18 Mayıs 1942 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

Halil Rifat paşanın bir emri 60 yıl evvel de “vatates ekiniz!,, diyordu.. stanbul belediyesi, evvelki gün beğenllecek bir iş daha yaptı. Darüllcezeyi kurmaya himmet edenlerin başmnda olan Halll Rifat paşanm buraya bir heykelciğini dikli. Halil Refat paşanım adını sakin geçen altı yıllık sndrâzamlığından ziyade valiliğinde daha çok yol ve köprü yapan başarılariyle anıyorduk, üvaki Aziz Ve Hamid devirlerinin 13 yılmda 11 aaatlik yol yapılmış bir Sivas vilüyetine yine ayni devirde bu ada 8 yüda 176 saallik yol kazandırmıştı. Şimdi darülâceze gibi büyüme ve banzerinin çoğalması lcabeden bir tosisiz de babası olduğu. nu öğreamek Sirar'da kalem afondiliğinden yetişib gelmiş olan bu halk gucuğunu idare larihimizin hayatı eyioe araştırılrb yazılacak bir stması olarak ortaya çıkarıyor. Pek eyi bir kâtib olduğu, hattâ şiirleri de bu: lunduğu söylenen Halil Rıfat paşanın Sıvasta vali iken mutasarrıflarla kaymakam ve nahiye müdürlerine yolladığı (11 tenbihnâme) var ki 60 yıl evvel yazdan bu emirler münderecatı kadar üslübu bakımından da dikkate değer, Bu emirlerin 1 netsi (Rumalide pulluk, Anadoluda kutan dedikleri saban- larla sürülerek, ektlerek tarlaların çok mahsul verdiğini) söylemekle başar, “Ahalinin çok mahsul alması ve zengin olması matlübdur. Bunua için kutanla çit sürmeye alıştırmak lAzımdır, der. Nahiye müdürlerine bi. Ter tarla sürdürüb tecrüdelerini güstermeye davet eder. İzinci emir, odun bulumayıb tazek yakan köyler içindir. “Şimdi az gok odun bağan köyler dahi ağaçların köklerini söktüklerinden gilgide ormanlar tücendikcte çok sdkuntıya uğrayacaklardır.,, der ve buna bir ça. 7e olmrak Köylerde herkesin bir Gönüm yerde orman yetiştirmesini mec. buriyet altıza ahr. Üğücü emir yıkık köprülerin yaplırdmamı içindir. Köy evlerine direr abdesthace yaptırmak da bu tenbilnâme hükümlerindendir. Dördünectsü “hapishaneleri azaltınak için mektepleri çoğultmalı, sözünün tatbilkleri ümerindedir. Beyincdatni eyniyle alacağız ki 60 yıl soaza her vali bugün de ayni tankilr takrar ediyor Gernektir: “Böşinci tenbihmame, — Patata deailen mahsul ki yer elması — gibi Tünyaydir; ba mahanlli hasan da, hayvaa da yer ve ekmek yerini tatar. Çok yerlerde halk bemenia gıdalanırtar ve bu mahanl yağmur yağmasa yine olur ve, maasallah, bir memleketo çekirge — düşse ve ekinleri yeso Petataya zarar edemez. Hümir bu mahsul fukara için pek faydalıdır. Hasgi köylerde ekiltrse her hane kendi idaresine kadar bandan son. ra mevriminde patata ökecektir. Ekmeyon ahaliye ve ekdirmeyea mü- dürlere hükümetin taniihini dninmeyonler hakkımdaki ocm Jora aluna- Amerikaya Kaçırılan altınlar Madrit 17 (A.A.) — Vaçtngton- dan alınan habrlere göre Filipinle. rin elden gideceği yapılan son mu- harebeden evvol de malfm MK Fi. lipin yüksek komiserine Amerika- ya dönmek ve altın harinesini ba surotle emniyet altıma almak eei verilmiştir. Bir denimltı ile ka- çan yüksek komjser Francis Sayre Amerikaya 6 boçuk ton altın, 10 ğ FAZAN S PILENİL n%A | yanca Japonların harckât sahası * Haşeriyet 30 asırda yapamadığı ferakkiyi basen sayesinde 2 asırda yaptı; zDaraafi bu yaplığı terakkiyi Akt wunumt! harple kaybetti! * Frederik Volterle günde Ikt sant Taftalaa — edermiş. Bü — mütalsa Pransırzca öğrenmeğe münhasır olma yap fikir teslisi de çok olmuştur. Bu Mmünasebdetle sihnime bir hâtıra gel di Bir gün Saadet Gazetesinde bir ziyaretel “Namık Komal hae aizşam birer aaat edobiyat Vc iştigal eder- maig.. dedi, Ve bu müddeti ndı. Muallim Naci iee “ber gece birer a. | diz. nt epeyoe Tüüddettir. Çok şey el dlür, dedi. | Alitoenaplığını el Holandada . .. yeni rejim Stokholm, 17 (ALA.) — Sosyal Demokraten gazetesinin — Berlin Taubabirine göre, yakında Holan- danın siyasi ve idari teşkilütında değigiktikter ve bu memlikette — Norveçloki rejime benzer bir rejim kurulacaktır, Holanda nazi partisi şefi Mosert Kisling g. başvekil — ilâün edüe. cek ve Almanyanın Holanda fev. kalâide komiseri Zays İnkart Nor- veçte Torbovon'in haje olduğu 3a- lâkiyutlerin aynaını ihraz edecektir. Lâhi, 17 ÇALA.) — Neşredilen — bir Küçük bir azmlığı âlet edinmekte ve 'bu azmlık fesatçı faaliyetlerde bulun- maktadır. Bu gibi sulkastların tek. rarlanmamaaı için işgal devteti aleybin Ge hareketlerde bulunanlara taraftar olanlar arasmdan bir miktar tutak alınmıştır. Diğer taraftan — Hollanda — ordusu teslim olduktan soara serbest berakır lan subaylardan bir kısmı tekrar e. | zirler kampına gönderilmiştir. Eaki Hotlanda ordusuna mensup - olanlar| dan birçoğu Alman makamlarının mulletimat ederek son zamanlarda ner türlü Alman aleyhta> m hareketlere iştirak etmişlerdir. Vaktiyle verdikleri aöz üserine ser (Baştarafı 1 inci sayfada) Çiniilerin muvaffakiyeti Yeni Delhi, 17 (ALA.) — Doğu Nirmanyasmda Pirmanya yolu bo- venubunda herekâtta bulunan Çin kuvvetleri Japonları Mentung şeh- rindöa atmışlardır. Muharebode Japonlar - 1.000 den fazla — kayıp vermişlerdir. Birmanyadaki İngilizler Tokyo, 17 (ALA,) — Japon w mumi karargühınm bugün bildir. | taları esirlerden | tank, top, mühimmat ve mair mak- VA Analiz'in askeri durum hakkında mütalâası Londra, 17 (ALA.) — Analiz Rükeri durum haklınmda yazdığı bir yazıda şöyle diyor: Mareşal Timoçenkomun — Harkof kesiminde yaptlığı taarruzun mu- vaffak olduğunu güsteren en &- hemmiyetli emarelerden biri de AL ı.ıanlın'.lu pok çok esir alındığı- |na dair Ruslar tarafından ileri Sü- rülen iddialardır. Sovyet başkomutanlığı esir sa. ylısmma ait iddinlarmda dülma mu. todil davranmıştır. Bu da bu e- | ferki esir sayısı hakkında ileri ali- rülen iddiayı kuvvotlendirmekte- dir, * Harekâtım ancak bir kaç günden beri başladığı göz önünde tutula- cak olumu Rus zaferinin ebemmi- yeti daha iyi anlaşılır. Sovyet kı. baska bir çok zeme de flmışlardır.. Timoçenko | ba ebemmiyetli muvaffakiyeti 50 - 80 künmetrelik nisbeten İkısa bir cephede büyük kuvvetler ve bil- hassa motöriü tovçu kıtaları tah- Şit etmek sunetile elde etmiştir, Almanlar, hiç şüphosiz, cephe'. |niz başka bir kısmında ve muhte- | mel olarak Moskova — istikzmetin- de bir taarruz hazırlıyorlardı. Rus. lar Harkof hücumu ile bu taarru- zu Beciktirnişler be'ki de büdbü. tün durdurmuşlardır. Almatıların Kerç'i rzaptettikleri kakkındaki iddilerr Sovyet kuv- vetlerinin Kafkasya — kaptlarından birinin istilâcıların oline geçmesi- ne meni olamadığını göstermekte- dir, Eğer Almanlar buradaki ka- zanclarını sağlamlamağa muvaffak olurirsa Kırımdaki Halerden uçak. larla taşınacak kttalarla — bir kaç haftaya kadar Kafkasyaya — kargt bir tnazrum geçmeleri mümkiüm- dür, Kerç'den ve Harkoftam gelen haberlere «iki tarafm da son ayla- rı derin bi saha içinde kuvvetli tahkimat —yapmakla geçirdikleri an'asılmaktadır. Bu sebeple, doğu cephesinde geçen sene gördüğü- müz tarzda bir hareket harbinin mak için elinden gelen ilinayı gös termektedir, Afganistandaki düşman memur- ları başka yerlende de yaptıkları göbi bu mömleketteki vaziyotlerin. den de fafidalanmaktan çekinmiye ceklerdir. Kabileler arasında karı. giklıklar çıkarmak yolundaki gay- retleri bir şaşırtmaç yarıtmak i. çindir. Kahile reislerinin ellerine düğman altınları akmaktadır. Fakat bu altınlar düşman da- vesima değil, Hindistan harp gay- retlerine yaramaktadır. Çünkü büu kabileler Hindistan hükümsti ile işbirliği yapıyorlar, Bizzat kabi. le relsleri arasında bile Japonyaya vo ortaklarına kargı öyle bir gü. vensizlik —vardır ki kabilelerden Hint ordumuna yazılar gönüllüle . rin saymı gittikço artmaktadır. imarikğeanian Lâval "'&.'.'.';..’."“ sayfada) ridir, Lavaı Almanlarla iş birliği yap. mak #üretiyle bunları bertaraf edebi. leceğini ümiç ediyordu. Fakat İtal . yan gazeteleri Salzhurg görüşmesin- den socara vo gittikçe artan ber gid « detle, mihverin Frananya karyı zaaf güstermiyeceğini yazmağa devam e, diyorlar, VAKIT'A ABONE OLUNUZ Yakacak — ihtiyacını — giderccok | her hazırlık iyi, yerinde; yalnız şu “Mahrukat oflal,, değti! diğine göre, Birmanvadaki İngi- Son resmi teşkillerde (ofis) var; lir ana kuvvetleri 13 mayısta Hlat | fakat son çıkan kanımlarda bile — Birmanya hududu çevresinde | (mahrukat) yerine yukmcak) ke- tamamile yok edilmiştir. Mevcudu | limesi kullanıldıktan sonra “ille ?0 bin kada- olan Britanya kıta. | odumum!,, Tarr o gün kisi kaybetmişler Janonlar 121 top, 3000 kan- yön ve baska tayıt ve 113 tank ele | geçirmişlerdir. der gibi alıkoymakta ayak direyecek kimse olmaz, sa- | niriz, rukat ofisi,, dememeli, | “Yakacak ofisij,, demeli, ıııııl' KIT Norveç Kıralının hitabesi Londra, 17 (ALA,) — Norveçte Mit bayramı olan 1814 anayasasının Hânı yıldönümü —mücaşabatiyle Kral Haakon dün akşam radyoda söylediği dir Butukta demiştir. ki: Bizim noslimiz de hürriyet ve tetik . VU gavaşını tekrar ele alımıştır. Da, yanışımız hiçbir saman bugünlti ka> dar kuvvetli olmamaytır. Narveç genç HRİ, atalarımızın bize bıraktığı mi rastan tokrar faydanalacağı güne ka: dur datma Heriye bakacağım, —— Sovyet tebliği Moxkova, 17 (ALA.) — Sovyet tebliğine ektir: Kalenin cephesinde faaliyet art- moktadır. Biriüklerimiz düşmana arusız darbeler indirmekte, askor. lerini öldürmekte ve malzemesini tahrip eylemelitedir. 10 günlük muharebelerde 20 Alman sığınağı, 47 mitralyöz, 33 top tahrip edilmiş ve 102 mitral- yöz, 4 top, 3 telsiz verici âleti ve başka harp malzemesi ele Reçiril- miştir. Müralyör ve tüfek ate. #iyle de cephe üzerinde 3 düşman tayyaresi düşürülmüştür. Moskova, 17 (ALA.) — Kızıl yıl. dz gazetesi tarafından Tüs Ajan- sma gönderilen bir tolgrafta kay. dodikliğine Böre İlmen gölü böl- gerinde Almanlar tarafmdan yu- pılan mukabil hücumlar geri püs- kültülmüştür. Telgrafta şöyle de- nilmektedir: Bir kesimde düşman — nahir ba- yunca müsmut bir hat zaptetmeğe çalışmakta ve kullanabildiği bütün ihtiyat kuvvetlerini harbe Bsok- malktadır. Son ay içinde Alman- lar alelacele bürkaç tümenle bir. kaç zırhık birlâk getirmişlerdir. Kı- talarımız dilgmanm vaziyetini is. lah için sarfettiği bütün gayret- Moskova, 17 (ALA) — Bu sabahki Bovyet tebliği: Sövyet kıtaları dün gece Kerç ya rrm adasında Kerç şehri yakınların- da kanlr müharebelere devam etmiş. Terdir. Harkofa yeni kuvyetler KLonâra, 17 (AA) — Höyler âjan. smın Alman hududundan — aldığı bir hübere göre Almanlar Harköf cepbe. mine yeni krtalar getirmiştir. 36 bin Alman öldürüldü gıkışlar emnasında tanlıavar - topları, havan topları ve çeşitli yiyecek ve malzeme ele geçirilmiştir. Mümnderiden bareket eden Sövyet aver erleri 1,000 den fazda düşman öldürmüşlerdir. 20 mrukün yör ele geçirildi Moskova, 17 (ALA) — Röyter: Krasmaya Zvezda gazetesi Rusların dün Harko/ cephesinde 20 kadar mes kün yer kurtardıklarını yazmaktadır. Berlin, 17 (ALA,) — dulart başkumandanlığı dünkü hh iliğinde bahriyenin 11 düşman tay- yarçst düşürmüş okduğunu bildiri. yordu. Salühiyeti Alman kaynakların- da denildiğine göre Alman bah. riyosi harbin başımdanberi 1008 düşman tayyaresi tehrip etmiştir. ——— Alman kadın günü Berlin, 17 (A.A) — Bütün Alman milleti dugün “Alman kadın günü,, BÜ kutlamıştır. Amerika 60 yünde | Zezikter: bir gemi yapacak Lendra, 17 (ALA.) — AMI dünya tarihinde — görülmemiş buklukla vapur yapıyor. Vışlııı- tonda resmi makamlardan verilen haberlere göre, geçen harpte her vapur 10 ayda yapılırken — gimd: 105 gün kâfi gelmektedir. Baz: vapurlar 75 günde yapı'mıştır. Pek yakında bu müddet G0 güne Mmecektir. İhtimal yeni rekorlar yapılacaktır. Bu sene iptidasm- dan 10 mayısa kadar 120 gemi ge- mj denize indirilmiştir. Bu, bütün geçen sene içinde yaprlan vapur « lardan faz'adlır. Yazın ortaların. da her gün 2 gemi denize indir- lecektir. İngi'terede insaat ayrıdır. Bu. radaki inşaat ve tamir işi ünldin fevkinde iyi gidiyor. Kanada va. Pur inşası da artıyor, 10 bin tön- hak bir geminla teknesi 80 gün » çinde ikmal edi'mlştir. v Ü Amerikanın geml kayılı Vaşkayton, 17 (ALA) — Peazi Har, bur hüdisesinden beri Amerikan gemi kayıbı 164 dür. Bu ededi esaltmak için gereken tedbirler alınmaktadır. Cephelerde durum (Baştarafı 1 inci sayfauu) ler, hartin güldetini henliz bulmadığı ve Ruaların daha büyük — kuvvetlerle tAATTUZA hazırlandıkları merkazinde . dir, Acaba Almanların Kerç - bücumu bundan sonra yapılacak harplerden da ha di az giddetlidir? Böyle bir hüküm birax mânasız olur. Her cepbe, her barp, mümkün olan giddeti kullan - makla zalere yol açacağından Alınan- ların Kerç harbinde ilkbahar taarruz Histemini kulandıklarını kabul etmek icâp eder. Böyle olmasaydı bir hafta Bgibi kıza bir zaman içinde Kerç gibi kuvvyetlo tahıkimı edilmiş dar bir saha edilmezdi. Harkot cephesinde inizyativin Rua, | darın elinde olduğu, Rua tebliğlerine | atfen Iddla edilebilir. Timoçenko bu hücumu Alman taarruzunu önlemek için mi yaptı, yoksa evrekce derpiş e- Gülmiş bir plân mı (di? Yabut da Kerç Geki Alman — muvaffukiyetlerine bir nazire yaratmak gayesi Te mi hare. » 1042 Tarıhten ğ Eski laşe işleri Geçen büyük harbin mütareke- ai içinde, Nüzbet Sübit, İstanbı- Tun iaşe müdürlüğü işini almıştı. 48 gün süren bu hiznetinin sönra- dan hesabeaı veren bir de küçük kitap neşretmişti. Bu küçük kitap © zaman fırıncılardan başka kırıcı dönen körmeto gibi büyük değir- mencilerin de ekmek — içlerindeki rollerinin hikâyesile doludur. “Vilâyotin itimadımı kaybütmiş,, fırmlardan bahsolununken — hatır. lanmış bu kitaptan bir kaç fıkra ahyoruz: * Taşeyi tanzim etmek demek büyük küçük binlerle ve binlerle tufeylilerin nâmeşru kazançlarımı Bihayet vermek demekti, 1 — İaşede büyük kazançlara ahamış bir çok merkez Mmemürlart; 2 — Vilâyetlerde iaşe zahiresi- ni me'kel edinmiş — mutasarrıflar, kaymakamlar, müdürler, komis- yon azaları, sevk memütrları anbar memurları, hattâ köy muhtarları, hattâ bir takım köylüler; 3 — Tüccar malını para muka- bilinde torcjiban sevke alışmış şi- mendifer memurları; 4 — Fazla ekmekle — geçinen 1700 fazla ökmek müvezsileri, ve- sika ekmeğile Ücaret eden kadınlı erkekli bir kısrm. halk, bir kasım mahalle heyetleri; B — Bir kism fırmetlar, fırın ameleleri, 6 — Bilhassa unlarınt satami- yan tacirler ve daha kim bilir Kimler,, * Bir gün arkadaşımı Atıf geldi: *Bak, dedi; ne hale girdim? Sol- muş erimiş, yanmıştı. Anlattı: Na- sıl buğday'arı elemiş, muhtelif tor Talara koymuş, Kozmetonun adarm larımı iğfal etmiş. Bizim analiz me. murları temiz bir. buğdayda nasıl 6,50 nisbotinde göp bulmuşlardır. Nihnyet cürmiü meşhut halinde na. akalanacak? 'Yeni Neşriyat : zafer denecek bir durum ihdas deme” | , melerine bakrılırsa hücuma hazırtıklı otmadıkları meydana çıkar, Evveloe derpiş edilmiş bir haraket ise, Alman mukavemetinin kırılmaması, Alman « Jarm da burada çok kuvvetli ve hattâ hücuma hazır bulundukları neticesini verebilir. Ve eğer Karç hareketine bir nazire olmun diye yapılmış ise Ruslar mutlaka bir zafer kazanmak için çok büyük fedakârirklara katlanacaklar . dır. Harkof harbi, her bakrmdan e. hemimiyetlidir. O kadar, ki burada a. Jnacak netice, ikbahar taarruzunun takip edeceği seyir ve iki tarafın kud ret ve kahiliyetleri hakkında — biraz daha açık bir mükayeee fırsatı vere cektir. Gerçe Ruslar bu şebri göri al- mak için antdüne harpler vermi Fakat bugün, iki taraf da kış devre. sinden daha kuvvetli bulunuyor, Maamafih, gmu da kaydetmek Mzım ki mevzil muvaffakiyetler, iki taraf igin de ciddi ve şümullü bir mana ifade etmiyecektir. Şark cephosi harbinde cephe muvaffa- kiyetleri, malzeme tahribi, hattâ meskün ve gayrimcakün — yerler zaptetme değil, büyük muhasara- lar ve imha haraketleri bir netice verecektir. Alman ordularının he- defi bu olsa gerek, Aksi takdirde cephe barpleri devam edip gider, ve 1048 kışma kadar da hiç bir netice Askeri —mahfüller, Almanların Kafkasyaya — sarkabhilmeleri — içi: Rostofa da girmeleri lâzım geldi - Ki kanaatindelirler, Bu Kizurnlu - dür, Fakat bımdan sonm yapıla. cak sarkma nasıl olncak? İşte bu ea mühim noktadır. Ve her halde Kafkasya üzürine ev- vel Alman hava kuvvetleri faali- yetlcüx buğünkünden — bir kaç balar ise Japon iddialarmı yalan- lamakta ve tebliğleri mübalâğalı bulmaktadırlar, Hattâ Çin kuvvet Terinim bazı muvatfakiyetleri kay- dedilmetkedir., Harbin en sürprirli ve mühim durumu, Japonlarım an sonra tutacakları yolla meydana gıkacaktır. Hindistana mr, Seylân veya A- vustralyaya mı hücum edecek? Yarınki yazmımda, bu mevamı da- ha gaiş suretde tahlil edeceğiz. zife payı fertlere düşer, Filhakikı hie bir alanda ferdin tesiri bu a. landa oldağu kadar derin ve şi- mullü değildir, İbmali veya hodgümlğı yüzlün- den çocuğunu ruhan ve ahlâkan öldürdükten sonra, “bizim zaman. mızda,..,, ile devlei. ten tutup sİnemaya kadar her sev. de kabahat bulan bedbaht ana ve- ya babanm cemiyete karşı İsledi. Bi böyük günahr düşününüz, Bir öğretmenin tek başma bir sınıtta otuz kırk, elli belki de daha fazla har birer ferttir; fakat ba fertlerim eseri bir vatandır. Bir millettir, büyük bir kasanlıktır.,, Ali Süavinin yıldönümü Büyük Türk inkıâpçım Ali Süavi nin ölümünün yıldönümü olan 20 ma, yısta maarif müsteşarı İhsan Sungı radyoda btr konuşma yapacaktır. —— Bükreş sefirimiz gidiyor Bükreş büyük elçimiz Hamdullat Fethei kişver hlı-yı eyler mü- heyyâ leşkerli Yüz fesâd-li fitne tahrikiyle bir kişver alır: O1 dahi âsârej emn-ü istikamet-