23 Ağustos 1934 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 2
Bayfa: 2 Balıkesirde Bağcılık (Üst tarafı birinci sayfada) en (filoksra) hastalığı yü- zünden - bütün o tükenmez setvetimiz mahvolup gitti. Âşar usulünün devam ot. tiği yıllarda Bal:kesir üzüm üşrü kışlık va yazlık bütün mahsulât uşrdnun üçte bi- rine muadil idi. Hatırımda kaldığına göre şahirde 20000 dönüm bağ vardı. Bu güzel bağların indira. ı şehrin serveti ve bilhas- sa umum? sıhhati üzerinde çok büyük tahribat yaptı. Bağcılığın yaprağından, çırpısından, odunundan, tu- tanuz da çırpılarına varın- eiya kadar hergeyi servettir. Küplar dolusu pekmezlerin, dağarlarla muhafaza edilen muhtelif ve enfes reçelle. rin, bulamaların, tatlıların, kö-| fterlerin, sucukların ve sair. ehin ev ve aile idaresinde doldurduğu boşluğu senedae en çok şeker sarfoden evler bile dolduramaz. Yaş ürzüm sarfiyatı — sayesinde bağ- cıların ve meyhane- cilerin temin ettiği men- faat büyüktü. Yi- hayli rmiye yı!m meyhanenin iş lediği üzüm bağlarda — en son kalan başaklarımızdan | ibaretti. Evelce bol üzüm, bol meyva yiyen, bol şıra içen, | bol pekmez, — raçel — ve bulamıslarla beslanen, — bol ve tamiz havalar alan, boğ- larında zevk ile işlemek, çalışmak mecburiyetinde kalan vo bu sayede tam sı- hhatini müuhafaza #edan hal- kımızın bilâhare bu nimetl- örden tamamen mahrum ka- İmış olması onun sıhhi va- | | hayatı ziyetini sarslı, şehirde hele (verem) çok korkunç — bir hal aldı. Diyebilirim ki Ba- hkesirde bu hasta'ığın uğr- | yıp ta tahribat yapmadığı hiçbir ev yoktur. Herkes ümitsiz, neşesiz ve musta. rip idi. Bağların ihyası yolunda başlıyan yeni heves harbi umuümi ve bilhassa Yunan işgali kırdı. Filhakika, ka- ra günlerde şehir dışarısına çıkmak şöyle dursun, şehir içersinde serbestçe gezinmek bile mümkün değildi. İsgal- ciler mezar — taşlarımızdan tutunüz da bağlarımızda ve muhitimizde bulunan meyv- alı, meyvasız ağaçlara kadar herşeye taarruz etmişlerdi 6-Eylâl-923. da memleket istıhlâs edilir edilmez şehir ihtiyaçları içinde birinci derecede göze çarpan ihtiyacımızın bağcılık oldu- ğu düşünüldü, münevverle- rimizin ilk yverdiği hayırlı karar bağların ihyası kara- rı olmuştu. Bu hayırlı kara- rın tatbikinde en büyük âmil de vilüyetimizin ziraat fidanlığı oldu. O, bağ müteşebbislerine her türlü vesait imkânı ha- zırladı, onlara ameli bağcı- hğa ait kükürt verdi. Mutta. sıl Amerika çubukları yetiş- | tirdi. Bu sayede tektük baş. ; hyan bağcılık on sene içinde çok mühim ve çok şümullü | neticeler veren bugün muh- itimizde eski bağcılığın he- | men — dörtte birine yakın ' güzel bağ kıtaları vücut bu- lmuştur. Bağcılık fenni öğ- renilmiştir. Memlekette fenni bağcılık başlamıştır. Bugün o vaziy- etteyiz ki evelce ellerine bin- bir teşvik ile bağ çubuğu verilmeğe çalışılan insanlar bugün çubhukların - istihsali uğrunda küme küme ziraat dairesine, ziraat fidanlığına koşuyorlar. Biliyoruz ki şehrin nüfusu şehrin evlerinden taşkındır. Mebani vaziyeti sıhhi değil- dir. Sıktır. Şehir — ratıptır. Şehri muhite doğru yapmıya büyük bir ihtıyaç vardır. Eski (Karesi Beyliği) za- manında bu havaliye seya- hat yapan (İbni Batuta) nın ifadesine göre, ( Balıkesir bağlık, bahçelik bir memle- ketti. Halk yazın tamamen bağ evlerine giderlerdi. Şe- hir gecoleri 18sız. kalırdı ) Bu hayat filoksradan asırlar- ca evel maalesef sönmü: Filoksra ise bir bağ gezinti- sini de bize haram etmişti. Yeni bağların tesisini mü- tsak.p şehirde bir (sayfiye) başlıyarak, ©o eski tarıh? âlemleri ihya etti. Za- ten bu da memleket münev- verlerinin — arzusu jdi. Bu hususta hattâ doktorlarımız- | dan bazıları da fili örnekler östermişlerdi. Şimdi, gerek Rırılepo mevkiünde, gerek Fazlıkuyusu, zirant fidan- hğı taraflarında, — ge- rek — Hastahane, Sütlüce, Dinkçiler civarlarında — ve gerek — Yeldeğirmenleri, Ta- şlik ve Soluğanlar mevkiler- ile Bandırma şosesi ve tere- nnik yanlarında çok çok ha- rayif, çok temiz (bağ evle. ri) meydana getirilmiş bul- lllll,hl' Bağ evlerinde yaşıyan in- sanların hattâ, neşesi şehir içinde kalanların sıhhat ve neşesinden çok yüksektir. O derecede ki bir gece bağ evinde yatan, temiz beğ ha. yatı yaşıyan bir kimse mu- tlaka kendisine bir bağ ve bir boğ evi temin etmeğe çalışıyor. Ev — yaptırmıya muvaflak olamıyanlar hiç olmazsa bir baraka — veya bir kulübe meydana getiri- yor, çoluğunu çocuğunu or- alarda barındırıyor. Ben öyle hastalar bılırim ki yaz mevsimlerinde bağda yaşa- mak sayesinde — hastalığını atmış, kıymet kazanmıştır. Bugün bağ ve bahçelerde meydana — getirilen evlerin barakaların, kulübelerin mık- tarı iki yakındır. Bu 200 yazlık içinde yazlıyan hem şehrilerimizin miktarı vasati bin nüfasa baliğdir. Bu miktar seneden se- neye artınakta, herkes bağ hayatına doğru hevesle ko- şmaktadır. Yeni bağlarınızın artık istihsal devresine gir- miş ve piyasada kondi nefis üzümlerimizin satılmakta olması da halkı sevindiren amillerdendir. Artık senoler- denberi hasret kaldığımız Balıkesir üzümlerini, Balıke sir pekmezlerini, Balıkesir üzüm tatlılarını yaparız. Bu netice çok hayırlı bir neticedir. Yalnız, — burada — be - lediyemize düşen yeni bazı 'TÜRK DİLİ Amerika Beynelmilel İş bürosuna Giriyor Cenevre,21 (A.A.) — Am- erikanın Cenevro mümessili Sir Penetiss Gilbert beyn- emilel mesai bürosuna res men müracaat ederek hü- kümetinin baynelmilel masai teşkilâtına girmek hususun- dakj davetji kabul — ettiğini bildirmiştir. Amerika sanayi — noktai nazaından en mühim sekiz memleketten biri oluğund- an baynelmilel mesaji bür- osu idare meclisinde daimi aza olmağa hakkı — vardır. Amerika — Milleter Cemiyeti azası olmadan — beyelmilel mesai bürosuna giren — ilk devlettir. Ve bu giriş bura- da fevkalâde ehemmiyetli karşılanmıştır. vazifeler vardır: A, — Korucu teşki - lâtı bugünün — ihtiya. cına göre ehemmiyetle tevsi ve tanzim - edilmelidir. Mev. cut teşkilât muhafazaya kâ. fi değildir. Bu noktada söy. lenecek çok gözler vardır. Fakat şimdilik — yalnız bir işaretle iktıfa ettik. B. — Bağ ve kır evleri gelişi güzel yapılıvermekte- dir. Şehrin mubiti henüz bir plân altına girmemiştir. Böügünkü evler — yarınki plânla yıkılacak olursa pek te hoş kaçmaz. Şimdiden Belgdiyemiz bir şehir civarı plânı yaptırmalı ve onu ehe- mmiyetie takip etmelidir. Bence şehrin kesafeti - iti- barile halkın hariçte diledi. ği her mevkide bağ evi yap- tırılmasını memnuüniyetle karşılamak zaruridir. Fakat bu hususta beledi- yece bir şehir harici plâ- nı kabul edilmek şarttır. Böyle bir plân mevcut ol. mazsa yarın hoşa gitmiy- ecek vaziyetler, manzaralar. ihtilaflar baş gösterebilir. C. — Bağlar dikenli te- Herle tahdit ediliyor. Bu eyi bir şeydir. Fakat, bazı mev. kilerde bağlar geçit yolların- dan muhrum kalmıştır. Sa. hipleri kuş değildir ki hava dan uçupta bağına konsun. Bu geçitleri temin etmek bağcılar arasında tahaddüs eden ihtilâfları kökünden hal- etmek âzımdır. D. — Bağ mıntakaları şe- hrin belediye hududundan hariç değildir. Binasnaleyh ©o mıntakalara giden yollar- l biraz alâkadar olmalıyız. Bu hususta belediyemizin küçük bir himmeti kâfidir. E — Bazı yerlerde hâla açıktan akan ve sıhhiye me- elisince kapatılmasına karar verilen lâğım mecraları yü- yünden şehrin de, şohir civa-| rının da sıhhati tehdit altın- dadır. Bu mecralar zararla- Tını evvelâ istasiyon cjvarında gösteriyor, sonra bağ mınt- ıkasına doğru uzanıyor. Ö hayırlı kararın biran evel ta- tbikini temenni edelim. H. B. Çantay - YURTDAŞ! Ankarayı görmedin mi? Cümhurıyet bayramında açılacak sergi münasebetile yapılacak tenzilâtlı tarıfeler Savaş Sahibi Esat Âdil hey he- Taet etli. (Savaş) gazetesi — sahibi Esat Âdil bey hakkında açı- lan neşriyat davasına — dün de ağır ceza mahkemesinde devam edilmiştir. Evelki celsei muhakeme- de iddija makamı iddiasını serdettiği ve vekiller de mü- dafaalarını — yaptıkları — için dün —yalnız mahkemenin kararı okunmuştur. Bu kar- ara göre, mahkeme mevzuu bahs yazıları matbuat kanu- nuna muhalif gör - memiş ve Esat Âdil bey hakkında böraet kararı ver- miştir. İdare heyeti. Vilüyet idare heyeti dün vali muavini Ekrem beyin riyasetinde toplanmış, biri- ken işleri tatkik etmiştir, Kepsüt panayırı Kepsüt panayırı dün ka. panmıştır. Panayır çok ruğ- bet görmüş hararetli alışve- riş yapılmıştır. mmüânm muhtar, Kepsüt nahiyesinin Kalbu. recu köyünden Oduabeşi oğlu Yusuf kaçakçılık yaptığınd- an dolayı tutulmuş ve şehr- imize getirilmiştir. — Yakın zamana kadar köyün muht- arlığını yaptığı — anlaşılan Yusuf ağanın evinde jands- rmma tarafından yapılan ara. mada otuz yedi kılo - tütün bulunmuş ve müsadere olu. nmuştuür. Bir hırsızlık Dün dursunboylı manifot- tracı hafiz Mehmet efendin- in istasiyon civurındaki ya- pısında çalışan — Mecidiye mahallesinden marangoz Mehmet ile marangoz Eşref efendilerin aynı yapıda çalı. şan Mehmet Emin efendinin üç İirasını çaldıklarından tutulmuşlardır. Haklarında kanuni takibata girişilmis- tir. Ev taşlıyanlar. İzmirler — mahollosinden Mustafa oğlu Cemalettin ile Abdullah oğlu Hakkının aynı mahahallede — oturan Emin kızı Bedriye hanımın evini taşladıkları iddin edildiğinden bu büsüsta zabitaca tahki kat yapılmaktadır. Takya giyen adaml —- İzmirler — mahallesinden Bursalı Mustafa efondi şap- ka kanununa muhalif olarak takye giydiği görülerek tu- tulmuş ve hakkında kanvni muameleye girişilmiştir. ŞEHİRVEMÜLHAKATTA Arapca kamet | P amUk Getiren Müezzin. Hacıishak — mahallesinden berber Hüseyin efendi is- minde biri hakkında zabıta- ca tahkikat yapılmaktadır. Hüseyin efendinin dün ho- ca kuyusu camiinde mücz- zinlik vazifesini — gördüğü sırada arapça kamet getirdi- ği anlaşılmaktadır. Hüseyin efendi bugün adliyeye veri- lecaktir. Maarif Vekilinin beyana ( Üst tarafı birinci sayfada ) ettik. Henüz idare ve tedris kadrosu yapılmadı. Ders ba- şlarken tayin edeceğimiz id- are memurlarına ve mualli- mlere- tebligat — yapacağız. Evvelâ idare katrosunu ya- pacağız. Burada bir muallim mektebi ve muallim mektebi için bir tatbikat ilk mektebi, bir lise ve bir orta mekte bulunacaktır. İstanbul Iisele- lerinin leyli talebeleri bura. ya nakledilecektir. Ankaradaki kız. enstitüsü- nün bır şubesine iki — sınıf ilâve edildi. Müddeti tahsil beşten yediye çıkarıldı. Bu- raya bu sene 30leyli hanım talebe alınacaktır. Burada şapkacılık ve saire da göste- rilecektir. Buradan — mezun olacak hanımlar gimdiye ka- dar ilk mekteplere muallim oluyorlardı. Tahsil müddeti arttırılan şubeden mezun o lan hanımlar bundan sonra orta mekteplere muallim ola bileceklerdir Orta tedrisst mücseseleri için muallim ihtiyacımız va- rdır. Liyakatlıleri — mesleğe alıyoruz. Galatasaray İisesin- de kurslar vardır. Bu kurs- ları bitirenler de mesleğe alı nacaktır. Maamafıh — eylülde orta tedrisat muallimliği eh- liyeti imtihanı açılması için bir kararımız yoktur. Meycu! moktebi orta mektep haline koyduk. Bu mekteplerde akademik tahsilden — ziyade mahalli hususiyetler nazarı dikkate alınarak, — içtimsi, sınaf bir takım tedrisat ya- acaklardır. Bu mekteplorin bü — vaziyeline sebep orta tedrisat kadrosunda muali;m noksanlığıdır. Bu ikmal me. ktepleri İstanbulda mevcut olmayıp Anadolunun muhte- lf — vilâyetlerindedir. Bu mekteplerin gayesi muhitin ieabatına uygun hayat ud- amı yetişlirmektir. Bu ik mal mekteplerinin — muallim kadroları Ja henüz - tespit edilmemiştir. İlk tedrisat meselesi hakk. ında firka grüpü — karar verocektir. Ümit ediyorum ki aonbaharda meelis açılı- | nea, fırka grupu da faali- yete geçeçek, hu işi intaç wdecaktir. Maamafih ilk ted- istifade ederek yeni devlet merkezimizi mutlak gör! Hem ziyaret, hem ticaret! T MRİLAT GfĞenz sılı.ı.i lK'ı'ıs AT ve 'ı'ASAnnu ('.Elh' mmmnm bir vaka oldu. Dün akşam pamukçü ünde kanlı bir vaka olm! Bakkal İsmail ağa dükki otururken pencereden bir kurşunla başından surette yaralanmıştır. Müddeiumumilik vukadan haberdar ve derhal tahkikata baf mıştır. Vaka failinin olduğu şimdiden - bili mektedir. Bu ancak ti At neticesinde meydanâ | acaktır. risat muallimlerinin © arı halledilmiştir. Bütül ikmiş — maaşlar 4 rilmiştir. Bundan muntazam bir |ekildo ecektir. Hükümet hu re bu iş için 570 Tira vaımıtır lik daha semereler vermesi | fırka grupunun — karal alâka ile bekleniyor. Orta tedrisat mü rinin islahi için maarıf nı alâkadarlarla yapıyorlar. — Fakat yaki tatbık edilecek bir yoktur. ğ Muhtelif maarif müfet! rinin ıslahata dair mü noktaj nazur farkları Ve bunlar tetkik olun İleride icap ederse şurası toplanır, ıslahat görüşülür. Üniversitede yüksek tet sat umum mudurü Hami yın rıyasetinde bir komi£ teşkii — edilmiştir. Bu misyonda talım ve rosı İhsan, rektör bey dekanlar vardır. Bu kö yon Üniversiteye ajt ( at talimatnamelerini, &! talimanameleri vel noktaj nazarı dahilinde kık ediyorlür. Tetkikat P! nce kati şekil alıp — tatbi geçilecektir. Üniversite — kadrosulf başka, her hangi bir şiklik — yoktur. Yeni adilecek enstitülerin kı mı yaptırıyoruz. Yakında ? bin hralık bir inşaata $ şeceğiz, Universite bab nde hayvanat, fizik lâbo varlarından başka eski P* irağa bölüğü yerinde ) ılmiş olan ensaç lâborat arı binasının vaziyeti © ediliyor. Bu bina — h€ (eıelium edılnemşhr » M. Hıtle rin Beyanatı ( Üst tarafı birinci sa mmiyetle kaydetmekte ! fak gösteriyor: (Şayet tek birşey köY decek olursak bu . ecne için bir ınuvıımıkıyel : edecektir.) $ Rejchspost gazetesi eki: Hitlere gerek dılııl! İ sette gerekse hariçte nın gayet görgin — bulu!? ğunu acaba bu ııılılıılıll natacak mıdır? D
