4 Ocak 1930 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 4

mek Vle_h_ çalışır! — — — MEMLEKET NOTLARI İzmirde : Yahudihaneler İsim tuhaf geldi: Başımı kal- dirdim, içeri baktım: Bir çatı al- tında tek katlı sıra, sıra evler, Çarpık * pencereler. kapıların ö- nüne kurulmuş tahtapoşlar, kürk- lâ ve siyah yemenili ihtiyar ka- dınlar, uzun beyaz sakallı siyah takkeli ihtiyar erkekler; çocuk emziren şişman kısık sesli kadın- lar; ince zayif bacaklı kızlar.. ve sokağı baştanbaşa kat'eden çir- kef kenarında aynıyan — donsuz bakımsız. pis ve mülevves irili ufaklı gürültücü çocuklar... Burazı işte hir (Yahudihane) dir. eskiden hayatın kıymeti sıfır olduğu zamanlarda zenginler irat diye: bir kapıdan girilir, Iki sıra- h odalar yaptırır ve bunları, ayrı | ayrı kiraya verilirmiş! sonraları bittabi hırs artmış ve bu odaların Üstününe bazıları birer kat daha ilâve etmişler. Fakat, bu yapılan kısımlar mükemmel olmadığı Ve her tehlikeden masün ve mah- fuz kalınması matlup ve — mülte- zem aulunduğu için sabit değil, seyyar bir merdivenle ikinci kat- lara çıkılmaktadır. Yahudihaneler, İzmirin hükü- met tarafından Göztepe istikame- tine doğru yol alındığı sırada de- niz kenarından başlayıp yukarla- ra doğru imtidat eden salhane ve Karataş taraflarında ve birde na- mazgâh cihetlerine denir. Resmini arzettiğim yahudiha- neden iceri bakınca be on sene evvel okuduğum bir kitaba hak verdim. Bu kitapta öğrenmişimki: dünya müseviliği bir gün “Serveti Umumivenin üçte ikisini, elde et- / Filhakika şimdi şu kapıdan 1- .çnl bakarken düşünüyorum bu- — Nuün için ne lâzımdır? çok çalışmak eııhuıık ve aZ sarfetmek!. İzmirde umumi hayat cidden pahalıdır, ev kiraları yüksek ve — Peşindir. yiyecek, içeçek, giyecek itibartle denilebilirki dünyanın pa © halı şehirlerinden biridir, Buna — kargşı yapılacak tedbir musevi va- tandaşların yaptığı gibi zamana B ruyalaktir. : Oda, oda hatta odaların bile i köşe köşe kiraya verildiği bu mes kenlerde okadar keşif bir nüfus sıkışmıştır ki, bunu benim gibi her gören hayretten hayrete düşer İki sıralı bu oda veya evlerin :.ııübvyılırı. «rode lll:' Pperdeleri, kapıların önünde tahta iskemleleri, ve bunların geveze şamatacı daimi sakinleri /— vardır bu evlerin mecrası yoktur. Her evin mayi müzahrafatı soka- &a çıkar. oradan hepsi el ele ve- rerek ya denize ya bir mecraya gitmek üzere avluyu' set teşkil e- derek baştan başa kat'eder burası ı:ııhııı....ı.w biribirine 'TIŞMış gibidir,Şişman yahudi ka üıl-mı_ı'ılıı— tasarruf için Zayif çocuklarını emzirmeleri ka- vgaları dedi koduları hep bu oda- ların kapıları önünde ter ve çir ==ııımıd. biribirile imtizaç 4 “vuku bulur. Çama- mıhnnw Blline B ği esnada kurur ve çamaşı suları - beyaz izler ı....u..u: kikada tebahhur. eder. Nerede fena bir zeytin yağı ko- kusu ve nereden bir avluaun içinden beşyüz çocuğun ve üçyüz kadının feryadı işidilirse oraya hemen giriniz: Bir yahudihanedir. Başımı kapısından sokup gör- düğüm yahbudihanenin içinde tah- tani (ve) fevkani on yedi daire ve ya ev, 125 nüfus vardı. Bu berbat, bu yaşanmaz yer- lerin hususiyeti üçe ayrılır: Sabah öyle, akşam. Sabah olunca, bu evlerin sa- | kinleri berayı ibadet erkenden | kötü bir zeytin yağı kokusu ile gözlerini açarlar . Düalarını yapar ve derhal evlerinden çıkıp işlerine giderler: Zannediyorumki sabalhe- yin ilk defa bu fena koku ile is- tinas; bu adamları daha fenala- rına karşı muaf kılabiliyor! İhtiyar kadın kürkünü çıkarır, siyah yemenisini değiştirir. Genç kadın çocuğunu sokağa çirkef başına terkeder. Genç kız bacak- | // larinı sıvar ve bir temizliktir baş- Jar: Keçeler, kilimler silkilir, tahtalar silimir ve camlar parlatılır. Bazan bu kapıların önünden okadar toz kalkarki, eger ruzğâr sokaktan nüfuz edebilmşse diğer evlere mütesaviyen taksim olunur. Ve işte kıyamet o zaman ko- par. Öğleyin butün izmir, sıcaktan ölü bir hale keldığı zamanlarda artık bu hava almaz, ruzğar işle- mez mukassi yerlerin sakinlerinin ne hale geldiğini düşününüz. Ba- bahın okadar şamatasına rağmen bu üç dort saatlık zaman 2 rfında buralarda bir stinek kanadının se- sine bile şahit olmanın , imkânı yuktur. Fakat.. akşam olunca, herkes temizlenir, boyanır, ve pudralanır. Yalın ayak taşlık silen ve çirkef içinde gezen bacaklar, şeffaf ipek çoraplar içinde pırıldamağa başlar. ! zayıf ve aarışın yahudi gençle- ri, yalançı ipek mendillerini göğüs cepieflıdıı yarı yerine kadar sal- landırırlar. Vo... korteye başlar- Çocukların yaramazlık, ihtiyarla- rın çenebazlık devri işte bu saât- lardır, İşinden çıken her erkek, ak- şam üstü evine gelir; temiz elbise- sinl giyer, çoluk çocuk koca bir sepet yüklenip deniz kenarında ya havadar bir gazinoya veya bu- na benzer bir yere giderler. Bü- tün aile erkânının buralarda bir kadeh bira içmeleri heftada bir gündür. Diğer günler büyükler- den biri bir bardak bira içer, di- ğeri iştihası olmadığından bir kah- ve, öbürkülerde bu yünlük canla- rinın bir şey — İstemediklerini söy- liyerek yemeklerini yemeye kuyu- lurlar. Yedikleri ekseriyya bir parça et haşlaması, külde pişmiş şumnrta ve salamura balıktır.Ak- şam serini yahudihaneye ayak atar ken ; göğüs bğir açık ameli man- da büyük yahudi — babalarının gözleri kapalı, başları takkeli, sakallarının teli vecdü istığraktan titremeğe başladığı zaman, rat'ın ince yerine geldikleri anla- şılır. Yahudihtnelerin içine, en ev- vel girmesi lâzimgelen şeyler en cu yerlere ipek çorap, pudra, ruj, krem, hatta... Prfüm girdiği ha de,şayanı hayrettirki ne kumpanya suyu ve nede elektrik astlâ adım atmamıştır. | diyen tetkik edile ,3i ana hat- YARIN Mimarlar cemiyetinde Kongre kaldi Dün kendi aralarında bir çay verdiler | Mimarlar cemiyetinin dün se- I nelik kongresini aktetmek lâzım- geliyordu. Fakat ekseriyet hasıl dığından kongre gelecek haftaya kalmıştır. Yalnız dün kongreye gelen azaya hususi mahiyette bir çay ziyafeti verilmiştir. Bu arada cemiyet hakkında — hasbıhalde bulunulmuştur. N— esilana ll Yeni tarîf—e —- Motema olama- Komisyon perşembe — | günü toplanacaktır Liman tarife komisyonu önü- müzdeki hafta perşenbe günü ilk içtimanı aktedecektir, Bu surettle her altı ayda bir tetkik ve tesbit oluman Liman şir- keti, şirketi hayriye, Haliç şirket- lerinin yeni tarifesi görüşülecektir. Yeni tarifelerde tezayüt olup olmıyasağı hakkında tarife ko- misyonu aZâtından Zeki B. bir muhar:ririmize demiştir ki: — Gerek Liman şirkeli, gerek şirketi hayriye, gerek Haliç şir- keti tarifelerinde esaşlı olarak bü- yük bir tahavvül ve tebeddül ola- cağını zannetmem, çünkü bun- lar bir kaç senedenberi mütema- ları tebellür etmiştir, Bundan baş ka tarifelerde tadil3tı icap ettire- cek fevkalâde bir ,,, de yoktur., Yeni adliye tayinleri | Ankara, 3 (Tel.) Münhal dürdümcü sınıf adliye müfettişliğine Kola asliye relsi Sırrı, Kastamony müddelumumi- liğine Zonguldak müddeiumumisi Hidayet, yerine Tokat müddei- | umumisi Arif Beyler tayin edil- | mişlerdir. TT 3NA fiyeans İran ve İrak arasında Bağdattan l»'!,.'lı-iı_—'w: | İran ve İzak isükümetleri ara- sında geçen yazın aktolunun mu- vakkat destlük, ticaret ve güm- rük Mukavelesinin yerine akdi mukarrer mykavelenin yakında müzakeresine başlanacaktır. İrakın yeni Tahran sefiri Ca- fer Askeri paşanın Tahrana mu- vasalâtında müzakerati İrak na- | | mına idare eğecektir. İranda ecnebiler Tahrandan — yazlığor : İran hükgmetinin ecnebileri mutasarrıf oldukları emlâki bir sene zarfında iranlılara satmaya mecbur tutması buradaki ecnebi- leri büyük bir enditeye düşür- müştür, 3 Birçok emlâkin birden satılığa çıkarılması fihtıa düşmesiği ve büyük zararı mucip olacaktır. En yiyade Zarar edecekler İn- gilizler, İraklılar ve Türklerdir, diğer ecanibin zararı az olacaktır. Bu kararın tebdili için, bazı sefirlerin yuku bulan muracaat- leri semeresiz kalmıştir. sona kalmıştır. Filhakika bu bogu-| zil eden bu işini bilen insanların bü günkü mukavemet kudretleri- ni gördükçe sabrın mefküreye karşı fikirlerdeki kökleşmiş itti- hadı gördükçede Azmin manasını anlar gibi oluyorum!.. Halim Hüsnü n e D —iertte İ caklarını almak ve sonra “dadıla- | kahvaltılarını bahçelerinin gölge- ahatlere koşan vata kalileleri ara” icephe gerisinde kadınlarile üzün- Talt buna derler! —— İkisi de ikt kardeş gibi bera- | ber büyüdüler. Çocuklukları Göz- tepede yan yana olan köşklerinin küçük bir kapı ile birleştirilen büyük ve ağaçlıklı bahçelerinde mes'ut ve avare geçti. Her sabah uyanır uyanmaz ilk işleri uyun- rının refakatinde küçük bahçe kapısında , biribirlerini-bulmak ©- kardu. İki çocuk böylece tabah İt yeşillikleri üzerinde beraber yaparlar, sonra mutat oyunları eğlencelerile meşgul — olurlardı. | Hiç kavga etmezler, biribirlerini gücendirmemeye çok dikkat eder- lerdi. Necla, sırma gibi lepiska saç- ları, iri mavi gözleri, pembe be- Bir gündü... Ferit köprünün Haliç iskelesinde kanayan bağrını bastırarak derin bi hüzünle sula- TI teyrediyordu. Bir aralık önün- sakalı uzamış, mümya suratlı hasta ve İhtiyar biz gürarük me- muru ve onun arkasından kuca- Bindaki kundağı sım sıkı kavramış — siyah bol çarşafı içinde zorla yürü- den irkildi, sapsarı kesildi bu ge- | çen. Necla idi. — Ğ a İhsan Arif Uslanmiyanlar ! -rcmdee Bir sene içinde mahküm olan kaçakcılar 1929 senesi iptidasından niha- yaz yüzü, küçük karanfil renginde dudakrile eski zaman ressamları- | nin tahayyül ettikleri an perile- rine benziyordu. Ferit de kişmi- ri rengi, büyük, siyah kudretli göz- leri çekik burnu ve mütenasip vu- cudile bu altın başlı beyaz su pe- Tisine en yakışan bir eşti. İkisi de henüz beş yaşına girmişlerdir. biribirlerini okadar seviyorlarki her dakikaları beraber geçiyordu Neocla'la Feride ilâhi bir aşkla biribirlerine bağlanmışlar gibi idi. En huu'nq....ı'.,ı.,, çocuk misaldi.! Çocukların bu iptilâsı iki ai- | leyede tesir etmiştir. Seneler geç- ti. Küçükler büyüdüler. Ferit ya- | kışıklı bir delikanlı oldu. Necla altın sarısı saçları gizli bahar gü- neşlerinden daha güzelleşti. Artık iki evin en aziz gayesi ikisini evlendirmek olmuştur. Bu enfüsi aşk izdivaç yuvası için en sağlam bir temel telâkki ediliyor- du. Böyle Muhteşem bir hayat ve güzellik içinde yetişen iki genç bu samimi iptilâ haricinde daha kadir, daha muhterisz bir cazibe ile biribirlerine kementlenmişler- di. İki mişanlı yaşamaktan mem- nun ve hayata hakim iki hayal- Perest insan, gibi saadellerinin Tüyası içinde kayboluyorlardı. * Fakat bir gün harp çıktı. Ser> sında Ferit de vazifesini yapmağa gitti.Millet ateş hattında erkekleri tülü ve sefaletli günler geçirdi. Dişarda harp içeride yangın ve sefalet memleketi harap etti. Ferit kan, kemik, et, gülle kurşun ve ölüm sağanağı arasında bir kolunu ve bir gözünü kaybetti. Bir gün yaralı alil ve bedbaht bir halde “İstanbula döndü, Ay- larca hastanede yattı. İyileştik- ten sonra evine dönmek - İstedi. Köşklerinin yerinde bir yangın karsılaştı. Koleradan ölen Karaca Ahmette ihtiyar bir servinin altında ve an- nesini bir zengin evinde hizmetci duldüu. — Felâketin bu — tesolsü- lü zavallının Yayatını - büsbü- tün söndürdü. Kalbinde — ümit olarak yalmız bir Necla kal- kalblerinde « . filozofum lü—iı% Açin Nec- | $ la ile Feridin kayatı ne beliğ bir. | yetine kadar Ceza mahkemelerin- de 33 rakı kaçakcısı hapse mah- küm olunmuştur. Müskirat İnhisarı mubhafaza müdiriyeti tarafından bir senede kazan (55000) kilo kuru üzüm elbresi ( 50000 ) kilo şekar — sala- murası (500) kile anidal ( 1000) kilo nişadırruhu, ( 5000 ) kilo de- pirto yakalanmıştır. Kaçakcılık ihbar eden memur ve muhbirlere yeni nizamname mucibince ( 25,000 ) lira mükâfa- ti naktiye tevzi edilmiştir. t müskirat memurları —» - lokanta ve barlard aa kişi yakalanarak cezayı ıııla.ı | mahküm olunmuşlardır. ——>0003ç80440e— Ucuz petrol Petrol inhisar idaresinin çif- çilere resimsiz petrol vereceği yazılmıştı. Petrol tevziatının şek- li hakkında bir talimatname ha- zırlanmıştır. Bu talimatnamede kaçakçılı- ğa karşı bazı maddeler vardır. Resimsiz petrol alıpta pıyasada satanlar hakkında kaçakcı mua- melesi yapılacaktır. Petrolu eski- si gibi kumpanyalar verecektir. Şimdiye kadar kumpanyala- rın petrol inhisar Idareeinde bir milyon lira alaçağı vardır. bu pa- ra kumpanyalara verilecektir, Ankarada tasarruf günü Ankara, 3 (Telefon) İş bankasının Ankara merkezi- nin tasarruf günü 5 kânunusani pazar günü tesit edilecektir. Bankaya davet edilenler bine yakındır. Davetliler — İstanbulda olduğu gibi, hanımlardan ibaret olacak, erkek olarak banka erkâ- nı ve gazeteciler bulunacaktır. Ayni günde meclisi idare reisi Mahmut Bey, İstanbulda olduğu gibi bir hasbihalde bulunacaktır. “——rseti süneşe — Buna nazaran odulı. yapıla- — ) cak yeni teşkilât ve tadilât bu şeflikler vasıtasile olacaktır. Bundau başka 'odada eksik olan bazi şefliklere de hariçten — mlİşti . kesik kolu ve tek gözü ile nişanlısını aylarca aradı ve niha- yet.... bir gün onuda buldu. ef bulunacaktır. . » Bu suretle Oda yeni bir şekil- — de çalışacaktır. HMA AEL ĞA MAi V L yen taze bir kadın ı.ecl'. Ferit bir- — ü> a di ee Bee dd B e. ee T -.» Ka