7 Aralık 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

POLİTİKA — Yanlış kitap meselesi iKTiSADi HARP hami sp b tn se bra tn ee | Maarif Vekili “Bütün kitapların yanlış olduğunu söylemek doğru olamaz,, dedi çük bitaraf devletlerin hemen hemen müttefikan bunu protesto etmelerinden mütevellid karışıklık ve zorluk vaziyeti hile gölgede kaldı. Binaenaleyh İngil- &, y Ye ği . . . “ “Maarifimizin aksayan ve noksan cihetlerini düzeltebil- mek için ilk vazifemiz intizam ve inzibatı temin olacaktır,, tere ile Fransanın bu ayım beşinde kararlarının tatbik mevkiine konulması gürültüsüze oldu. Garpli iki büyük devletin aldıkları bu cesri tedbir; askeri olmaktan ziya- de iktisadi mahiyette bir barp usulünü ifade ediyor. Gayesi Almanyanın ha- rici ticaretini körletmek ve bahusus kendisine karada mücavir olan memle- ketlerden yani Balkan ve İskandinavya yarım adaları ile civarından kolayca ham madde ve yiyecek temin edecek ecnebi parası bulmakta zorluk çıkar- maktır, Tass ajansı, Kirov kruvazörünün hasara uğradığını tekzib ediyor Bir Amerikalı gazeteci de kruvazörü yaralı gördüğünden bahsediyor Moskova 6 (A.A) — Tass ajansı bil diriyor: Yatancı gazeteler, Hangö is- tihkâmlarna karşı yapılan bir gösteri hareketi esnasında Kirov kruvasörü- nün ciddi surette hasara uğradığı ve kruvasöre vetekat eden torpidolardan birinin Finlândiya sahil bataryaları târafından batırıldığı hakkındaki ha- berlerle doludur. Baltık denizi askeri flcsn genel kurmayı, yabancı gazete- lerin verdikleri bu haberin tanmunen Almanyanın harici ticartinin yüzde kırkı deniz aşırı memleketler ile ol. duğuna göre bu nisbette ticareti duracak ve mukabilinde döviz alamıyacak- tir, Economist İngiliz iktisad inecmuasının yaptığı hesaba göre Almanyanın geçen seneki harici ticaretinin yekünu 20 mark bir İngiliz lirası sayılmak esası üzere 262,000,000 sterlin idi. Bunun yarısından biraz fazlası Balkan ve İskandinavya memleketlerine aittir. Kalan yarısı İngiliz İmparatorlukları ile bunların haricindeki deniz aşırı memleketlerle yapılıyordu. Harp delayısile İn. giliz ve Fransız memleketleri ile kesilen ticareti bu hesaptan çıkarıldığı tak- dirde kalan memleketlere 50,000,000 sterlin düşüyor. İşle İngiltere ile Fransa bu paranın Almanyaya girmesini menclmek istiyorlar. Diğer taraltan Avrupanın cenubugarbisindeki memleketlerde Almanya- nın alacağı ve satacağı mallara ve nakil yasıtalarına İngiltere ile Pransa ken- dileri müşteri yahud satıcı olmak için her çareye baş vurmaktadırlar. Bunun ne kadar muvaffak olacağı malüm değildir. Çünkü bu memleketlerin gerek ih- râcatı yerek ilhalâtı yarısından fazla olarak Almanya ile yapılıyor. Almanya- nım deniz asın memleketlere olan ihraç eşyasının harp kaçağı sayılmasından bütün bitaraf memleketlerin ticaret gemilerini kontrol dolayısile zorluğa uğ- ratacaktır. Almanya, bu zorluklara ses çıkarılmamasını bitaraflığa mugayir sayacağım da şimdiden anlatmıştır. Filândiya meselesi gevşemesini müteakip bu iktisadi harp tekrar dünyayı en ziyade meşgul eden bir mesele olacaktır. Millet Meclisi bugün toplandı. Maarif Vekili B. Hasan - Âli Yücel, müstakil grup reis vekili B. Ali Râna Tarhan tarafından verilen (yeni ders saatleri ve müzakere zamanları, mektep ki- taplarındaki (yanlışlıklar ve ders programlarındaki istikrar) üzerinde vaki tenkidlere aid sus! takririne iza- hat verdi. Maarif Vekili, Maarif şürasının, dersleri öğleden evvel yapmağı ve öğleden sonra bir buçuk saati müza- kereye hasretmeği muvafık buldu. ğunu ve bu kararın bu sene başın. dan itibaren tatbike başlandığını kaydederek demiştir ki: —'Tatbik edilen yeni rejimin iki cephesi vardır: A — Biri öğleye kadar dersleri ya- pıp bitirebilmek için ilk dersin baş- langıç zamanı ile ders ve teneffüs sa- atlerinin müddeti, B — Diğeri öğleden sonraki müza- İ kerelerin tanzimi. İstanbuldaki okullarımızın şehrin muhtelif semtlerine dağılmış olması, işin daha kolay tanzimine imkân ver- müştir. Daima temas halinde bulun- udğumuz, İstanbul Valisi, Maarif mü- dürü ve orada meşgul müfettişleri miz, yapılan yeni vakit cetvelinin ufak tefek aksamaları olsa da umu. miyetle İstanbul için dahi tam ve kolaylıkla tatbik edilmekte olduğunu ifade etmektedir. iddi Ecnebi okullarındaki ders saatleri m İ seneler ve senelerdir bizim yeni tat- Melsinki 8 (A.A.) — Rayter bildiri. | pik ettiğimiz şekilde olduğu halde yar: Önümüzdeki sene olmpiyad ayun-| simdiye kadar en küçük bir şikâyet larmın yapılmasına tahsisi evvelce 18 © mevzun olmamıştır. Olmamıştır çün- karrür etmiş bulunan Helsinki stad- kü, sekiz veya çeyrek geçe derse bâş- yomu müdafaa hattına tahsis edil lamak, İstanbul için de erken ve güç miştir. Buraya yerleştirilmiş bulunan | değildir. bir hava dafi bataryası şimdiye kadar | OB. Hasan Âli Yücel, yeni vakit cedvelle- AKŞAM isabet vaki olmamşıtır. Bir Amerikalı muhabirin rinin kitap yazmağa memur eğilme- leri suretile yürütülmektedir. Bir se- nedenberi lise tarih kitapları ile or- ta okulların yurd bilgileri müstesna olmak üzere, yazdırılacak kitaplar müsabakaya konmuştur. Alfabe, ilkokul yurd bilgisi, tarih ve arit- geometrel, aile bilgisi, köy okulları sınıf ki- tapları, musiki kitabı, ortaokulların cku- ma, tarih, matematik, ev idnresi, çocuk ba- kımı, musiki kitapları, liselerin edebiyat, psikoloji kitapları için de müsabakalar ' açılmak üzeredir. Diğerleri tedkik olunu- yor. Kitaplardan şikâyet edenler ve iyisini yapmağa muktedir olan bütün vatandaşla- rı bu müsabakalara iştirake bir kere de yüksek huzurunuzda ben davet edeyim. Saym arkadaşlarım, Maarif Vekiliğiniz için aslâ inhisarcı bir zihniyet mevzuuba- bis olamaz. Matematik ve tarih kitapları için geçen yıl açılan müsabakaları, idari ve imi mahzurlarinı görerek iptal ve tac- did ettik. Keyfiyet gazcteleric de ilân olun- muştur. Maarif Vekiliği ile alâkalı her ar- kadaş bizden ancak müsavi muamele güre- bilir. Çünkü bu mevzuda gayemiz, evlâtla rımıza doğru, temiz ve ucuz kitap temin et- mektir. Buna emeğini vermek istiyen her- Yanlış kitap meselesi kese beruberiz. B. Hasan - Âli Yücel yanlış kitap meselesine geçerek ezcümle demiştir ki: — Bir üse öğretmenimizin liseler için 11 sene evvel yazılmış bir ede biyat kitabı hakkında yazdığı tenkit- lerle ortaya çıkan bu meseleyi OVe- kiliğimiz daha önce dikkate glmış, ve önümüzdeki sene yetiştirilmek üzere o kitabın yeni ve musahhah tabını yaptırımağa başlamıştı. Orta okul ve lise türkçe ve edebiyat kitap- larım tedkik için topladığımız kömis- yona yeni tabının 12 formasını ve mütebaki müsveddelerini tevdi ettik. Mevzuubahs kitap, kitap kanunu- nun neşrinden önce kabul edilmiş ve kitaba esas olan prensiplerle fikir- lerde ittihat görmemesinden yenisi. kitaplarla yeniler kolayca karşılaştı nlabilir. Hangileri dahz iyidir? Bu sualin cevabını irfan ve vicdan sa- hiplerine bırakırım. Programlardaki istikrar Programlardaki istikrar meselesi üzerinde bilhassa duran Maarif Vekili, ilk ve orta- okul programlarmda yapılanı değişiklikleri ve bunların sebeplerini anlattıktan sonra şöyle devam etmiştir: «Yeni devletin kurulduğu gündenberi ge- çen T7 sene İçinde siyasi, fikri ve içtimai hayatımızdaki buhtiyur inkilâpların Maa- rifimize ve kültür hayatımza inikâs etme mesi kabil mi idi? Yeni kurulmuş bir reji- min yeni hayatı, Msarifinde de elbette ye- nilikler Doğurmasa idi gayri tsbil olurdu. Şimdiye kadar Cümhuriyet Maarifini iader etmiş olanlar, bu tahavvül- leri en az sarsıntı yaparak yeni nesle inti- kal eitirmek için ellerinden gelen bütün gayretleri serfetmişlerdir. Uzun seneler içerisinde, nihayet üç kere değişmiş olan bu programları bir istikrarsızlık nümunesi #annelmek doğru olebilir mi? Tarihimizi başkalarının gözü İle görüp göstermekten, dilimizi öz hazinelerinin servetinden mah» rum ve başka dillerin tesiri altında birak- maktan bizi kurtarmak istiyen hamleyi hangimiz irfan hayatımızda tahakkuk et tirmekten nefsimizi menedebilirdik? Doğru olduğuna, faydalı olduğuna bütün varlığı- muzla inandığııma fikirleri, terbiyesi elleri mize verilmiş evlâtlarımıza intikal ettirme» mek kimin elinden gelebilirdi? Gümhuriyet Maarifi bu makti ve telkin vazifesini yap- maktan bir an geri kalmamıştır. Buna &- tikrarsızlık deniyorsa bu istikrarsızlığı han- gimiz, geri ve küflenmişie karar ve israra sonra mÜ- him bir noktuya işaret edeceğini söy- miş ve : — Bütün medeni dünyada olduğu gibi bizde de masrif meselesinin yüz cephesi varsa burun ellisi okutan ve okuyan kütlöde tam bir inzibattır. Maarifimizin aksayan ve noksan ci- hetlerini düzeltebilmek için ilk vazi- femiz bu intizam ve inzibatın temini olacaktır. Yüksek Meclisin verdiği direktiflere ve yaptığı kanunların ruhuna uyürak bütün maarif teşki- y v ğ z düşman ta esi bile düşürme- | rinin sıhhi cephesinin de İhmal cdilmedi- < z Uydurma olduğunu beyan etmek 7â. ei sign n tayyar > DE gin A ser tam iatizüm ve tam san yönetirsedir. «isovs Üpl yemi Gevyek | z — Maarif Şürasnda memleketin kıymet- | tar, Yanlışlar, bilhassa nâzım kısmın. | :$20€ uğraşıyoruz. Yir- Kruvazürleri, 35 kilometreden Yasla messfeye atış yapabilen uzun menzilli toplarla mücehhez olduğu halde, Hangö'deki Pinlândiya sahil batarya- snım bapları ancak 6 ilâ 9 pusluktur ve İğ lü 20 kilometreden uzağa atış yapamazlar. Kirov kruvazörü, Finlândiya toplar | rinm menzili haricinde manevra yap” mak suretile Hangö'yü uzun sahil top- larımın mermileri Kirov'un 4 ilâ 5 ki- Jometre uzağına düşmüş ve Sovyet ge- milerindeki mürettebatın istihzaları | ile karşılanmıştır. Kirov kruvazörüne refakat eden torpidolar katiyen hasa- ra uğramamış; ve Kirov zıthlısına da Muallimler için yıllık | konferanslara dün başlandı | İztanbu! ilkmektep meuallimlerinin mes leki faaliyetlerini tanzim etmek ve mual- Jimlerin meslek sahasmdaki çalışma ve gö- | rüş birliklerini temin etmek omaksadie | Maarif müdürlüğü tarafından tertib edilen | yılık konferanslara dün başlanmıştır. Şu- tatin on dördüne kadar devam edecek bü konferanslar Kadıköy 12 nel mektepte, Ga» latasaray lisesinde, Fındıklı 13 üncü mek- tpte, İstanbul erkek ve İstanbul Kur iise- lerinde olmak üzere beş mektepte verli- kü konleranslardan alfabe tekniği mevrsuu etrafında İstanbul 55 insi meztep Münilimlerinden B. Kamal Argak'ın Fın- dikli 13 üncü mektepte verdiği konferans büyük bir muvaffakiyete, dinlermiştir. Balıkhaneye 60 bin lira takdir edildi Eminönü ile Unkapam arasındaki 3s- timlâk sahasına dahi! olan Balıkhane bi- sna altmış bin ira kıymet koymuştur. Ye- m! Balıkhane binasının yeri kati seret tesbit ve inşa edildikten soura şimdiki bi- Ba yıktırılacaktır. Eminönünde mesçit civarmdaki 14 parça | binanın benüz yıktırılmasına başlanama- rim ve yazdırmak. melliği iddin edilemez. Fakat, sarfe. İ peş Mesgidin taviz bedeli etrafında Be- 294 İstikiği caddesi 2 — Okul kitaplarında görülen | dilen emekler, canlı ve cansız bütün | meye geçilerek Büyük Millet Meclisi- i iye ile Evkal arasında itilâf olmadığın- yanlışlıklar. vasıtalardan azami istifade ile gös- | nin 988 yıh eylül hesabı hakkındaki j dan, Mesçidin yılttırılması gecikmiştir. Bu adanın arkasındaki 720 parça emlâkten 14 parçanın istimlâk münelei intaç edilmiştir. | * Pransız mühasriri Piy Mi tab mümessilleri bulunduğu halde, bunun-| ia da iktifn etmiyerek İstanbul üniversite- | sinden, ayni zamanda Âli Sıhhat yöre Azasından olsn profesörlerle iğiyen ve ço- uk bakımı profesörleri bir komisyon ha“ da Pinlândiyalilar tarafından ciddi yane ve ye sürette hasara uğratılan Kirov zirhli- | yunuştur. Verdikleri rapor, yapılmış olan sun gördüğünü söylemiştir. Bu gâz€- | işin doğruluğunu tasdik eden İlmi ve sıhhi i bir vesikadır. tecinin İHadesine nazaran geminin ve E. Sani ii yağmkzilnir ie zi pupasında gayet büyük iki yara mev- enn — rum Riga ve Tallin tarikile Slokholmden Helsinki'ye gelen bir Amerikalı gaze- teci muhasematın İlk günleri zarfın- İ cuddur ve gemi kendi vesaltile limam- | aylak dolaşır hale getirmemek ve çalışma için onlara imkin vermektir. Seneler son- ra bu imkân kendiliğinden tahassöl edince © vaziyete göre tedbir alınması gayet tabii- dir. Rabat ve gürüllüsüz çalısmağı temin için bugün her sınıfa bir öğretmen vermiş bulunuyoruz. Eminim ki çocuklarımız, bu iiyadı kazanacaklar ve kendi kendilerine kaldıkları zamanlarda bile bu itiyadlarım bozamıyacak hale geleceklerdir. Yaratıh- «anda kanı gibi ahlâkı dü temiz olan ev- lâtlarımız, kendilerine Karşı gösterdiğimiz bu ihtimam: severek ve benimsiyerek kar- şilamışlardır. Hatsâ müzekere saatlerinin uzatılmasını istiyenler çok olmuştur. Şuna da tebarüz ettirmeliyim ki okullu- rının maddi cephelerine tallük eden hu- soslarda dulina mahalli şartları göz önün- Ge tutmaktayız. Onun için verdiğimiz emir- dan ayrılmıyacak bir halde bulunmak» tadır. Bu gazeteci diyor ki, Finlândiya harp içinde bulunmasına rağmen İarp borcuna mahsuben Birleşik Amerikaya 19 kânunuevvel taksitini ödeyebildi- ginden dolayı memnundur. Tüccarlarımıza bir kolaylık Ankara $ 'Telefonla' Tüccarlarınıza bir kolaylık olmak ye klirine yotu tie ihraç edilen malları ait menşe şehadetnamele- rinin tasdikli IR. nüshalarının Cümhusiyet Merkez bankasına ibrüzmdaki güclükleri Üzere yeni bi yi Me e ağ lerin - muayyen hudut dahilinde olmak Bugünden İtibaren meriyete kanulan bu | ÜZEr€ - bu şartlara uyar ml itina kararnameye göre, Cümburiyet Merkez | gösteriyoruz. ga a gimme bankası buzüne ksdar kliring yolu ile sh. | cihetlerinde ulak slammımal: — Taç edilen malların ayni yaklan gelmiş olan | ye. veriliş Kararlardıı bedellerini menşe şehadetnamelerinin taş. | mevzuubuhiz değildir. Yapacağımız şey, ba tam tashih et- dikli B. nüshasını aramaksızın ödeyecek | aksyan cihetleri derhal ve ve 277021 sayıl kararname hükümleri a.. |, tirerek onları yüzde Yöz çinsel rap ta İresinde taahhütname alınımı; olduğu tak- | bakkuk ettirmektir. Vakti işi de böy. tsahhütname! âmsüz kala, |; ledir ve böyle olmuştur. Bunu şer Ker Kala || Ye idare adamlarımız iki aydanberi büyük ! bir itina ve dikkatle ard emirleri- 'misi tatbike çalışmışlardır. Kendilerin* ei beşekküir etmeği bir borç bi. #rim, yapımamış ye gt icabiazına göre muamele görecekleri ia- biğdir. Kitap hazırlamak Maarif Vekili bundan sonra yan- ış kitap meselesine temas ederek bu- nun iki parçaya ayrılabileceğini söy- l caktır. di di Yeni kararnamede bu hususta -bundam sönra yapılneak müumeleler hakkında söy- le denilmektedir: 2/10785 sayılı karamamenin birinci mad- dest B, nkran hükümlerine bakılmıyarak bir sene zarında tasdikli B. nüshalarmı ibraz edemiyen tacirlerin muahhar ihem- cütları için 2/7021 sayın kararnamenin hükümleri dairesinde taahhütname (ver- mek hususundaki müracaatleri Cümhuri- yet Merkez bankasınca kabul edilecektir. BERLITZ iemiştir: 1 — Okul kitaplarımı hazırlamak Akşam Lisan kurları Fransızca - İngilizce - Almanca Haftada üç ders Kitaplar için 2259 sayılı ve 3/11/ 483 tarihli kanun hükümlerine uyu. Jarak idare edilmektedir. Bu kanun, dadır. Yakın zamanlarda yazıldığı halde dil bakımından eski olan bu eserler, müellifleri, metinleri yeni harflere dökmekte müşsküllers sok- maktadır. Mütehassıslar, tashih ve tenkit, teşebbüsünde bulunanların da tashih ederken yanlışa düştüklerini yazmış ve söylemişlerdir. Bu anlatı yor ki senelerdenberi büyük bir ta- havvül geçirmekte olan dil ve ede- biyatımız, tedrisleri mevzuubahs ol. duğu zaman Maarif Vekilliğini zaten halledilmemiş bir mesele müvacehe- sinde bırakmaktadır. Bu mevzuda salâhiyetli gördüğümüz öğretmerleri topladık, Çalışmaktadırlar. Esasen üç aydanberi Ankaradaki türkçe ve edebiyat öğretmenlerini kendi reisli- ğimizde içtimaa davet ederek ayni mesele üzerinde mesai sarfediyorum. Bu emekler neticesinde şimdikinden daha sistemli ve ihtiyaca daha uy- gun birhal tarzına varacağımıza doğru değildir. Müsbet ilimlere ait kitaplarda yanlış mevguubahis ola- maz. Çünkü bunlar, salâhiyetli kim. selerin eserlerinden tercümedir. Ol sa olsa tercüme halaları veya dik- katsizliklen, aceleden doğma tahrir ve tertip yanlışlıkları bulunabilir. Vaki tenkitlerde hata diye gösterilen hususların bir kısımı bu kitapların ilk tabılarına aittir. Şu halde her ye- ni tabı yapıldıkça evvelce gözden Kitaplanımızın yüzde yüz mükem- terilen ihtimamlar, ayni suretle mü. kemmeliyete doğru yürüdüğünü de inkâr etmek hakkını kimseye vere mi beş bine varan bir talim heyeti ve bir milyonu geçen bir talebe kütlesi bu esaslara uyularak idare edilmekte» dir. Bilmiyenler öğrenmelidir ki, Cüm- huriyet maarifi, dipdiri ve sağlamdır. Türk hocam seve seve ve istiye istiye, inkişafına müsait bir inzibat havası içerisinde, <dikketli ve terbiyeliz ça- lışmaktadır. Türk omaarifinin daha kuvvetliye, daha mükemmele doğru gittiğini anlâmak için şu anda sıra- larına oturup çalişmakta olan yüz binlerce Türk evlâdının teşkil ettiği muhteşem ve göğüs kabartan man- zarayı düşünmek, küfidir, sanırım. B. Ali Râna Tarhanın beyanatı Maarif Vekilinden sonra kürsüye gelen takrir sahibi B. Ali Rana Tar- han, B. Hasan - Âli Yücelin yanlış kitaplar hakkında verdiği izahatı işaret ederek ezcümle demiştir Ki: Anlaşılıyor ki, bazı mektep kitap- birler alınmıştır. Yalnız mevcut olan yanlışlıklardan dolayı mesul ve mou- hatap tutulması icap edenler varsa muhterem Maarif Vekilinin bunlara temin edilmek suretile talebeye si- nıfta hocalarımın önünde mevcut yanlışların tashih ettirilmesi zaruri- dir. Bu müzakereyi müteakip ruzma- mazbata okunarak (tasvip olunmuş ve Türkiye - Estonya licaret ve Mi- ring anlaşmasına müzeyyel listede Git İsimli esekizin türkç kitap işini devtetleştirmiştir. Ayni | mez. Daha iyiye ve daha doğruya | değişiklik yapılmasına mütedalr pro- Jen lüzum Üzerine rmüddelumumilik emrile | Ayda 4 lira kanuna göre, telif işi ya müsabaka. | yürünüp yürünmediğini gösterecek | tokolün tasdikine alt kanumun birin. sabıta tarafindan toplattırılmıştır l ya konmak veyahut ihtisas sahiple- en şaşmâz miyar, mukayesedir. Eski « ci müzakeresi yapılmıştır.