24 Ağustos 1946 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5

SOVYET NOTASINA SEVABLMIZ (Baştaratı 1 inci say cek şartları temi a eo açıkça göstermiştir. Bu tezi teyiden nota Boğazlarda her iki e “See falke, ve “Tarvisio,, gibi mihverin harp ve yardımcı gemileri ile asker nakline ras e eti mecmuası Boğazların Sovyet ler Birliğine ve diğer müttefik de letlere ı düşman devletler a fandan, kullamlabilmesi imkânın de- Gi te u metinin bu gayri mesul e beyan sip i yeceği hususi notada ilâv. maktadır. Nota, müteakiben, Potsdamda tem aylarında öm halıkında cereyan eden ve neticesin- .— leşmesinin bugü n- dü uymadığı için tadil eği. > lenin üç devletin her viri e ya ükümet arasında görüşmelere konu re ğa vir hülâsasından sonra,, yeni fazlar rejimi tesisi ie içi MN de etmektedir. lifler aşağıdaki şekilde ifa. Kararına varılan İngiliz . «an - Sovyet pi em i bil > mer. — Boğazlar bütün memleketli la gemilerinin geçişine dat ma açık Sine 2 — Boğazlı radeniz devletleri ra pim geçişine daima si 3 — Karadenizde sahili bulunma- yan devletlere ait >> rinin Boğazlardan geçmesi, hususi suret - $e derpiş edilen ma müstesna , memnudur. 4— “Karadenize ii ve Karade nizden çıkmak için tabii su yolu olan müteallik rejimin (tesisi a sahili bü - ın diğer devletlerin salâhiyeti da- ile olmalıdır, 5 — Boğazlarda di e ii serbestisini V n güve: ği ie» giy en an PE ve bunu olma rı PA ye ve zey Birliği, işbu boğazların Karad: sahi fer devletler tarafından kullanılma - sının önüne geçmek için bunların müdafaasını müşterek ( vasıtalariyle temin ederler. ” Mihver gemileri meselesi Sovyet eri gekil ve si hakkında ber hangi bir İn eden ev meye evvel kahlığı, Montrö Zn tasi sizliğini teyid ve bundan Türk hü - aleyhine sözde hir m pi wa anılan Asal zikre gemilerini; dan oni "keytiye etleri (üzerinde durmağı Tüzumlu addetmektedir. Harp "filoları salnamesinde mukay yet bulunmayan ve Alman; ticaret baridırasını a a Main “Seefalke,, motörü muz tarihinde eri örer a , kaldıktan sonra 2 eylül tarihinde, oGerçekte, Sovyet büyük elçiliğinin Akdenize dönmüştür. bbüslerine mevzu teşkil m hi, 1941 de Sovyet elçisi teşekkür leli birkaç geçiş vak'asından başka etmişti ikinci dünya harbi sırasında ayini Sovyet büyükelçisi 25 ağustos 1941 | hi ımeti bir def: ile Karadenizde tarihinde ea esnasında, | kendi emniyetini tehlikeye koyabile: Dışişleri Bakanına, Cumhuriyet hü. | cek bir durum için Türkiye Cumhu, ümetinin girse eseledeki kararı do. | riyeti hükümetine müracaatta bulun. layısiyle muavin gemilerin ticaret ıştar. yen dürüstülüğü gemisine kalbinin kabul edilemiyece- | hususund: aslı eruni huzur # hususundaki noktai mızarına hü- | hissinin oriyu gösteren kümetil tamamen iştirak ettiğini | hareket tarzı yirkla anlaşılabilir, teyid eylemiştir. zira komşusunun asla raf ye yın büyük elçilik, motasında, Al | detmiyen siyasi hareket tutumunu manyanın Boğazlardan (Karadenize kip hususunda fevkalâde ilgili bir doğru 140 bin tonla hacminde | devlet sıfatiyle Sovyet Rusya, strate, harp muavin gemilerini ticaret ge jik ve taktik > pain için Boğazla. misi şeklinde geçirmek niyetinde 'bu- | rım serbestçe kullanılmasının arzetti- lunduğu hususunda Türk hükümeti, — yemler ar önemli fay nin dikkat nazarını çelameğe matuf ra rağmen, mihver devletlerinin, 4 kasım 1942 tarihli bir teşebbüsti e harp gemlerini seğirme üzere de bahsetmektedir, Boğazları zorlamaya cesaret edeme, 1942 senesinin kasım ve aralık ay, | diklerini en evvel sahede eden larında hiçbir Alman ticaret gemisi | memleket olmuştu. Boğazların ser söylenen istikamette (Boj bestçe kullanılması imkânınm. zathver geçmemiştir. 1 — 1943 ten 1 oca! devletlerince azımsanmasından ileri 1944 e kadar a 1 19.47 Gİ gelmediği pek tabii sre yer bu sağ ve Mi istinkâf evimi ımhu gili a şi riyeti, rihin kendisine mak a şekilde müşahede ediler — Boj bekçiliği vazifesinin ifa adet Alman ticaret gemisi el sında ze gitmek üzere Boğazlardan geçmiş, tir. 1944 de m vala ie ve hattâ bazan biz. as- en ettirmeyi 5 A istihbarlârına. birkaçı Boğazlı dan geçmiş bulunan mezkür gemile, ma emrine tahsis edilmiş, nakliyatı için kul heri deniz grupa acir Tunup e ie ln gemilei den birini Boğazların m vr e O andan tipteki ge: müsaadesi yekdelmişi. le değil eknik zeylindedi Si izahattan anal veçhile, Montrö Heye akif, len kusur, rejimin tamamen ba ini aim ve olayların icapla,, da kıymetini ebat ei öz btlbmlerin inden menin ne gelerek Köstenceye gitmek üzere Boğazlardan geçiş talebinde bulun muştur. Motör m mücehhez dı gifdi ve içinde bü: ir cankurta - ras sim: wi İyi isiye sandalın | dan muyordu. | Harp ii resi halnsieceğ. al nı tahmin ettir l reye destres imi e Baz in harp gemilerinin sart) , rine müteai tonaj ve hususiyeti mik 2 | cumaralı rma zikrolunan va- birini haiz bulunmadığı İ — ardan, e Jesinde ise vakalar şu ge - kür cereyan etmiştir: rvisio,, haziran 1041 de ticaret İline olarak Boğazlardan geçmis” tir. Sözü edilen yet. öne harp fi. tosu vin tesinde de kayıtlı bulunduğu pm gezisinin bileli bir föl teşkil ettiği hususun ia deri ğının nazarı, dik- kat ti. Talya ük el - i üzeri m “Tarvisio,, muavin listesinden çıkarıl — sef bulunduğunu ve sırf ticari ir gemi Dİ ng: atlarla seferler yaptığını katiyetle yayi bir şekle bri Bana ir nl anaatin ıms> ve «kKriej m e sim tebarüz leki gemilerin mayıs ve lüzumlu saymaktadır. ani yala 1944 oç nil çe metinin aki dürüst rine gelince vakalar gu gekilde AA, | mu karşinmde düre ei m? mü, hiç şüphesiz “ki, ticaret vapurları Elci ee gemilerin hacmi sekli inde maskeleni mii si iki ri 100 tonilâtodan aşağı idi, silâhsızdı- | gemisinin Türk makamlarının iyi ni lar, ticari emtia ları vardı yet ve istekleri haricinde hileli a işleri k kömür ve t yüklü bulun! an bü-ju yiz elçiliği bu e e & eyi Kabule değer görebileceğimiz faln şirketlerine ait olduğunu ve sirf MÜ izni gayeler say e etmekte b0-İ Su nida; iiginkü gertinm Um. Tunduğunu teyid dığı şeklinde Montrö © yar dsriegstranspor) i gemiler | pılan tenkidi, “Türkiye Cumhuriyeti de sila iri le tg YEREL eakammıli enn inleye wavin gemileri listesinde  air ies tarifi > kayn gr Bunların anlaşmanın İ sırlarma ve tonajına | taallük eden nci layihasındaki katagorilerin niş teknik ii ile ii olarak geçen miş ithallerine de imkân bulunm gene ra üre sone “ mler gi gk büyük elçiliğini, EA ağam : ya , — j — amli gayi esek | ZUTDARAR. TEE > Sicili kıa, eskiyen ve tecriibeler, a meydana çıkan yukarı, da maske tarif ye hükümlerin bur dünkü telnik iii tı rünferid kalmaları zaruri bulunan bu Man muvazeneli — vesika Meme ortadan rmaya e teşkil etmesini n, bunlardan Sone ie side bir mes'uliyet tevcih mi kabul gerel dim Ancak ve isi »tmektedir. çüde müdrik olarak Boğazların mu. alını i Yapmaktan asla fariğ ol. de aim telkinleri ne Amar hiigi cevapta, Türk hükümeti, ezcümle şunları bildir. mişti, Ticaret - gemilerinin ve harp Dae lerinin Boğazlardan geçiş serbestisi rensibinin, griye Se ve 1 Be wuretiyle, yalnız Tü 1 zimine iştirâk © edecej aslara i irkiye ile Ka, e. radenizde sahili bulunan devletlerin *kleri, istinaden yeni İ bir Boğazlar rejimini eri sürer gö- bu. | rünmektedir. Böyle bir telâkki, ev | aşağı 1956 ya kadar tehdide karşı (sağlamak bae 'ün gerekli tedbirleri almak Türki ,emenlik | di vasıtalariyle korumak lontrö sözleşme | yük harpte, vüze uğra. sinin müddetini ve, umumi ahenk | yan veya al altına giren ve çerçevesi, Montrö rejiminden ay, | komşularının âkibetindep kurtulamaz rılan bir rejimin tesisi esas itibariyle ; dı. tan, bütün a reddeden prosedü tadili | milletlerinin,“bir barış ve et ancak bazı hükümle i ttire devresi kurmak için hisselerine düşe- vasfını kale gibi ni yapmak hust iyi dir. Bundan başka, mi ve | yarıştıkları şu sırada, muvaffakiyet. muaddel metnin imzası e e.) le tecrübe bulunan bir mü- $it hakları ve bu müzake, | dafaa şeklinin takviyesini istemek, hem Bi er Jari; lifi, bizzat ni tarzda ifade etmiş olan yesinde derpiş edilmiş bi i imzalamış diğer penknğ men. | rını inkâr etmek, hem de idealleri ge” ül tevletler arasındı 1 ec ilinden tegafl eder görünmek, | Jecek nesilleri harp musibetinden ko. beynelmilel bir konferansa (terettüp işbu milletlere kargı, Tür eder. yi tasında ileri sürülen 5 hükümetini nsebebini anlıy, «Türkiye hükümeti, ea Üci çi pm gelince, Cumhuriyet me e bir itimatsızlık yere. temsil edilmiş olan üç de > tin dümeti bu teklife n gelecek | caktı yvyetler Birliği Kara. gazlar meselesi tam ok İ rn bir tecavüze karşı i, | denizde en sağlam emniyet garanti, tai nazarlı öğren: j Fin emniyetini müşterek bir Türk -| el, bağımsız bir memle- e) bir ve la ln my müdafaası tesisi suretiyle tan | ketin vekarı ve egemenlik haklariyle rig o imıyacal isen js başka bir gez veclamipca imtiyazlı bir 5 ezini, yukarı iin a geçen, devlet, ege müşahede etmi jik mevki aramasında değil, fakat, lere srmee marn ceki ir. İşbu teklif, mili yua di, hesabına, dostane ve itimada Bunt ve rk is zğ yenin hiçbir suretle feragat edemi - | müstenit münasebetlerin ihyası W£. nin su. ir ve takyidini kabul “ey tün gücü ile az Baştaratı gerekli ire sağlanmıştır. eni fabrikaları Ankara, 23 a ğımıza göre, yu memnuni; maktadır. Bu durumun, mr! alkollü ipe Habe, urdda bira ii yet verici bir şekilde art, dht kel kili bira istihsalâtını artırmak için lü- zumlu tedbirlere uştur. Bu Hire bira istihsal edebilecek bir bira fabrikası kurmak için vâki teşebbüs. zaklaşan ve bu itibari 7 nci maddesi ştimulüne giren Zarar. “ız pe senle evsafını arzeden ni tip gemiler kabul tir. Montrö sözl mukayyet ola hükümeti ise, spk halde ona bu Ee m e cek hiçbir tariz olamaz. pağaler transit geçen gi Türk makam. larının crm eğrkeya sözleşme imu- cibince bahis mevzuu gemilerin tâbi olabileceği yegâne kontrol «gece ve kadar Dee taraftan üzerin: hi fevkalâde giç şartları im ri eyid * ve, icabında, y fabrikanm inşaatı önümüz, i vardır. manın değiştirilm sıran Könül” 0 Rusya, Bulgaristan, Türkiye tarafından — > > va zalanmasını karşısında Türkiye ümitsiz bir durumda kala- Amer z rette tarşlmla mi ve ae tel. | ceği ik haklarına v en, | metmiş olan, lâkin bu husustaki gey. kinleriz n güni ve ihtirazt > liğine “ayları. Aynı meri etleri kuzey komşusundan (gelecek, yıtlar imi ii esas kil etmeğe 18; unduğu deme İ ir neki Bu teklifin kabulü, | bulunan, kuvvetli bir Türkiye ile ken, seir. | Boğazlarda oynadığı mu- | di mesut <Amerika Birleşik devletlerinin mu ; vazene ve ime unsuru rolünün 80, başka, Hamam konferansa iştirâkine gelin. | 8 ermesi ve Karadeniz devletlerinin | kiyenin verilen bu *k hükümeti bunu sade hararet — Sözde güvenliğinin, a mim kuvvetli teminat haricinde dahi Türk “ Psp ai tahakkuku olarak | liğinin imhası hükümeti, zi eğil, band zamanda, mutlek bir mjl, | demek olacaktır. Türkiye balam nın Sovyet ibi mügterek etlerarası zaruret olarak da mütalea | 7 ağustos tarihli notada ileri yıcısı sıfatiyle, harp hakkında. isa İ yeni güvenli el tarzını göre, dev- Aynı cevap, bugün Sovyet notasın, ğı Sovyet endişelerinin künhüne va, | letin in, Sovyetler . daki tik iç teklif hakkında dn mute: | ramamakt mari . de Türkiye | misillü eriği. | ti, memleketi, nereden gelirse gel | olduğu Birleşmik Milletlerin teşkilâtı Sovyet tekliflerinin 4 üncü ve sin, her tecavüze karşı, var kuvve- | enarine verdikleri « per, 3 5 inci maddeleri tiyle müdafaa vazifesinin vetlerin garantisi m geçen notanın 4 üncü ve 5 ; ait olduğu atindedir. Tarih, Tür. | nu zg ap end m mn i noktalarındaki, daha | kiyenin dahil olup (“Türk milletinin! tedir. Şu hal derin Geri gereken tekdir İ memlekete vazifesini ye, N EK e e ie “a Hassaten | | “ hiçbir harp misali kaydetmemiş. | lardan geçerek gelecek noktada Sovyet notası, diğer Binaensleyh, memleketin güven. | bir tecavüz neticesinde uğ. ire ügüi devletlerin hariç bırakıl, ei dışarıdan gelebilecek herhangi | ramasıridan endişe etm. tamer bie, : hükümeti, kendisinin Yılbaşından Nevyork Taymis'in | vız, mai bulunduğu Birleşik 241 itibaren ir ma 4 lâtımın mlemirtiğine Sovyet R İvenmesi gerekeceği fikri 1 inci sayfada) tarafı 1 inci sayfada) işbu notanın birer sureti Me, Meclisin bayram Ankara, ! ve (Vakıt amel on Meclisi önümüzdeki pe bir hafta içi bay- ami tatl ina Ba; nadir gemi, sözl ali pere Buna rağmen Cum , ile geçebi de, Türki- huriyet hükümeti, yetkili makamla- hi çiş hi m. e daha geçmek € İ reket »derek bu husustaki bulunduğunda “Tarvisio,yu durdur- | haberdar olur olmaz, hilenin tekerrü. maları emrin: vermiştir. 9 | rüne mani adli ağustos 1941 de “yari, kinci a sına müsaraat eylemiştir. fa ne gelmiş, tekat gi pin ısrai kümeti sırf özel menfa, köre Sovyet hlikümeti, ln taha | viyik “ atlerine ali uygun ak bir rağmen Çumhuri; Boğazlar rejimi nı tai hazarını değiştirmemiştir. “Tar - vislo,, telsiz cihazlar mühürlü bir halde 25 gün rn mane gayelerle Ycullanılmaın. önli; yen şartları temin etmediği iddiasına mektedir, Jimi eğer | zamanı sundaki bütün deli Mid gz gemileri ticaret gemisine ips leşmesiyle ni ün Boğazla - nok ve taleplerin hep birlikte incelenmesi | kendi t göstermeyi düştünmemektedir. gelince... Ortaya meselenin da m misafirler gece ay- ni LK hareket etmiş- verdi, emiş huzurunda isbat edebi- | © B' topraklarında da yabancı psi yy *rcii huzun lebi- rurula. için hükümran yine pazartesi güni durumda bulunduğuna kaldir. demi PM bekir. e erine i devem edecektir. Mecliste mü Sovyetler sein hükümetinin 7 rte rey? tenzili © ürkiye, şüphesiz ki, böyle him a ler sonra vim tari il iyle teminini ar. , 23 (A.A) — Haber ani statüyü kabul etmiyecektir. Biz ME Eylülün ortalarına o kırk gün ttiği amel hedefi gelince, şen ve Tekel Bakan. | Suri saffı harp İstanbula | kadar sürecek bir tatil kararı ver- Gamihuryet li etmeli, mal i 5 kale iii sinetinieöise Türkiyenin. milli toprak lü- | mesi muhtemel görülmektedir. Mee- ontrö sözleşmesinin 20 uncu mad. mme hizmeti göret “ v.. ii t olan mühim öşler üç desinde derpiş ile beş senede bir ia vermek, “ee gönderm: ika ile dil prosedürünün tatbik o mevkiine li han ba mele luğu Fransanın safında me mk o eğim mazbatalarından iti konulması oldu, in etmek | ma teşmil etmeye karar vermiş bu- | Jan İngilterenin de ayni tavrı me ie ol tetkiki, edir. İntiha) ilen hi gi- RA ması muhtemeldir. is 2 — Yayın ve toplatma haklarına bi teklif edilen tadil gerekçesinin ilâ. paktın herhangi bir veçhile & e. ait kanun tasarıları ile Devlet Ba- si de böyle bir tefsiri destekler gö-| ©, ,2 dinden mesul in hakkınd ç zükmektedir. Sovyetler Birliği ızmire gelen Lüb- r bunun mesuliyetini yüklenmek Bakan e Ür. kümetinin maksadı ikaten bu * 2. oruz. Vaziyetimiz, diğer batı ai sakkida bi ileri sürülen tadil | talebinin sayan nanlı misafirler en Daner Hü| © Tahmin edil Tekel iş kabul rr için 29 uncu (Baştarafı sayfad:.) | lâsa , Rus; iğimiz no) leri hakkındaki tahkikat işinin ol- de trah bazı mr yerine ge. | Lübnanlı izeiler karaya çıkarak | tada, “Bağsar di ipini kente dukça derin tetkike muhtaç olduğu irtimemi gerekmektedi Ezcümle | kendilerini karşilayan ve refakat lü üzeri; edilmektedir. - İ anlaşılmakta olduğu! bu mese sözleşmenin tadili Sa evzuu İİ eden “Türk izcileriyle ğru- i Kasım ayına kalması müm addeleri şu veya bu olduğuna göre, | ca Cumhuriyet meydi giderek | tün devletlerin ticaret ii i mad talebin e ir veya ikisi ta. | Atatürkün heykeline törenle çel olması, Karadeniz devletlerine| dede kaydettiğimiz meseleler mec- ri esi lâzımdır. Bu | koymuşlar, Türk v Mi İait harp gemilerinin her türlü şe-|lisin tatilinden evvel eklen liğin mii talebin, ayrıca, | marşlarını söylemiş dah devrenin e inkizasın, | da belediye tarafindan tahsis ol ii a l bütün âkid tarafla- | otobüslerle İzmirin görülecek yerle. be gi serbestilerinin tahdit edil | vam etmedikleri takdirde, yakın: bir ra tebliğ orman iktiza eder. rini gezmişlerdir. mesi hususlarına muhalif değiliz.) istikbalde ayrı ayrı kuvvetlerini, ? ii misatirler na İ Bizim şiddetle muhalif oldi kaybedeceklerdir. | tadil arzusunu kaydetmiş bulun mazı kıl vergi söylemiş- | mevzular, Çanakkalede seyrüsefere Bir diğ raftan, su yollarının Kili ler fakat Türki camiler müze | müteallik kontrolün yalnız Ruslar Sofya, 23. (A.A.) — Amadalu ağan ması e hakimdi a Amerikan umumi ef, çi li göre kendil. bildiriyor: i inin tat- ricasında bulun- | yaya Türk toprakları üzerinde üsler | Eski dışişleri bakanı profesör Pet minini arzu ln uriyet hükü. mini Kendilerine bütün cam:le- | verilmesi cihetidir. Elde edebileceğin tainov,, İgrev ge meti, Montrö sözleşmesiyle muayyen | rin açık cevabı > . , Rusyanı İ- | yanladığı bir makalede, me her tadil talebinin sözleşmeyi imza. | hep birlikte Hisar camiine aki huyudur. i çin, sulh ant- wletlerin ve Birleşik İ| tir. Namazdan sonra diğer cemileri | za razı olduğunu gösteren emareler |.laşmasının aktinden daha az ehöm. Amerika devletlerinin muvafakatiyle | de misafirler bütün camilerin » Eğerrazı oh iyet arzetmediğini belirttikten sor rden top | açık ve cemaatla görünce hay- uhalefet! il bilhassa yazmaktadır: eme askeri bakımdan birbirlerin. tâbi ır. z mala an etmektedir: “Bu memleketler bir olmakta de-