November 26, 1935 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 3

İkinci Teşrin 26 Dışarda Türkiy Kamâl Atatürkün Eko- nomik Yapıcılık Eseri Türkiya, büyük kuruluş işinin finansa edilmesini kendi kuvvetile başarmağa çalışıyor. Devlet bütçesinden her yıl 6 milyon endüstrileşme —işine harcanmaktadır, Berlinde çıkan Deueches | önce iktidarı VV.o'len gazetesindem: Büyük Frederichin gön derdiği ekonenik politika etrafında etüdler) namı al- tında yazdığı eserinde Gus Sehmo'ler yarıyor; tav şu neticeye *Merkantilism, delâlet et- Liği asıl mana ve cevher iti barile dev'et teşkilinden baş ka bir şey değildir fakat bu gelişi güzel bir devlet terşili demek değildir aynı zaman- da ulusa| ekonominine kuru- İması, yani mâdern manada | dev'et teşkili demektir. Ke zalik devlet mefhumu altın birlik ve menfaatlarını aynı zama da anlaşılan âmme da ulusal ekonomiye de teş mil etmek demektir , Büyük Feriderchin zama nına dair yazılmış olan Pru tyaya taallük ettiği kadar Fransa ve İngiltere hakkında davarit bulunan bu söz!ler bugün dahi tekrar bir takım devletler hakkında da lenebilir Bugün her yerde dev'et bünyesini kuvvetlen dirmek — maksadile ekonomide devlet nüfus ve müdehalesinin arttığını gö rüyor9z Bu hâl, İtalyada ve Almanyada böyle olduğu gi bi şimdiye kadar liberal ek önomi — sistemi takibetmiş olan devletlerde de ziyaret etmeğe başlamıştır. Fakt biz bütün merkantilistik esasla rın en ziyade tatbik ettikle- ri sahaları, yüzyıl'arca sür - müş olan bir iakırazden ge nel savaşı müteakip bazı bü" yük şahısların önderliğe 1'e kurtularak modren — tarihin nuruna kavuşmuş olan dev letlerde en biraz şekillerle görmekdeyiz. İkiyüz yıl evel ki merkanti'izm o'duğu gibi ekonomi politikası yeni te şekkül eden devlet bünyesi- ni kuvvetlendirmeğe ve var lığını korumağa yarıyor Bunu —Avrupa - dışındaki bir takım devletlerde göre- biliriz, fakat bu po'itika Türkiyede her yerdekinden | daha tam ve mütebariz bir İ şekilde görülmektedir. | Atatürk söy hususi | | | Kâmal 2 yıl ! ULUSAL ROMAN: 4: 11 #line aldığı zaman, memleket ekonomi bakanından büsbütün inkira za yüz tutmuş bir ha de idi Dev'et borçları baş döndü recek derecede — fahiş bir yüksekliği çıkmiş bulunuyo rdu memleketin en münbit ve feyizli yerleri yağma ve tahrip edilmişti. Bu vaziyet karşısında Kamâl Atatürk, memleketin harici düşma ndan kurtarı'masını müteakip derhal bütün ekonomik kııvlı | | | sevkedil mesi, memlekette baştan ba vetlerin faaliyete | #a sosyal ve ekonomilk refo rmlar yapı'ması İüzumunu anlamıştı Memleketi maruz bulunduğu sıkıntıdan kurta rmak için Mustafa Kemal | © vaki yabancı kapitalistleri çağırabilir ve böyleleri de Pekâ & bulunabilirdi Çünkü | memleket ıdığı itibariyle sinesinde tabil hazineler zengindir. ve bu hazineleri işletmekle kap'ta- Histlerin yüksek kazançlar elde edecekleri ımuhakkak - tir taş Kamâl Atatürk bu - basit ve kolay olan ve fakat me- mleket yeniden ekonomi ba ğliliğa ve esarete götürebi lecek 0'an yola koyulmadı O, © yakit yeni Türk Devle: tini nasıl kenrli öz kuvvetile kordu ise, şimdi de Türk ulusal ekonomisini aynı tar zda kurma yollarını aradı Türkler arasında bu iş için küdret eri yetecek şahsi te şebbüs erbabı noksan oldu ğundan ekonomik — kuruluş işini devlet kendi eline al di Şimdi — sonunda bulundu ğumuzu zannettiğimiz yeni ekonomi devrinin başlangı cında olduğu gibi devlet sa: nayileşmeği başarmak, Fa kirleşmiş ve pek az inkişaf bulmuş memleket modren bir sekonomi ölkesi haline sokmak için işe el attı. 14 milyon vüfuslu Türk | milletinin sekve - ninden bugün halâ ziraatla yalar- Kamâl | Atatürk meml'eketin endüs- yözde fazlası â.ı LEV KAMÇILARI. YAZAN: MUAMMER GÖZALAN BıkiNCi BÖLÜM Dütün bu şeylere karşı Öme rin İâkaydisi beni dei edi | yor. Kocamı seviyorum ona ihanet etmek aklımdan bile geçmez. Fakât bu lâkaydi karşısında bütün eyi hisleri min sarsıldığını anlıyorum Bu yüzden Ömerle bir - iki defa kavga bile ettik Bu maskaralıklara — tahammül edemiyeceğimi söyledim Bana ne dese beğenirsin: Hanım efendi: İşinize gelmiyorsa çıkar validenizin | yanına gidersiniz demez mi?.| Çok be'bahatım anne. Se- bi fazla sıkmamak 'çin su suyorum. Bana mektup yaz. Kerim beyin ellerinden | hürmetle öperim Belkis, Neclâdan kızına mektup: 2 Teşrinevel; Alâiye *Kızim, mektubunu aldım. Göz yaşları'içinde okudum | 6 milyon kila gramdan yu- | ve müdahale yapdığını me | seçme pamuk TÜRKDİLİ riyel — kuruluşunun ilk önce | istinad ettirilebileceği csas temelin zirai mahsu'leri ko rumak ve mükemmelleştir - mek olduğunu taktir — etti. Fakat bu iş, az inkişaf bul- muş br memlekette herşey- den önce bir bilği ve kül tür melelesi olduğundan her her yerde devlet — numune çiftlikleri kuruldu ve ziraat mektepleri açıldı. — Bundan başka geniş devlet kismen çok fakir olan köy lülere dağıtıldı çok enerjik bir malarya mücadelesi ile köylerde sıhhi ahyahaylı dü zetildi ve — merkanili izim devrinde yabancı mutahassıs işçilerin memlekete celp ve davet edildikleri gibi Türk Devleti de, türk — ziraatini ıslaha yardım için memleke te dünyanın her tarafından | ve büyük bir kısmı da Al manyadan olmak üzere mu- | tahassislar getirtti, ilk mu- vaffakiyetler daha şimdiden her yerde — görünmektedir. Netekim Türkiye daha 1929 da büğday ithalâtı için mü- | him bir meblağ sarfetmişken 1934 te 115 ton ihraç ede bilmiştir. Eski idarede 5 ilâ arazisi karıya çıkamıyan tütün İsti, hsalâtı san yı'da 45 mi'yon | kilo gramı bulmuştur Sanayi nebatları da devletin kuvvetli teşvik | zeriyati ve himayesi ve hattâ bizzat idaresi altında hadlı artmı- ştır. Türkiye bugün daha henüz kendi tekistil endüs trisini yerli pamukla idare edecek vaziyette değilsede bu vaziyete süratle yaklaş maktadır devletin bu İşler- de ne derece — şiddetli tesir selâ şundan anlaşılır. Bugün | Türkiyede yalmız üç nevi ekilebilir. ve bütün mahsulün hükümete teklifi mecburidir. Ziraatini islâh işinde Tür | kiye hedefini nasıl isabetle tayin etmişsee kendi- ne mahsus bir endüstiri ci | hazı kurmak içinde de aynı | isabetli yolda yürü vekdedir Siyaseten daima tehdid edi- len bu memleketde tabildir ki askeri noktal nazarlarda | hayli mühim rol oynamak dadır. Kürulan bir ağır. en- düstri tabiatile ilk önce Tü rkiyeyi harb halinde si âh ve cebhane idhalinden vares. te bırakmağa yarayacakdır. Endüstrileşme işi Türkiyede | tabii ve müsaid bir durum | göstermekdedii. — Harbden sonra vücud bulan bazı de vlet'e'erde kurulmak isteni- Ben biraz zeki kadınmışım Bütün bu şeyleri eve'ce ta hmin etmiş, fakat sana söy lememiştim. Ne kadar hata ettiğimi şimdi anlıyorum. Kocanla aranızdaki geçi msizliğe nasıl üzü'düğümü bi emezsin. Ömer iyi bir ço- cuk olmakla beraber biraz faz'aca hoppa. Bu yüzden anlaşmanıza imkân yok. . en oldukça iyi terbiye görmüş, ağır başlı bir kızsın. Ömere ge ince, zevkinden başka bir l şey düşünmiyen bir adam Senin gibi kızın böyle geniş — yürekli bir adamla imtizaç edebil mesine imkân var mi (di? Fakat ne yapalım, bir kere olan oldu. Kocanla anlaşma - hasta ruhlu bir duğunn memleketin | derilmek auretle | Hiç şüphesi ki senden len sanayli için — tabii esVa ve şart'arın hiç bir'si mev cud olmadığından suri ter tip ere müracaat edildiği va- kidir. Türkiye ise bu vazi yetde peğildir Mese'â Türkiye tekatil için lâzımolar ham maddelere malik olduğu gibi kömür ve muhtelif maden cevherleri- ne de maliktir. Endüstrileş me işi Rusyadaki numunesi ne imtisalen beş — yıllık bir plân ile sistematik bir tarz- da katiyetle tesbit ve tanzim edilm'ş olup halen tatbik edilmektedir. Yeni açılan fabrikalar hemen istisnasız devlet fabrikalarıdır. Hükü met bu işte, ziraat memle keti o an diğer bütün dev- letlerin endüstri eşme işleri nde takip ettikleri yallarda yürüyor yani ik önce bir | defa İstihlâk eşyası endüstri- sini korumak istemiştir. Me selğ pamup'u iy adedi 1934 | de 115 binden 1936 da 203 bine arttırılacaktır. İstanbul yakınında bir kâğıt fabrika- sı ve birde şişe fabrikası ku rulacaktır. Vun'ardan başka | büyük bir porselen eşya fa brikası kurulması da muta savvurdur, muhtelif neviler den kimya imalâthaneleri de yapılacaktır. Bunlardan bir kısmı ile pors'en eşya fab- rikasının inşasına -şimdiden | başlanmıştır. Bu fabrikalar | için yeni kömür açılmış olup — bakir ocakları ve | ve diğer maden cevberleri- JP de çıkarılacaktır. Bütün bu | işlerle birlikte geniş mikyas. ta kuvvetli bir elektrifikas yon vücude getirmek yolun- | da çalışıldığımı, — münakale | | de de daima artan bir isla- hat faaliyetine girişilmiş ol ticaret filosunu artırıp kuvvetlendir- | mek hususunda da faaliyet ler başladığını kısaca işaret- le iktifa etmek isteriz. Yukarıda — kaydettiğimiz gıbi Türkiye büyük kuruluş işinin finansa edilmesini ke- ndi kuüvvtile başarmağa ça | lışıyor. Dev'et bütcesinden | her vil 6 milyon Türk lirası endüsterileşmesi için ayrıl- makdan hariçten — islikraz | yapılmamıştır, ancak Sovyet ittihadı Rus makineleri sat. | mak için Türkiyeye — uzun | vddeli bir kredi açmıştır. Bu makineler bilhassa Te- kstil fabrikaları tesikinde |ku-| Ilanılmıştır. Bu kredı Türki yeden Rusyaya emtaa gön tedricen ödenecektir. Bu kredi işi, Türk — Rus ekongmi müna- sebetlerini hayli kuvvetlen dirmiştir Türk mübendisleri | | etmdktedirler. | kommonizmi kendi | dan idaresinde Rusyada sitaj görmekte Rus mütehassısları da Türkiyede ekonomi kuruluşunda yardım Türkiyenin Rusya ile bu sıkı fiki nasebeline rağmen Atatürk, memle- ketinden uzak tutmağı pek âlâ bi'miştir. Almanyadahi son yıllarda Türkiyeye Al man makina'arı satmak su- | retile Türk ekonomi kuru'u şunda çok faal olarak çalış miştir İşte bu Türkiye yeni merkantilizm — için bir imtisal nümünesi — olmuştur, İşlerin bundan sonraki seyr ve inkişafının nasıl olacağı- nı şimdiden tahmin güçtür,. Ekonominin Dev et tarafın bundan iki yüz yıl evvel yapıldığı gibi şimdi de bir laçka yapılacak ve hususi teşebüüsler yavaş yavaş kuvvetlenecek midir? Yahut yeni devletler ekono minin devlet tarafından id aresi usülüne sımsıkı — bağlı mı kalacaklardır? Bu suall. ere bugün henüz kimse ka tiyetle gu veya pu cevabı veremez beraber sıkı ve enerjik pir disiplin suretle Bununla |ile seyk we idare edilen de- vletlerin yüz yıllık serbesi ve liberâl ekonomi seyrinin meydana koyduğu tecrübe- lerden istifade edecekleri ve bu suretle ekonominin dev letçe idaresi lüzum ve zaru retinden doğan yeni şeklin kuvvetleneceği zan ve kabul olunabi'ir. saraaanaz Un ve- zahire fiatları 25 ikinci teşrin Pazartesi Unlar 72 lik bir Çuval un Kuruş 60 Randımanlı 810 7O 710 BO 640 Kırma 350 NOT: Bu muamele ve buğdayı koruma ver. gisi dahil değildir. fiatlara Zahire kilos Cinsi Yumuşak bu. 7 Sert 5 Çavdar Misir Kum darı Nohut Bak'a Kepek ha fiat'arı beher Kuruş — Santim 4 4 3 |Bir |münasibetsizlik (Baştarafı birinci sayfada) luğumuz çoktan iki devlet arasında bir politika' müna- sibeti — olmaktan — çıkarak, Lhılk yığınlarının — malı, ve yakın şarkta — sarsılmaz bu- lanmaz, kararmaz bir barış ve sükün nizamının temeli ©'muşlur Bir yarı sömürge olarak çöküp giden Osmanlı impa ratorluğunun zâfi ile milli ve cografi birliğini kayıtsız ve şartsız bir erkeklikle ta- mamlıyan Cumuriyet Türki- yesinin, hiç bir hayal ve te- | erübeye kuvvetini kıyas et meğe kalkışmak — budala'ık o'ur. l Hiç olmazsa biraz gazete okum si lâzım gelen Saint- * Brice yeni Rusya ve yeni | Türkiyenin birbirlerinin gü | venliğini kendi öz güvenlik | lerinden ayırmadıklarına ve | her birinin kendi başına bir | takım paktlar imzalamış ol- duklarına dikkat etmemiş midir? Fransa ve Rusya Tü. rkiye ve Balkan devletleri | arasındaki hususi —güvenlik münasibet'eri meydanda de- gilmidir? Pütün bun'ar biinen şey- | lerdir. Fakat bu yazılar Sa: int-Brice gibi adamların Fr- ansanın ittifak ve müttefik- leri hakkında ne düşünme- kte olduklarını gösteren be- lgeler hükmünde tutulabil. Acaba Be'çika, Romanya ve Yugoslavya ile Fransa arasındaki kuvvet farkından ve nisbetsizliğinden, Saint- Brice mantığı ile mana çı- karmak istiyenler — olursa, Fransız sağduyusu bunu na sil karşılıyacaktır? Saint Briceler isteseler de istemeseler de Sovyet- Türk dostluğu yakın şarkta ba: ve sükün politikalarının bir dayancı olarak kalacaktır. Bain Bricelerin hoşuna gitse de gitmese de, kuvvetli So vyet Rusyanın ve kuvvetli Kamâlist Türkiyenin — ayrı ayrı dostlukları, şarkta, ak- si mutlaka zarar olan, mü ebet bir menfaat kıymet ol. ak aranacaklır Borsa fia- Uarı herkes turafından bili. nen bu çeçit entrikaların hükümden düşm-sinin Tür kiyenini dostu Rusya 18 in- ci, Rusyanın dostu Türkiy- ede 13 üncü yıldönümünün bu teşrinlerde kutladılar! — ğa bak. Bana gelince, sakın beni muaheze etme kızım. | ay rılmak istemezdim. Faka, si zinle oturmama imkâk yok tu Yaşıyabilmek için başka bir yerden gelirim olmadığı- ni bilmem söylemeğe lüzum var mı? Bu izdivaç teklifini red edmezdim. İster istemez razı oldum. Babanı bir daki ka bile unutmadığıma emin olabilirsin Ne acılar çekti ğimi, ne iztirap'ara katlan- dığımı sana an'atamam. Ke- | rim bey diye yazmışsıın bu onu çok mütcessir etti. Bir dı*; haki mektubunda baba diye yaz Olmaz mı kızım? Has retle gözlerinden öperim, Neclâ, Belkisden annesine mektup “Lİ Şubat; Cihankir Anneciğim aylar — varki sana mektup yazamadım. Senin 12 teşrinisani tarihli bir mektubunu a'mıştım. | u mektubumda sana bir şeyden bahsedeceğim, Üzü leceğini biliyorum. — Fakat ne yapayım. Benim için baş ka türlü harekete — imkân yoktu Bir kelime i'e sana işi anlatayım: Ömerden ay- m'dım . Bundan evelki mek tubumda çektiğiin acılardan biraz olsun bahsetmiştim. Bü. tün bunlar yetişmiyormuş gibi bir de ne o'sun beğenilr- sin. Ömer, bundan bir haf ta evel benim yorulduğu- mu Ööne sürerek acı eve bir besleme kız getirdi. — İşte; kocüm üt Bürlkmğyle Üeni aldattı. Şaşdın değil mi? Bir gün eve habersizce dön - | müştüm, Onları kendi elimle | yakaladım. Bütün bu kepa | zeliğe karşı — kendini nasıl müdafaa etti biliyor musun? yeni, yeni heyecanlar lâzımmış!. Bir romancıya İşte; bu felâketten sonra evimi terkettim. Gözümde hiç bir şeyin kıymeti yok Ben eyiolmak istedikçe, ta lih benimle eğlendi Belkis uzun müddet mektuplaşma yacağız. — Allahaısmarladık anne Belkis, — BİTMEDİ —