28 Ocak 1940 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

SŞT 2 Sanat ve Fikir Nesil kavgası ıv Avrupalı- Türk sanatı Avrupalı mill! bir sanata sahip olmak, hakiki bir halk “konunu” ve hakiki ümanist kültüre istinat eden “form” u bulmak demektir. Şu halde halk rubunun, halk te. mayüllerinin, halk arzularının Üs. tün bir krymet alması, kısacası halkın bir şahsiyet ifade etmesi, demokrasi kültürümlün inkişaf et. miş bulunmasi iktiza eder, Milit ktâsik dilin teşekkülü kül. türde halk hâkimiyetinin işaret. lerinden birldir. Beri taraftan da bu seviyeye gelmiş bir cemiyetin Greko . Lâ. tin kültürün yarattığı şekilleri kavrayabilmesi ve her ikisinin biribirine müvazi ve mütenazır bir tarzda tarihe #ahip olması za. ruridir. Avrupada halk rubunâ hâkim bir unsur haline koyan, onu iyi, güzel, hak mefhumlarında birer kıymet ölçüsü gibi ortaya atan sosyal terakki uzun bir türihin birikintilerinden terekküp etmiş. tr, Avrupada millet ruhunun, ya. ni halk ruhunun, sosyetenin ka. gesi olmrya başlaması, hiç olmaz. sa XIV üncü asırdanberi gitgide daha mütebellir bir hal almak ü. zere inkişaf halinde göze çarpar, Meselâ Duns Scotjeon (1274 . 1309) nun zihaiyetinde İngiliz halkımin tecrübeci mizacırır ve bu mizaca İstinat eden kdinat gö. rüşünü bulabiliriz. Bugünkü AL man ruhunun İzlerini, felsefenin temsillerini almanca felsefi eser yazan Meister Eckhart (1260 . 1327) da bulmak mümkündür. Bu misaller çoğaltılabilir. Av. rupada klise ve derebeylik hâki. miyetinin ruh bakımından çökü. şünü, yeni bir dünya görüşlünün, yeni kiymet hüklümlerinin doğu. şunu yine tarihi bir hâdise olarak rönesans bir şekle, bir üslübe soktu. Müşterek Avrupa medeniyeti dediğimiz ve bu âlem içinde Av. rupalr sanat diye andığımız mef. hum ancak bu şekilde karakter. Tendirilebilir. Rönesarış bir taraftan Grego . Lâtin örneklere avdeti ifade etti. Bi gibi bir yandan da müsbet il. me, tabiate ve insana kıymet ver, mek vasıflariyle kendini hisset. tirir. Ümanist kültürde vuzub, sara. hat, iskolâstikten kurtuluş, ilim havasına giriş, tablati objektif bir şekilde görüş birer meri ola. rak göze çarpar. Bizim kültür tarihimizde baki. ki hüviyetle orta zamanın hangi terihte bittiğini ciddiyetle tesbite imkân yoktur. Çünkü millet sosyal bünye ba. kımından halk hökimiyetini üs. tün bir vasıf olarak kabul etmiş, ne de Ümanist kültürün canlı te. zahürleri ile karşılaşılmıştır. Ecnebi ve ekalliyet öğretmen- Z Tanzimat devri, bu iki noktayı ihmal etmiş olduğu içim davanın halli bugüne kadar kalmıştır. Yaratıcılık cesaretimizi hiç kaybetmeden kültür seviyeleri. miri ifade eden şahsiyetlerle Avz Tupânımı kültür çahsiyetleri ara. sında yapılacak bir mukayese bi. ze bir hayli hakikatler gösterecek ve bizimle lmanist kültür arasın. ::H mesafeyi vuzulla çizecek. Açık paşa, Dante'nin, Petrar. güe'nin, Boccace'in muasırıdır. Bâki, Füzüli, Machiavci, A. rioste, Letasse, Rablais, Ronsard Montaigne muasırdır. âlli on altıncı asrın kadro. SU! yaşamışlardır. Naima ile Descartes, Pascal, Nalltikadim, Nengisi, Veysi ile Carneille, Bailcan, Racin, La lere, e —klgln. Cevyantes muasırdırlar. ye. digci asır onların hayatlarını çer. geveli a Nabt ile, Nedim HHe, Sait Veh. bi ile, Kâni ile, Şeyh Galip ile Montesgutu, Valtare'nin, Rousı. gau'nun, Bulfan'ın, Dioterot'un, Blamarchais'in, Locke'nin, Leib. niz'in, Leşssing'in muasır — olduk. larına tarihten başkâa kimse bizi İnandıramaz. Sünbülzade Vehbi, Süruri, En. deruni Fazıl Bölzac, Stendhal. Hugo, Musset, Lla Martine, Shelley, Byson, Kont, Sehiller Goethe, Heojel, Herder, Gögol, Pouchkine, Sermomtof'un mmuası, rıdırlar. Bu tablo birkâç ciltlik tafsilât. hdnh daha ikna edici bir mahiyet. tedir. Bu tablo bize bizim ümanisa kültürden ne kadar uzak kaldığı. mmzrr göstermektedir. Avrupalı bir Türk edı tun bir yandam halk motiflerini kendine memba ittihaz etmesi, bir yandan da Greko - Lâtin kül. türle formu tetmin etmesi lâzım. dır, Bu veasıflariyle Avrupalı Türk edebiyatı bir yandan hâlkm ru. hunu; bir yandar da ümanist kül. türden aldığı hızla yeni imkânla. er fethetmeğe çalışacaktır. Umanist kültüre geç girmiş olmamız şüphesiz bir kayıptır. Fakat hayat tarihin olduğu gibi tekerrüründen ibaret olmadığına göre, onu kısa bir zamanda daha İyiyi, daha yeniyi, kazanmak için bir merhale olarak aşabilirir. Avrupalı Türk edebiyatı -âm. cak böylece muvaffak olacaktır. Bunun için şimdiden klâsik ola. bilecek bir dil temel olarak hazır. lanmış sayılabilir. Bu şartlar İ. çinde bulunan memlekette Uma. Ingiliz, Fransız vapur şirketlerinin bir teklifi Akdeniz sahillerinde iiletilmek üzerî Şileplerimizi kirala- | Karadenizde yine mak istiyorlar İngiliz ve Fransız naktliye şir- ketleri vapur sahi; mü. him bir teklifte bulunmuşlar, Ak. deniz sahillerinde işletilmek üze. | re vapurlarını kiralamak istemiş. lerdir. Vapurların kömlür ve yakacak diğer masra'lârı kendileri tarafın. dan temin ek, yalnız müret. tebat paralarını vapur sahipleri ö- deyecektir. Buna mukabil vapur. ların beher tonu için ayda 15.16 şilin kira vereceklerdir. Vapuırlar Akdeniz limaaları arasında kira- layanın arzusuna göre Çalışacak. tar. Ne yük isterlerse taşıtacak. lardır. Vapurtlara vetilmek istenen ki- ra bedeli mühim bir para tutmak. tadır, Meselâ 4500 . 5000 tonluk bir şilep ayda 40 bin lira bit kira alacaktır. Vapurcular bu teklif karşısın. dâ dün mintaka liman reisliğine Mmüracaat ederek teklifi kabul et. mekte bir mahzur olup olmadığı. ni , Bu husus müna, kale vekiâletine bildirilecek ve ge. lecek cevaba göre hareket edile. cektir. l.hl).:ğ:i:nıılun Fransızlar mem. den aldıkları — ihracat mallarını taşımak için vapur ki. ralamakta devam etmektedirler. Hantalzadelerden alınan Bürha. niye vapurundan sonra Kalkavan zadelerin Nazım vapuru da kira. lanımış, vapur İstanbul ve İzmir. den 4500 ton Mmal yükledikten Sonra Marsilyaya gitmek üzere dün limanımızdan hareket etmiş. tir. Vapurun alacağı mallar üzüm incir, tütün ve fasulyedir. Bu malları Marsilyaya kadar götür. mek için vapura Fransızlar tara. fından $0 bin lira kira parası ve. rilmiştir. Vapur dönüşte itbalât eşyası getirecektir. Zonguldak limanının ağzı kapandı Bu yüzden kömür ocaklarından kömür yükleme hareketi durdu; vapur sahipleri buralarının süratle temizlenmesini istiyor Şehrimize gelen haberlere göre Zonguldak limanının ağzı deniz. lerin sürüklediği kum ve çakıllarla kapanmış, ancak bir vapurun güç: lükle geçebileceği kadar küçük bir yol kalmıştır. Buradan geçmek teh likeli olduğundan Zonguldaktaki kömür ocaklarından kömür yüklen. meti tamamen durmuştur. Son kömür buhrant üzerine kendilerine muntazam kömür nakliyatı yapmaları bildirilen vapur sahipleri bur raları temizlenmeden vapurlarını tehlikeye sokamıyacaklarını bildir. mişlerdir. Çünkü buradan geçmek istiyen Kalkavanzadelerin Kalkar van isimli gilebi çakıllara çarpmış, pervanesi kırılarak burun tarafın. dan yaralanmıştır. Diğer taraftan maalesef bu kum ve çakılları temizliyecek vesait dahi bulunamamaktadır. Hâdise yerine gönderilen bir tarağı — içlete cek vesait bulunamamıştır. Bu vaziyet her tarafta büyük bir kömür buhranına sebeb olacaktır. Alâkadarların biran evvel liman ağzını aç. maları beklenir Kömür ocaklarının dörtte üçü içerdedir.Bugünkü hal de hep muattal kalmışlardır. Liman işletmesinin ve Şirketihayriyenin #inde bulunan tarak dubalarından istifade edilmesi ileri sürülmekte- nizme gösterilen alâka bir saf | dir, renk ve bir tekâmülün sesidir. SADRİ ERTEM lerine verilecek kıdem zamları EBeonobi ve ekalliyet okullarında vazifo gören öğretmen- lere resmi okul öğretmenleri gibi kıdem zammı verilmesi hu- susunda tetkikler yapıldığını eyvelce yazınıştık. Yapılan tet- kiklere göre bugün Henebi ve Ekalliyet okullarıtda Türkçe, Kültür dersleri okutan öğretmehlerin sayısı 100 kadardır. Bunların ilk kısımlarda olanlarının hemen heptli yalnız bu okullarda öğretmendirler. Orta tedrizat kısmının da yüzde 95 | resmi lise öğretmenlerinden olup bu okullarda ilüve ola- rak vazife görmektedirler, Öğretmenlere verilecek kıdem Miktarı hakkında Maarif Müdürlüğü esaslı surette meşgul olmaktadır. Okul idarelerinden bütçelere tahsisat konması istenmiştir. Bir kısım ecnebi ve ekalliyet okulları bütçelerinin darlı- Bimdan bahsederek kıdem zammı vermek hususunda müşkü- Jâta duçar olacaklarmı söylemektedirler, 1ddla edildiğine göre bir kısım okullarda yeni öğretmen sayısı fazla olacağına göre bu okulun öğretmen maaş bütçesi daha az, kıdemli öğretmenleri çok olan okulların da maaş bütçeleri çok kabarık olacaktır. Bu hususa bir formül bulunması istenmiştir. Netice kran bir'zamanda halledilerek katf karâr verilecektir. Zelzele mıntakasından ı nakledilecek öğretmenler | Zoelzele mıntakasındaki okullarda öğretmonlik yapan ÖĞ retmenlerin durumiyle Maarif Vekilliği yakından meşgul ol- maktadır. Yeni verilen bir emre göre, bu 'gibi öğretmenlerin aile vatiyetleri dikkate alınarak arzu ettiklari — vilâyetlere tayin- Yo0 kararlaştırılmıştır. Yolers âlledikleri vilâyetlerde yer bulunmadığı takdir- de ya erra bekliyecekler, yabut ©o vilâyete - an yakın bir vilâ. ytta vamtfa alacaklardır. |Yüksek tahsil gençliği için kurulacak birlik Yüktek tahsll gençliği için Üniversiteye bağlı olarak bir birliğin kurulması hususunda Rektör Cemil Bilael'in başkan- hığı altında toplanan fakülte profesörleri bu husustaki nizam- hâmeyi haszırayarak Müaarif Vekilliğine bildirmişlerdir. Üniversito talebelerinin fikirlerine göre gençlik birliğinin tam mâüânasile Üniversite gençilğinin ihtiyacıma karşılık vere- eek mahiyette olmalı, muhtelif içtima! kolları bulunmalıdır. Gençlifin bu arzusu da ayrıck Vekilliğe bildirilmiştir. Almanya'dan denizaltı mühendisleri S " Dün şehrim!ze get>r Krmp'mühendisler? Haliçin yapılan denizaltı gemilerimizin Lochizatını ta. mamlamak üzere Krup fabrikası taraftından gönderllen mü- handisler dünkü Bemplon akapraslla şabrim!sa gelmişlerdir. fırlına var Karadenizde şiddetli bir Ortı- ne başlamıştır. Bazı vavurlar Hmanlara sığınmışlardır. Dırtı- nanın daha şiddetleneceği zan: nedilmektedir. Bütün Uğğan'ara ve seferdeki vapurlara ihtiyatlı bulunmaları bildirilmiştir. NS Liman işletmeleri umum müdürü geldi İskenderun mllanını teftişe >> burada yapılacak yeni islahat etrafında tetkikler yapmada vi den Liman İşletmeleri Umum Müdürü Raufi Manyas dün şeh Timize dönmüştür. —. £: Sanayi erbabı için konferans Sanayi mektebi mezunlarının toşkil ettikleri cemiyet gorek talebelerin, gerekse sanayi er - babınım meslekf bilgilerini art- tırmak gayesile bir seri konfa - ranslar tertip etmiştir. 2 gu at tan itibaren başlayacak konfe - ranslar 31 mayısa kadar her hafta Eminönü Halkevi salonun. da verilecektir. —— Almanyadan matbaa mürekkebi geliyor Dün 250 bin liralık ihracat olmuş, İngiltereye ke çi kılı, k,, Fransa ya paçavra, halat kırmtısı kendir, üzüm; Yuna- nistana balık; Romanyaya kes — Gümrük memuru imti- hanında kazananlar Küntmuevvel ayında yapılan gümrük imtihanlarında kaza - nan İstanbullu lise mezunları - nm isimleri dün vekâlet tarafım dah şehrimiz rümrük başmil - dürlüğüne bildirilmistir. Kazananlar şunlardır: Muzaffer, Muhtar, — Cavad, Cemal, Murad, Niyazi, Huyrtünr nisa, Sırrı. Fethi, Refiktir. İsmi henüz anlaşılamıyan bir kisi daha vardır. Orta mektep Mmezunları ara - amdaki İmtihanm neticeleri he- nüz belli olmamıştir. eit 1821 numaralı otomobil aranıyor Yalnız 1821 plâka numwarası tosbit edilebilen bir otomobil ta- rafından Kumkapı civarmda ezi. len İshak dün kaldırıldığı Cer - rahvaşa hâstanesinde ölmüştür. Şoför aranmaktadır. eç Ayşe kız tahliye edildi Kendisine sataşan Ali admda Ki komşusü ile anasmı katil kasdile adliye dairesinde vara - lıyan Çiagene ktxi Avgenin ikin- ci ağır ceza Mmahkemesi dün duürüsmasınt bitirmiştir. Mahkeme, koöcası Alinin, ka- rısma bıçak verdiği sabit olma- dığından kendisinin — beraetine Avgenin ülc ay on vedi gün hap- Bine karar vermittir. Ayvse bu müddeti mevkuf ola- rak bitirdiğinden dün tahliye edilmiştir. —— Palto çalan hırsız Kapalıcarşıda bir dükkândan | balto aşıran Murad udmda bir htrarz, üçüncü sulh ceza mahke- mesi terafmdan 1 ay 10 gün hapis cezasına carptırılmıştır. —— Boluya giden talebeler döndü Bayram tatilini geçirmek üze- re Boluya giden Güzel Sanat - lar Akademisi talebelerile öğ - retmenlerinden müteşekkil bir gup dün şehrimize dönmüşler- ' , | | İ Köy öğretmeni # çi me kursları ! Eğitmen seçifi? başlardı , Bir nisandan 1tbrtlyel yete geçecek olan köY Ü ni yetiştirme kur.ı!ır' men seçimine bütün de başlanmıştır. o .( İstanbuldan da seçilmesi için Maaril $line emir verilmiştir. Eşitmenleri seçmek 4 EEEN yet teşel etmiş kat kazalarmda faaliyt” lamışlardır. y î Socim işi ay sonunö " di ma! edilecektir. Secilellş simleri Maarif Vekı!llgv e lacak ve bangi kursa € ceğinin tayini iste p —— ğj Universitelilerin pi dağ kayak ten ' | Ünivorsitelilerin Bt i kayak tenezzilhü bu Dr. Orban Okyayın KB altında sömestr ıy.uım’ (İn, lacaktır. Seyahate — DOO gi talebeden kalabalık bİ” İi - iştirak edeceği haber Seyahat organizasyollk h YARAMR Orban Okyay meşgul © b dır —— —— | ' Maarif müdürü * İ& talcaya giti? , Çatalca kazası köyler yi pilan yeni köy okunınl’ ı at işlerin! gözden geti ği buradaki okulların tedi h arif Müdürü Tevfik rumunu teftiş etmek "4 E Catalcaya zitmiştir. a h Uluahat köpr” kapatıldı Daha şimalde r:, köprü yapı Bursa, (Bususi) «« y, Kemalpaşa: * sir ve havalisini bağlaytfı İr ve isini / uabit, yon gibi ağır olan nakil Üle yapılmaktadı rafından alınarak Bursöf mektedir. Bunu gwüg ——— Ihtiyar bir kadırt üzerindeki büyük Uluabt Tüsü, otomobil, otobüs gf larına kanatılmıştır. BU j yolcu y ar. bir başında inen yolcll”f tarafta bekleyen ombv' tirilmekedir. Bu nakil V rının geçmeleri !ehükı“ | Nafra Vekâleti köprül şimalinde yeni ve w.g»' rü inşasma karar ğ bulundu Bursa, (Hususi) — | makta Rumeli hanmda ÜM. Kemalpasalı i 75 Emine adımda bir kadiğy handa yattığı odasındâ lunmustur, Eminenin öl heli görüldüğünden vi | mak üzere Ahmet hastanesine kaldırılmışt( / | . : : Yirmi yıl evvelki 28 Künenmsti Marn sahilind* bir heykel Nevyork — Morgan müdürü Mösyü (Tomas) 1914 senesinde —Ibraz ’ maukavemetin — hâtımazt ...n, Amerikalıların (Marn) ö AZZAM bir heykol rekii beyaa etmilştir. Heykel büyük heykali olacaktır. /| > Pazar IPI y > İ281L.Kân.29 â Zühicce ısl y ga Kasım &? _“/ i.-ıl»'lwı vuset aa VA .' GUD var z eT B S1 çÜ Öğle ıırı'ıı-ıuul , İkindi is eg 9 M 15T yi Al_mı'ıılllıu"' ;