25 Kasım 1939 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

, Ulus Basımevi Cumartesi |. : PN ankırı Cadd k I 25 y ırı Caddesi, Ankara Bugun u ma; ar Telgraf: Ulus - Ankara Muhafızgücü - Gençlerbirliği ta - SONTEŞRIN TE'%FON kımları bugün saat 14.30 da 19 Mayıs 1939 gaü:r:ıîıî:rrıidr'lıidk“rü g;: stadında karşılaşacaklardır. (Spor ha- Yazı İşleri Müdürü — 1061 berlerimiz 5 inci sayfadadır) 5 KURUŞ ş:;:ı:ı::: ğ 1962 ADIMIZ ANDIMIZDIR dare İktisadi harbin yeni safhası : Alman ihracatının müsaderesi hakkındaki karar salıya çıkıyor Hollanda armatörleri İngiltere'ye yapılacak vapur seferleri hakkında karar veremediler Maarifte yapılan ve yapılacak işler Falih Rıfkı ATAY Cümhuriyet devri, hiç şüphesiz, maarif ve kültür dâvasını dahi, mazi ile her- türlü mukayeseyi hemen bertaraf edecek kadar ileri götür- müştür. İstanbul belediye hudutla- rının, yahut biraz daha müsamaha ile, bazı garbi Anadolu merkezleri- nin dışında, imar gibi, irfan hayatı da bu devirde başlamış olduğu ko- layca isbat olunabilir. Fakat henüz, bütün milli kalkınma işlerinde ol- duğu üzere, maarif bakımından da haykırıcı noksan ve ihtiyaçlar için - deyiz. Bu noksan ve ihtiyaçlarla, aklının yettiği kadar meşgul olduğu için halktan veya münevver, hiç bir vatandaşı haksız bulmak hatırdan Bilâkis hepimizi bu h ta vazife ve hizmete çağıran bizzat Cümhurreisimizi disidi Ka- mutay açılış nutkunun maarife ait e- Mti Şebmizi; yeni mecli- sin tarihimizde mümtaz bir fârikası o- darak, himmetli ellerinize almanızı beklerim. Mali ve umumi şartlarımız sıkıntıya mâruz olsalar bile, maarif iş- lerimizin ana istikametlerde ilerle- mekte geç kalmıyacağını ve her halde esaslı tedbirlerin zamanında alınaca- ğımı ümit ederim. Bütün maarif ted - birleri, insan yetiştirmek gibi en çok zamana ihtiyaç gösteren tedbirlerdir. Onun için vaktiyle başlamak, maarif işlerimizde hükümetin bilhassa dikkat edeceği bir unsur olmalıdır.” Yalnız her tenkitte olduğu gibi, maarif ve kültür mün-kaşalarıma da hiç bir fayda vermiyen topyekün veya maksatlı hücüm yerine, haki- kati aramak ve bütün sây ve kabili- yetlerini bu dâvaya vakfeden vazi - fe adamlarına yardım etmek arzusu hâkim olmalıdır. Daima iki hareket esasına sadık kalmalıyız: 1— Müm- kün olup da yapılmıyan yahut sakat yapılan işler ve, 2 — Yapılması mutlaka zamana ve yeni imkânlara ihtiyaç gösteren işleri münakaşada biribirinden ayırmak! Eğer bir münakkit kalkar da bil- hassa türk köylerinde büyük nisbet- te türk çocuğuna henüz okuma yaz- ma öğretilmediğini;, ve yahut, şehir ve kasabalarda talebenin mektep bulamadığını, cümhuriyet maarifi- nin ataletine bir delil olarak iddia isterse, kendisini biraz ra- kamlarla uğraşmıya davet etmeğe hak kazanmış oluruz. 1924 ile 1939 arasmda umumi bütçemiz 130 mil- yon liradan 250 milyon liraya, maa- rif bütçemiz 7 milyon İliradan 13,5 milyon liraya çıkmıştır: talebe sayı- sı ise ilk öğretimde 300 küsur bin - den 750 bine, orta öğretimde 9 kü- sur binden 110 küsur bine, mesleki öğretimde 3 küsur binden 15 bine artmıştır. Az nüfuslu köylerde 4000 eğitmen iş başındadır: bunların o- kuttuğu çocukların sayısı bu sene 80 bini buluyor. Memleket bütçe, mektep ve tale- be rakamlarının birkaç misli çoğal- masına muhtaç! Yalnız bu kadar değil: mevcutları keyfiyet bakımın- dan bir hayli ıslah etmek lâzım! A- ra sıra umumi bir tedbir olarak, tam vasıfta ne kadar hocamız var- sa, mekteplerin sayısımı onlara gö- re tesbit etmek, ve kadro genîşle-, dikçe yeni mektepler açmak tekli- finde bulunul ur. Bu hesaba gö- re 43 yerine belki de dört, beş lise- (Sonu 5 inci sayfada) Londra, 24 a.a. — Alman ihracatının müsaderesi hakkındaki emirname salı günü isdar olunacaktır. Bu tedbirin 1856 Paris muahedesine mugayir olduğu hakkın - daki iddialar ingiliz mahafilince reddolunmaktadır. İngiliz hükü- emtinin ittihaz edeceği bu tedbirin br mukabelebilmisil olduğu e- hemiyetle kaydedilmektedir. K Alman denizaltı gemilerinden bir kaçı Fransız filosu bir Alman denizaltısını daha batırdı Son günlerde batırılan Alman denizaltıları üçü buldu Paris, 24 a.a. — Fransız bahriyesi, bir alman tahtelbahirimi da - ha tahrip etmiştir. Bu suretle, müttefik donanma tarafından, sgn Fin Başvekili diyor ki : Rus - tekliflerini Finlândiya'nın kabulü imkânsız Finlandiya başvekili B. Cajander Helsinki, 24 a.a. — Finlandiya başe vekili B. Cajander, beyanatta buluna- rak ezcümle demiştir ki: Heyetimiz Paris'te Paris, 24 a.a. — İngiltere ile iktı- sadi müzakerelerde bulunacak olan resmi türk heyeti bugün öğleden son- ra Paris'e gelmiştir. B. Daladye Paris büyük elçimizle görüştü Paris : 24 a.a. — Daladier bugün Türkiyenin Parisg büyük elçisi Behiç Erkini kabul etmiştir . İyi haber alan bir menbadan Roytere verilen malümata nazaran, İngiltere, bitarafların içinde bulun- dukları fena vaziyeti hafifletmeği cidden arzu eylemektedir. Zira, İngil- tere, seyrisefaini güçleştiren engel- lerin ne derece fena olduğunu, bizzat kendi tecrübeleriyle, çok iyi bilmek- tedir. Fakat, İngiltere, bilcümle alman ihracatının yakında başlıyacak olan kontrolü hakkında Holanda gazetele- rinin ileri sürdükleri mütaleaları ka- tiyen kabul edemez. Holandalılar, diğer taraftan, ingiliz kontrol servislerinin bitaraf gemileri ararken çok fazla gecikmelere sebebi- (Sonu 5 inci sayfada) Düşürülen bir alman tayyaresinin parçalanmış kanadı Garp cephesinde karadaki sükünete mükabil hava faaliyeti devam ediyor tayyareleri Paris, 24 a.a. — Havas ajansı, Gerek hatlar üzerinde gerek daha uzaklarda keşif yapmak üzere her iki taraftan, fazla miktarda tayyare ha - valanmıştır. Müttefiklere mensup ha- va kuvetlerinden yalnız bir tayyare noksandır. Ve hafif surette hasara uğrıyan diğer iki tayyare de hatların dahiline girebilmiştir. Alman tayya - releri, ağır zayiat vermişlerdir. Sekiz düşman tayyaresi fransız topraklarına düşürülmüştür. Alman zayiatı daha ağır Alman zayiatı, düşen tayyarelerin çoğu büyük bombardıman tayyareleri olmaları dolayısiyle, daha ağırdır. Buhılar, sürati arttırmak için tayyare- leri hafifletmek üzere bombasız uçan büyük keşif tayyaresi olarak kulla - nılmaktadır. Düşürülen tayyarelerin | birinde müteaddit klişeler bulunmuş- |tur. Bu klişeler fransız kumandanlı- ğına kıymetli malümat temin edecek- tir. Fransız arazisinin pek muhtelif noktalarında, şimal, şimali garbi ve şark mıntakalarında alman tayyarele- (Sonu 5 inci sayfada) Yeniden bir çok Alman düşürüldü : askeri vaziyet Hakkında şu malü - matı veriyor: Hava harbinin kara harbine faikiyeti, dün artmış - tır. Buna mukabil karadaki faaliyet son derece az olmuştur. Bir alman tayyaresinin kurşun- larla delik deşik olmuş kumanda mevkii günlerde bâtırılan düşman tahtelbahirleri üçe baliğ olmaktadır. Finlandiya hükümeti, son sovyet tekliflerini kabul etmek imkânlarını gör ktedir. Zira bu teklifleri (Sonu 5 inci sayfada) kabinesini kil etmiştir. Başvekâlet ve dahiliye nezareti vekilliği: Tataresko, hariciye neza - reti Gafenko, harbiye nezareti: İlkos bi tinesko. İstifanın mahiyeti Bükreş, 24 aa. — “Havas” iyi ha - ber alan mahfillerde söylendiğine gö- re Argetoiano kabinesinin istifası ve Tatareskonun başvekâlete getirilme- si keyfiyetleri alman iktısadi heyeti tarafından ileri sürülen taleplerin reddi mahiyetindedir. İktısat Naziri Büujou esasen alman taleplerini red - detmiye karar vermişti. Maliye nazı- rı ile milli bankanın direktörü aynı Mmütaleada idiler. Bazı imtiyazatta bu- lunulmasını tavsiye eden Argetoiano (Sonu 3 üncü sayfada) B. Tataresko yeni Romen B. Gafenko gene Hariciye Nezaretinde kaldı Bükreş, 24 a.a. — Tataresco, geniş bir milli vahdet kabinesi kur- mak üzere bu sabah konuşmalarına devam etmiş ve kabineyi teş- kabul etmek, Finlandiya'nın bitaraf « lığını ihlâl eylemek ve birinci sinif Finlandiya istihkâmlarını yabancı bir devlet emrine vermek demek olacak « tır. teşkil etti Halk şehirlere dönüyor Helsinki, 24 a.a. — Finlandiyanın muhtelif şehirlerini kendi arzulariyle terketmiş olan halk tedricen yerleri « ne dönmektedir. Hudut mıntakalariyle Finlandiya körfezi içindeki adaları mecburt ola- rak terketmiş olan halka yerlerine dönmek için müsaade edilmemekte « dir. Müzakereler ve fin L parlâmentosu CPTctsttiki, 24 a.a. — Finlandiya ha- riciye nezaretinin sözcüşu, Finlandi« ya - Sovyet müzakerelerini parlâmen- toya aksettirmekte hükümetin kork « tuğuna dair Sovyet iddialarını redde« derek bütün parlâmento azâsının fi « len bu meseleyi bildiklerini söylemiş tir. Gümrük ve İnhisarlar Vekilimiz Mardinde Mardin, 24 a.a. — Gümrük ve inhi« sarlar vekili Raif Karadeniz, dün saat 12.50 de şehrimize gelmiştir. Yeni Romanya Başvekili B. Tataresko Mücadele tedbirleri Mayn faramak için ahşap gemi kullanılacak Londra, 24 a.a..— Gizlice dökülen manyetik maynların teşkil ettiği ye- ni tehlikenin önüne geçmek için müm kün olan her şeyin yapılacağına ve bu maynların kullanılması keyfiyeti ef- kârıumumiyeyi hayrete düşürmüşse de ingiliz deniz eksperlerini gafil av- lamdığına dair Sir John Simon tara- fından yapılan beyanat iyi haber alan mahfillerde hatırlatılmaktadır. Ahşap gemiler kullanılacak Eksperlerin esasen tipi mevcut o- lan tahta mayn tarayıcı gemileri kul- lanılmasını tavsiye ettikleri ayni mah fillerde ilâve edilmektedir. Manyetik maynların müessir ola - bilmesi için bunların pek derin olmı- yan sulara dökülmesi lâzım geldiğin- den bu nevi tarayıcı gemilerin kulla- nılması kolaylaşacaktır. Mayn tarayı- cı gemiler tahmin edildiğine göre iki- şer ikişer çalışacaktır. Aralarında bu- lunacak olan elektrikli bir kablo mayn ları cezp ve infilâk ettirecektir. Aynı zamanda mayn tarayıcı gemi- lerin denizin dibine kadar inen âletle- ri bulunacaktır. Bu âletler bir mayna Erzincan'dan Erzurum'a giden demiryolundan bir görünüş _Diyarbakır’dan Iİrak ve İran'a gidecek demiryolu 41 inci kilometreye vardı Adapazarı -Bolu-Gerede ile İsmetpasa ve temdidi demiryollarıda inşa edilecek Alâkalı makamlara gelen kaberlere göre, bugün inşa halinde tesadüf eder etmez, maynı infilâk et- tirecektir. olan Diyarbakır - Irak ve Diyarbakır - İran hatlarımızın inşasına devam edilmektedir, (Sonu 5 inci sıı:ıdı)