5 Haziran 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

İktisadi ve mali Avrupa borsalarında vaziyet - Memleke- vaziyeti timizde esham ve tahvilât Pariste Etablissemenit Kuhlmann namında büyük bir kimyevi sanayi müessesesi vardır. Sermayesi eshama münkasem olan bu şirket, kendi tesis- gerdesi olan diğer birçok şirketleri de kontrol etmektedir. Bu aym birinci günü Pariste şirketin umumi heyeti toplantısı vuku buldu. İdare meclisi yeisi, okuduğu raporunda, Fransanın , 936 ve 937 seneleri zarfında mali ve iktisadi bakımdan uçurumun kerarı- na kadar sürüklendikten sonra mev- | kii iktidara gelen hükümetin duren- diş tedbirleri sayesinde nasıl kurtul- duğunu ve bunun neticesi olarak şir- kelin mucibi memnuniyet bir faaliyet gösterdiğini tebarüz ettirdikten sonra leri milli ittihadı) tarafından son za- manlarda sırf maliye balumuından, anonim şirekletin vaziyeti hakkında yapılan bir (anket) netayicinden bah- seylemiştir ki, ehemmiyetine binaen, bunu okuyuculanmıza nakletmeği faydalı buluyoruz. İdare meclisi reisinin verdiği izaha- ta göre, anket, 1937 senesi zarfında 260 müessese nezdinde yapılmış ve hazineye verdikleri vergi ile temin et- tikleri temettü hesap edilmiştir. Anketin unsurları şunlardır: 260 müessesede aksiyon ve oblügas- yon olarak yatırılan sermaye; 16 bu- çuz milyar frank; İş miktarı: 20 milyar frank; Btihdam olunan memur ve amele miktarı; Takriben 300,000. İşte bu (donnöe) lere ve elde edilen neticeye göre, aksiyonerlere yüzde 4,36 ve obligaterlere yüzde 4,40 tevzi edilip bu temettülerin yüzde iki yüzü nisbe- tinde de hazineye vergi olarak tediye olunduğu, yani müesseselerin her ça- Mıştıkları üç günlük hasılâtından iki- sini hazineye ve yalnız birini kendile- rine tahsis ettikleri anlaşılmıştır, Fakat iş bununla da bilmiyor; ziya bu yüzde iki yüz vergi sırf sınai ano- nim şirketlerinin tabi olduğu vergidir. Bundan başka şirektler, temettü his- sesile faiz kuponlarının tesviyesi sıra- sında esham hâmillerinden yüzde 26,8 ve tahvilât sahiplerinde nde yüzde 22 tevkif edip hazineye yatırıyorlarmış! Bu kadar ağır vergiler altında bu müesseselerin nasıl olup ta kâr temin ettiklerine ve hele beynelmilel piya- salarda rekabet eyliyebildiklerins hay- Tet etmemek mümkün değildir. Kıssadan hisse: Memleketimizin pek munsıfane olan vergi sistemine şükretmeliyiz. Sınal müesseselerimizin, hele Teş- Yiki sanayi kanunundan istifade eden- lerinin, iyi mal çıkarmalarını ve ma- diyet fiatini adamakıllı indirmelerini temenni etmeliyiz. Memleketimizin sahibi olan köylülerimiz bunu bekli- yor ve bu sayede memlekette refah hasıl olacaktır. ... Beynelmilel siyasi vaziyette bir te- beddül yoktur. İnglitere ile Rusya ara- sındaki müzakerat ufak bir engele uğ- ramış ise de her İki taraf ta neticeden ümidvardır, Yakında Fransa ile de an- Jaşsmamızın İmza edileceği söylenmek- tedir. Amerika ve Avrupa piyasaların- da faaliyet gittikçe artmakta, bilü- mum devlet ve sınai esham kâğıtları da mahsus bir derecede yükselmekte- dir, İngiliz lirası hafta zarfında dolara nazaran bir çeyrek santim kadar yük- selerek 4,6825 te kaldı. Bu fiat daha da yükselmeğe mütemayildir, Memleketimizde esham ve tahvilât vaziyeti Avrupa umum! siyasetinin geçirdiği sükün devresi ve bunda memleketi- mizin oynadığı mühim rol sayesinde milli esham ve tahvilâtımıza gerek Avrupa piyasalarında ve gerek mem- leket dahilinde her gün mütezayid &ir alâka gösterilmektedir. Bunun bariz delilini, cüzi olmakla beraber, daimi surelte vuku bulan flat terakkilerin- de görüyoruz. 3 Yüzde yedi buçuk faizli harici Türk borcu tahvillerinin geçen haftaki fi- ati 19,15 Hra iken bu hafta sonunda Ankara borsasında yirmi kuruş teref- fü ile 19,35 lirada kaldı. Dahili istik- raz kâğıtlarımızdan ikramiyeli Er- | gani 19,15 ten 19,22 liraya, Sıvas - | Erzurumun birinci tertibi 19,57 den 19,62 liraya ve diğer tertipleri de 19.70 ten 19,75 liraya yükseldiler, 1938 senesi yüzde beş faizli hazine bonoları 95,50 liradan 69 liraya indi- ler; fakat bunun sebebi mayıs sonun- da 27,60 lira kupon bedeli tediye edil- miş olmasıdır. Anadolu grupunda da ayni nisbette | tereffüler müşahede olunmuştur, Ka- panış flatleri şünlardır: Hisse senedi 22,80 lira, Tehviller 37,50 lira, Mümessiller 39,50 lira. Merkez bankası 109,25 lirada aşa- ğı yukarı geçen haftaki fiatini muha- faza etmektedir. İş bankasının na- ma muharrerleri 9,15, bhâmiline ait olanları 9,25 liradır. Endüstriyel kâğıtlar; Umumiyetle isteklidir. Aslan Çi- | mento 8,50 lirada akldı (40 kuruş te- | zayüd); Bomonti 9,25 (75 kuruş tesa- yüd); Tramvay 5,35 (sabit); Umum ! sigorta 14 lira; İttihadı milli 18,50 3i- | ra; Terkos 4,50 lira; Üsküdar - Kadr- köy Su şirketi 2,55 lira; (obligasyon- Jar 45 ra); İttihad odeğirmencilik 11,80 lira (80 kuruş fazla); Şark de- girmencilik 0,65 lira (5 kuruş noksan; İstanbul Yün, pamuk ve saire 62 lira; Telefon 9,65 lira (35 kuruş fazla); Şir- keti Hayriye 21 lira (100 kuruş faz- la); Omnium 0,82 lira; Şark Ecza de- posu 2,65 lira. 'Türk altını 1025 kuruş ve Gayıimü- badil bonoları 9,50 kuruşta sabittir. ler. Mısır Kredi Fonsiyelerinde azıcık tenezzül var: 1903 tertibi 112,50 lira, 1911 tertibi 107 lira ediyor. m AA Şehaadebaşı TURAN Bu gece YANGIN Yeni büyük eser, Okuyucu Aysel Heryer 20, Paradi 10, Yoecalar 100, Bol havalı, güzel ve zengin manzaralı içkisiz ” ÇiFTE SARAYLAR SiNEMA ve BAHÇESİ her akşam birinci sımf mulenafilimler gösterilmektedir. Biletler: Bayan ve çocuklara 5, baylara 10 kuruştur. Ayrıca her salı akşâmi kıymetli San'alkâr bayan MUALLA ve kemani S A Di ve arkadaşları saz hey'eti. Bu akşam için flallar müstesnadır | Beyoğlu Vakıflar Direktörlüğü İlânları | Caddesi Cumhuriyet Cumhuriyet Pangaltı Elmadağı Pangaltı Cumhuriyet Yukarıda yazılı emlâk 31/5/940 29/5/939 gününden ilibaren bir ay İsteklilerin her gün müracaatları. Semti Pangaltı Pangaltı No: #1 87 Cinsi Apr. 1 inci dalre Apr. 2 inci daire 43 Ev 51 Ev günü sonuna kadar kiraya verlimesi müddetle pazarığa © bırakılmıştır. (8841) Polonya her trlü tehlike- lere karşı durmağa hazır (Baş tarafı 1 inci sahifede) Polonya, Almanya ile filim anlaşmasını feshediyor Varşova 4 (A A.) — Polonyalı sine- ma filimleri âmilleri, Polonya ile Al manya ârasında filimler teatisine mü- teallik olan itilâfnameyi feshetmeğe karar vermişlerdir. Danzig âyan meclisinin kararı gerginliği arttıracak Danzig 4 (A.A) — Pat ajansı bil diriyor: Âyan meclisi reisi Greiser, dün Polonya umum komiserine bir tezkere göndererek meclisin emrinde- ki memurlara Polonya ikinci komi- seri Perkowski ve komiserliğin diğer İki memuru ile her türlü resmi ve bususi münasebetlerini kesmelerini emretmiş olduğunu bildirmiştir. Bu hareket, serbes şehir zimam- darlarının Polonya'ya karşı besle- mekte olduklar hasmane hisleri te- bellür ettirmektedir. Âyan meclisi reisi, bu husumeti, memurlarına 80- kakta ve kahvelerde şahsi temaslar- da bulunmağı menedecek kadar İle- ri götürmektedir. Greiser tarafından Polonya komi- serine dün tevdi edilmiş olan ikinci mekutpta Leh gümrük müfettişleri İ adedinin azaltılması istenmekte ve «şimdiki miktarın muahedelerle der- piş edilen vazifelerin ifasile kabili te- Yf olmadığı ileri sürülmektedir. Halbuki Polonya hükümeti Danzig gümrük servislerinin Polonya ile ser- bes şehir arasında mukavele İle tes- bit edilmiş olan nizamlara riayet et- melerini talep etmiş ve bu hususta | Polonya gümrük müdürlüğünün ta- | limatına uyulmadığım çoktanberi ih- | tar etmiştir. Danizg makamlarının mukavelelere bu riayetsizliği Polonyayı gümrük mü- rakabesini takviyeye sevketmiştir. Esasen bu mürakabeyi tatbik etmek hakkı hiç bir kayde tâbi değildir. Bir İngiliz muhabir Danzigden çıkarıldı Danzig 4 (A.A.) — «Danziger Vor- postenu gazetesinin bildirdiğine göre Danzig zabıtası «Daily Herald» gaze- tesinin hususi muhabiri Scott Wat- son'u tevkif etmiştir. Muhabir, hudud haricine sevkedilecektir. Göbbels Danzigde nutuk söyliyecekmiş Varşova 4 (A.A.) — Alman iş cep- besi şefi Hieri bugün iş hizmeti kam- pına mensub kıtaları teftiş etmek ü re Danzige gelmiştir. Göbbelsin de 18 haziranda Danzige gelerek bir nutuk söyliyeceği hakkın. da şayialar dönmektedir. Sandalda kavga İsmail adında biri arkadaşı Hüsnü ile birlikte evvelki gece bir sandala bi- nerek gezmiş, sabaha karşı İstinye ko- yuna girmişlerdir. Bu esnada iki ar- kadaş münâkaşaya başlamış, az son- ra iş kızışarak delikanlılar sandalda birbirlerine girmişlerdir. Neticede Hüs- nü, İsmaili sandal küreğile ağır suret- te yaralamıştır. Yaralı derhal hastaneye nakledil- miş, Hüsnü yakalanmıştır. Bir kız çocuk sokakta düştü, hastanede öldü Küçükmustafapaşada oturan 11 yaşında Bahriye, evvelki gün saat 14,30 da mektepden çıkmış, evine gi- derken caddede fenalık geçirmiştir. Daha fazla yürüyemiyerek yolun kenarına yıkılan kızcağız derhal Ba- lat hastanesine kaldırılmışsa da öl. müştür, Cesed morga aknldilerek ölümün sebebi hakkımda tahkikata başlanmıştır. B. Daladier dün büyük bir nutuk söy (Baş tarafı 1 inci sahifede) hürriyetini müdafaa edemez. Bunu göz önüne alarak sosyal tahrikâta, uzun müddet vatanda ayrılıklara sebeb olan manevi kararsızlığa nihayet ver- mek istedik, Bütün Fransızlar millet için çalışmağı kabul ettiler. Sosyal ihtilâfların ortadan kalkması ile is- tikbal temin edildi. Bu emniyet is- tihsalâtın artması ile tezahür eder. Çalışmayan bir memleket inluraza mahkümdur. Bunun için Fransayı çalıştırmak lâzımdır, Biz memlekete çalışmayı teklif ettik, memleket bu teklifi kabul etti, Bu sebeble bugün vatan kuvvetlidir, paramız sağlamdır. Frank her türlü süprzizlerden Mma- sundur. Hazine, milli müdafaanın yüklediği ağır yüke karşı duracak va- ziyettedir. Fransanın dostları bu kal- kınmayı hararetle selâmlıyorlar, Fransa bu suretle müttehid, sağ- lam, kendisinden emin vâziyettelir. Kuvvetini adalet ve insaniyet için kullanmak istiyor, Bazen bize irtica isnad ediyorlar. Fransa sınıf politika- sını görmüştür. Bunun neticesi olan inflâsyonun, fabrikaları işgalin neti- celerini biliyor, Biz radikaller bun- lardan ne birini, ne de ötekini iste- dik, Çünkü bunlar memlekette yıkıcı ayrılıklar yapar ve devam etseydi memleketi totaliter diktatörlüğe sev- kederdi, İnflasyon, kambiyo kontra lü memleketi esarete sürükler. Takib ettiğimiz politika bütün memleketin selâmetidir. Filân ve fa- Jan fırkanın menfaati değil, Bazan harici tehlikeleri ileri sürerek 'bun- dan istifade ettiğimizi söylüyorlar, Soruyorum: Harici tehlike hayal mi- dir? Hududumuzun öte tarafında toplanan üç milyon ecnebi asker or- tadan kayboldu mu? Zannettiğim gibi tehlike Yarsa her mesul partinin, her mesul insanın bunu göz önünde bulundurması, ona göre hareke: et- mesi lâzımdır. Bize vergi sisteminde zenginleri himaye ettiğimiz isnad ediliyor. Hal- buki rakamlar ortadadır. Zenginle- rin vergi kaçakçılığı ileençok biz mücadele ettik, bu suretle hazinenin varidatı yüzde 20 arttı. 936, 937 scne- lerindekilere nisbetle sulistimellerin önünü almak için çok çalıştık. Mali sahadaki kalkınma için size şunu söyliyeyim: İki sene evvel ban- kalara günde 1,600,000 frank faiz ve- riyorduk. Şimdi bu miktarı 480 bin İranga indirdik ki kapitalizmle müca- dele eden bir fırkanın (sosyalistlerin) iktidar mevkiinde bulundukları 22- mana nisbetle dörtte bir derecesinde- dir. Iktisadi kalkınma bir hak'kattır. Harici vaziyet vahimleşmemiş olsay- dı, bu kalkınma çok daha parlak ola- caklı, Meclisteki vaadım mucibince farankın kiymetini muhafaza ettim. İstihsalât çok arttı. Harici ticareti- mizde 939 senesinin ilk dört ayında 3 milyar 600 milyon açık var, Geçen sene açık 4 milyar 800 milyondu. Şu halde geçen seneden yüzde 25 aşığı demektir ki beş senedenberi bu ka- dar az açık görülmemiştir, Hükümetimiz 936 içtimai kanun- larına bağlıdır. Ancak diğer büyük hükümetlerin de vaziyetini nazarı dikkate almak lâzımdır. Diğer büyük müstahsil memleketler bunu kabul etmezlerse biz de çalışma saatini in- diremeyiz. Harici politika hakkında uzun be- yanatta o bulunamıyacağım. Bunun- la beraber şunu söyliyebilirim hi ya- pılan müzakereler yakın ve mesud bir netice vadediyor. Fransa Avrupa. mın saadeti için bütün gayretile çalı. SENENİN EN MUAZZAM ESERİ NEV- YORK sergisi Bükreşte 3 çün otel ve yemek Roterdamda 1 gün oil ve yemek NEWYORKTA 14 gün ikamet Pariste 3 gün otel ve yemek Atlântiğin en güzel vapurlarında yemekli ve yalaklı kamaralar; bütün masraflar dahil 390 lira Ayrca : Ceb parası temin edilmiştir. Maydlar 15 hariranda kapamyer N.A -PT'A Galatasaray, Telefon : 44914 Ankara Tiyatrosu Sanatkârları şıyor. Fakat tahakküm teşeb ne muhalefet edecektir, Bu mesaiyi bir çemberleme göstermek bahanedir, Biz ne el birliğile çalışmayı teklif eti reddettiler, o Şimdi başkalarile liği yapmamızı da reddediyor! bu hareketimize o çemberleme Jar. Biz taarruza hayır diyoruz, tiranisine hayır diyaruz, haya ha iddiasına, şiddetle hayır d Fakat her türlü yapıcı teşebi anlaşmaya, iptidai madde, iki mübadele müzakereleri i evet diyoruz, Vazifemiz, aldığımız maddi v nevi mirası muhafazadır. Bunu mek mürteci, ihtilâlci olmak Fransız olmaktır. Vazifemiz, kurtarmak, istikbal için çalışı Buna kimse mâni olamaz. Bu iyi neticeye isal edilecektir.» Fransız - İtalyan dostl tezahürü Paris 4 (A.A.) — Garibaldinin nümü münasebetile dün burada yan eski muhariblerinin bir heyej bazır olduğu halde bir Fransız - yan dostluk tezahürü yapılmıştı Fransız - İtalyan dostluk koı nin sekreteri Coceki söz alarak, R Berlin askeri paktının akdinde| gün sonra, Garibaldinin İtalya lâl mücadelesini, hürriyet iden Fransız - İtalyan dostluğunu ettiğinin Kaydedilmesi faydalı © ğını bildirmiştir. italyada Fransaya ka hücumlar devam edi (Baş tarafı 1 inci sahifede) si vardır, İtalya 45 milyon nüfusi duğu halde, iki buçuk milyon metre murabbalık müstemlekesi dır» diyordu. Paris Soir bu münasebetle diye «Italya bir defa Habeşistanı hesi hariç tutuyor, Sonra Polonya, hel İtalya kadar nüfusu olan bir me: kettir, Hitler ve Mussolini, bu lekete de müstemleke vermeği d nüyorlar mi? Beiçika, Hollanda ve Portekiz, fuslarma nisbetle Fransadan çok temlekeye maliktirler. oOHitler Mussolini, bu müstemlekeleri temeği düşünüyorlar mı? Unu! malıdır ki, müstemleke harici, | bir kısım deği), vücudün uzvudu! müsetmeleke, ayakkabı çıkarılır çıkarılamaz. Bunu almak için bi cak keser gibi hareket etmek lâ dir; manen ilkini; İzmir İnciraltı plâjında tesisat ay sonunda bitec İzmir (Akşam) — İzmirin en 4 manzaralı İnciraltı plâjında vilâ) inşa ettirilmekte olan banyo ve no binası bu ay sonunda tamam caktır. Inşaat yetmiş iki bin Hirah Gazinonun yazlık ve kışlık kısır bulunacak, Kışın da halkın istif temin edilecektir. İleride Güzel dan İnciraltı koyuna asfalt yol d şa olunacağı için İnciraltı plâjı, halkının en çok rağbet edeceği bi halini alacaktır, İngilterede mecburi ask talimleri Londra, 4 (A. A.) — Mecbtri & ik talimi bügün meriyete girin dir ve takriben 20-21 yaşlaı 250,000 genç, kayit muamele) yaptırmak üzere bürolara mür edeceklerdir. Vefat Dişçi mektebi protez profesörü seyin Hâmid Salahor müptelâ ol hastalıktan kurtulamıyarak 44 günü saat 1340da vefat etm Cenazesi bugün Süleymaniye sinde 19 numaralı evinden kald rak ikindi vaktı Beyazıt cam namazı kılındıktan sonra Merke dideki aile makberine defned! 1 Bu gece: Yedikule Pınar sine- masında (HARUNÜRREŞİD) Sah: Yenişehirde, Çarşamba: Beşiktaşta İiüzyonist Emin Atabay birlikte...