23 Kasım 1929 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 3

23 Teşrinisani 1929 Sahife 3 KŞAMDAN AKŞAMA Tevfik Fikret bunak mıydı? Bir doktorumuz, şair Tevfik Fikret'in bunaklığına dair “ İçti- hat,, mecmuasında makale yazmış. Ne yalan söyliyelim? Bu buluşu, hiç de orijinal bir orijinalite addedemedik: Bilâkis, pek köh- ne bir tababet tarzı! — İsa'nın Muhammed'in — sar- ahlığına, Lenin'in - frengililiğine , yok bilmem filânca meşhur zatın | evhamlılığına dair makaleler hattâ kitaplar yazmak, bir vakit, moda idi. Tarihin dönemeç yerlerinde halk kütlelerine rehberlik eden bu büyük şahsiyetleri, — uzaktan uzağa üstünkörü bir sözümona ruh tahlili ile) ceffelkalem çürütmeğe kalkışmak - (en hafif tavsıfi ile) olur safvet değildir. Bu köhne ta- babet mektebi, büyük adamların yaptıkları — işleri, sırf fıtri, ruhi hususiyetlerile, ölçmek temayülü- nü gösteriyor. Neticede, içtimai amilleri hiçe saymış oluyor! Hab buki, büyük mürşitler, halkın, ihtiyaç neticesi, kendi arasından bizzarure fışkırttığı simalar değil inidir? Esasen, alelümum ruhi tababet, hekimliğin diğer şubeleri yanında, henüz çocuk da değil, bebektir: Hastalarına -bromürden, duştan ve saf havadan ayri edemiyen — bu cağın , boyundan kalkışmasına , hakkında mesine — kahkahalarla — gülünür! Fransa'daki ruhi hastalarımdan ekserisi, mukaddes adde- dilen Lourdes kasabasının mane- viyetinden medet umuyorlar. De- mek, tababeti ruhiye, en medeni memleketlerde bile henüz kurunu vustayı olsun yenememiştir. Üste- lik, bir de, çizmeden — yukarı çıkıyor! Bir insanın cemiyet içinde yap- tığı işleri fıtri, bünyevi, “ ruhi v ) hususiyetlerinden anlamak: Akibet gürk zade gürk şevet diye Şeyh Sadi kadar, hatta ondan daha eskidir. Bu ekolüm müntesiplerinden meşhur bir pro- fesöre müthiş bir de oyun oyna- mışlar: Hazret, canilerin yara: Tşlarında cani olduklarını - iddia edermiş. Bir de nazariye çıkar- miş: “Parmağının şurası — şöyle, kafasının burası böyle olan cani olur,, filân diyerektenl... Talebesine ders vermek üzere hapishaneyi âyret ettiği sırada — bakalım gene celer yumurtlayacak,, diye- rek — gardiyanlara mahküm elbi- sesi, mahkümlara da gardiyan el edip, cinayete mevhum fitrt gayritabiilikleri izah eylemiş!! sebebiyet veren İnsan, içtimai insandır, doktor Beyl Doktorlar, Tevfik Fikret'le, ancak merhumun hayatında meş- gül olmalı idiler. Büyük şair, $i ita ve tarihe mevzu teşkil edebilir. İstitraden arzedeyim gibi bunaklara olan ibi pek çok akıllılara olan AKŞAM GAZETESİ S00 liralık Kiymetli şya piyangosu kuponu BAF Bü kupona saklayınız Zam istiyorlar —| Evkaf memurları | müdiriyete istida verdiler Barem kanunu yalnız müvaze- 'ei umumiyeden maaş alan me- murlara munhasırdır Evkaf idarei hususiye, şehremaneti gibi hususi bütçeden maaş alanlara barem kanunu geleek seneden itibaren tatbik edilecektir. Ancak geçenlerde idarei husu- siye memyrları maaşlarının kâfi gelmediğinden bahsederek —mü- racaatta - bulunmuşlardı. — Şehre- | maneti de geçenlerde memurla- Tina müayyen. bir. nispet daire- sinde zam yapr Bu teşebbüsleri gören İstanbul evkaf memurları bir istirhamname hazırlanmışlar ve İstanbul evkaf müdürü Niyazi beye vermişlerdir. İstanbul evkaf memurları bu- günkü maaşlarile geçinemedikle- rini, baremden, şimdilik, istisna edilen diğer daireler memurlarına zam yapıldığı halde evkaf me- murlarının 3-4 seneden beri hiç bir zamdan istifade edemedikle- rini bildirmişlerdir. Evkaf memurlarının bu istirha- mı İstanbul evkaf müdürlüğünden umumi müdüriyete gönderilmiştir. Vergi tadilâtı Maliye vekâletinin vergi kanun- tadilât yapmak mdür. Vekâlet, bu hususta defterdarlıktan ihsai ma- lümat talep etmeğe başlamıştır. Erazi verğileri hakkında da bir emir gelmiştir. Maliye daireleri mahallât ve köylerdeki erazi ve arsa müklleflerinin verdikleri altı derece üzerine tasnif ederek cet- veller hazırlıyacakladır. Emlâk ni- zamnamesi cari olan mahallerde müsakkafat vergileri bu cetvele ithal edilmiyecekti Telsiz kaçakçılığı 6000 makine var, aboneler| ise bin beşyüzü buluyor Telsiz telefon şirketi radyo ka- çakçılığına mani olmak için hükü- mete müracaat etmiştir. Yapılan hesaplara göre memle- ketimizde 6000 den fazla makine bulunmaktadır. Halbuki şirkete abune olanlar 1500 kişidir. Bu vaziyet — karşısında — kaçakçılığa mani olmak için bir. kanuna ihtiyaç vardır. Her memleket abonesini ver- meyerek kaçak makine kullanıl- masına / karşı — tedbirler — ittihaz etmiş ve bunun için kanun yap- mıştır. Alman kanununda kaçak ma- kine kullanan bir kimse beş sene cezaya mahküm ediliyor. Telsiz şirketi hükümetinde bu yolda bir kanun yapmasını istiyor. Köyler için korucu Köy kanunu; köylünün ihtiyacı meyanında olan köylerde birer sağlık korucusu bulundurulmasını emretmektedir. Bütün köylerde ve bilhassa vilâyet ve kaza mer- kezlerine uzak olan köylerde haddüs eden sıhhi vakalarda ilk tedabiri almak için bu korucunun büyük faydası vardır. Dahiliye vekâleti keyfiyeti hatırlatarak vilâ- yetlere gönderdiği bir tamimde vilâyette bu maddenin tatbik idadlıp Iîdd""d Iv: şimdiye | cadar korucu yetiştirilip yetiştiril- | vediğil sereakind. | -Eminiz ki Ticaret odaları | İstanbul , muntakasında 7 oda lagvedilecek İktisat vekâleti bir faaliyeti görülmiyen ticaret odalarını ilgay: karar vermiştir. ü nasebetle ticaret mü gönderdiği bir tamimde ilga edi- lecek odalar hakkındaki mutala- alarını sormuştur. Verilen malümata göre İstanbul ticaret müdüriyeti mıntakasında 7 oda ilga edilecektir. Bunların arasında Şarköy, Vize odalarının ilgası katiyet kesbet- miştir. Keşan, Karamürsel odaları hakkında da tahkikat yapılmak- tadır, Seyyah celbi Seyyahin cemiyeti reisi Rusyadan geldi Bir müddetten beri Moskovada bulunan seyyahin cemiyeti reisi Kocaeli mebusu Reşit Saffet B. seyyahatından avdet etmiştir. Reşit Saffet B. Rusyadaki sey- yahin cemiyetlerile tamaslarda Neticede rus sey- bulunmuştur. yahin klupleri dekleniyor Vilâyet ve 2>manet işleri Ankaraya giden vali vekili ve şehremini Muhiddin beyin cu- martesi günü şehrimize avdeti bekleniyor. Konferans Telsiz telefonla konferans verilecek. Telsiz telefon şirketi yakında radyo ile konferanslara -başlıya- caktır. Şirket bu hususta Darül funun emanetine müracaat etmişti Darülfünun emini Neşet Ömer bey şirketin bu müracaatını kabul etmiştir. Emanet radyoda könferans ve- recek müderrislerin Jistesini şir- kete bildirecektir. Telsiz telefon şirketi konfrans- lardan başka tiyatro temsillerine de devam edecektir. Darülbe- dayi artistleri tarafından verilen temsiller çok rağbet görmüştür. ilhassa Anadoludaki aboneler temsillerin haftada iki defa ol masını istiyorlar. Gazetemizde bir küçuk ilân neşrettirmiş arkadaşınız varsa kendisine Tütfen sorunuz: alacağınız cevap sizi de ihtiyaçlarınız içi vasitadan istifadeye sevkedecekti. odasına şikâyette bulundu Emir yok! Rum ve ermeni metruk emvali teffiz edilmiyor Bir refikimiz, ram ve ermeni emvali metrukesinin işgal edenlere temliki için maliye vekâletinden ve borçlar ka- ödeneceğini yazıyordu . Bu haber üzerine şehrimizdeki Tüm ve ermeni emvalini işgal edenlerden bir çok zevat emvali metrüke idaresine müracaat et- mişler, kendiler tarafından işgal edilen emvalin temlikini istemiş- lerdir. Bu husus hakkında tahkikat yaptık, maliye vekâletinden İstan- bul emvali metruke müdürli böyle bir emir gelmemiştir. Ar İzmir - gazetelerinden ögrendiği- mize göre vekâlet yalnız İzmir emvali metruke müdürlüğüne böyle bir emir vermiştir. Esasen İstan- bulda bu gibi emlâk azdır. Şimdiye kadar hükümet tara- fından vazıyet edilen rum ve er- meni emlâki metrukesinden çoğu muhacirlere verilmiştir. İstanbul emlâki metrukesinin elinde hisseli veya davalı emlâk kalmıştır. Hukuki vaziyeti henüz kati su- rette tespit edilmediğinden bun- lar iskân idaresine devredilmemiş- tir. Ancak metrük ve sahipleri gaipte bulunan emlâk mühacirlere teffiz edilinceye kadar bunların idaresi hazineye ail olduğundan emvali metrüke idaresi bu em- lâkin idaresile meşgul oluyor. N Emlâki metruke idaresinin te- şekkülünden beri şimdiye kadar vazıyet edilen metruk ve müte- gayyip rum ve ermeni emlâki Bu emlâl süretile müba- ve - bunlardan dörtte üçü teffiz edilmiştir. Okturuva Halı tacirleri de ticaret 1000 den - fazladır. iskâr çoğu llere Okturuva resmi hakkında yapı- lan şikâyetlerden bahsetmiştik. Okturuva halı ticareti üzerine de fena tesir yapıyor. Tarife de hariçten gelen halılara ” yüksek resim konulmuştur. Esasen halı ticareti son senelerde eski mev- küni kaybetmiştir. Bilhassa İran bahları Basradan doğrudan doğ- ruya Londraya gitmeğe başla- muştir. Son okturuva - tarifesi bu işi büsbütün elimizden çıkaracaktır. Bu meseleden halı tacirleri tica- ret odasını haberdar etmişlerdir. Oda, meseleyi tetkike başlamıştır. Arazi tevzii Torbalıda 18 köy halkına tevzi edilecek olan 200,000 dönümlük beylik çiflik arazisinde mühendis 've messahlar faaliyetlerine devam etmektedirler. kısım arazinin tevziati hitam bulmuştur. Bunla- rın yeni sahiplerine tapu verilme- sine başlanmıştır. Tevziatın heyeti umumiyesine nezaret etmek Üzere Ankaradan gelmiş olan emlâki illiye umum müdürlüğü muha- siplerinden Kemal bey dün vali paşayı ziyaretle bu mesele etra- fında görüşmüştür. Tevziatın tesrii için maliye ve- kâletinden gelen emir dairesinde ücretle istihdam edilmek üzere hariçten — messah ve mühendis aranmısşa da bulunamamıştır. GN B A AA DARÜLBEDAYI Katil Tiyatro —mevsiminin - sekizinel haftasında, Darülbedayi nihayet güzel bir temsil verdi. Çarşamba gecesi, — Tepebaşı - tiyatrosunda, nihayet heyecanlı, zevkli bir hava esti. Sanatkârlarımız, bir kere daha, bize sanatın kudretini his- settirdiler ve bir kere daha ispat etmiş foldularki, güzel bir temsil Tölek çi Be ei e D fevkinde bir piyesi - vazı sahne etmek Tâzımdır. Çarşamba gecesi seyrettiğimiz katil piyesi bir şaheser değildi, sadece güzel bir melodramdı ; fakat çok güzel, hemen hemen kusursuz denecek derecede güzel temsil edildi. Piyesin hareketleri ile sanatkârlarımızın muvaffakiyeti, birbirine mebsüten — mütenasipti. Bazen piyes sanatkârı yaşatıyor, bazen de sanatkâr piyesi kurtarı- yöordu. Fakat bilâtereddüt iddia edebiliriz ki, H. Kemal, Muhsin kadar bu melodramın kahramanı oldu. Mevsimin bidayetindenberi yazmış olduğumuz tenkitlerde, Muhsinin, sahnenin arkasından ziyade önü- ne lâzim oldunu ve H. Kemalin, tekâmül kaideleri dahilinde ber gün bir az daha inkişaf ettiğini söylemiştik. “ Katil , bize, bu iddiamızda yanılmadığımızı ispat Ertuğrul Muhsin, Katil piyesin- de, hiç şüphesiz ki, alman müellifin çok fevkinde idi. Rişar Vos'un ya- ratmak istediği masum mahküm- dan çok daha kuvvetli, çok dahı canlı bir şahsiyet yarattı. Gözlerin- de, yirmi sene hapiste çürümlş bir hin elim bakışları vardı. Hapisten çıkıpta, kendisini tanı- mıyan karisiyle kızının karşısında yesin canlı bir timsali gibi durdu. Sesinde, kalbi kemirilmiş bir ada- mın, ihtizazları duyuluyordu. Muh- sin, üç perde devam ettiği müd- detçe, bir an bile, bir saniye bile, yaşatmakta oldugu adamın kalı: bından çıkmadı H. Kemalin rolü, Muhsin kadar mühim ve onun kadar kuvvtli idi vebu çok kıymetli sanatkârımız, omuzlarına yüklediği bu ağır yükü, başından sonuna kadar, sendele- meden taşıdı. Evzar, etvarı güzel, ikleri güzel, sesi, söz söyle- güzeldi. - Birinci — perdede, eken, seyirciler sabir- yiş Muhsin sahnoy arasinda evela gürültülü bi sızlık oldu, sonra herkes, sanat- kârın sesini sessiz bir heyecanla dinledi. İkinci perdedeki bu heye- canı, bü aynı sessiz, kuüvvetli heyecamı, — seyircilerin kalbinde H. Kemal yaşattı Neyire hanım, az heyecanlı ve sessiz sahnelerde kusursuzdu de- nebilir; yalnız, coşkun heyecanla- rında biraz zaifti. Şaziye hanımı Hazım bey kadar, Ercümendi, Şaziye banım. kadar takdir ede> Katil hakkındaki son dostum İ. Necı “Katil piyesi sahnemizin en canlı, en muvaffak, en kuvvetli temsik lerinden biri olmuştur.., Bundan sonra da, her zamanki iddiamı tekrar edeceğim: Maab esef bu güzel melodram da çok fena tarceme edilmişti) eğer Da- rülbedayide bir heyeti edel olsaydı, katil türkçe oynanırdı. Biz, bu tercemenin, bir kere terceme — edil fikrindeyiz. Selâmi İzzet Fındık 155 kuruş Dün zahire borsasına Karade- nizden 20 çuval fındık gelmiştir. Fındık borsada 155 kuruşa sa- tılmıştır. H AT e Tei