7 Haziran 1941 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 6
Felsefe ve Edebiyat (Tasvir san'atı) #nın doğrudan doğruya ifade edemediği şeyler nedir? Onları bilva- sıta ifade edemez mi? (Baş tarafı 8 üncü sayfada) delâletile — doğrudan doğruya bir mâna ifade edebildiği için, ben, güzel san'atların bu takı- mını, (şir) den biraz ayrı tut- mak istiyorum; Çünkü (giür) konuştuğumuz İisan ile söylenir ve yazılır. Ve hem kulağımız hem de gözümüz vasıtasile bize her şeyi tebliğ ve ifade edebilir. | Sahai beyanı dünya kadar ge- niştir. Her şeyi ifade eder am- ma ancak birer muayyen (fi- kir — id&e) olarak söyler ve o fikri bir (kelime), veyahut şi- fahi bir (lâfız) ile temsil ederek ifade edebilir. Geçen makalem- de şiirin bu mahiyetine, bu tarzı ifadesine dair epeyce izahat ver miştim, (Musikide ifade) bahsi- ne gelince, o da ayrıca bir ma- kalede müzakere edilmeğe değer bir mevzudur. İşte bundan dolayı burada yal nız san'atı tasvirden ve heykel- traşlıktan bazı mühim misalle arzederek (ifade) meselesi hak- kında şimdiye kadar söylemiş olduğum sözleri teyit edeceğim. Bu makaddemede telhis ettiğim | şeylerin evvelce bahsi geçmişti. | Tekrar edişim ihtardır. Her san'at kendi lisaninın ta- biatı ve mahiyeti iktıznsına gö- re, bazı şeyleri pek iyi ve pek beliğ bir surette ifade edebilir. Meselâ tasvir, aynen arzeder.| Doğrudan doğruya ifade bu de- mektir. Bunu da geçen makale- de tafsil etmiştim. Fakat doğs rudan doğruya arzedemediği şeyleri, - olsa olsa! - bilvasıta anlatabilir. Meselâ ya kinaye ve telmih ile yahut (remiz — alle- gorie) ve (timsal —— Symbole) ile gösterebilir. Yani, haddiza- tında şekilden, renkten, kıyafet- | ten ve cisşmaniyet kisvesinden muarra olan... ele avuca sığmı- yan gözle görülemiyen, kulak- la işitilemiyen birtakım maku- lâtı (fikir gibi, düşünce gibi an-| cak “akıl ile idrâk olunan şeyle- ; üyku, korku, — şaşkınlık, durgunluk, coşkunluk gibi (| kofiziyolojik) hâdisatı; (can a- cısı, can sıkıntısı, zevk ve neşe, yeis ve keder gibi vicdaniyatı) ; (matem, kin, âşk gibi infialâ- tı); (ilham, hamiyet, insaniyet, merhamet, gariplik ve kimse- sizlik, ıssızlık, fakr ve sefalet, aksi sada, rahat, musikinin te- siri) gibi muhtelif duyguları va halâtı; tasvir san'atı nasıl ifa-| de edebilir ki bütün bu haller, | münhasıran mânevi halâttan ibaret oldukları için renk ve şekil ve gölge ve ziya ile tasvir ve ifadeye elverişli şeylerden | değildir. Bir kelime ile söyliye-| lim ki; ıstılahın ne faideli birşey olduğu da - ayni zamanda an-| laşılsın: bütün bu hallerden ve| duygulardan bir tanesi bile (Pittoresk — Pittoresgue) de- ğildir; yani resim gibi veyahut boya ile çizgi ile tasvire elveriş- li şeyler cinsinden değildir ki, ressam bunları - kendi lisani- le!.. yani tasvir etmekle! - ifa- de edebilsin! Bu halâtın bir kıs- mını musiki her san'attan daha beliğ bir surette ifade eder; fa- kat gür hepsini de pek güzel ve (akıl ile idrâk olunabilir bir su- rette, yani - makul — intelligib- le - bir şekilde) tasvir edebilir; | çünkü şür biraz musiki de ihsas edebilir ve epeyce de resim yh—; pabilir. Biz burada ancak (tas-| viri — pittoresgue) san'atlar gadedinde olduğumuz için, sa-| dedden çıkmıyalım. Şiir ile mu-| sikiyi sonraya bırakalım. Ohalde deminki mülâhazatı | mızdan ve onları teyid İçin zik- | rettiğimiz mânevi hallerden ve misallerden anlaşılıyor ki (tas-| viri) olan san'atların kabiliyeti ifadesine hudut tayin eden mâ-| nialar, bizim - o mânevi halle-| rimizdir. Bunlara gelince res-| sam, musavvir ve heykeltraş, | kendi lisanlarının vesaiti ifadesi dairesinde mahbus kalmağa ile- | lebed mahküm olsalar gerektir!. diye bir düşünce hatıra gelir.| Fakat yukarıda misal olarak | zikrettiğim bir sürü mânevi hak | lerin mahiyetini tetkik için bir az düşünecek olursak hatırlarız. ki o halâtın pek çoğu yüzümü-| zün mânadar çizgilerinde teza- | bür eder ve mahiyetini, yani o | halâtın ne gibi duygulardan ve infiallerden olduğunu işte o (şe- maili vechiye), o çizgiler âde-| ta tefsir eder. (San'at), asıl bu tabif işaretleri, şekilleri ve su- retleri tefsir etmek (yani mâ- nalı bir surette terceme etmek) | hüneridir. | Şimdi pek yerinde olarak an dokuzuncu asrın en büyük hey- kelraşlarından (Ogost Roden— | Auguste Rodin) in; bir mühim | sözünü buraya naklediyorum (San'at ne birşeyi taklit mek, ne de yaratmaktır. Öyle| olunca, tabiatı - bir sureti mah- susada - terceme ve tâbir etmek kalır. Herkes onu, hoşuna git -| tiği veçhile terceme eder. Ben, âkıbet kendi tarzı tabirimi tayin | edebildim.) diyor. Bü muhlisane sözlerin daha açık bir ifade ile mânası: (Her-| kes tabiati kendi gözile görür ve anladığı veçhile tâbir ve ter-| ceme eder...| demek olur ki, Isan'at şahsidir ve san'atta baş hca hüner onun şekillerini ve | manzaralarını taklit etmek de- ğil. mânasını tâbir ve tefsir et- ir.) iddiasını mutazammın özdür. ve çok doğrudur. Bundan evvel bu davayı şerh ve müdafaa uğurunda birkaç ma- kale yazmıştım. Şimdi, ben, (Ro den) in sözüne şu cümleleri ilâ- ve edeceğim ki şudur: San'atın ne demek olduğu, bu suretle ta- rif edilince, (dâhi san'atkâr) demek: gerek hariçteki tabiatın manzaralarından aldığı ilhamı, gerekse kendi vicdanından duy- duğu heyecanı - herkesin anlı- yaibleceği bir şekli ifadeye -| sokmak, ve aynen ifadesi müm- | kün olamıyan şeyler ve mev-| zular için de, ifadeye en ziyade elverişli ve en yakışık alır bir (şekli mecazi) bulmak kabili- yetini eserinde gösteren bir a-| dam demektir. Bu fevkalâde hünerde muvaffak olabilen bü- yük san'atkârlar, mensup ol- dukları gube san'atın dairei hu- susiyetinde mahbus kalmayıp, onun hududunu — aşmışlardır; ve yukarıda saydığım bir sürü mânevi halleri fırça ile, heykel ile beliğ bir surette ifade edebil- mişlerdir; hem garip olan cihe- ti şu ki herbiri, ayni mevzuu bir başka şekil İle ifade etmiştir. Şimdi artık misaller verebilirim. Maatteessüf misallerimi teşkil eden tabloların ve heykellerin kopyesini bu sütunlarda arzet-| mek mümkün değilse de, verdi- ğim tafsilâta binaen eminim ki | herkes, ne demek istediğimi pek iyi anlıyacaktır. 1 — Eski Yunan heykeltraş- | larından, ismi - maatteessüf -| hâlâ meçhul kalan bir artistin, (tunçtan yapma) bir eseri var Londrada (Britiş Muzeom Brisitsh museum) da mahfuz idi. Bu, bir genç kadın başın - dan ibarettir ki, gözleri yarı a- çık, çehresi durgun ve kulak- larına bedel şakağında bir, açıl- mış kanadı var. Bunun adı (İp- nos — Hypnos) dur, yani (uy- ku) dur. Çehresinin hiçbir mâ- na ifade etmiyecek kadar dur- gun olması, zaten uyku haline yakışıyor, fakat kulak yerine, heykeltraşım açık bir kanat yap mış olması, yalnız muhayyilesi- ntn fevkalâdeliğini isbat etmek- le kalmıyor, çok dikkatli bir a-| dam olduğunu da gösteriyor; şüphe yoktur ki uyku dediğimiz hal esnasında ruhumuzdan bir | şeyler uçup gidiyor ki, akıl ve| iradettir, diyebiliriz. Hattâ bü-| tün ruhumuz uçuyor da, bedeni- mizi bırakıp başka yerlende do- laşıyor ve (rüya) dediğimiz a- cayip müşahedat bundan ileri geliyor, diye bir zan vardı ve eski zamanlarda umumi bir iti- kat idi. Anlaşılıyor ki, bu zeki heykeltraş, uyku gibi, gözle gö- Tülemiyen ve maddi bir şekil ile tasviri mümkün olamıyan, bu hali (Pittoresgue) bir şekle so- kup ifade edebilmek için ruhu- muzun bedenimizden uçması iti- kadından mülhem olarak o şek- li mecaziyi bulmuş ve bir tunç| kitlesine o mânayı vererek can-î Jandırmıştır. Bu eser o kadar forijinal) dir ki, bütün dünya müzelerinde yegânedir. (Sonu salı nüshamızda) Muhtekir bir kasap tevkif edildi Kıvırcık etini 75 kurüş yeri- ne 80 kuruşa sattığı hakkinda Milli korunma kanununa muha- lif hareketten dolayı dün adli- yeye verilen — Balıkpazarında Kasap Miltiyadi ikinci asliye ce | za mahkemesinde tevkif kararı almış ve derhal tevkif edilmiş - tir . T. İş BANKASIN Küçük tasarruf hesapları 1941 İKRAMİYE PLÂNI KEŞİDELER: 4 Şubat, 2 Mayıs, 1 Ağustos, 3 İkinciteşrin tarihlerinde y: 1941 İKRAMİYELERİ 1 adet 2000 Liralık — 2000.— Lira) 3 > 1000 > A K SA 4 > 500 > Üa » 35 > 100 > 80 > — 50 » 300 » 20 » İDARESİNİ BİLEN İŞ BANKASINDA İKRAMİYEL HESAP AÇAR Bir memur alınıyor Maarif matbaası müdürlüğünden : Muhasebemiz için alınacak muzaaf usule vâkıf Lise veya Ticaret mek- tebi mezunu bir memurluk için mürac: dan evvelce yapılan ilân veçhile aralarında icra edilecek girmek istiyenlerin 10/VI/1941 Salı günü nüfus hüviyet danları ile okul diploması sıhhat ve hüsnühal vesikalarile birlikte saat 15 e| kadar bir istida ile idaremize baş vurmaları, şamı sona erecektir. 1 5 Haziran 1941 tarihinde Alâkadarların talim taburu komutanlığına müracaatları. t edenler taaddüt etmiş olduğun- seçme ve askerlik cüz- sınavına (4319) Üniversite Rektörlüğünden Fakültelerle diş tababeti ve eczacı mektebi son sınıf talebesinin kerlik ikmal imtihanlı ran başlıyacak, 16 Hazi (4267) POLİSTE Yakalanan zehir müptelâları Tophanede Lüleciler cadde- sinde 13 numarada Osman Ak- | özen ile Küçükpazarda Yeni - hayat sokağında 7 numarada oturan İbrahim Akin ve karısı Fikriyenin eroin sattıkları ha- ber alınmış ve evlerinde yapı - lan araştırmada birer miktar eroin bulunarak müsadere edi- miştir, Araştırma — yapıldığı - sırada eroin almak üzere bu eve gelen Hüseyin Karadeniz ve Osman Akçam adlarında iki ercin müp- telâsı da yakalanmıştır. Ayrıca Kumkapıda Kemal, | Fatihte Sami, Galatada Cemil adlarında tüç esrarkeş daha ya- kalanmış ve adliyeye teslim - e- dilmişlerdir . Pencereden şen çocuk Samatyada oturan Haciğin bir buçuk yaşındaki kızı Marika evin ikinci kat pencerelerinden bakarken sokağa düşmüş ve muhtelif yerlerinden ağır rette yaralanmıştır. Yaralı - ço-| cuk Şişli İtfal hastahanesine kaldırılmıştır. Hırsızlık ederken düşüp yaralandı Kurtuluşta oturan demirci Yani; Şişhanede belediyeye ait garajın üst kısmındaki çinko oluklu yağmur borularını ve bazı taşları söküp çalarken mü- vazenesini kaybederek düşmüş ve muhtelif yerlerinden ağır, surette yaralanmıştır. Yaralı| harsız. Beyoğtu hastahanesine kaldırılarak tedavi altına alın- miştir. HALKEVLERİ Beşiktaş halkevinden : Orta ve liselerde ikmale kal- | mış talebelerle hariçten orta ve lise imtihanı verecek yurt - daşlsra mahsus olmak üzere e- | vimizde matematik kursu açı- lacaktır. Devam etmek isteyen- lerin bir hafta zarfında Fvimiz idare memurluğuna müracaatla isimlerini kaydettirmeleri — ilân | olunur. Şisli Halkevinden: ingilizce derslerine haziranın 15 imde tekrar - başlanacaktır .| İsteklilerin her gün saat 17 den | 20 ye kadar müracaatları. 7 Haziran 1941 730 Program, | 18.40 Müzik 7138 Müzik ı 19.00. Konuşma 745 Haberler | 1915 Müzik 800 Müzik — İ 1930 Haberler 8.30 Evin saat | 1945 Müzik * 20.15 . Radyo 18.80 - Program gazetesi 18.33 Müzik 20.45 Müzik 13.45 — Haberler | 2100 Konuşma 14.00 Müz'k 2110 Müzik 1445 Müzik 2140 Konuşma 15.00 Müzik 2155 Müzik 18.00 Program | 22.30 Haberler | 18.03 Müzik 2245 Müzik | 1830 Ziraat 2315 Müzik kvimi İ 23.25 Kapanış |BORSA 6 Haziran 941 Açılış ve kapanışı -| Jine getirilecektir. Fırın tezgâhtarının mahkümiyeti Ekmekçiler Cemiyeti Reisi Rızanın fırınında çalışan Bekir diğer namı ile Ali bir bakkala ttığı ekmeklerin parası olan 550 kuruşu vermiyerek emniye- | ti suülstimal ettiğinden dolayı| adliyeye verilmiş ve birinci asli- | ye<ezada dünkü duruşmasın - da muhakeme neticelenmiştir. Bekirin bu suçu sabit görül- düğünden bir sene hapsine lü- zum görülmüş ise de bu işden | sabıkası olmadığı ve aldığı pa- ranın da pek cüz'i bir miktar- | da bulunması dikkate alınarak 4 ay müddetle hapsine, fakat evvelce hem dolandırıcılık - ve hem de hırsızlıktan iki mah - kümiyeti bulunduğundan 9 ay 9 gün hapsile 159 lira para ce-| zasına mahkümiyetine karar| verilmiştir. Subyan mektebi müze olacak Fatih devrinden kalan Süb- yan mektebi binası tamir ettiri- lerek bir arkeolojik müze ha BULMACAYI 1:2.B 45 6189 3— Lâkırdı - Alfabenin 4 üncü harfinin okunuşu - Bir nota 4— Emmekten emir - Tavuk evi. 5— Bankalara — verilir - İnce, kumaş. | 6— Bir ecza - Sonuna “L,, gek &e bir saç hastalığı olur. —| 7 — İhtiyar manasında argo tae- biri. 8 — Herkes - İşaret edatı. 9— Atlara takılır - Tarki duvar. Yukarıdan aşağıya: | 1— Zahmet çeken: 2 — Oturmak - Br nota, 3 — İplik - Bir isim. 4 — Bir nida - Artistler ne ya- par. iyük değil - İntihaplarda | verilir. | 6— Aleyhde bulunma - Deniz- den çıkar. 7 — Bir renk - Kadın elbisesinin | bir kısmı. | 8— Hatiplerin söz söyledikleri yer - İşaret edatı. 9 — Bir Hind kumaşı, ÇEvvelki bulmacanın haki) 17234 516778 9>) | b | | Camır Galatada Kozluca hanındaki merkezine müracastları, 7 Haziran 1941 Teneke Fabrikatörlerinin NAZARI DİKKATİNE Petrol Ofisinden : Otisimiz, etinde mevcut 965 sandık X0 Nbrelik —ve 206 sandıetrie 156 librelik levha teneke ile teneke imal ettirilecektir. Talip olan teneke fabrikatörilerinin # Haztzan Oti Pazartesi güü sant 10.30 da yapımlacak açık pazarlığa iştirak etmmek fzere ofisimririn İstanbul Liseler alım satım komis- yonu reisliğinden : Ginej Taebmini F. Müktarı — İlk Te, — Ekaiitmenin yapılacağı karuş ktlo — Lira Gün Baat Reçel Kilosu — 60 5500 — 28 — güye/idi Cuma 14 de Tereyağ > — 100 25600 SN » » M0 Zeytin > 36 9950 — 28t — > » 1420 Mangal kümürü — > T 33000 — WB » » 15 de Odun Çekisi — 380 — 924 çeki 264 — > »2 1515 e Altı yatılı lisenin yukarıda yazılı ihtiyaçlarının hizalarında - gösterilem gün ve saatlerde Beyoğlunda Liseler Satın Alma komisyonunda açık ek- siltmeleri yapılacaktır. İstekliler 1941 yılı Ticaret Odası vesikası ve teminat makbuzlarile birlikte belti gün ve saatte komisyonda bulunmaları, Şartna- meyi görmek ve teminat yatırmak istiyenlerin Galatasaray lisesinde kornis.. yon kütipliğine müracaatları, (8976) ÇATT AA L TÜRKİYE"CÜMHURİYETİ ZİRAAT BANKASI Kuruluş terihi: 1688. — Sermayesi: 100.000.000 Türk lirası. Şube ve Ajans adedi: 265 Ziral ve Tlcari her nevi banka muameleleri, Paca biriktirenlere 28206 lira ikramiye veriyor. Ziraat Baakasında kumbaralı ve Ihbarsız tasarrur hesablarında en '#z 50 lirası bulunanlara senede 4 dela çekilecek kur'a-ile aşağıdaki plöna göre ikramiye dağıtılacaktır: 4 aded 14000 Liralık 4000 Lira || 100 aded 60 Lirahk — 6000 Lira 4 » 600 » 2000 » İ 1z0 » 40 » 4800 » 4 » 360 » 1000 » İJiso » 20 » 3200 » 40 » 100 » 4000 » DİKKAT! Hesaplarındaki paralar bir sene içinde 50 liradan aşağı düşmiyenlere ikramiye çıktığı takdirde © 20 fazlasiyle verilecektir. Kur'alar senede dört defa 11 Mart, l1 Haziran, 11 Ey- kül ve 11 Birincikânun tarihlerinde çekilecektir. GGT CA T ARLAK Y Z U Darphane ve Damga Matbaası Müdürlüğünden Asgari & 97 saf ve tutya ve alüminyumdan âri yerli malı ve muham- men bedeli 22750 ve ilk teminatı 1706,25 lira olan ton külçe —kurşun Kapalı zarf usülile eksiltmeye konmuştur. 2 — Mezkür kurşunların ihalesi 9 Haziran 1941 Pazartesi günü sast 17 de idaremizdeki kamisyonda yapılacaktır. 3 — İsteklilerin 2490 sayılı kanupun 2, 3 üncü maddelerinde yazılı vesaik ile birlikte âk teminat ve teklif mektuplarını mezkür günde saal 16 ya kadar komisyon riyasetine makbuz mukabili verilmesi- jâzamdır. Şartnameler her gün idareden- verilir. (8981) İstanbul Belediyesi lîânları Kınabadada Rıhtım caddesinde beton yol, beton bordür, adi kaldırım vesai- re inşaatı açık eksiltmey& konulmuştur. Keşif bedeli 4510 lira 24 kuruş Ve ilk teminatı 338 lira 27 kuruştur. Keşif ve şartname Zabıt ve Muamelât Mü- dürlüğü kaleminde görülebilir. İhale 23/6/1941 Pazartesi günü saat 14 de Daimi Encümende yapılacaktır. Taliplerin ilk teminat makbuz veya mek. tupları, ihale tarihinden sekiz gün evvel Belediye Fen İşleri Müdürlüğüne müracaatla alacakları fenni ehliyet Hit Ticaret Odası ümi Encümende bulunmaları. esikala- (4392) ve 941 yılına ıfwîenı Sabahın,; | ilân fiyatları O OU AW M Londra 1 Sterlin 524 Nevyork — Dolar 132.20 |icenevre — isviçre Fre — 30.60 Madrid — Pezeta 12.9375 || Yokohama *ven 31.1375 | Stokholm — İsviçre kror — 30.745 ESHAM VE TAHVİLAT 19.34 Sivas - Erzu- || yem 2 ila 7 19.05 Anadolu Demiryole İ Tabvili, 1,2 44.25 || Türkiye Iş Baikası || Hisse seneti, nama 1075 || stanbul Rihtim, Dok ) ve Antrepo Tahvili 12.10 12.35 z50 |) Başlık maktu olarak — 750 Birinci sayfada santimi 500 İkinc » » 850 üncü » » 300 | -l | (dilit ve emsali gibi haşerat öldürücü hilindeki komisyon tarafından kaj Bu işe girmek istiyenlerin (3 ayni gün saat (14.30) on dört otuza ri Vâzımdır. Sahibi: A. Cemalettin Saraçoğlu Devlet Demiryolları İlânları Muhammen bedeli (5250) lira olan 7000 Kg. haşerat öldürücü mayi şembe günü saat 115,30) en beş buçukta Haydarpaşada | mat ve kanunun tayin ettiği vesikalarla tekliflerini Bu işe ait şartnameler komisyondan parasız olarak dağıtılmaktadır — eee ae ae e F aa AA aa X Basıldığı yer: (H. Beldr Güreoylar ve A. Cemalettin Saraçoğlu matbaası) I | mayi nevinden) (19/6/1941) — Per- binası da- li zarf usuülile satın alınacaktır | 3) Hira (75) kuruşluk muvakkat ıuu.rW mühtevi — zarflarını| kadar komisyon reisliğine vermele- (4279) Neşriyat Müdürü: Macit Çetin Kapalı zarf usulile eksiltme ilânı - üğün den 000 kilomatralerinde Yozgat Nafia Müdür 1 — Eksiltmeye konulan iş: Yozgat - Yerköy yolunun 6 * inşa edilecek 39882 | Bu işe ait şartname ve evrak şunlardır. siltme Şartnamesi — Mükavele projesi — Nafia işleri genel şartnamesi — Şose ve köprüler fenni şartnamesi E — Hususi şartname F — Keşif cetveli, tahlili fiyat, metraj proje. İstekliler Yozgat daimi encümeninde bü evrak ve şartnameleri göre- bilirler 3 — Eksiltme 26/6/1941 Perşembe günü saat 15 de Yozgat daimi en cümeninde yapılacaktır. 4 — Eksiltmeye girebilmek için isteklilerin 2992 lira muvakkat — te- minat vermeleri ve bundan başka aşağıdaki vesaiki —haiz — bulunmaları Tâzımdır. A — En az beş bin liralık yol veya köprü inşaatı yapmış bulunması B — İhale tarihinden 3 gün evvel müracaatla vilftyetten eksiltmeye girebileceklerine dair vesika almaları, 5 — Teklif mektupları 3 üncü maddede yazılı saatten bir saat eva veline kadar daimi encümene getirilerek encümen reisliğine makbuz mu- 000 — 12 a keşifli şose esaslı tamiratı 2 A B c D kabilinde verilecektir. Posta ile gönderilecek Mektuplar nihayet 3 üncü maddede yazılı saate kadar gelmiş olması ve dış zarfının mühür mumu ile iyice kapatılmış olması şarttır. Postada olan gecikmeler kabul edilmez. (4216) DOKTOR ga| DOKTOR HAFIZ CEMAL Tev_fîk Akif Ayışık Lokman Hekimlli 222 “Parmakkapı İmam'esı kak numara 28, pazardan maada saat 14 - 18 e kadar. Gece müracaatları da edilir. Telefon: 43905. Dahiliye Mütehassısı Divanyolu kabul
