) den başka, hiçbir #küfçı da Tstanbula yam i Tai Ve teneterdenberi dört gözle bekle. günün gelerek, düşman fi. ların Istanbula girmesi Üzeri. bir anda Istanbula şitap etme. İri lâzım gelen itilâfçıların böyle davranmaları, sebepsiz değil. A id dak EE Sr Re RARBR $& A? RAĞERERRE & aa Bunlar, ittihatçılarm bir anda si. sahasmdan çekilivermelerint tir türlü akıllarma ve havsalala. DEE EKE) : 9 Bir manevradır... Artık siyasetin. Şirdu olan bu etiretkâr adamlar, aç aka gizli bir ihtil#” hazırlıyor- » İstanbulda, son oyunlarını da #aklar.. memleketi, kana bo Ücaklar... Hele, itilâf devletlerinin İYike yerleşmesini bekliyelim.. aya» İnuzla giderek, budala gibi ken- nizi ittihateıların ağına düşürmi Yeli, diyorlardı. * Pon bu müddet zarfında da boş durmayı muvafık gör- gizler. Yektile hürriyet ve iti- fırkasınm mânevi hâmisi ad - padişaha, kendi mevcu- BUANZELERREYA Nasıl doğdu ? - Nasıl yaşadı? - Nasıl battı? — İKİNCİ KISIM — Talât Paşa diyetlerini hatırlatmak İçin derha faaliyete geçmişlerdi, Mısırdaki itilâfçılar, Sadık Beyin riyaseti altında bir içtima akte- derek girişecekleri faaliyetin şek. lini tesbit etmişlerdi. İlk iş olarak ta, müşterek imzalarla, padişah Vahdettine hitaben şu telgrafı çel mişlerdi: TELGRAF SURETİ — Aynen — Zatı Şevketmeabı Cenabı Padişahiye “Cenabı hak, ömrü şevketi Şa. hanelerini müzdat buyursun. On senedenberi, İttihat ve Te. rakki cemiyetinin dahili ve harici takip ettiği siyaseti sktme, mem. leketi bugünkü hal ve felâkete var. dırmı$.. ve bu müddet zarfında (hakiki vatanpervermm) (1) tara. İmdan ıslahı idare namına ibzal 0. lunan mesai, maalesef muvaffa - kıymetbahş olamamıştır. "Tahta âli bahtı Osmaniye cülü- su hümayunları, memleketimiz için fatihni saadet olduğunda şüphemiz olmadığından, ittihat cemiyetinin hatimel ömrü makamında telâkki olunmuş.. ve binacmaleyh; mevad. dı âtiyenin, hâkipayı şahanelerine arzına cüret edilmiştir. Evvelâ — Intihabı, muvafıkı meş rutiyet olmıyan meclisi mebusanın feshi.. ve, memaliki mütemeddine. de olduğu veçhile, kanun dairesin. de serbest Intihabat icrası, Saniyen — Heyeti âyana, evsa. fı kanuniyeyi haiz olmıyarak cemi yet tarafından tayin ettirilen aza. ların ihracı, Salisen — Yeni teşekkül eden Tevfik Paşa kabinesinde, ittihada mensup rical bulundurulmaması. Rabian — ittihat ve Terakki ce miyeti tarafından, on senedenberi ceraimi siyasiye ile mahküm edi . lenlerin, bilâ istisna ve bilâ kaydü şart affı, Hanisen — Cemiyeti ittihadiye. nin; cürmü siyasiye tatbik edeme mesinden naşi, bigarazin ceraimi âdiye İle mahküm ettiği eşhasn, iadel muhakemeleri, Sadisen — Milleti, bilâ lüzum harbı umumiye sevkeden kabine i. le; on senedenberi gelen ve bir çok ceraim İrtikâp eden, ve cemiyetin afali cinaiyesine müsaade ve İşti. ruk eyliyen ittihat kabinelerinin.. ve her hususta icrayı nüfuz ile ka bineleri ellerinde bulunduran rüe. sayı İttihadiyenin hemen hapisle - rile tahtı muhakemeye aimmaları. Sablan — Memaliki o şahanele. rinde mevcut İttihat klüplerinin Si ze (i) İttihatçıların mesalim ve sevyintmr Grip dökerken kendilerine (hakiki va danperver) namı veren bu efendiler, bir srdaki (Entellijens Servis) ten aldıkları maaşlar mukabilinde imzaladıkları makbuz larm henüz mürekkebi kurumadığını ünütü .orlardı TAN Yazan: Ziya Şakir Mısırdaki Htilâfçılar ik olarak işe girişiyorlar sed ve bendleri.. ve şimdiye kadar asayişi ihlâlden başka bir hayra yaramıyan bu cemiyetin, mesleğin deki anarşi fikir ve ruhunun imha. sı neye mütevakkıf İse anm İcrasi. le, memleket ve millete rahat yüzü gösterilmesi, Saadeti milet, ve selâmeti mem leket namma; mevaddı maruzanın bir an evvel mevkii tatbike vazı hu susuna, müsaadel seniyelerinin şa yan buyurulması babında... Bu telgraf. Padisah Vahdettini memnun etmişti, Çünkü, meşruti. yetin ilânı günündenberi İttihat. çılara diş bi'eyen bu adam da ar. tık intikam zamanmın geldiğine hilkmetmişti, Vahdettin saltanat makamma geldiği zaman. memleketin bütün silâhlı kuvveti ittihatçıların elinde bulunduğu iç'n. onlara karşı kal . binde beslediği ezeli kini, izhara cesaret edememiş: O da bittin itilâfçılar gibi: — Tülâf devlet'eri nasıl olsa ga. lebe edecekler.. ve hiç şilphesiz ki; bünun. netiessi olarak bir müddet için memleketi işgal eylivecekler, Iste o zaman benim günlim gelir. Demiş.. ve neticevi beklemisti Nihayet o beklediği gin de gelmiş. ti. E Pirinç Fiyatı Birdenbire Fırladı Son günlere ksdar hebir değişiklik göstermiyen pirinç ( piyasamızda İki gündenberi kilo başına ve cinsle- rine göre 050-1 kuruş kadar yüksel me olmuştur, Sebebi, Romanya ile ya pilan anlaşmadan sonra Türk pirinçle rinin Romanya piyasalarından iste nileceği ve Romanyaya pirinç ihraç olunacağıdır. Filhakik» Romanya el verişli bir fiyat bulduğu takdirde pi yasalarımızdan pirinç alacaktır. Fa. kat sebepsiz olarak fiyatlerin yükse! mesi bu yeni ve dost mlişteriyi kaçr rabi'ir. Bu sene zaten pirinç mehsu- Himüz boldur ve ihliyacımızdan faz. ladır, Geçen seneden de kalmış pirinç 8toklarımız vardır, Pirinç tüccarlar: nın Romen piyasalarile alâkalı bulun maları ve müsait fiyatlar teklif et meleri beklenmektedir. Yerli pirinçlerden Mersin malları 17-17.5 Antalya pirinçleri 19.20. Ads pazar malları 20-21, Tosya pirinci 19.205. Orhangazi 21-22. Bursa pi » rinci 20.5 « 215, Violona 22 - 23, yer W Bombay 20,5.22, Edirne pirinci 20 22 kuruştur. Ecnebi pirinçlerinden Hint pirinci de 36-37 kuruşa toptan satılmaktadır. i Yumurta Satışları Yumurta piyasasında durgunluk görülmektedir. Almanya, İtalya ve Yunanistan için son hafta içinde faz la mal satılmamıştır. Son yumurte fiyatlarına göröe 1440 tane'ik iri yu murtalı sandıklar 32-33 lira arasın dadır, Soğuk Dalgası Radyoda her akşam aradığımız kısa dalgalar, orta dalgalar ve u- Soğuk dalgasmı biz Istanbulda ötedenberi biliriz. Zorlu kış mev- simlerinde kasırga estiği vakit 40- ğuk ta çok şiddetli olur. Fakat biz İstanbuldaki soğuk (o dalgasam Balkan dağlarından Karadenize indiğini ve oradan bizim Bo- gaziçine girdiğini sanırdık. Ki- taplar da İstanbuldaki kasırgaları ve onların neticeleri olan soğuk dalgalarını böylece gösterirlerdi. Halbuki Iskandinavyalı hava â limleri soğuk dalgası işinin bu kar dar basit olmadığını bize öğretiyor gelen soğuk havrnım cenuptan ge- len sıcak havadan üstün çıkarak onu kaplamasından ileri gelirmiş. Sıcak hava soğuk hava tabakası” an içerisinde kalarak bütün hava kitles'ni oynattığından kasırga hâ- değildir. Soğuk dalgasınm kasırga İle birlikte gelmesi havadaki elek- trikte de bir değişiklik olduğunu gösterir, Havada elektriğin değiş- mesi deyince de, onun kötülükleri ai biliriz. Bayağı soğuk hava, ne- kadar soğuk olursa olsun, elektri- ği azdır. Insana dokunmaz. Halbu- ki soğuk dalgası havanın elektriği- ni karıştırır, radyoda on güzel ses Teri bozan parazitler gibi bir takım karışıklıklar hâsıl eder, Radyo ile soğuk hava arasmda” ki benzeyiş yalnız bu kadar değil dir. Kisa dalgalarla çalışan kuv- vetli radyo merkezlerine yakin bu lunan adamlarda başağrısı, kırık» Irk. bazılarında ateş ve ziyade hal- sizFk olduğuna çok dikkat edilmiş tir. Hava değişikliklerinden çok müteessir olan ve işin as'eu bile mediğimiz içim sadece sinirli dedi- Zimiz kimselerde de, kar yağma- dan, hattâ kasırga çıkmadan önce halsizlik, başağrısı, kırıklık oldu- ğunu bilirsiniz. Soğuk dalgası insanda boğaz ağ- rısı yapar, romatizma sancıların uyandırır, göğüs hastalıkları geti. rir. Kanm kimyasmı bile değisti- rir: Kanda normal nisbetindeki şekerle birlikte potasyom ve koles- terin artar, buna karşılık tuzla, f0s- fat azalır, Soğuk dalgasmdan en ziyade rak ihtiyser karşılıyamıyacak kadar azdır. Çiçek yetiştirilmesi de imkân sız gibidir. İklimin ayni tesirleri bir kısım mahsuller üzerinde daha çok müessir olmaktadır. Pamuk, pirinç. susam, ONohut, Mercimek, ku - ru sebzeler, Romanya pazarların da daima kolaylıkin satılabilen ma lardır. Bazı taze ziraat mahsullerile çiçeklerin istihsal masrafları azaltıla cak olursa bunların 18-24 saat içinde Bükreşe kadar kolaylık'a göönderil mesi mümkün olabilecektir. Bu mad delerin Romanyaya ihracı suretile Bulgaristan, Italya ve Fransanm baş mahsullerini alan şimal memleketle ri gibi bizde daimi bir müşteri bul muş olacağız, İkinci sebep, Türk mahsullerinin ik'im ve toprak itibarile nefis olarak yetişmesidir. lerimizin mütenevvi nisbeti mükem - mel bir dereceye varmamış olmakis beraber en iyi ve makbul kaliteleri kazanması iklim ve toprakların bere ketli tesirlerinden İleri gelmektedir. Eğer başlanılmış olan ziraat şartla- rı ve nevilerin ıslahı işi başarlacak olursa dünyanm en yüksek rândı - manlı ve en makbul ki li mahsu - KONOMİ Romanya İe İıcaretimiz Piyasa Anlaşmayı Çok İyi Karşıladı Romanya ile yapılan yeni ticaret anlaşması ihracatçı tüccarla- rımız arasında çok iyi karşılanmıştır. Romanya ile iş yapmak üze- re bazı Türk firmaları Bükreşe gitmiye karar vermişlerdir. Ro- manya p'yazalarınm Türk mahsullerini tercih edecekleri de hu- #usi surette alınan haberlerden anlaşılmaktadır. Bunun iki sebe- bi vardır: Evvelâ, komanya ve komışularmın a vii iklimi ziraat mahsullerinin ye üştirilmesine (müsait (değildir. Türk Paras Meselâ, şiddetli donlar yüzün den (sebzecilik © inkişaf © etti - Koruma rilememektedir. * İklim © itiba - i rile yaz sebzeleri de yaş ve kuru ola Kararnamesi (Türk parasmın kıymetini koruma hakkındaki | 12 sayılı kararnamenin Beşrine devam ediyoruz:) Medeni ecnebi paraların ithali ve alım satımı serbestitr. Ancak bunla rın memleketten Ihracı kambiyo wü rükabe mercilerinin müsaadesine bağ kdır. Seyyah acentalarının vaziyeti Madde 3 — Bankaların tâbi bulun duğu şerait dairesinde gişelerinde yalnız ecnebi seyyahlarından katabi yo ve ecnebi nukudu alımı müamele sini yapmak isteyen Vagon Li vess ire gibi seyyah acentaları bir beyan same ile kambiyo mürakabe mercile rine müracaat ederek mezuniyet al makla mükelleftirler. Bu muameleyi yapmıya mezun kılının müesseseler | müşterilerinden aldıkları kambiyo ve ecnebi nukudunun nev'i ve mikdarı nı ve satanm isim ve adresini ve tahi iyetini mübeyyin bir isteyi on beş günde bir kambiyo mürakabe merci lerine vermiye ve bir gün zarfında al dıkları ecnebi nukudunu, bankaların kapalı olduğu günler müstesne ol mak Üzere 24 saat zarfında bankala râ satMIYa ve satış pusulalarını kana biyo milrakabe mercilerine ibraz ey ünü yetiştirmemiz kün olacak- tır. Bu inkişaf bilhassa Romanya gi bi daha uzak şimal memleketlerine bile yaş ziraat mahsullerimizin ihra cın! kolaylaştıracaktır, Zahire Satışları Dün zahire borsası satışları, gev- şek ve iştihasız geçmiştir. Piyasaya on bir vagon zeh're gelmiş ve pek 2. xi satılmıştır. Yumuşak ve sert buğ- daylarda fiyat değişmemiştir. Yalnız evvelki gün yükselmiş o'an arpalar- da yükselme nisbeti sabit kalmıştır. Arpa fiyatı 410.412 kuruştur. Çay darlar 435 5 kuruşa satılmaktadır. BORSA 8—1—938 PARALAR 128,— B8— tüv sa— 22 580. 2— 10 82— e 2950 22— 25, — 32.— n— 625.— 60— 1075,— 1017,— 213p 2lü ÇEGLER Açılm Kapan Kron isveç Sterlin Atm Banko Paris Nevyork Milano Brüksel Atina Cenevre lemiye mecburdurlar. Bu müessese ler tarafmdan satın alınan çekler ecnebi mem'eektlere sit bilet satış hasılatından tenzil edilerek kambiyo mürakabe mercilerinin müsaadesile aynen ihraç olunabilir, Madde 4 — Türkiyeye gelen sey yah vapurlarndan kambiyo ve ecne »i nukudu alım muamelesini ifaya Cümhuriyet Merkez Bankası veya bu bankanın tensip edeceği diğer bankalar mezundur, Madde 5 — Borsa bulunan mahal lerdeki bankalar gişelerinde yapıla cak kambiyo alım ve satım fiatları, mikyas olarak kabul edilmiş olan dö vizlerin o andaki borsa fiaarma na zaran Türk lirası tutarmın nihayet binde ikisini tecavüz edemez. Borsa olmıyan yerlerde bu fark inde üçü tecavüz edemez. Madde 6 — Bankaların Ma'iye Ve kületinin mezuniyeti iâhik olmadıkça ecnebi kamhiyasunu ve nukudunu karşılık tutarak Türk lirası olarak avans vermeleri memnundur. Döviz o'arak sermaye Madde 7 — Türkiyede iş yapmak istiyen hariçte müesses ecnebi şirket ler yapacakları işin istilzam ettiği sermayeyi hariçten döviz olarak ge trmiye mecburdurlar, Girdikleri iş icabı hariçten sermaye getiren inşa at şirketleri ve müteahhitler bu işle rin ifası esnasında hariçten doğru ri Türkiyede hangi bankaya sattıklal rını, sorulduğu takdirde, isbat edici vesaiki hazır bulundurmaya mecbur Aurlar. (Arkası ver) Borsamızda Dünkü Muameleler Dilin borsadaki satışlarda Ün'türk 18.65 lirada açılmış ve ayni fiyatta kapanmıştır, Ikinci ve üçüncü tertip Unitürkler 18.55 liradır, Anadolu tah vil ve mümessillerinde, bisselerde, mili tahvillerde hiçbir değişiklik ol mamıştır. Aslan çimentosu 9.95 lira dır, Merkez bankası bir sterline 625-, 628 kuruş fiyat tespit etmiştir. Lon- dra borsasmda bir sterlin 147,37, do. lar ise 5,0004 tür, ad