16 Mart 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

SÖZÜN GELİŞİ Kara takkeliler i e em ei « o Yukamda sayıları geçen kişiler, vilcude içine de bir uygunsuz Sese nam aneğ e ara m maya heveslenmişler. Ölmüş şeyhliği diriltmek, gömülmüş müridliği meydana çikarmak sevdasına kapılmışlar. © — Fakat daha başlangıçtan itibaren yanlıştan yanlışa sürüklenen zavallı gafiller, bu çarpık binada toplantılara geçer geçmez, ağızların açarken in- kılâp zabıtası, kurtulmak maksadile rüşvet verirken ahlâk polisi tarafından yakalanmış, ve Cümhuriyet mahkemesine sevkedilmişlerdir. Yapılan (tahki- katta bunların icad ettikleri tarikata «Kara takkeliler: İsmini verdikleri meydana çıkmış, Kendilerine yakıştırdıkları gülünç isim anlaşılinen, insan bunların tari- | kat kurmaya teşebbüs ettiklerinden şüpheleniyor. Çünkü Türkiyede #kl için tarik birdir ve bu tarik, on yedi senedenberi kurulmuş bulunuyor. Kara tak. kelilerin yapmaya heveslendikleri şey olsa olsa, mevsim icabı, bir maskarahk im e NELER SkBYep İki alimin aşkı Amerikanın merkezi Vaşingtonda en yüi- sek zenginlerin taplandıkları bir kibar an- londa garip bir hâdise olmuştur. Buranın Yüdiri gayet güzel bir kadına Amarikanın £n meşhar bir müverrihi ile bir doktoru tu- “bulmuştur. Kadının etrafında pervane gi- bi dönen bu !ki meşhur âlim karşılaştık. Tı zaman biribrine hasmane vaziyet almak- tai . Balonun diğer müdavimleri bu hall bildiklerinden iki âlimin çarpışmasını uzaktan seyrederek zevkleniyorlarmış, Bir gece tekrar salonda toplanırlar, Mü- verrih doktordan evvel davranarak gözel kadina urun bir aşkı vakıa tarihini anla- tır, Tarihçinin sonu gelmiyen bir türlü kesmediğini gören doktor der ki: «Tarihçi efendi, hanımı kâfi derecede izaa ederek bastalandırdn. Biraz bırak da ken- disini tedavi edeyim» Tarihçi istifini bomnas; <Cehilâne tedavi ve Uâçların ile hanım terki hayat edecek İ olurm ben de kendisini tarihe mal ederek İ Mişemut yapacağım» diye cevap verir. Bu münakaşa neticesinde muzafferiyet tarih- elde kalmıştır. Toptan medet Pelemenk Hindistanınm merkezi ve Uzâk Şarkın en büyük şehirlerinden biri olan Batavyenin eski kalesi ka, birin- &» Dir top vardır. Bu topu bütün Cava ada- #i ahalisi tarafından mukaddes sayılmak- Çünkü bu top çocuğu olmıyan ka- ra yet yetiştirmeği temin ediyor- miş. Hergün adanın ber tarafından gelen binlerce kadın topu ziyaret ederek ağına çiçek demetlerini koymakta ve ellerini t#öpun'gerisine sürüp çocukları için dum etmektedir. Topa böyla et ve kudret atfetmek nereden neşet eylediği hakkında gerplı Âlimler tarafın- İngiltereyi ve bütün dünyayı alâkadar eden tedhiş meselesi: Sulkasd kurbanı kimdir? Son günlerde İngilterede bir sulkand Oldu, 'Tahsilini İngilterede yapmış 37 yaş- larında Müslüman mühendis Hindi Ah- Med Azad; tabanen ile ataş oimiş; asl İrderi olan eski Pencab valisi O'Doyeri Miaibinden iki kurşunla vurarak öldürmüştür. Maktul yetmiş beş yaşındaydı. Atılan sit kurşundan İstanbulda ilk defa KARTAL PENÇESİNDE sinsin görmek ietiyecnği heyacanlı ya rl well Gİ e 1) uman kadınlar | dan bir hayli araytırmalar yapılmıştır. Ne- #lcede bunun bir Han smitefehhümü eseri olduğu anlaşılmıştır. Cavalılar “ik defa gördükleri bu topun neye yaradığını sordukları saman &kendile- rine humbara atar denilmiştir. Bunun mâ- nasını ânlıyamamışlar ve nihayet topag i atar şeklinde izah edilmiştir. Kora bir Aletin topaç atması mecüzi bir şey ölüp hakleattm i atan ve j İ an tahmin etmişlerdir. O gün bugün bö. tün adanın kisir kadınları bu toptan me- İ ded umuyorlar. ; | © Tbtüâl haruketlerins girişenler veya ted- biş yapanlar hususi bir mahkemeya veri- lecek; valiler, musur saydıkları şahisları tevkif etmek; sürmek hakkını hâiz bulu- | macaklardı. 1919 da tatbikine girişilen bu şiddetli kanun bütün Hindistanı galeyan ettirdi. Birçok şehirlerde. hükümet aleyhine nüma- Yiğler oldu; bilmecburiye örfi idareler ilân olundu. l © Bu arada Amiritsar'da halk bir protesto ehtöşi «mii vermiştir. Bu yütden Hindi #lüp 1600 kişi yaralanmıştır. Bu Hadise, Hihdistanı galeyana sevketti, Hind hükümeti bir tahkik Heyeti gönderip generali kabahasat buldu; hattâ onu Him- MERCAN ADASI mm e m tarafından ŞEHİR TİYATROSU Tepebaşı Dram kasını Gece saat 20.30 da | e Gündüz onat 14 de Nami ÇOCUK O Gece 20,30 da HERKES YERİNE e sum — “denizleri: Akdeniz , Karadeniz Avrupanın üç büyük devleti ara” sında devam etmekte olan harbin Avrupanın conubundaki iç deniz | ler harp bâdiresinden hariç ve masun bulunuyor. Akdenize ne bir muharip tahtelbahir ve ne de bir korsan ge- misi giremiyor. Bu denizin şark ve garp kapıları — Cebelüttarık, Süveyş — böyle . bir teşebbüse kapalı olduktan başka içeriye gizlice girmek cesareti- Mİ gösterecek her hangi bir tahtel- bahir kendi kendini kapana sokmuş olur. Çünkü Akdenizde gücü “yettiği kadar dolaştıktan sonra cephane ve mahrukat ihtiyacını temin için bir melo? bulamaz. 1914 dünya harbin. de Alman tahtelbahirleri Cebelütta- nk boğazından görünmeden Akdeni- 7 girdikten sonra tükenen mahru- katını ikmal içil. karşılarında eski Avusturyanın “Tiiyeste ve Kataro lt manlarını bulmuşlardı. Fakat bugün Atlas Okyanusudda dolaşan tahtelba- hirler Cebelüttafık'ı gizlice geçmeğe muvaffak olsalaf bile Akdenizde han- gi Ilmana siğmacaklar? Acaba Akdenize giren Alman tah- telbahirleri İfalyan llmanlarından istifade edemezler mi? İtalyanın Al man fahltelbahirlerini limanlarına kabul etmesi müttefik devletlere kar. şı mutlak bir harp sebeb! teşkil eder. İ Daha dün İtalyan vaputlarma bita- raf bir yük limandan Alman kömürü 'meğe müstade-etmiyen İngilte. re Akdenizin #miniyetini ihlâl edecek tahtölbahirlerğ yataklık” etmesi; zi olur mu? “Gerçi Alman tahtölba. hirlerinin Cebejğttarık böğazından' ge- çemiyecekleri iddla edilemez. Fakat İtalyan Ilmânlarından isti fadeye im- kân olmadığı içindir ki Alman tah- telbahirleri Akdeniz sularını karış- tırmağa fırsat bül, amıyorlar, Akdenizde gerek müttefikler ve ge rek bu denizle iktisadi âlâkaları olan bitaraf devldtler her türlü nakliyatı tam bir emriiyetle temin etmektedir. ler. Şu şart-ile ki bu denizde'Alman emitiası yahut. Almanyaya (gitmesi | muhtemel hârp kaçağı €şya Laşınma- sı memnüdür. Bü mefinoiyet hâkim tarafça dış denizlerde olduğu gibi bu denize de teşmil eğilmişir. Bitarafla- rm bu hükme riayet “edip etmedikle- Tini” müttefik deniz! küyvelleri" Kon- trol etmektedir ve bu 'maksâdia Ak- denizin muhtelif noktalarında kon. ttol imanları ihdas edilmiştir. Şu hâlde müttefiklerin Almanyayı ablokası Akdetiizde de muvaffükryet- le tâtbik edilmektedir. Demek oluyor ki İtalya müsellâh bitaraflığında de- vam ettiği müddetçe Akdeniz: suları harp firtinasile dalgalanmıyacaktır. Li a | şünür mü? Bu sualin filosundan dritnot ayınmağa lüzum Her ne kadar cografi bakımdan İtalyan donanması Akdenizin bir ucundan diğer ucuna yapılacak müt- tefikin nakliyatını durdurmağâ mü- said bir vaz'ulceyşe malik ise de Af- rikadaki müstemlekelerile ve on iki ada İle muvasalasının müttefik do- nanmalar tarafından tâmamen ke- sileceğini ve ana vatandan buralara deniz yolile kuvret gönderemiyeceği- nİ göz önünde bulurdurmak meo- buriyetindedir. Diğer taraftan Cebe- Tüttarık, Süveyşin ve oAkdenizm şark ve gârp kısımlarının mütlefik donanma hâkimiyeti altında bulun- mâsından İtalya dış denizlerle ve bilhassa Afriks ve Amerika ile olan ticari münasebatı münkati olârak tecrid edilmiş vaziyete düşecektir. Bu hal İtalyanın Almanyadan daha: feel bir abloka tazyikine maruz kalmasını intaç eder ki bu takdirde ona Alman ve Sövyet yardımlarının nasıl ve ne Almanya hesabına İtaiyânın böyle bir çıkmaza girerek istikbalini tahli. keye düşüreceğine ihtimal verilemez. Kaldı ki İtalya henüz Habeşistan is- tilâsının maddi ve manevi yorgunhu- gunu telâfiye muhtaçtır. Çünkü im- paratorluk sevdası ona pahaltya mal olmuştur. Üç kıtayı, bi e. en kısa yollarla birleştiren Akdenizin emniyet anah- tarı müttefiklerin elinde bulunuyor, Avrüpa harbile coğrafi! ve iktisadi bakımdan ehemmiyeti “Akdenizden az olmıyan bir deniz de Karadeniz- dir. Bu iç deniz'bugünkü Avrupa harbinde müstesna bir emniyete ma. Mi bulunmaktadır. Çünkü “bu denizi muhat olan devletler arasında - sulh ve müsalemeti ihlâle matuf her han- gi bir ithilâfa yer verilmemöktedir, Evvelemirde Boğazlar sulh prensiple- rine. sadakatile bütün dünyamın iti- rüadım kazanmış bir devletin elinde- dir. Saniyen Almanyaya müzahir. gö- rünen Rusyanın Boğazlardan Akde- nize çıkması mevvuubuhüs değildir. Filhakika 1914 dünya harbinde Bo- gpalar. Çarlık' Rusyası için müttefik. İerile irtibat bakımından hayali bir ehemmiyeti. haiz Dulunuyordu. . Fa- kat bugün vaziyet Rusya için tama- men'aksinedir; Çünkü Akdenizde müt- tefiki “ olthadıktar Başka “Boğuzlar kendisine iyi komşuluk ve dostluk hisleri besliyen Türkiyenin! hâkimi. yeti altındadır. Acaba Rusya, Almanyaya yardım çin Akdenize bir filo göndermeği dü- cevabı Kara- denizdeki Rus donanmasının kemi- MİTHAT FENMEN 19 Mart Salı akşamı saat 21 de FRANSIZ TIYATROSUNDA PIYANO KONSERİ VERECEKTİR. Biletler gişede satılmaktadır. Bugün ASRI şi “yetinden çıkarılabilir. Bu donanma bir dritnot ile bir tayyare gemisi; dört hafif kruvazör, on iki muhrip ve otuz tahtelbahirden mürekkep olup Akdenizdeki İngiliz - Fransız donan- masile mükayeseye değer bir kiymeti haiz değildir. Binaenaleyh Akdeniz. de bir iş görmesi mevzuubahsolmı- yan Rus Karadeniz dohünmasınn böyle bir maceraya atılacağı katiyen düşünülemez. Kendisine tanrruz edil. medikçe hasmane hareket beklenme- si caliş olmıyan Türkiye için Kara- denizde emniyetin idamesi meşrut ol. duğundan Rusya he sevahlli ve ne de bu denizdeki donaması ve ticareti ber hangi bir kuvvetin taarruzuna uğramıyacağından emin olabilir. Ka. radenizdeki hususi vaziyet her Iki ba- kımdan bü tarda reel olarak mü- talâa edilince Sovyet Rusyanın kom- şusu Türkiyeye dostluktan. daha -ile- Ti giderek minnettarlık hisleri besli- yeceği hakikati tezahür eder. Şu hal- de Kâradenizde mütekabl! *emniyet havasının - devamı Akdenizdekinden daha müemmendir. Bu münasebetle şunu zikretmeli- yiz ki; geçenlerde ajansların yazdığı Karadeniz Rus dönanmasının ma- nevra yaptığı haberini, ancak yeni inşa edilen birkaç hafif cüzütamın toplu olarak seyir ve tecrübeler yap- mış olmasına atfetmek daha doğru olur. Karadenizdeki Sovyet filosunun Akdenize çıkması, bu siyasi vaziyet dahilinde, yani Sovyetler, Fransa ile İngilterenin > müttefiki olmadıkça, asla bahse mevzu Olamıyacağından, Boğazlar Sovyet Rusya için bir çıkış kapısı olarak artık ehemi i mamen kaybetmiştir. Bilâkis Bo- gazların, Karadenize bir giriş kapısı olarak ehemmiyeti, bu medhalin an- cak dost Türkiye ölinde bulunması ile kaimdir. Zira, bu sayede Sovyet Rusya, Karadenizde hem emniyet al- tında, hem de bu emniyetin müda- faa külfetlerinden kurtulmuş hal- dedir, Bu” suretle; Karadenize sahildar Oolün iki büyük devletin birbirile iyi dost olarak geçinmek lüzumunu her şeyden evvel Geo - Politik durum emretmektedir. Hulâsa; Avrupa harbinde Akdeniz- le Karadenizin harp harici kalması. na, Almanyaya dost devletlerin bu deniz yollarile muvasala temin ede- cek vaziyette bulunmamaları, bu de- nizlerde başlıbaşlarına Bâkimiyet te sis edecek donanma kudretine sahip olmamaları âmit olduğu gibi bunla- rın fevkinde olarak her iki denizde hayati menfaati olan Türkiyenin sulh ülküsüne bağlı ve kudreti bir mev. cudiyet arzötmesi başlıca sebep teş- kil etmektedir. Binaenaleyh bu iki mücavir denizde Sulh ve emniyetin devamı Türkiyenin yarattığı hüsü- niyete makrun mükemmel siyaset icabıdır. AB da m Lİ ve en” silsem le Pevkaihde bir #im, Yakalanmıyan Haydud