13 Eylül 1942 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

£ Deder| alınâl 'atıffi isyotf Gağ - - NS55 Böü ği t her eri hiç İ Ziraat Vekilliğinin gösterdiği v ü KBi K | ; ULUS 1 S BASIMEVİ y I PluR * Çankırı Caddesi. Ankara NaIIİİI Il"k Sll(llkllfl 13 Telgrat : UL U S Ankara Kayserili Y —— Telef ; ı ş ı9L DŞ Başyazarlık aa )ısu API KOGLU V breBeçe t çe eg çe ç Temiz, sıhhi ve nefis. Her —a essese üdürü 1144 erd ” | SKURUŞ | iğnzç n y çes | YAT li : n lüzuma göre Ticaret Vekilliğince ayrılan Tohumluk hububat dağıtımı başlıyor Hükümetin yeni kararları : Hububatın iyi muhafazası Milli müdafaa istikrazı i Kemal TURAN Büyük Millet Meclisi yaz tatili- e girerken Hükümetin, fevkalâde milli Müdafaa masrafları için yüz elli milyon Htaya kadar dahili bir istikraz yapma: Sini kabul etmişti. Öbürgün bu istikra- Zin tahvilleri satılmıya başlanacaktır. va yıl çıkarılan tasarruf bonoları da Millt müdafaanın fevkalâde masraflarını b miya hasredilmişti. Böylece geli- Ti tamamen milli müdafaaya tahsis edil- Miş, önce kısa ve sonra uzun vadeli iki İstikraz, mali hayatımıza girmiş bulunu- B Ankara, 12 aa. — Bize göre ziraat verilen vekâletinin Yor. Milli müdafaa ımizda 1939 Yılından biraz önce ve Avrupa'da bir harp ihtimali belirdiği günlerdenberi E"'ll! bütçedeki rakamını aşan bir fev- lüdelik vardır. Şimciye kadar — birçek Mali muamelelerle karşılanan bu mas Fafların vergilerimizle - Devletin kredi e| Ü;:jındeki tesirleri malümdür. böğ in veya onut tesiri altında Olmanın Devlet maliyesini ya ağır ver: Biye veya istikraza yahut da — istikrazın ""dnm ' bir şekli olan emisyona doğ- T sürükleyişi hemen her memle - te devamlı bir tahlil ve münakaşa tik hur. Çünkü harp uzadıkça bu is- ametlere doğru gidişin hızı ve sahası Kityor. Halkın yaşayışı alınan mali ted- in Yüzünden de güçleşiyor. Böylece di k müdafaanın fevkalâde masrafları- arşılama şekli bütün memleketçe sık &le alınan bir iş oluyor. , Bir İsviçre gazetesi geçenlerde milli taz aa masrafları için yergi mi istik- Da tercih olunur lüni — koyuyor, böw'“" ünak b nazari lüzumlu gördüğü tohumluk hububat ticaret vekâletince tahsis edilmiş ve müracaat vukuunda teslim için top- rak mahsulleri ofisince tertibat alıne mıştır. Ticaret vekâleti, diğer: taraftan alelumum hububatın en iyi muhafa- zası usuüllerini de tetkik ettirmekte- dir. Hububatın mümkün olduğu ka- dar uzun zaman en az fire ile sak- lanabi ü lüzumu lümd Bu bakımdan muhtelif memleketlerdeki fire nisbetleri ve muhafaza usulleri icin fedbirler alınıyor M ZK EEI Belediyelere de selâhiyet ve vazifeler verildi Büyük şehirlerimizde ekmek fabrikaları kurulacak tetkik ettirilmekte ve bu — mevzua dair yabancı memleketlerden getiri. len kitaplardan da — faydalanılarak bir talimatmame hazırlanmaktadır. Hububat işlerimize dair- Ticaret Vekâleti tarafından toprak mahsul- leri ofisine daha başka vazifelerde verilmiştir. Bu meyanda, ofis mem. lekelimize şiddetle iIhtiyacı bulunan bir anbar şebekesi kazandırmak, bü- yük şehirlerimizde sıhhi ve iyi ek- mek çıkarabilecek ekmek fabrikala- rı kurmak mevzularmı ehemmiyet- le ele almıştır. Belediyelerin hububaf safın almalarına izin verildi Ankara, 12 aa. — İcra vekilleri heyetince kabul edilen bir kararna- meye göre, mahalli ihtiyaçlar icin bilumum — belediyeler —memleketin her taraftan hububat satm — almıya mezun kılınmışlardır. Bu selâhiyet bilumum belediyele.- re hemen harekete geçerek mem. leketin her tarafında borclandırılan miktar haricinde kalan kısımdan lü- zumlu hububatı almaları ve ekmek ihtiyaclarını temin eylemeleri va « zifesini de varmektedir. ktığumu söyliyerek şöyle diyordu: Hü rebiiler imdi istediklerine değil bece- bümnk'"ine başvuruyorlar. Gerçekten 1 Devlet masraflarını vergtlerle borç l:"'k. yarına dayanılması güç bir ümy fakmamak en iyi jstir. Bunun masa Olmiyacağını izaha Kizum ol - bir y:,ı* Ancak bu imkânsızlık hic i vengilerin artmasına, ma- :_:lmummdır. Her memleket, devam- yör, 74 Yergilerinin nisbetlerini arttirı » Fevkallüt veni kaynaklara baş vuruyor. Röni dm'de kazançlardan, lüks eşya üze - ağır vergi almak — gayretini her Ya on Börüyoruz. Ancak harp içinde ve- 'Iîlu::: tesiri altında yaprlan bütün mas Hirsa bi tlanış şekline topluca bakı oıq..h'"'”'..d!h' çok istikrazla mümkün tacafs Rörülüyot. Meselâ bizim — gibi y:Lııı hsvı'çm'nin 1939 eylülünden rafı 'Tuz hatrp sebebiyle yaptığı mas ların yeküna 5.7 milyardır, Resmi kur- Türk'le bu rakam bir buçuk — milvar İstik lıııı_ı_ı çok aşar. Bunun yüzde 71 i de 7 ç) özde 22 si yeni vergilerle ve #lünen Si de devalüasyon kâriyle- kar Rnk :;"- Su hale göre İsviçre'nin mil- Nk'“ ıgııırıflın için yaptığı “stik- Ünu !'tmdi(kn bir milyon Türk (i li geçmiş bulunuyor. - Bu D milli müdafaamızın — fevka - Ba '_"'_'lf“ için istikraza doğ - Şimizin mukayeseli bir İza - Yokşa APak - maksadiyle —alındnıştır n ':ml_'lîüd(in'nin malf — hayatına Ödüıuz—ı şr istikrazlariyle giren — devler in ikri ve buna saygı hepimizi tat- ek bir ölçüdedir. y Tasini hi AYİ Takamlar | Hde ra bhinı Ticaret Vekilimiz - geniş bir bölgeyi fetkike gidiyor Ankara, 12 aa. — Ticaret Vekili Doktor Behçet Üz yarın sabah şehdıİiı- den bareket ederek Kayseni, Ulukışla, Konya, Akşehir, Afyon, Burdut, Ispar - ta, Antalya, Aydın, İzmir, Manisa, Balı- kesir ve Kütahya'ya gidecektir. Doktor Behçet Uz. bu seyahatinde valiler ve alâkadarlar ile temas ederek, borçlandırılan mahsulün teslim vaziyeti- ni ve teehhürlerin sebebini tetkik ede - cek, Toprak Mahsulleri Ofisinin ve Zi- bi kezlerini ve Bank ü raat ambarlarını görecektir. | Yeni bir kararname ile 12 eylülden itibaren Hükümet yapağı ve yünlere el koydu Ankara, 12 aa. — İktısat Vekâletin- den tebliğ olunmuştur: 1 — Milli korunma kanunu hüküm- lerine dayanılarak 12. eylül, 1942 tarihin- den itibaren bilumum hakiki ve hükmi şahıslar elindeki her nevil yapağı ve yün- lere hükümetçe elkonulmuştur. 2 — Saf ve yarım kan merinos yapa: ğıları, güz ve kuzu yünleri, besi malla- rı, deri malları, kasap başı yapağıları ve bunların tam veya yarı yıkanmış veya taranmış veya boyanmış veya fitil hali- ler verildiği görülüyor, eline geçen pa- raları insafsızca harcıyanlar yok değil- dir. Böyleleri servetleri için bir iş saha- sı bulamadıklarından — bahsedemezler Milli müdafaa istikrazları, kısa — veya uzun vadeli olsun, böyle servetler — için sağlam bit gelir kaynağı, hepsinin üs- tünde memlekete en iyi hizmet vası- tasıdır. Ve bu sebeple hepimizin, duran ıh::"’k.kınde olan veya onun — tesiri din bi lan lek İş hayatı intanla C Büçlüklere uğradığı, birçok kikatej Tin yaşayışının zorlaştığı bir ha- bir , Ancak bunun kadar gerçek 9 bazı < #€y daha vardır ki harp yeniden Servetler yaratır, bunları ve aski mnd.%. ilmış olanları da işletme #mkâ Ü i“;:uhnlî.' eder, Bu vaziyette Dev- Zümlü bıtu-l böyle servetler için en lü- içinde Şi T iş kaynağı olur. Böylece harn “["*Y'l çönun tesiri altında olan Hü- Vatanda llcın. hayatı güçleşen bir kısım zİfesi $ların sıkıntılarını gidermek va- tekeş 'î'"'_mda birikmis sermayelere ha .,.Mıçu"'ln_exynok işi de düşer. Milli emi, İstikrazımız. —Devlete — “azla k—;"ın'll kitmeden fevkalâde masrafları tite lamı 2ma imkânını verirken yürt serve Atsı da ayrı bir hizmet ola: Büktir unsuru lerin milli istikrazlara doğru akı- şında oir vazifesi vardır. Milyonlarla insanlar ne zaman ve na- sıl biteceği bilinmiyen bir harbin için - de bekledikleri zaferi ancak telâfisi im- kânsız zararlar içinde b klar. Hepsi ne ilmiş olanları vesair nevileri el- komaya tâbidir. 3 — Bilumum hakiki ve hükmi şa- hıslar her ne sıfatla olursa olsun ellerin- de bulunan yapağı ve yünleri 12 eylül 1942 tarihinden itibaren 10 gün içinde bir beyanname ile en yakın Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası şube veya ajansına bildirmiye mecbur tutulmuşlar- dır. Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Banka- s1 şube veya ajansı ve ajansı bulunmıyan yerlerde beyannameler kaymakamlıklara verilecektir. 4 — Yapağı ve yün sahiplerince dol- durulan £ ler k kamlıklı Münakalât işlerimiz hakkında gazetemize etraflı bir demeçte bulunan Münakalât Vekilimiz Amiral Fahri Engğin Münakalâ Adliye Vekilliğinin mühim bir tâmimi Adliye Vekilliği, elkoyma muamele- sine tabi tutulmuş olan her nevi gıda maddelerinden mütevellit dâvaların taki- bine ve cezaların infazına lüzum kalma- dığı hakkında Cumhuriyet Müddeiumu- [ miliklerine bir tebliğ göndermiştir. Bü tebliği ayoen yazıyoruz: 1 “İcra Vekilleri Heyeti karariyle ve - t işlerimiz Münakalât Vekilimiz Amiral Fahri Engin gazetemize Memlekette yaptığı bir tetkik se. yahatinden şehrimize dönmüş bu - lunan Münakalât Vekilimiz Amiral Fahri Engin, muhtelif münakalât me- seleleri hakkında dün — gazetemize aşağıdaki demeçte bulunmuştür. — 3 eylülden 10 eylüle kadar de- vam eden seyahatimde Kayseri, Ma latya, Adana, Afyon, Ankara Dev let Demiryolları işletme müdürjü! leri işlerini, demiryolunun bakım ve tamir işlerini, Sivas ve Eskişehir cer ve yol atölyelerini, İskenderun ve Mersin liman işletmesini tetkik etmek mümkün oldu. Ağustosun son günlerinden iti « baren — demiryollariyle — yapılmıya başlanan nakliyat en yüksek haddi- ne varmıştır. Pancar, hububat ve şark vilâyetlerinden hayvan nakli - yatı büyük hacimde devam etmek- tedir. Eskişehir ve Turhal cevre - Jerinin beherinde giünde 1800 — ton pancar nakledilmektedir. Diğer' ta- demeçte bulundu raftan kömür havzasının — karadan yapılan kömür nakli de ayrıca mü- him Yyekün tutmaktadır. Yolcu vagönlarında büyük izdi - ham vardır. Yolcular hakikaten bu izdihamdan sıkıntı çekmektedirler. Büunu karşılamak için yakında Hay- larpaşa'dan Erzurum ve Diyarba « kır istikametlerine haftada bir kar- iliklı sırf izinli askerlerimize mah. İsus katarlar hareket ettirilecektir. Cenup hududundan hududumuza di ma teehhürle giren Toros ekspresi- nin hudutlarımız dahilindeki hare - keti yeni itinerere tâbi olacaktır. Demiryolcuların gayretleri Demiryol personellerinin vazife - lerini ifa hususunda büyük gayret sarfetmekte olduklarını memnuni yetle gördüm. Bu sene yaz ayları - nın sıcak gitmesi, bir kısım müs « tahdemlerimiz veya bunların aile - (Sonu 2.inci sayfada) Adliye Vekilimiz B. Hasan Menemencioğlü rilen salâhiyete binaen Ticaret Vekâle - tince elkonma muamelesine tabi tutul - muş olan her nevi gıda maddeleri üze - rindeki elkonma hükümleri - 25 temmuz 942 tarihinden itibaren kaldırılmıştır. Ticaret Vekâletince verilen salâhi - yete binaen mülga fiyat mürakabe kamis- yonlarınca pirinç, bulgur, sadeyağ, be - yaz peynir, kaşar, tulum peyniri, krema, tereyağı, yoğurt, kuru fasulya, — nohut, mercimek, bakla, kaplıca, kumdarı, süt, zeytintanesi ve leblebi gibi maddelerle koza için tayin edilmiş olan toptan — ve perakende Ââzami satış fiyatları 25 tem- Eski fiyat mürakabe kararlarına karşı suç işliyenler hakkındaki cezalar artık infaz edilmiyecek Elde bulunan dâvalar da takip edilmiyecek vaziyet müddeiumumiliklere bildirildi muz 942 ve pamuk çekirdeği için tayin edilmiş olan fiyat 10 ağustos 942 tari - hinden itibaren kaklırılmıştır. Ticaret Vekâletince gıda — maddeleri indeki elkonma hükümlerinin — ve âzami satış fiyatlarının bu suretle kal - dırılmiş olması, evvelce mezkür hüküm- lere muhaleferten suçlu kimseler hak « kında milli korunma kanununa göre hük- medilmiş olan cezaların infazınâ ve elde bulunan işlerin takibine mahal olup ol- madığı hususunda bazı mahâllerde te « reddüt husulünü mucip olduğu anlaşıl- miştir. Fevkalâde hallerde gevletin bünyesi- ni iktısat ve millâ müdafaa bakımların - dan takviye etmek maksadiyle milli ko- runma kanuniyle hüküzmete bazı sallhi- yetler tanınmış ve hükümetin bu suretle haiz olduğu salâhiyete istinaden ittihaz ettiği karar ve tedbirlere muhalif fiil ve hareketler de aynı kanunun cezai hüküm- leriyle teyit edilmiştir. Yani milli korun- ma kanununun bazı hükümlerinin tarhik edilebilmesi hükümetin bir karar ittiha- zana bağlıdır. Bu suretle suç ihdas eden kararların salâhiyetli merciler tarafından kaldırılması mevzuu bahis kararlara mu- halefet fiilletinin suçluluğunu da berta- raf eder. Binaenaleyh işlendiği yamarı meri bu- hunan karara göre suç teskil eden ve fa - kat bilâhare suçluluğu kaldırılmış olan fiillerden dolayı evvelce — hükmedilmiş olan cezaların infazına ve elde bulunan dâüvaların takibine mahal kalmamış oldu- ğu tamimen tebliğ ve kaza dairenizdeki C. M. Umumiliklerine de tebliği ve buf sebeple sukut eden dâvularla infazına mahal kalmıyan ilâmlar sayısının, hapis hafif hapis ve para cezası gibi mahkü - miyetlerin nevilerine göre ayrı ayrı ol - mak üzere sayılarının bit cetvel hıürğı bildirilmesi temenni olunur.” Sovyeflere göre Almanlar kapılarına kadar geldikleri Stalingrad'da kanlı hücumlara devam ediyorlar Sovyefler Novorosisk'i boşalttıklarını bildirdiler Moskova, 12 a.a. — Röyter ajan- sının hususi müuhabiri bildiriyor : Cepheden gelen son haberlerden anlaşıldığına göre, Mareşab von Bock, Stalingrad'a karşı Yyapmakta olduğu tarruzun cephesini geniş - letmiştir. Şehrin batısındaki bir — kesimde almanlar hava kuvvetlerinin sovyet mevzilerini arasız bombardımanın < dan sonra ruslara arka arkaya yedi kere hücum etmişlerdir. Ruslar bi- raz geri çekilmek zorunda kalmış - lardır. Bunun Üzerine rüs tankları harekete geçmiş ve alman zırhlı kı- talarının ileri hareketi Önlenmiş - tir. Bu muharebe almanlara 1500 ö. lüye ve 30 tanka malolmuştur. Stalingrad'ın batısında, dar — bir kesimde almanlar 3 tümen piyade ve bir tümen tank kuvvetiyle hü - cuma işlerdir. Püskürtülen bu ;(Sonu 2.inci sayfadı) kuvvetler geceleyin tekrar bir ham. de bunu bildikleri halde bir vatan borcu olarak savaşı, kanlariyle canlariyle — ve Devlete verdikleri servetleriyle devam ettiriyorlar, Sulhunu koruyan Türkiye- nin her günü bir zafer sayılacak değert - dedir. Yıkılan bir âlem içinde — sağlam kalışımızın kıymeti ile kalmiyoruz. Kül- türde, imarda hızla ilerleme hamleleri miz var. Milli müdafaa istikrazı böyle büyük bir yapının temel taşlarından bi- ridir. Kuvvetimizden bir damlayı — israf 'mi’l"f*k bu güzel ve asil yapının ta emeğimizle, hattâ biribirimizi aydınla - tp iyi işlere teşvik ederek. Bugün ikinci sayfada KONUŞMA Yazan : F. R. ATAY D he le y &a da sovyet miüldafi sının şiddeti karşısında yeniden mu- vaffakıyetsizliğe — uğramıştır. Bu bölgenin başka bir kesiminde ruslar karşı hücuma geçerek düşmanı boz- ğuna uğratmışlardır. Stalingrad'ın —kapılarına — kadar yaklaşan almanlar şehre karşı kan- h hücumlarına devam ediyorlar. Hastaneler, evler, mektepler alman ların başlıca hedeflerini teşkil et - mektedir. A v Sovyet tebliğleri Moskova, 12 aa. — Öğle üzeri neşredilen sovyet tebliği : ' Ç Sonu 3 üncü sayfada ) Muradiye'den yeşil Bursa'nın görünüşü Bursa, kurtuluşunün 20 inci yılını kutladı Bursa, 12 aa. — ÖOn bur. salı dün yirminci kurtuluş bayram - larını heyecanlı tezahüratla kutla . mışlardır. Bu mutlu gün içinde ya- pılmış olan törenin en güzel safha- sını yirmi yıl önce olduğu gibi kah- raman süvarilerimizin şehre giriş - leri teşkil etmiştir. Bursalı bayanları şükran ifadesi olarak süvarilerimize buketler sunmuşlardır. Söz alan hatipler bugünleri ya « ratanları taziz etmişler ve kendile- rine karşı ulusça duyulan minneti belirtmişlerdir. Bundan sonra ordunun, mektepli- lerin, muhtelif teşekküllerin işti - rak etmiş olduğu bir geçit reşmi ya. pılmış ve onu takiben de şehitlik Zzi- yaret edilerek çelenkler konülmüş- tur. Gece de büyük bir fener alayı yapılmış ve şehir adına İ Hükümetin politikası hakkında münakaşa açılmasının sebebi : Çörçil'in nufku fatmin edicidir Londra'da bulunan — muharririmiz Abmet Şükrü Esmer- telgrajla — bildi- riyor : Londra, 21 — Çörçil'in parlâmento- ordu şerefine bir ziyafet verilmiş - tir. Gene bu güzel gün ile başlamak Üzere tertibedilen ve bir hafta sü - recek olan festival de dün başlamış. tır. İktısat ve Maarif Vekillerimiz İstanbul'da İstanbul, 12 (Telefonla) — İktisat Vekili Sırrı Day bu sabah şehrimize gelmiştir. Maarif Vekili Hasan - Âli Yücel de Arifiye'den dün akşam geç t ize gelmiştir. da söyliyeceği nutuk üzerine — hararedi açılacağını denler hayal k uğradılar. Günlerdenberi nut- ku harp etrafında münakaşaların - takip edeceği Londra'da bekleniyordu. Parlâ- mento dolu idi, Localarda elçiler ve din- leyiciler dikkati çekiyorlardı. Eski par- lâmento salonu yandığından Meclis şim- di âyan salonunda toplanmaktadır. Bir saat suallere hükümetçe verilen cevapla- ra tahsis edildi. Atlmış dakikada yetmiş beş suale cevap verildi. Sonra Çörçil söz alarak bir sant söyledi. Başvekil de alâ. ka ile dinlendi ve Stalin ile mülâkatına dokunurken alkışlandı. Nutkun — kisası şudur ki, Rusya dayanacaktır. Mihver Miaşir'a alamıyacaktır, demokrasiler ha- £ Sonu 3 üncü sayfada ) N Almanlara göre Sovyetler Stalingrad önünde ara vermeden yapılan ücumlar sonunda ' şehre çekildiler Sovyetler iki günde 171 uçak kaybettiler Berlin, 12 a.a. — Alman ordula- başkomutanlığının tebliği : Novorosisk'in cenubunda piyade kıtalarımız. çetin — muharebelerden sonra son sahil istihkâmını da zap- tetmişlerdir. Terek kesiminde alman kıtaları düşman mevzilerini yarmışlar ve ba- taryaları tahribeylemişlerdir. Stalingrat önünde tahkimli tesis- leri ele geçirmek için yapılmakta ©- lan muharebelere devam edilmişstir. Düşmanın şaşırtma hücumları - püs- kürtülmüşstür. Hava kuvvetlerimiz düşmanın ik- mal yollarına yeniden hücum etmiş lerdir. Stalingrat ile şehrin şimalin- deki uçak meydanları geceleyin bombardıman edilmiştir. Rjev'in doğu cenubundaki mü - him düsman kuvvetlerinin yeni hü- cüumları alman kıtalarının inatcı mu- kavemeti karşısında akim kalmış - tir, Düşman Ladosza eölünlün cenu - bunda ve Leningrat önünde, kendisi- ne ağır kayınlara mal olan beyhude hücumlara tesebbüs etmiştir. Alman ve hirvat ucakları düşmana, hara - ket üslerinde ağır kayıplar verdir - mistir. Uzak şimalde alman hava kuvvat- leri düşman kambl ve ucak letinat noktalarına hücum etmişsler- dir. ğ 10 ve 11 evlül günleri sovyet ha- va kuvvetler! kısmen alman, ital - van. romen. İsnanvol ve Macar pi - J lotları ile yantıkları hava muhare- ( Sonu 3 üncü sayfada ) rı