25 Şubat 1931 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 4

Sahife 4 — aei y MMWMWWMNWWWWWMW <at HABERLER EKTESADİ SARTAIZAIKUSARADEA KS YKU DB A SKD İktısadt ve müalit hayat Türkiye'nin afyon zürraı himaye edilmiyecek mi? Dünyaistihsalâtının yarısından fazla olan afyonlarımızı işlemekte bulunan üç afyon fabrikamız faaliyetini tatil mecburiyeti karşısında bulunuyor. ( Bayramın ikinci cuma günü, İktısat v. müfettişleri İstan bul afyon fabrikalarını gezmişler, permisiz afyon müstahzaratı ihraç edilmiyeceği hakkında birer taah- hütname almışlardır ki, fabrikaların kapanma emri gıbı telâkki edilebilir. İngilterenin idare ettiği afyon siyaseti Türkiyede de tesirlerini göstermeğe başla- dı. Dünyanın afyon ticarc- üni — İngiliz — sermayesini2 kontrolu altında bulundur- mak istiyen Rusel paşanın manevraları hakkın neşret- tiğimiz baş makalenin nazarı itibara alınmadığını hayret- le görüyoruz. Hükümetin afyon' konferansındaki mü- messili, Türkiye afyon zür- ramı himaye etmişti. Tür- kiye sanayiine ,30 bir hisse istemiş, bu pek makv! talebin Rusel paşa komitası tarafından kabul edileceji zannolunmuştu. Bunun için: dir ki, İsmet Paşa kabinc- sinin afyon' zürra ve sanayi- ini himaye eden bu hareke- tine iştirak etmiş ve bu ls- betli görüşü takdir etmiştil-. Bugün, hiçte bu mahut siyasetle münasebeti olm:- yan bir haber aldık. İkt- sat v. müfettişleri, bayrı- mın ikinci günü afyon fab- rikalarına gitmişler, mur- tahzeratı tesbit etmişler ve bundan böylede Permisiz morfin, herocin ve diğer #fyon müstahzeratı ihraç edilmesinin memnu oldu- ğunu tebliğ etmişlerdir. Bu vaziyet, üç dört aydanberi Türkiye afyonlarına indi- rilmek istenen Beynelmik | afyon darbesinin tahakkul: eylediğini gösterecek şeki!- dedir. Bu ani karar, Tür- kiyenin bir milyon afyoncu köylüsünün iflâs etmesini, afyon sanayline yatırılmı; olan beş milyon liralık milli sezmayenin — mahvolmasın: kanunların devam, seyir ve tebeddülleri hakkında ilmi esaslara istinat etmediğin:- den s#ermayenin çekilmesini intaç eylemektedir. İddiamızı, rakamlarla, bâ- diselerle isbat edebiliriz. Türkiye 1931 senesinde 7000 sandık afyon çıkardı Her sandık, 75 kilodur. Bu hesaba göre, 525000 kilo afyonumuz var. Bir dönüm- den 1.3/4 kilo afyan istih- “sal edildiğinden — vatanın 500,000 dönümlük bir par- çasını ofyon torbaları kap- lamaktadır. Beş kişilik bir çiftçi ailesi ise, bir sene dört kilo afyon toplayabilir. Bu süretle, 525,000 kilo afyon için de bir milyonu müte- caviz köylü çalışmakta, bu servetle hayatını temin et- mektedir. Bu köylüler, bu mahsu- lât için yüz binlerce İliralık XZ Türkiye'nin afyonli istihsal eden şehirleri demirbaş eşya, milyonlarca Hralık |kredi faizi ve yüz senelik ihtisas serveti yükü altına girmişler, dünyanın en fazla morfinli afyonunu yetiştirmeğe muvaffak ol muşlar; Türk afyonunu is- tandarize etmeğe muyvaffak olmuşlardır.Avrupanın afyon fabrikaları da bu ihrcata malımızın daimi —müşterisi Sulunuyordu. Eğer, 1870 ten 1912 ta- rihine kadar istihsal iste- tistikimizi — tetkik edecek olursak, ihracatımızın senevi 11-6 bin sandık arasında değiştiğini görürüz. Budevir, Türkiyede sanayi olmadığı ve sanayle karşı bir faaliyet bulunmadığı zamanları göt- teriyor. Balkan muharebesinden sonra ise, ihracatımız mah- sus bir nisbet — dahilinde azalmaktadır. Bu nisbet, 1913 senesinde 5500 (senevi 300-100 sandık çıkaran Ma- kedonya hariç) sandıktan başlıyor, iki binlere düşe düşe 1929 da 3000 sandıkta kalıyor ve fiyatta 38 lira- dan 12 liraya düşüyor. Bunun sebebi, Balkan muharebesinden sonra Tür- kiyede sanayi faaliyeti baş- laması ve Cümhuriyet dev- rinde ise bu faaliyetin ta- hakkuk sahasına girmesi- dir. İngilterenin “High fiau- auce, komitesi, afyon mah- sulü olan Türkiyenin afyon sanayline başlaması ihtima- lini düşünmüş, İran, Hindis- tan ve Cava da afyon zeriya- tinı temin etmişler, bu mem- leketlerin afyonlarını alarak, Türk — afyonlarını — ticaret sahasından çıkarmak - iste- mişlerdi. Bu teşkilât yapıldı. Bu memleketlerin afyon- ları Avrupa fabrikalarında işlenince, bizim ihracatımız azalmağa başladı. Bu gün, öyle bir vaziyet hâsıl olmup tur ki, bir sandık Türk af- yonunu satın alacak babrika kalmadı. Bunun misali, al. yonunumuzun 35 liradant12 “liraya düşmesi Idi. “High finauca,,, niçin bu işi yapmamıştı? Çünkü,'hain #afyonda bir kâr yoktur. Per- mili satış ise, yalnız ilâçlara mahsustur ve pek mahdutter Asıl mes'ele permisiz hero'n morfini satışındadır! Burada bir kilo morfin 500 liraya, bir kilo heroin 400 liraya satılmaktatır. Bu malların bir kilk- su ise üç, dört kilo afyondası çıkarılmaktadır. Bu işin se- nelik kârı, bir milyar Türk lirasını bulmaktadır. İngi'- terede 4 Fransada 4 İsviç: rede 4 Almanyada 7 Çeko:- lovakyada 1 Sırbistanda 1 fabrika, bu milyarı aralı- rında taksim ediyorlar (Hig'ı finauice)a inhisar hakkını veriyorlardı. Şüphesiz, bizim gibi bir rakibi içlerine al- mazlardı, Rusya, keydi hesabına iki fabrika açınca işler bo- zuldu. Türkiyede de 3 fab- rika açılınca, Rusel paşanın dostu Larolhe'un keyfi kaç- tı. Sermayenin dini, vatan: yoktür. Avrupalılar, Türki- yede sanayil himaye eder bir hükümet görünce, bura- ya geldiler sermaye getirdi- ler. Fabrika açtılar ye Türk afyon sanaylinin müstakzo- ratını dünya piyat a çe kardılar. Pekolet baş!i Rusel Paşa — sinidikası, kilosunu 500 liradan satı- yorlardı. Bizimkiler 200 - 250 liradan vermeğe başladılar. Fiyatı .80 kıran ve her talebe kâfi mal yetiştiren Türk rekabetine meşru ti- caret usullerile rekabet edil- miyordu. İkinci bir tehlike Türkiye fabrikalarının ec- zayı tıbbiye ve kimyeviye teşkilâtına istinat etmeleri Merk, Bayer, Laroehe ve bunlara mümasil İngiliz ve Fransız müstahzeratı tıbbiye- sini yapmağa başlamaları, akıllara hayet verecek 'de- recede Türkiyede — eczayı tıbbiye sanayiinin başlamal: ve dünya piyasasını işgal etmek tehlikesiydi. Morfin ve heroinin fazla kârları, bu işlere sarfedilecekti. La- toehe'ta Bayer'da Mercek te böyle yapmışlardı. Bu vaziyet karşısında iki yo! vardı: 1 — Türkiyeyi d& “Hişh finauce, komitesine alaral: makul bir hisse vermek. 2 — Bir insani dalavera uydurarak Türkiyeyi kadro hariçi bırakmak, Rusel paşa komitesi, bi. rinci yolu düşünmek iste- medi. İkinci yola saptı. Bu gün, Avrupada 20 fabrik ı çalışmaktadır. Son günlerde Singapurda'da — büyük bir fabrika açıldı. İranını, Hin dinin afyonları her yerde müşteri buluyor. Bu memlc- ketler için bir söz yok. Yal- nız. Türkiyeye — hücumlar yapılıyor. Söyledik, Gene söyleriz İsviçre, Almanya gibi afyon mahsulü olmıyan memk- ketlere verilen hisseler biz2 verilmeli ve her şeyden ev- vel bizi de (High finauce)i'n almalılardır. İsmet Paşa kabinesi, bu siyaseti terk mi etti bilmiye- ruz? Hükümetin şon ka- rarı, fabrikaları çalıştıracak bir vaziyette değildir. Hükü- met diyor ki, yalnız permili mal ihraç edeceksiniz. Hal: buki, permili mal tıpta kul- lanılır ve Avrupanın he: memleketi bu malları temin eder. Sonra, bu mallar da bir ikaç bin kilodur ki, bir fabrikayı bile yaşatmaya ve Avrupalı rakipler de bu gibi malları yok bahasına vere- rek Türk fabrikalarını pi- yasadan çıkarızlar, ziyan- larını da permisiz - satışlar: gdan temin ederler, Hükâmetin bu kaşarı, afyon borsasına tesir etmiş, fiyatlar 17 liradan 11 lira- ya düşmüştür. Fabrikalar bu sahadaki - faaliyetlerini tatil edeceklerinden Türk afyonları da müşterisiz kala- cak, bu ihracat emtiamız mahyolaçcaktır. Esasen *Mil- liyet , in afyon inhisarlığı hak- kındaki başmakalesi de bir iki haftadan beri fiyatları düşürmüş, afyon ticaret ve sanayline sermaye koyanları korkutmuştu. Hükümetin kararında ki ikinci hata da Aani olma- sındadır. Milli ve Ecnebi sermayesi, Türkiye Cümhu riyetinin kanunlarına göre , FARRZUDEAMRKADĞİ Havait masraf Fd L Ziraat enstitosünün ceM Enstitü elektirik tesisatı 62201 lira 30 kuruş Elektirik fanus velamba- Tarı17000 lira Tohum ıslah binası $29- 751 Hira 60 kuruş, Enstitü kalörifer tesisatı 170.000 lira, Bornova ziraat mektebi binası 304000, Yekün 582,952 lı. 90 k. Bu müfradattan anlaşıla- cağı veçhile enstitünün zey- neti olan fanus lâmba bede- peti 170,000 lira tahsis e-i mek, Bornovada yeniden bir. mektep — Inşası - için 306,000 lira feda —etmek, bu kadar ebniye yetişmiyor- muş gibi birde tohum ıslah binası için 30,000 Jlirayı gözden çıkarmak cidden manlıksızlıktır. Soruyoruz. Hali teşek- büste olan bu garibenin sahai tatbika vazna mani ——— üç afyon fabrikası açmış- lardı. Bu sermaye, bir mil- yon tesisat, dört milyon da kredi gibi beş milyonu geç mektedir. Bu sermare, permili ve permisiz afyon müstah- şiti satmağa — muvafakat eden Türkiye kanunlarına timaden bu işi yapıyordu. Nasıl olur ki, bir kanun nep redilmeden, bu müessesele- rin yeni kanuna göre vazi- yetlerini tesbit etmelerine müsaade vermeden, bu fab- rikaların faaliyetlerini tatil edecek muameler yapılır? İsmet Paşa bir gün de- mişti ki: “Kanunlarımızı her gün ve ani olarak değişti- rirsek, bize kimse inanmaz, Eğer Başvekil, hâlâ eski kanaalinde ise, İktisat veki- linin bu kararımı bilmiyor zannındayız! Kanunlar, ne her gün, ne de ani değişir. Kanuna uymak için zamana ve hem de uzun zamana ihtiyaç yardır. Her iş, kanuna it- Unat eder, Eğer bir mem- lekette kanunlar anl de- gişir, yeni kanuna uymak için iş sahiplerine bir za- man verilmezse, orada ka- nunun manası — anlaşılma- mış demektir! “Beynelmilel afyon mu- kavelesi?., ni kabul eden memleketlerden örnek ala- hm, Her hükümet, yeni tah- didata (yalnız zahiren) uy- mak için afyon fabrikalarına gu müddetleri vermişlerdir. İngiltere 1 Fransa 2 Alman- ya 2 İsviçre 2 Sırbistan 1 sene gibil Eğer biz, ayni müddetleri vermiyecek olur- sak, memlekette —inkişafa başlıyan sanayi cereanını durdurmuş oluruz. Hükümet, — Avrupanın “Hıgh finauce,ına girmeden Türkiye için "/, 30 nisbetini almadan eski siyasetine ma.- kul şeklini idame ettirmeli, fabrikaların — faaliyetlerine halel verecek muameleler: den vaz geçmelidir. olmak ecaba simst umur efendile: kudreti dahilindi bunu öğrenmek Kit (Halkten (ani Bu soka! Başka vilâyet İt yesine mi lldğ Çenberlitaşın 150 metro — mül küçük bir sokak geçilmiyecek — bir * geldiği halde bu kadar yakınında bü yerin tamir & sokağın başka bir alt olduğu zannını ? Binaenaleyh bu resi ise tahkik ile 0€ diyesine keyfiyetif rica ederim. Sokak sal Sal Rüstemiye Vap daki hastal kurbanlari İzmir,24 (ALA)— ket hastanesinde alınan Rüştemiye çarkçıbaşısı Hidayet kamarot Ali hastanede ölmü larla - ölenlerin baliğ olmuştur, —- Tayyare cemi: dıklı nahiyesi Riyı Beyoğlu 13 üncü tep müdürü Pakize H cemiyetimize | müaveneti vatanp den dolayı kendil gerekse heyeti tali arzı şükran olunur » » Talebi umumi Maurice Cheval Devlet ku tamamen Fransızcâ p sinemanın bu şahi henüz görmeyenler hut tekrar — görn yenler için yalnız: Elhamra sinemt iraesine devamedile?” | bir mükemmel filim (Naney Caroll ve “ Roggeri) — tarafı Yeni Fox © halihazır dünya hav! Bu akşam Melek sinemi Biribirlerinden çok — Şarkılar, — Vi Foxtrotlarla dolu çef lünçlü ve sevimli bif göreceksiniz: â Kuyruklu Yıl0 filmidir. FA nin son muvaffakıyeti — oluP İmli yen — sinema DOLLYH AAS 4 tarafından temsil cektir. ç Haşiye: Türkçe v? sızca mükâleme- /f ler filim üzerine — “v” aksettirilmektedir. — /