November 24, 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
—. Madenciler âleminde : 4 VAKTI 24 2.nci teşrin 1933 Türk amelesi ecnebi ameleden az ücret alıyor! Beşmakaleden Devam bir mükâyese yapılınca ve maden ameleşinin ocaklarda © çektikleri çok zahmetli hayatı görünce tabii olarak hatıra şu sual geliyor: — Acaba amelelerin yevmiye - lerini daha ziyade arttırmağa im- kân yok mudur?, Bu susle karşı madencilerin verdikleri cevap şudur: , — Hayır... Korkarız ki bu gi - dişle maden amelesi bu parayı da bulamıyacaktır. Çünkü Avrupada o kadar şiddetli bir rekabet vardır ki buna karşı ocaklar dayanabil - mek'için fedakârlık . yapmakla - dır ve dahada yapacaktır. Biz bir taraftan böyle büyük mücadele içinde'zarar edip giderken nasıl o- İ Jur da amele ueretlerini arttırabi- liriz?.,, İ Madencilerin ifadelerine göre | bütün dünyada bir senede sarf - olunan maden kömürünün miktarı (800) milyon tondur. Türkiye de istihsal olunan kömürlerin yekü - nü ise sade (1) milyon (200) bin kadar bir şeydir ki bu miktarın (800,000) tonu memleket dahi - linde sarfolunur. oAncak geriye kalan (400,000) tonu ihraç edilir. Görülüyor ki Türkiyenin kö - mür ihracatı dünya ihtiyacma nis- betle binde yarım derecesindedir. Bu itibarla ihracatı arttırmak ümi- di çok kuvvetlidir. Binde yarım nisbeti üç, beş nisbetine çıkarıl - « mak imkânı derhal hatıra gelir. | İ Fakat bu imkânın tahakkuku - | na mani olan sebepler vardır. Bun ların en başında maden kömürleri- mizi gemilere vermekteki müşkü- lât gelir. £ Bunu bertaraf etmek için yapılacak şey Ereğlide bir liman vücude getirmektir. Maden kömürü ihracatımızın inkişafına mani olan ikinci mühim sebep ise madencilerin şikâyet et - tikleri beynelmilel rekabetlerdir. Bu rekabetlerin derecesi hak - kında bir fikir edinebilmek için Le histanın vaziyetini hulâsa edelim: Lehliler maden ocaklarından kö - mürü çıkardıktan O sonra beş yüz kilometre kadar şimendiferle nak- liyat yaparlar, kömürü bu suretle | Danziğe getirirler, burada tonu -| nu sekiz Şiline, yanı bugünkü Türk parasiyle (280) kuruşa ve - rirler, | İşte Danzigte nihayet o üç yüz kuruşa verilmekte olan Bole ma - den kömürleridir ki en ziyade bi - zim maden kömürlerimize reka - bet etmektedir. İstanbuldan An - karaya kadar | birton kömürün nakliye ücreti bugün bizde on bir! ira olduğu düşünülürse Lehlilerin | kömürlerini maden ocaklarından ii! tibaren beşyüz kilometrelik me- safeye nakledildikten | sonra iki yüz seksen kuruşa verebilmeleri insana tabit olarak hayret veriyor. Bu meselenin esası şudur: Le - histan cihan iktisadi buhranından mütessir olan işsiz ameleye yar - dim. etmek mecburiyetindedir. Bu yardımı doğrudan (doğruya işsiz ameleyi ve ailelerini beslemekten isa maden ihracatını teşvik ederek yardım etmeği daha muvafık bul- maktadır. o Bu maksatla obütçe- sinden fedakârlıklar yapmaktadır. ! Binaenaleyh Lehlilerin maden kö- mürü rekabeti doğrudan doğruya bu memleket için bir bütçe mesele- sidir. Lehistan hükümetibu si- yaseti tatbikte devam ettikçe di - ğer memleketlerde (ister istemez aynı yolda fedakârlıklar yapmağa mecbur olacaklardır. İşte bu vaziyet neticesi olarak bugün Türk maden kömürleri ha- rice ancak maliyet fiatından aşa - ğıya satılabilmekte, yani bir tonu (350) kuruşa verilmektedir. Hal- buki geçen (o sene dahilde satılan kömür fiatlarının o vasatisi (938) kuruş idi! Burada iktisadi hâdiselerin en garip bir şekli ile karşılaşıyoruz: Kömür madencileri hariçte mal satabilmek için kömürün tonunu üç yüz elli kuruşa kadar indirme- ğe mecbur oluyorlar. o Bu suretle zarara giriyorlar. karmak için kömürün fiatmı mem- Bu zararı çı -| | Adliyede Ün kapanı cinayetinin muhakemesi Unkapanında eski (Seyrisefain) işçilerinden Lütfi EF, yi sokak orta sında tabanca ile öldürdüğü kay diyle garson Bedri EF, nin ve onu cinayel işlemeğe teşvikten çiftlik sahibi Mehmet Ali Beyin muhake melerine, dün İstanbul ağır ceza mahkemesinde bakılmıştır. Dünkü muhakemede, altıncı hu kuk mahkemesinden getirtilen bir dosya tetkik edilmiş, muhakeme davacı vekilinin gösterdiği iki şa- hidin çağırılması için kânunueve- lin on dördüncü günü saat on üç buçuğa kalmıştır. Film çevrilirken çıkan filmi çevrilirken, otemobil kazası neticesinde ölüme ve yaralanmaya sebep olmak davasına ait muhake İmeye, dün İstanbul ceza mahke - mesinde devam edilmiştir. Bu kaza neticesinde, filmde ro- | lü olanlardan Arşak Ef. ölmüş, leket dahilinde (938) kuruşa yük- | Sait Bey yaralanmıştı. Bu hadise- seltiyorlar. Demek ki kömürün be. | den dolayı, Aynı filmde şoför ro- her tonunda memleket ( halkına | lünü oynıyan “Darülbedayi, san - (588) kuruş bir zarar ödetmiş olu- | atkârlarından Talât Bey, dikkatsiz lik ve tedbirsizlik, nizama riayet- yoralr. Acaba bundan vaz geçmek da- ha doğru değil midir?. Bu suale karşı (o madencilerin verdikleri cevap şudur: “— Çok güzel söylüyorsunuz , fakat bu mülâhaza doğru değldir. Çünkü kömür sarfiyatı o sadece memleket dahiline inhisar ettirilir de ihracat yapılmazsa dahilde sar folünun Kömürün aliyet tat düşmez, bilâkis yükselir, o Meselâ bugünkü vaziyete göre kömür il - racatı tamamen durdurulursa bir ton kömürün maliyet faitı (941) kuruşa çıkarki bugünkü satış fiat- larmın vasatisinden (938) daha yüksektir!.,, Şu halde ihracatı arttırmak yal- nız hariçten memlekete döviz ge- tirmek, ticari müvazeneyi oOtemin etmek için değil, ayni Ozamanda daha ziyade ucuzlatmak için de lâ zım bir tedbir oluyor, Bunun için İktisat Vekâleti bu| sene kömür ihracatımızı iki yüz elli, üç yüz bin ton kadar arttır - mak fikrindedir. Bunun için icap eden tedbilrei almağa karar ver - miştir. Kömür ihracatımız arttıkça ta- bii olarak dahilde sarfedilen kö - mür fiatları da düşecektir. Bu su- retle bir gün Türk kömürleri ha - İ riçte maliyet fiatına verilebilecek - tir. İşte Türk kömürleri hariçte ma | liyet fiatma verilmeğe başlanırsa dahilde de fiatları ucuzlatmak im- kânı hasıl olacaktır. Dahilde kö - mür fiatları ucuzlarsa (kömür ile alâkası olan herşeyin fiatı ucuzlr. yacaktır. Memleketin temdini! vazifesi bu sayede kolaylaşmış o - lacaktır . Hulâsa bugün hem Türk amele- sine ecnebi memleketlerden çok az yevmiye veriyoruz. Hem de kömü- rü pahalıya malediyoruz. Avrupa» | da hem amele ücretleri pahalıdır . Hem de oralarda (kömür ucuza! maledilmektedir. © İşte bizde kö- l mür işinde halledilecek meselele - İ sizlik iddiasiyle bir müddettenberi muhakeme olunuyordu. Muhake- menin dünkü celsesinde, müdafaa yapılmış, muhakeme, karar veril mek üzere 29 teşrinisani saat 13 i buçuğa bırakılmıştır. Bağçıvanı öldürmekten suçlu Kenan efendinin muhakemesi Dün İstanbul ağır ceza mahke- mesinde, kavga sırasında bahçı - van Murat Ef. yi kurşunla (o öldür. mekten suçlu bahçıvan Kenan Ef. nin muhakemesi görülmüş, bulu- nan kurşunlara ait bazı tetkikatm tamamlanması için, o muhakeme kalmıştır. paralar için Emirgânda kurabiyeci (o Şerif babanın biriktirdiği paraları alk mak için gece evini bastıkları iddia İ memleket dahilinde kömür fiatını | edilen Bayram Efendi ile arkadaş- İ larının dünkü muhakemesinde, İs-| ! tanbul ağır ceza mahkemesi, bazı şahitler dinlemiştir. Daha başka şahitler çağırılacak tır, Ucuz elbise temini yolunda tık. İstanbulda © fabrikaları © gezer- ken ucuz elbise temini hususunda i yaptıkları işaret âmil olmuştur. Sumer Bank umum müdürü Nu rullah Esat Bey bu mevzu üzerin - de uğraşmağa başlamış ve mens cat fabrikalarını gezerek müdürle riyle görüşmüş, kendilerinden en ucuz ve milli kıyafete uygun şekil- de elbise hazırlanması için proje İer yapılmasını istemiştir. Bunun üzerine fabrika müdürleri ayrı ay- rı tetkikat yapmağa başlamışlar « dır. Öğrendiğimize göre; ilk evel köylü için 5 — 6 lirayı geçmemek üzere bir elbise yapılacaktır. Bu el bise dayanıklı ve iyi olacak ve köy lünün bu elbiselere rağbet etmesi için her türlü fedakârlıklardan çe- kinilmiyecektir. Elbiselerin mo - rin esası buradadır. Mehmet Asım delleri ve kumaşları bu hafta için de hazırlanmış olacaktır. GÜNÜN | Türk - Macar turizm | Cümhuriyet bayramı Kurâbiyecinin biriktirdiği! keresi İran Şahı Hz. nin memleke- Ucuz elbise temini yolunda ça - | Mösyö Haçikof ile Sofya baytar lişılmıya başlandığını dün yazmış. ! müdürü Mösyö Kolaçikof tetkikat Başvekil Paşa bü çalışmayı | için şehrimize gelmişler, İstanbul e komisyonu riyasetini deruhte | ahede mucibince hududun taahihi- İ Şehrimize gelmiş olan Viyanalı kumitesi münase - betiyle Ankarayı ziyarete gelmiş olan Macar meb'uslariyle yapılan müzakereler 5 neticesinde o bir “Türk — Macar Turizm komitesi,, teşekkül etmiştir. Her sene yaz mevsiminde yüz binden fazla Macar seyyahı, mev- simi geçirmek üzere Baltık deni - zindeki Alman limanlarına, Bul - garistana veya Adriyatik liman - larına gitmektedirler, Komite; bu seyyahlardan bir kısmının memle- kelimize gelmeleri için propagan- da yapacaktır. İran şahı Mayısta geliyor İran şahı Rıza han pehlevi haz- retleri baharda Ankarayı ziyaret © decekleri yazılmıştı. İranın Anka ra sefiri Sadık han hariciye vekili- mizi görerek bu ziyaret hakkında görüşmüştür. İran şahı hazretlerinin memleke timize mayısta gelecekleri gün kadar kalacakları anlaşılmak» tadır. Şah hazretleri Gazi Hazret lerinin misafirleri olacaklar ve ken dilerine İran başvekiliyle hariciye nazırı refakat edecektir . Fazlı B. Makuda Şark müfettişi umumiliği baş müşaviri sabık İstanbul vali muavi ni Fazlı Beyin refakatinde harici- ye vekâletiyle yüksek erkânı harbi yeden gönderilen murahhaslar ol- duğu halde Makuya gitmiştir. Fazlı Bey Makuda İran murah- raslariyle birleşmiş ve tahdidi hu -| veon Bu suretle evelce aktedilen mu ne ait mesaiye başlanmıştır. Gerek hududun tashihi faaliye- ti, gerekse elyevm Tahranda cere- yan eden ticaret muahedesi müza- HABERLERİ Polis haberleri yi ee Vapurunda İ bir kaza Rıhtımda bulunan yi dıralı Burgaz vapurunu ğe İ kaptanı İlya Oder abe i | şırken güverteden atılan eti | demir boru başına ebe | kendisini ağır surette Yö tır. Yaralı (o Bulgar kaldırılmıştır. Otomobil çarpt! Dün sabah sekizde işin* üzere Beyoğlunda wa desinde geçen 12 yaş minde bir kıza 1574 numa för Ahmedin kullandığı ze çarpmış, kendisini yaralar" Şoför yakalanmıslır. öh Konuşurken düşüp gi Zevcesi ve çocuklariyl€ ) dan gelen hacı Mehmet oğlu met Efendi dün Şehradeti bakkal Osman Efendinin © nıma gitmiş, gülüp konu / zerine ansızın fenalık gelmit, şüp ölmüştür. Mehmet a kalp durmasından öldüğü * mıştır, vi Buda otomobil ka”. Kurtuluşta Remzibaba o da 12 numaralı evde oturs” dam Dinyaya 1795 num. / mobil çarparak muhtelif den yaralamıştır. Şoför MW yakalanmıştır. d iki amele yaraland! Dün sabah Beyazıtta Üni bahçesindeki su deposunun ”; da bulunan eski itfaiye | amelebaşr Hüseyin Efendi” zareti altında yıktırılırken 4 çuk metre uzunluğunda bif” yerinden koparak düşmüğ inle Mehmet altında * | Bulgar yi T yaralanmışlardır. İki yarali .İ rahpaşa hastahanesine mıştır, Bir sakatcı kaybol4” timizi ziyaretlerine o kadar ikmal edilecek, hazırlanacak protokol ve muahede Ankarada imzalanıp tea- ti edilecektir. Gelenle gidenler 5 göz bastalikları mütehassısı profe- sör Fuchs dün akşam (o Ankaraya gitmiştir. o Orada üç gün kaldık. | tan sonra Bağdat yoliyle Hindis - tana gidecektir. Sofya şehir meclisi âzasından belediyesi baytari — işleri müdürü Esat Beyin delâletiyle belediye mü esseselerini ve mezbahayı gezmis- | lerdir. Fesane fabrikalarında Feshane fabrikasında iyi bir dü şünceyle bir amele kooperatifi teş kil edilmektedir. Kooperatif ame - | leye ucuzca yemek verebileceği gir | bi tesis edeceği bir bakkal dükkâ- | nle bütün muhitin ihtiyaçlarını u- cuzca temin edebilmeye yol aça » | caktır. Kooperatif 10 kuruşla bir | ameleye iki kap yemek ve ekmek verecektir. ik e ae e, Müsaadesiz döviz Prenses Marya vapurile Selâni - ğe giden yolculardan Rifat Efendi nin üstünde hayli miktarda müsa- adesiz döviz bulunarak müsadere edilmiştir. Mezbahada sakatçı arnaY” san oğlu Hüseyin iki gün evi denbire ortadan o kaybol” l Hüseyin Sultanahmette yasofyada oturmaktadır. l Hızır Efendi zabıtaya m ederek kardeşinin bulunma” temiştir . ğ Bugün > söze Bugün saat 11 de teni” | lâtlı matine # aj Pugün Melek sinem#*"” Sözde En eğlenceli bir me meli bir Bü Mümesii JEAN MURAT ANNA BEF Ayrıca: Paramount dü ti berleri ve sarkılı 1 gi gat Bugün saat İf ve Yüz #
