October 30, 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 10

—— 10 — VAKİT S0 Teşrmlervel 1037 Sümer bank ve milli sanayi 5 Senelik sanayi programı Türk inkı« lâbının bir inkişaf safhasıdır İnkılâbıni ikinci on senesi başında devletin memleketi sanayileştirme da- vasmda aldığı kat'i tedbirlerin seme- relerini “Sümer Bank'' im beş senelik sanayi programının tahakkuk ettirilme- si yolunda başardığı işlerde görebili- riz. Devlet, mmeleketin noksan olan ve hattâ mevcut olmıyan ana sanayi şubelerini bir an evvel kurarak tam bir iktesadi bütünlüğe ve istiklâle varmak işini evvelden çizilmiş bir programa istinat ettirmekle inkılâpçı şutürun ya- pıcılık ve yaratıcılık kudretinin azimli bir misalini vermiştir. Beş senelik sa. nayi programi 'Türk inkılâbınm bir in. kişaf safhasıdır. Bu safha Türkiyenin iktmadi kuruluşuna yeni ve nizamlı bir veçhe verecektir, Program mucibince beş sene zarfın- da kurulacak ana sanayi şubeleri şun- lardır: i — Mensucat sanayii (pamuk, ken- dir, yün), 2 -— Maadin sanayii (demir, sömi- kok kömürü, kömür müştekatı, bakır, kükürt), 3 — Sellüloz sanayii (seIüloz, kâğıt ve karton, sun't ipek), 4 — Seramik sanayi (cam, şişe, por- selen) $ — Kimya sanayii (zaçyağı, klor, sudkostik, süperfoslat) (X) Programın tahakkuk ettirilmesi işi- ni Üzerine almış olan Sümer Bank, 1934 senesi zarfında programın şu kr sımlarının tatbikine geçmiştir: 1934 senesi içinde esaslı büyük fab- rikalardan bir kısmınım temelleri atı- larak inşaata başlanmıştır. Projeleri ikmal edilen bir kısmın da inşaatının ihalesi önümüzdeki sene yapılacaktır. Bu sene inşaatı İlerlemiş olan Kayseri Pamuklu kombinasile İzmit Küğrt fab: rikası önümüzdeki sene faaliyete geçe- cektir. Kayseri bez fabrikasının 1935 ağustosunda, İzmit kâğrt fabrikasının da haziranda işe başlaması mukarrer- dir. Kurulmakta olan Kayseri bez kom- binası yalnız Türkiyenin değil, belki bütün Balkanlarm en büyük ve mo- dern tesisatt olacaktır. Fabrikanın ger. men adedi 33 bindir. 1080 mekanik dokturnn tezgâhı bulunacak ve senede 30 milyon metre bez dokuyacaktır. Senevi pamuk sarfiyatı bir milyon al- te yüz bin Kilo yerli pamuktur. İzmit kâğıt fabrikası ise, ilk adımda memle- ket kâğıt ihtiyacının yüzde ellisini ve- recektir. Bu suretle kâğit mübayaası için her sene harice verdiğimiz dövi- zin mısfı tasarruf edilmiş olacaktır. Diğer iki büyük pamuklu kombi. nasının (Ereğli ve Nezilli (oOpamuklu fabrikalrı) projeleri hazırlanmış inşa ihalesi verilmek üzeredir. Bu fabrika- ları 1935 teşrinievvelinde faaliyete geçmeleri muhtemeldir. Bu fabrikalar da Kayseriden sonra gelen büyük te- şebbüslerdir. Nazilli fabrikası 25 bin germenle çalışacak ve senede 17 mil- yon metre pamuklu dokuyacaktır. Se- neti pamuk sarfiyatı iki milyon kilo- dan fazladır. Ereğli fabrikası 15 bin germenle çalışacak ve ssnevi 7 milyon metre bez dokuyacaktır. Her sene va- satt olarak bir milyondan fazla pamuk sarfedilecektir. Bu iki fabrika Kayse- ri kömbinasından farklı olarak daha ince mal doküyacaktır. Bu üç büyük fabrikanın tesisinden sonra Türkiye tam bir pamuklu inkılâbma kavuşacak- tı? ki, bümün proğramda beş sene zar. fında tahakkuk ettirilmesi düşünülür. ken hakikatta 2 sene içinde başarılması mümkün olacaktır. Türkiyede Merinos yününden ma- mül yün ipliği (kâmgern) fabrika& olmadığından yünlü kumaş fabrikaları yün ipliklerini hariçten ithal etmekte. dirler. Yünlü fabrikalarımız seneden | seneye İnkişaf ettiğinden iplik ithalâ- tımız da ayni nisbettelerde artmakta- | dır. Döviz sarfiyatına mani olmak ve milli fabrikaların ihtiyacımı dahilden temin ötmek maksadile proğram muci- bince kurulacak olan kamgarn fabrika- Bı 1935 senesi sonuna doğru Bursada faaliyete geçecektir. Banka bu kam. gürn fabrikası Üzerindeki bütün tetkik- lerini bitirmiş ve nişaatın ihalesine ha- zırlanmaktadır , 1935 senesinde Bankanm en muaz- zam işini demir sanayii teşkil edecek- tir. Memlekette demir sanayiinin ku- rulması yalnız milli iktımat bakımın- dan değil ayni zamanda milli müdafaa bakımından da çok ehemmiyetlidir. İs- tihsal vesaiti iktısadi bütünlüğün bel kemiğini teşkil edecektir. Bunlardan başka tediye hilânçomuz- - da mühim döviz tasarrufları da temin olunacaktır. Bankâ, demir sanayiine ait proje- | leri hazırlamaktadır. İnşaata önümüz- deki senenin ilkbaharında başlanması- na çalışılmaktadır. Proğrama dahil olan kükürt işi mu- vaffakıyetle başarılmıştır. OKeçiburlu kükürt madeni, yakında kükürt istih- saline başlıyacaktır, Senevi kükürt is- tihsali $ bin tonu bulacaktır. Bankanın ve diğer milli müessese- lerin iştirakile kurulan Gülyağı fabri- kası da ilk mevsimde faaliyete geçecek-! tir. Fabrika senevi 250 bin kilo gül iş- liyecektir. Proğramda maadin sanayiinde gös- terilmiş olan portelen sanayii işile 1935 te meşgul olunacak ve 1936 da memle- ket porselen ihtiyacını dahilden temin etmiş olacaktır. 1934 senesi içinde bankanın fabri- kalarında da esesir tadilât ve tevsist yapılmışıır. Bakırköy bez fabrikası on bin germenle tevsi edilerek imalât yedi buçuk milyon metreye çıkarılmmış- tır. Uşak şeker fabrikasında da esaslı tadilât yapılarak şeker imalâtr yevmi 900 tona iblâg olunmuştur. Fabrikanın yanımda ayrıca tesis olunan bir fabri- kâ sayesinde melstan da şeker imali. ne başlatmıştır. Beş senelik sânayi proğramını müş. ! kilâtsız tatbik edebilmesi endişesile Sümer Bankın sermâyesi de arttırıla- | rak 20 mülyon Türk lirasından 62 mil. yon Türk lirasina ibliğ olunmuştur, Bu suretle banka, büyük tarihi vazife- sini başarmak hususunda İlzumlu 0- lan mali menbât da temin etmiştir. Bu itibarla büyük milli iktisat kuruluşun- da Sümer Bankı milli sanayiin anahta- rr olarak vasıflandırmak çok yerinde bir hareket ölür” ye Başarılar ve başarılmakta olan bü- yün bu büyük işlerden görülüyor ki, cümhuriyetin ikinci on yılı çok canlı ve hararetli bir yapma ve kurma devri olacaktır. (X) Programa dahil olan sömikok kömürü ile seramik sanayiinden cam ve şişe fabrikalarmın tesisi işini üzerine İş Bankası almıştır içi, bu fabrikalarm temeli bundan ili ay evvel atılmıştır. ————————— m rma a e a çıkarmak azm'yle ileri atılıyorlar. Gene bu dakikalarda iki Fener muhâciminin ayağından topu a - İan avni yere yatarak iki büklüm kalıyor, Maç duruyor. Avni ayni vazi - yette dışarıya çıkarılıyor. Ne ol - duğu belli değil.. Kimisi gözünün bir ayak darbesiyle zedelendiğin - den, kimisi yüzüne top çarptığın - dan bahsediyor. Sonradan gözüne bir yığın toprak girdiğini anlatı - yorlar. Feci bir şey. Avni hasta - haneye gönderilirken Galatasaray kalesine ihtiyat keleci geçiyor. Ar tık Galatassrayın şansını dönmüş sayanlar var, Galatasaray kalesine sayı yap- manın kolaylaştığı kanaatını ileri sürüyorlar, Fakat garip değil mi, oyunun sertleşmesine ve 'ki tara - fın da yeniden hızlanmasına rağ - men Galatasarayın ihtiyat kaleci - sine top ancak üç dört defa gele - biliyor. O da sıkı ve tehlikeli şüt - ler halinde değil. Buna mukabil Galatasaraylılar oınuhakkak bir sayı çıkarmak istedikleri için Fe- ner kalesi daha bir çok tehlike at- latıyor ve daha çok (| zorlanıyor. Fakat Bediinin iyi görüşleri, Ga - “atasaraylıların sinirlenmek neti - as! tempolarmı kaybetmeleri bu tehlikelerin sayı ile neticelenmesi- ne mani oluyor. > Oyunun son dakikaları gelmiş gibidir. | Fenerlilerin topu sık sık gene | taç hattına göndermeleri de ispat ediyor ki onların bu dakikadaki gayeleri vaz yeti muhafaza etmek ten ibarettir. Son dakika: Fener kalesi evelâ bir Firikik, sonra bir korner tehli- | kesi geç'riyor ve mac bitiyor. . » Dünkü maçta edindiğim kana” at şudur: Umumiyet itibariyle iki tafafın kuvvetlerindeki müvaze- ne... Böyle maçlarda her şeyden evvel şahsın rolü vardır, ne yapıp yapıp b'r gol atan partiyi kazanır, Nitekim golü stan (Fenerbahçe partiyi kazanıyor. Galatasaray bir iki hafta evvel- ki maçta Fenerbahçeyi 0 — 1 yen- mişti. Dün de Fenerbahce Gala- tasarayi O — 1 yendi, Okuyucu- mzun dediği gibi, biz de: — Ödeğtiler! diyelim mi? A. Sırrı salamımmn » İZ Öz Türkçe ilk roman Savaştan Barışa Yazanlar: (Vâ-N0) ile Çürüksulu Meziyet Yeni çıktı Fiyatı: 50 kuru Yeşil Hilâl gençlik teşkilâ tının senelik toplantısı Türkiye İçki aleyhdarı gençler ce- miyeti umumi kâtipliğinden: Cemiyetimizin senelik toplantısını 9 ikinci teşrin cuma günü saat 9.30 da İstanbul Halkevinde yapılacaktır. Ce- miyetimiz azasının mezkür gün ve #a« atte Halkevinde bulunmaları rica olu- nur, Çekoslovak istiklâlinin on altına yıl dönümü Çekoslovakya © istiklâlinin ve cümhuriyetinin ilânmın on altın - <ı yıldönümü münesebetile Çe « koslovakya (© Konsoloshanesinde | Jeneral Konsolos M. Kviloslav Gregor tarafmdan bir gün evel bir kabul resmi yapılmıştır. Dün gelen seyyahlar Dün Mesajeri vapuru ile şehri - mize yirmi kadar Fransız seyyahı gelmiştir. Bundan başka aynı va - purla gelen birkaç İngiliz seyyah kafilesi de şehri dolaşmışlardır. Dünyi edebiyatmdan seçilmiş, özlü küçük hikâyeler. Yarasa Çeviren: #brahim Hoyi | 1 Iş bankasının sın teşebbüsler blânçi Şeker fabrikalarının bir mem- leket sanayi ve iktisadiyatında ne derece mühim rol oynadıkları her kesçe mâlüm olduğundan ayrıca İ zikretmiyeceğiz. Ehemmiyeti: Memleketim'zde şeker fabrikalarınm tam bir mu - vaffakiyetle çalışmaları ve alınan neticeler dördüncü şeker fabrika * sının şark vilâyetlerimizden Tur - halda kurulması kararımı verdir « miştir. Nisbeten fakir olan bu ha“ vali köylü ve işçisi (o Turhal şeker fabrikasr sayesinde refah ve zen- ginl'ğe kavuşacaktır; Şeker fabrikaları kurulan ha - valide topraklar esaslı ve fenni bir bakıma tabi tütulmaktadır. Şimdiye kadar 18 santimden fazla derine sürülmiyen tarlalar pancarcılık sayesinde ve tedricen | 35 -— 40 santim derinliğiğe kadar ve böylelikle sürülmekte â- tl kalmış toprak O tabakala - rı işlenmekte ve büyük mah- sul teminine yardım etmektedir, Bu sene ilk faaliyete geçen Tur- hal şeker fabrikası 30.000 dönüm arazide zerriyat yapmış ve 7000 çiftçi iş bulmuştur. Fabrikanın inkişafı ile Turhal fabrikasından kazanacak köylü ve çiftçi adedi - nin 13 — 14 bini bulması muhek İ kaktır, Büyüklüğü: Turhal şeker fab - rikası yevmiye 1200 ton imal kud- retinde olup 3 senede takriben 120.000 — 150.000 ton pancar iş- liyecek ve 20 — 25 bin ton şeker çıkarabilecektir. İşi: 150 memur ve 2000 amele Tarhalda iş balrmştar. - CAM: Şimdiye kadar memleketimiz - de cam sanayini kurmak için bir takım hususi teşebbüsler yapılmış ve bazı imalâthaneler kurulmuş - sa da bunlar kısmen teknik bilgi - sizliğinden, kısmen de © sermaye bulamamak yüzünden payidar 6 “ lamamıştır. Ehemmiyeti: Memleketimizin vasati cam ve şişe istihlâki 10.000 | ton olup bunun için bugüne kadar harice 2 milyon liraya yakın bir para çıkmaktadır. Cam sanay'inin en esaslı mad- desini teşkil eden kum (Çatalca kazasında (Podima) da en saf o - İsrak bulunmuştar. Bu kum Al - manyada tahlil edilmiş ve yapılan tecrübelerde mevaddı iptidaiye - mizle en iyi camlar hattâ kristal - ların bile yapılabileceği tespit 6 - İunmuştur. İmalâtta mühim bir rol oynu « yan saf kireç taşı da memleketi « mizde fazlasiyle mevcuttur. Bun - lardan mada camcılıkta kullanılan soda ve fosfot halen memleketi mizde imal olunmadığından şim * dilik ithali icap etmektedir. Büyüklüğü: Cam fabrikasının derhal bütün ihtiyacımızı imal e » decek bir büyüklükte kurulma « sında fenni mahzurlar olduğun - dan yapılan fabrika şimdilik se - nede yalnız 3000 ton içi boş cam şişe ve ilâhare cam mamulâtı imal düşünülecektir. d İşçi adedi: Cam 300 — 350 kişi çal Ehemmiyeti: “a çok zengin medeni çi lunduğu halde ei dun ve odun kömürü tadır. Bunun men ji memlektimiz için iy lan e ei yaşlarında tahribi « ari Zonguldak kömür! yi için çok elverişli 9 i fazla gazli oldu pe kurum yaparak soba kadığından mâde» “ cak sobalar taami tir, E Linyitlerimizde İlerimizde mevzuu bab zurları (olduğu p yüksek kükürtü ihti Binaenaleyh linyitin katı olarak istimali mamaktadır. yil Memleketimizde gi bulunmadığından mahrukatının / sından istihsal edile İ trasitde (Sümikek) tiği hararet üç ton kuvvetine muadildif- 1933 senesinde zin kok sarfiyatı Buna bir de 9000 to ve olunduğu baliğ olmaktadır. Bu mikdarın f tonu yerli olduğun ” riçten 34.000 ton kok veren. Ve veni fiyatın hersene arti"? bara alınarak suni *” larının istihsal kabili! 66.000 tonluk yapı 1 cımız ziyadeleştikçe P z da küçük furunlar N mümkündür. Suni antrasit ev " rak kok kömürüne vardır. Bunların e# antrasitte bir mikdar ” dan sobalada süt koka nazaran daha » yani ile ve daha az külü iletiyi İşçi mikdarı: Sik, İ fabrikasında 500 19 Beyoğlu Birinci Hükimliğinden! Papas Agate: beyoğlunda Kame wi lesi Boyacı 80 yu hanenin izaleyi 9“ hissedarlardan ; M# Yeşil Dirikte be İ sokak 13 No. lu Ken semti meçhi ss ri tarafından na” davetiyeye verile” anlaşılan Kiryak?. gifi leyhine ikame iade ri cari mahkemesi”, sö hanenin bilmüz3?* eyf. delinin bi di seleri nispetind e ** e, ne ve masarifi mb “1 kab'liyetinde olacaktır. Fabrika | Fiye olan (1560) da işlemeğe başladıktan sonra, tek -| niği daha güç olan pencere camı kısmı etü ve tecrübeleri yapıla - cak ve bir iki sene sonra 2000 ton imal kabiliyetinde b'r pencere ca * mı fabrikası ilâve olunacaktır. kabili temyiz 9 934 tarihinde kara” nispetinde hiss? al ibi pil b: ilanda TN den tarihi ilândi gi” den aleyhin ji “1 ri Ayni zamanda cam fabrikasının memleketin bütün ihtiyacını te - min edebilecek şekilde tevsii de tip ihbarnamesi temyizi dava © er kaim olmak üz€*“