26 Ağustos 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 8

Sulh Ordusu Geçerken... (Başı 6 ncıda) imdi artık, bu asker mille- 5” tin, bugün mukaddes nöbe. çe girmiş bulunan evlâfları geçi. yorlar. O nöbete başlıyacakları mesut günü gözliyen gençlerin, ve o nöbeti savmış.bulunan ihti- Yarların yüzleri, asil bir heyecan. Ja, sararmış. Güneş vurdukça, piyadelerin süngüleri, ve kasketlerinin üzerle- “tindeki gözlükler birer pırlanta gibi pırıldıyor. Ekmek kabuğu gibi kızarmış yüzlerinde, tarihi dolduran şanlı zaferlerin gururu var. Pakat süngülerinde bir damla kan yok, Belli ki, tıpkı gözleri gibi parlıyan süngülerini, kalbleri gi- bi temizlemişler. Ve belli ki, keş. kin süngüsüne bütün tarih bo. yunca bulaşan düşman kanlarını silmiş bulunan bu ordu bir sulh ordusudur. Geçenleri seyreden ak sakallı ihtiyarlara bakıyorum: Hepsi de, birer delikanlı gibi, dimdik kesil. miş: Türk ordusunun geçişi, onla. rın, fennin, tababetin düzelteme- diği bükülmüş bellerini bile doğ- rultmuş... Zira bu ordunun geçişinde, uzun yılların yaprattığı yorgun yürekle. ri bile şahlandıran sari bir azamet var.., Cümhuriyetimizin; / istiklâlimi. zin, ve yıkılmaz inkılâplarımızın yenilmez bekçileri, elli altmış met — re uzunluğunda birer sıra halinde önümüzden geçerlerken, her dizi, gözlerimize, şanlı bir zafer desta- »inin canlı bir masrar gibi görü. nüyor!, Her sirada, tam otuz nefer var. Önümüzden geçerlerken bakıyo- © rum: Bu upuzun Sıralar, cetvelle çizilmiş birer çizgi gibi dümdüz... Her birinin ayrı, büyük, şanlı ve tarihi birer destanı olan Meh- metçikler, bir arada, “yan yana, kol kola, hep bir dava yolunda, ve hep bir adımla yürüyorlar. ” “— Gelemezsin... Duramazsın... Alamazsın... Yene. mezsin!..... diyen, ve mutlaka ite- at emreden azametli ve hâkim bir mâna var, Şimdi gözlerimin önüne: “— Türkiyeye varacağız!.r di- Ye sayıklıyan, yüzleri açlıktan sa. , Yarmış, ve çıplak bacakları değ- nekleşmiş bazı biçareler geliyor. Onları kulaklarından tutup sor- mak İstiyorum: o “— Size p şarkıları öğretenler, Türkiyenin burası olduğunu da söylediler mi?., * ri ver Ve alaylar geçiyor... Tanklı alaylar... #lotosikletli alaylar... Toplu alay- EN eye kei Makineli a- lar... ve alaylar Per hr Hiç şüphe yok ki, alaydır - lar: Türk ordusunun, vr dan şüphe edenlerle alayıdır bun. te Ve inanmamak mümkün değil ki, artık, dünyanın en sağlam çelikli © yüreğine malik olan Türk ordusu, bugün, dünyanın en modern silâh- lara da sahiptir. Elverir ki kıyamet kopmiya, ve dünya, skoda tipi silâhla, Türk ti- © pi dövüşü bir arada görmiyeko. sun! Gözlerim yine Sıdıka onbaşıya ilişiyor. Belli ki, her alay sancağı nı heyecanla selâmlıyan yaşlı ana- nın dizlerindeki derman hayli a. — zaldı. Bunu, benim gibi sezenler- - den birisi; “— Valide, diyor, sen zahmet oetme artık.. Mazursun: Selâm vermesen de olur! Sıdıka onbaşının hasıl hırslan- dığını tasavvur edemezsiniz: Bu sözleri söyliyen vatandaşı evvelâ gözleriyle terletti, Sonra: *.- Selâm vermek te ne demek evlât... Dedi. Ben o sancağa iki tane can verdim!,, Tam dört saat oldu: Ve yüz bin insanın önünden, tam yüz bin as. “ker geçti. Şimdi, Türk Afyon dağlarında, düş man ordusunun cesaretine top at. iran Türk topçularından sonra, en arkadan, tarihin meşhur ve Fransada Polonya Için Dövüşecek (Başı 1 incide) M. Daladler, Papa, Roosevâlt, kral Leopold'ü sulh için çalışanları hür. metlio yadederek Fransanın bütün bu teşebüsleri teyit ve tasvip ettiğini söylemiş, daha sonra İngltereden bahsederek İngilterenin yalnız ken- di selâmeti için değil, insanlığın şe- refi için harbe hazır olduğunu ve In. giltere ile Fransanın bir blok teşkil ettiğini söylemiş ve sözüne şu şekil. de devam etmiştir: “Hepimiz, hâlâ akıl ve kiyasetin muzaffer olmasını bekliyoruz. Fakat akıl ve kiyasete yapılan müracaatlar boşa giderse o zaman evxek. kadın bütün Fransızların cesaretine müra- caa* edeceğiz, Fransa, sulh ister. Fa. | kat esareti kabuletmez. Fransa, mem İeketin selâmeti namına mümkün 0- lan her fedakârlığı göze almıya ha- zırdir.,, * Diğer taraftan mebusan meclisi haricye encümeni, Alman-Rus pak tını protesto eden karar suretini ko munistlerin muhalif reyine karşı Heyetler Moskovadau Ayrıldı Moskova, 25 (Hususi) — As- müzakereler yapan İngiliz ve | Fransiz heyetleri bu akşam Moskovadan hareket ettiler. Heyetler daha evvel Voroşilot tarafından kabul edilmişler ve | kendisine veda etmişlerdir. Fransanın Moskova sefiri, bugün Molotof ile görüşmüş ve Molotofun Sovyet, Alman paktı hakkında henüz bir şey öğreni- ir, Mareşal Voroşilof, kendisini İl ziyaret eden İngiliz ve Fransız | diğer partilerin ittifakile kabul et- Askeri Hazırlıklar Başvekil Daladier, bugün Fransiz orduları Başkumandanı General Ga. men ile görüşmüş ve askeri hazırlık- ları tamamlıyan tedbirler almıştır. Pariste ikametleri lüzumsuz olanla- rın şehri tahliye etmeleri için hökü. met tarafından verilen emir üzerine bugün 200 otobüs dolusu halk Pürisi terk etmiştir. Sükünet ve itidal bütün manasile hâkimdir. Hükümet nejret- tiği bir dekre ile fabrikaları v3 mü- esseseleri milli müdafsa namına mü- sadere hakkını kazanmıştır. İstas - yonlar ihtiyat askerlerle doluduz. Pa- ris bulvarlarımn ve sokaklarının lâmba direklerine koyu mavi renkte elektrik lâmbaları konmuştur, Louv« re ve diğer müzelerdeki sanat eser- lerinin muhafazası için ihtiyati ted- birler alınmıştır. © ; İngilizler büyük kafileler halinde memleketi terk etmektedirler. 20 ile 27 yaş arasındaki bütün er. kek mültecilerle . milliyeti olmıyan bütün mültecilerin polis komiserlik- lerine müracâatla kaydedilmeleri em redilmiştir. Bu emir bilâfında hare- ket edenlerden mültecilik sıfatı kal. drulacaktır. Amerika sefarethanesi, tebaasma Amerikaya dönmeyi tavsiye etmekte- dir. S 50 bin İtalyan muhaciri namına söz söyliyen Cocehi, İtalyan muha- eirlerinin Fransayı müdafaa edecek. lerini söylemiştir. Alman gazetecileri Fransayı terk etmişlerdir. Hariciye Nazırı Bonnet, bu sabah İngiltere Tetikte Londra, 25 (Hususi) — Waziyet sıkı siyasi faaliyet ve kati askeri ha- zırlık,, kelimelerile hulâsa edilebi- lir, Müdafaa heyeti iki defa toplana- rak askeri vaziyet ve müdafaa ted- birlerile meşgul olmuş, kabinenin hariciye komitesi de siyasi vaziyet —— ————— şanlı suvarileri, “bin atla dev gibi ordular yenen, Türk akıncıları ge- Tiyor, Yağız beygirler, dünyanin en şerefli zabitlerini bi- liyorlarmış gibi, gururla şahlanı. yorlar, ve âdeta iftiharla şımarıp kişniyorlar... | Bando, zenci fokstrotu kadar kıvrak bir marş çalıyor. Ve onlar, yeni zaferlere doğru, dörtnalla ko- şuyorlar... Önümüzden, üzerine gaz dökülmüş, benzin dökülmüş bir sahayı yalıyan bir alev gibi geçtiler... Sıdıka onbaşı kendisini tutamı- yor, ve hıçkıra hıçkıra: «— Nur olsunlar... Diyor... On. lar ateşe de böyle davul zurna çs- larak girerler!..., alma hâlâ çalan marş, uzaklaşan suvarilerin nal sesleri ve Sıdıka onbaşının sözle- ri var: — Onlar, Tarablus Garbe de, Filistine de, Kanala da, Kalkas- askeri heyetleri reislerine, Sov- yet hükümetinin Fransa ve İn- İ giltere ile girişilen müzakerele- sonra artık mânası kalmadığı mütaleasında bulunduğunu bil. | dirmiştir, | —————— ile meşgul olmuştur. Bütün nazır- lar, Başvekil ve Lord Halifax'la da- imi femas halindedir. Lord Halifax, Fransa sefiri ile görüşmüştür. Kral, TAN 26-8-939 BuDefaBlöfe| Berlindeki Binalara Aldanan Yok (Başı 1 incide) ze dava sadece Danzig da- vası değildir. Geçen eylülde Südet Almanları meselesinin arka- sında nasıl Çekoslovakyanın işgali hırsı gizli idiyse, bu defaki Danzig davasının arkasında da Polonya ve Orte Avrupanın işgali meselesi bahis | mevzuudur. Hitler, harp tehditleri, sinir yorucu manevralarla demokra. sileri korkutmak ve onlamı bir sulh keri bir pakt imzası için burada (|| masasına oturtmak arzusundadır. Bu masada dikte ederek bütün davsları- nın kabulünü istiyecektir. Bu suretle harp etmeksizin bütün halyalannı tahakkuk ettirmek emelindedir. Fakat bu defa İngiltere, Fransa ve Polonyanın sinirleri | bozulmamış, | | sulh cephesi metanetini bozmamış ve kuvvet önünde eğilmek zilletine kat. lanmamıştır. Polonya, İngillere ve hakkında verdiği malâmatı al. (|| Fransa bütün müdafaa tedbirlerini mıştır, Bu malümatın mahiyeti | | almış ve harbe hazırlanmışlardır. Hitler için yapacak iki şey kal mıştır: Ya Amerikan Cümhurreisinin lifini ka» bul ederek Polonya ile müsavi şart- lar içinde konuşmak davasını sulhen halletmek, ve yahut bir taraftan te- cavüze geçerek garp devletlerine bu rin Alman - Sovyet paktından 'İ | deloki hareketinin blöf olmadığını isbat etmek ve onları korkutmıya de- vam etmek. Birinci şıkkı kabul ettiği takdirde harbin önünü almak inıkânı vardır. Fakat ikinci yola girerse, bir defa kı- nından çıkan silâhın tekrar kınına girmesi ihtimali azdır ve o vakit dün. yanın emsalsiz bir faciaya stlması mukadderdir. Hitlerin, Alman - Sovyet misakın- Top Kondu (Başı 1 incide) mülâkatta bahis mevzuu olan mese- || eler anlaşılmamıştır. | Mülükatı müteakıp Mister Hen- || derson, İngiltere hükümetine ma. lümat vermek üzere tayyare İle|| Londraya hareket etmiştir. İngi- liz sefirinin Londrada pek kısa bir zaman kalarak vazifesi başına döneceği bildirilmektedir. Berlinin umumi manzarasında || mühim bir değişiklik: görülmemek- tedir. Yalnız askeri kamyonlar ha- reketi, büyük binaların üzerine tay- yare dâfii topların konması, askeri hazırlıkların devam ettiğini gösteri- yor. İtalyadaki yabancıların hepsi de memleketlerine gitmek Üzere ha-|| reket etmektedirler. Londraya gi- 'decek tayyarelerde pazara kadar yer kalmamıştır. Dahilde Propaganda Da İĞ Siyasi mahafil ile gazetelerin her- kese telkin etmeği istediği kanaat Lehlilerin Danzigi ansızın basmak üzere oldukları, Lehistan tarafından yapılan hazırlıkların taarruzi mahi- yette olduğudur. Bu telkinatı takvi- ye için Leh ordusunun artık hükü- meti dinlemediği ve kendi fikrile ha- reket ettiği, birçok Leh vilâyetlerin- de mahalli kumandanların merkezi hükümet tarafından verilen emre kulak asmadıkları iddia ediliyor, Ve bu suretle dahili propagandanın tak- viyesine bakılıyor. Gazetelerin hepsi de bu tez dairesinde neşriyat yap- maktadır. Hitler Nutuktan Vazgeçti | Berlin, 25 (Hususi) — Mare- | şal Hindenburgun Büyük Harp- te Ruslara karşı kazandığı za- ferlerin hatırasını tesit için Ta- | nenberg'de yapılacak merasim, | vaziyeti hazıra dolayısile ilga edlimiştir. Her Hitler, bu mü- masebetle gelecek pazar irad &- deceği nutuktan vazgeçmiş bu- Tunuyor, : | Varşovadan bildirildiğine gö | re, Alman - Sovyet ademi toca- | vüz paktının en manidar ve âni neticelerinden biri de şudur: Dündenberi Alman radyoları Ukrayna (o lisanında neşriyat yapmaktan vazgeçmişlerdir. Bu neşriyat bilhassa Graz ve Leip- | zig merkezleri tarafından yapıl. | makta idi. Express Poranny gazetesinin bildirdiğine göre Almanya eski komlünist partisi şeti Thail mann'ı serbes bırakmıştır. Bu | gazete Almanyanın Sovyetlerle bir pakt akdetmek üzere tediye ettiği ilk ücretin bu tahliye işi | olduğunu ilâve eylemektedir. evvelâ Sir Samuel Hoare'u, sonra da ter. Başvekil kabul ederek dahili ve ha. | lan Grzaret lerek kan BU rici vaziyet hakkında tenevvür et-|. e. biğtü iflâs ederse, bir daha miş, daha sonra saltanat şürasına rİ-| e hdit ile davasını yürütmenin de yaset etmiştir. Bugün Hariciye Ne-| "yanı kalmıyacaktır. Büyük dava- zaretine uğrayanlar arasında Mister Eden de bulunuyordu. Tatillerile meşgul olan muallimler icabında ya- pılacak tahliye hakkında kararlar vermek üğere Londraya çağırılmış- tır. Henüz tahliyeyi icap ettirecek bir şey yoksa da-bütün ihtiyati ted- birler alınmıştır. Grev yapmağa ka- Tar veren İren amelesi, grevden vaz- geçmişler ve bugün İngiliz ve Fran- sız amelesi aralarındaki tesanüdü tebarüz mübadele e Almanyadaki İngilizler memleket lerine dönüyorlar. Bugün Berlinden garba doğru hareket eden trenler tıklım tıklım dolu idi, Borsalarda Vaziyet İngiliz makamatının İngiliz lirası- ni tutmak için kambiyo muvazene sermayesinin ihtiyat akçesini kullan- mamağa karar vermiş olduklari ha- ber verilmektedir. Buna mukabil, İngiltere hüküme- tinin İngilterede altın muamelâtı ü- zerine ambargo koymuş olduğuna dair ecnebi memleketlerde şayi olan haher, tekzip edilmektedir. Siyasi vaziyet, kambiya, borsasın. da muhtelif fiatlar üzerinde bariz bir tesir icra etmiştir. Dolara nazaran İngiliz lirası, 28 puan kaybetmiş ve 4.68 dolar !ken 4.40 dolara inmiştir. Frank ile mark fiatlarında mahsüs tenezzüller kaydadilmiştir. Pek zi- yade dikkati calip bir nokta varsa o da İtalyan liretinin sağlam olarak kalmasıdır. Dün bir İngiliz lirası al- mak için 89 İiret vermek icap edi- yordu, bugün İse bir İngiliz lirasını tedarik etmek için 84.50 Tiret vermek kâfi gelmektedir. Diğer cihetten halis altının Once siyasi mev- in ir Alcan ve peşinde topladığı ordularını da hiçbir zafer kazanmadan yerlerine »k onun için bir mağ'öbiyet olacaktır. Binaenaleyh Hitler şimdi bir çıkmazdadır. Hududu. m Alman Tayyareleri Yere İndirildi puru ile Almanyaya götürüldükleri bildiriliyor. Diğer taraftan Sehleswig zırhlısı, bu sabah Danzige vasıl olmuştur. Hudutta Hâdiseler Fransa ve İngiltere sefirlerile #- kı temas halinde bulunan Hariciye Nazırı Beck, Sovyetler Birliği sefiri ile de görüşmüştür. Hududda birçok hâdiseler vuku bulduğu bildirilmektedir. Orlowo'da Polonya hududu üzerinden geçen bir Alman bombardıman tayyaresi hava müdafaa bataryalarının ateş açması üzerine Gdynia civarında yere İnmek mecburiyetinde kalmıştır. Danzigde edilmiştir. sürmüştür. Bu manların Polonya p 1 n bulunduğu binayı mitralyöz ateşFaltına aldıkları iddin edilmiştir. Polonsanın Berlin sefiri protesto etmek için talimat almıştır. Sivil memurların izinleri kaldırılmıştır. Mekteplerin açılması şimdilik tehir Berlindeki Kanaat Mister Chamberlain'in dünkü nut- ku dolayısile Alman mahafili ihtilâ- fın artık halledilemiyecek * mahiyet aldığını, Polonya ile müzakere sıra- sının tamamile geçtiğini söylüyorlar. Alman - Sovyet paktının Fransız - Sovyet paktının idamesile kabili te- Nif olup olmadığı hakkında sorulan bir suale Alman mehfilleri, Fransız - e eme feshedilmiş olduğu cevabını vermek- te ve Alman - Sovyet paktı mucibin- ce Sovyetler. Birliğinin .Polonyaya hiçbir vechile harp malzemesi ver- miyeceğini tebarüz ettirmektedirler. Ecnebi müşahitlerde hasıl olan ka- naate göre bu tefsirler Almanyanın bir harbe mal olsa dahi emellerini tahakkuk ettirmek azminde bulun sınıfların sayısı 6 ya varmıştır. Bun- dan başka hava (kadrolarının tamam olduğu ve 35 faşist milis ta- burunun silâh altında bulunduğu bil- dirilmektedir. Kral, Mister Roose. velt'in mesajına karşı ihlâskârane te- şekkürlerini bildirerek mesajı hükü- mete tevdi etmiştir. Roma mahafili, Danzig meselesi yüzünden bir harbin çıkmasını saç. miele vent gp GAİREİie Bee ye çarraraeK çareşinin bulunmasını ümit etmekte- dir, Milli Şef Mareşali Görüştü (Başı 1 incide) ru Dolmabahçeden tekrar Deniz duğunu göstermekte, çünkü Alman- ya şimdi Sovyetler Birliğinin müza- heretinden emin bul Bununla beraber ayni müşabi meselenin muslihsne bir şekilde hal. ledilmesi ümidinin henüz tamâmile zall olmadığımı ig etmektedirler, Havas zhilap bildir- diğine göre Hitler, Polonyadaki Al besili himaye İçin harekete karar verdiğini, tahrikâtın artık her türlü hadleri aştığını ve en küçük hâdise. nin bardağı taşırabileceğini muha- taplarına beyan . Yine öyle anlaşılıyor ki, bu teh- ditlerin yanında, Polonya meselesini Köşküne avdet buyurmuşlardır. Reisicümhurumuz Milli Şef İsmet İnönü ile Başvekil Doktor Refik Say dam ve şehrimizde bulunmakta olan diğer vekillerin şu bir iki gün içeri- sinde Ankaraya dönmeleri kuvvetle muhtemeldir. Başvekilin meşguliyeti Başvekil Doktor Refik Saydam, dün akşama kadar Perapalasta meş- gul olmuş ve Cümhuriyet Halk Par- Wsi Genel Sekreteri Fikri Tüzerin ziyaretini kabul ederek kendisiyle görüşmüştür. Başvekil, akşam 16,50 de Hariciye mucibince ballet- | Vekili Şükrü Saracoğlu ile görüşmüş mek için bir nevi konferans toplan. | ve 17,25 te Şükrü Saracoğlu ile be- ması hususunda Almanlar tarafın- raber Perapalastan ayrılarak Dol dan gayret gösterilmektedir. mabahçe sarayına gitmişler, bu si- Berlinde göze çarpan bir vaziyet, |rada Floryadan Dolmabahçeye teşrif Malkın Alman - Sovyet paktı ile alay etmiş bulunan Milli Şef İnönü tara- etmekte olmaları ve selâmlaştıkları |fndan kabul buyurulmuşlardır. zaman söyledikleri “Hell Hitler, “Yaşa Hitler, yerine “Heil Mosko,, “Yaşasın Moskova,, dedikleridir. Hariciye Vekili dün de Sefirlerle görüştü * Alman kaynakları Lebistana karşı) Hariciye Vekili Şükrü Saracoğlu iya ve Almanya için dün piyasamız- | ve kışlalara doğru gitmekte idi, Halk başına fiatı, 148.6 dan 150.6 şilinge , Bogumin'de hududu iki çıkmıştır. kere geçen Alman bombardıman z - ireleri Leh muharebe tayyarele. İtalyan ve Alman | H'irifndan yere inmede icbar edi mişlerdir. Vapurlarına Mal Umumi Kanaat , he iii Yüklenmesine Başlandı | polonyada hasl olan emumi ka Vapur ve sigorta kumpanyalarına | naat harp vukuunda Almanyanın gelen son emirde, Alman ve İtalyan | mağlüp olacağı merkezindedir. vapurlarına mal yüklenmesi ve bu) Dün akşam şehirde fevkalâde bir vapurlar için de sigorta faaliyet göze çarpmakta idi. İhtiyat bildirilmiştir. Bu haber üzerine İtal. | efradı mütemadiyen istasyonlara dan külliyetli miktarda muhtelif de-| silâh altına alınanları selimlamakta riler, yapak, tiftik yüklenmiştir. Yal | ve onlara teşçi edici sözler söyle- nız Alman ve İtalyan bankaları ken. | mekte idi, Polonyalıların yüzlerinde di meleketlerinden başka memleket-| yalnız memleket topraklarından bir ler için konşimento mukabili dvans | karış bile yer vermemek değil ayni vermedikleri gibi, diğer bankalar da. | zamanda devam eden “sinir harbi”n- hi Almanya ve İtalyaya yüklenen|den yılmamak szmi de okunmakta” mallar için avans vermemektedirler. ' dır. Yirmi fırkanın tahşit olunduğunu ve |dün öğleden sonra, Perapalasta sıra. bunlardan 11 fırkanın Şarki Prusya- |siyle Sovyet, Yunan, Yugoslav ve da, gerisinin Gdynia ve Breslavda| Fransiz Büyük Elçilerini Yabul et. olduğunu bildiriyor. Garp cephesin-| miştir. de, Belçika ve Lüksemburg hudu.| Hariciye Vekili öğle yemeğini dunda da askeri fasliyetler devam | Parkotelde yedikten sonra, saatid. etmektedir. 30 da Perapalasa dönmüş ve ayni Şimdiye kadar Berlinde çalışan | saatte Perapalasa gelen Sovyet Hü. hava kuvvetleri erkânıharbiyesi ka-|YüK El$isİ M. Terentief'i kabul ede. rargâhını Berlin haricindeki Gato-|rek, saat 15 & kadar kendisiyle gö. va nakletmiştir. N Moskova, 25 (A.A.) — (Havas) Saat 13,30 da Perapalasta ikamet Zannedildiğine göre, Alman - Soy. |etmekte olan Yunan Sefiri M. Rap. yet muahedesinin tasdikten sonra |hâel ve 3-ö0 de Yugoslav Büyük EL Molotofun Berline gitmesi muhte-|çisi Hariciye Vekilimiz tarafından BE” Pen Fransız Büyük EL iz Büyi İtalyada Tedbirler YE De alama gülerek Roma, 25 (Hususi) — İtalya hü- | Hariciye Vekili tarafından kabul 0. kümeti, bir ihtiyat tedbiri olarak iki İlunmuş ve 16,50 ye kadar yarım sö. sınıf asker silâh altına davet etmiş,Jat Hariciye Vekilinin nezdinde kal. ve bu suretle silâh altında bulanan İmıştar,