6 Ağustos 1936 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 6
5 Asıler Madnd FihteninHitabesi Hîtabe :13 an önceki hitabede- deki mülâhazalara devam , (Devlef nedir? — Avrapa'da Almanya'nın rolü — Millederin bir. leşmesi uzak bir rüyadır — siplerle mücadele lüzumu.| Bundan önceki hitabede de- dik ki * milletlerin hakiki men- featinin ne olduğunu iyi bil- memekliğimiz ve hafif meşre- bane fikirler : bizim şimdiki durüumumuz hakkında aydın fikir edinmeğe engel oluyor. Şimdi bu yanlış fikirler, git- tikçe yayılmaktadır. Bunların haddi zatinde değeri olmadı- ğını anlatmak faydalı olacak- tır. (*) I — Bir devletin ideal sınır- ları, karakteri — vasıtasile çizi- lendir. Ayni dili söyliyenler, daha ilk devirlerden itibaren başlamış olan görülemiyen bir çok bağlarla bağlanmıştırlar ; bunlar - birbirlerile ve gittikçe daha aydın anla- şacaklardır. Bu millet, (Bir cinsten) dir. Böyle bir millet, kendi milli ilerilemesine zarar vermeksizin, menşet yabancı olan bir mefhum ve dil ala- maz. Maddi hudutlar ; ruhu beşerin kuvvetlerile tesbit edil- miş olan ruhi hudutlar neti- cesidir. Bir takım insanlar : Filân dağ veya ırmağın birisinde oldukları için bir millet teşkil ediyorlar değil, fakat ilkönce, yüksek tabiat kanunları saye- sinde, orada beraber yaşamış oldukları için bir millettir. Alman milleti, müşterek bir dil ve düşünce tarzı sayesinde, kâfi derece müttehit -bulunu- yor ve eski Avrupa'nın orta- sında diğer milletlerden ayrı idi. Bir cinsten olmıyan ırklar arasında sınır dıvarı idi. Ve düşman hücumlarınakarşı ken- dini kahramanca müdafaa edi- yordu. Kendi kendine kâfi geliyordu ; komşu milletlerden hiç endişesi yoktu. Onlara karşı durmak, düşmancesine de değildi. Mesut mukadde- ratı, asırlarca, başka milletleri yağmalamağa sevketmedi. Mo- dern tarihin - tekâmülüne hiz- met eden, herşeyden önce, budur. O zamandanberi ise hıristiyan — Avrupa (Vazıh şu- urlu olmamakla beraber vu- kua gelen bir seri içtimaı ta- havvüller arasında müttehit kalmış ise de) birçok milliyet- lere ayrüdı : Almanya, herke- sin avlıyabileceği bir av gibi oOldu. Her devlet, ayni hırsla, ona göz koyuyordu ; çünkü her devlet, onu ayni - suretle kullanabilirdi. Her devletin ona böyle göz koyuşu, onda, — komşularına karşı kin ve düşmanlık uyan- dırdı. Bu millet için, ilkönce, dil ve irki başka inilletlerle, ge- rek feth ve gerek ittifak yolu ile birleşmek pek faydalı idi. * Tabiat ve mahiyetine sadık kalan bir millet ; hudutları dar gelmeğe başlarsa, kom- şularından yer almağa kalka- caktır : Oralardaki eski aha- liyi kovar. — Sert ve çorak Pron- anlaşırlar Şertaaüenağaran () Bu Bitabe, asıl metnin bir Ehulüsasıdır. Asıl metni sansör kay: “ betmiş, kalanları yazdım. Ben de sonradan hatırımda — Fihte — gevı'n M. Rahmi Balaban olan bir iklimi, mutedil ve münbit bir yer ile değişmek istiyecektir : Bu halde de eski sahiplerini oralardan kovacak- tır. — Eğer tereddi etmiş ise, ahalisini ve toprağını muha- fazayı hiç düşünmiyerek sade- ce yağma mubarebeleri de açabilir; ve aldığı yerlerin ! gervetini soyduktan sonra ora- ları terke hazırdır. — Nihayet fethettiği verlerin ahalisini esir gibi de kullanabilir. — Fakat yahancı bir milliyeti, teşekkül ettiği şekilde, masetme hiçbir enteresi yoktur : Böyle birşe- ye teşebbüs fikri olamaz. Eğer komşu bir millet, kendisine rakip ise veya daha kuvvetli ise © vakit iş başkadır : Mağ- lüp millet, kuvvetlerini bizim- ki ile, düşmana karşı birleşti- rir ; devlet için bu, başkaca bir kuvvet olur. . Sulh ve süküneti muhafaza etmek şüphesiz iyidir. Fakat avlanabilecek zayıf bir millet olunca, her devlet onu yut- mak isteyor. Ancak zayıf olan, kuvvetleninceye kadar sesini çıkarmıyor. Amma kendini kâfi derece kuvvetli hissettiği gün o da ötekiler gibi yap- mağa hazır. Bugün sulh için yegâne yol: Kuvvetlerin müvazenesidir. Her | devlet, karşısındakini kendisi kadar kuvvetli görmelidir. Eğer hiçbir fütuhat politi- kası takip etmiş olan Alman- ya, böyle kuvvetli olaydı, bir- muhafaza ligini ve istiklâlini edeydi hem kendisi rahat olur hem de Avrupa'nın ortasında bir dıvar olup, başka millet- lerin birbirlerile çarpışmaları- na mâni olarak cihan sulhuna hizmet etmiş olurdu : Bu, ola- maz mı ? Ecnebi bunu istemedi. O, rakiplerinden önce avı yaka- lamak istedi. Buna bir sebep lâzımdı : Buldu : Din yüzün- den Almanlar arasına nifak düşmüştü. Ecnebinin de teş- vikile küçük Alman devletleri, yalnız kendileri için yaşamağa başladı. Halbuki ayni kökten olan bu küçük Alman devlet- lerinin tek bir düşmanı vardı: Ecnebi. Tek bir işleri vardı : Ecnebinin hilelerine aldanma- mak, Ecnebi, bunları birbirle- rine katmağı bildi. Halbuki bundan çekinmeleri lâzımdı. Bundan başka ecnebi, Al- man devletlerinden her birinin tabii müttefiki gibi görünmeği ve bunları kendi vatandaşla- rının hücumlarından muhafaza ediyor gibi davranmağı da bildi. *Şimdi bu müttefik ile : Ya ölüm, ya zafer demek ve onun her teşebbüsünü kolla- mak lâzım geliyordu. İşte Almanlar'ı ; Avrupa'nın eski ve yeni kavgalarına işti- rak ettirmeğe sebep olan suni şeyler bunlardır. Ondan sonra, bu suni sebepten doğan her muharebe ; Alman toprakla- rında yapıldı ve Alman kanı aktı. Bu meşhur müvazenenin küçük bir bozuntusu ; böyle ihtilâfların menşeini — bile bil- miyen bir millette aksini gös- terdi. Fuvar hazırlıkları Belediye reisi doktor Behçet Uz, dün Kültürpark'ta fuar hazırlıklarını teftiş etmiştir. Fuar '_İıî_urlıkluı çok ilerlemiştir. civarındaki har- bi kaybettiler. —Başı T inci sahifede— Cebelüttarık, $ (Radyo) — Alman bandıralı Sevilya va- puru, İspanya Fasında Tetua- na eşya çıkarırken ansızın bombardımana maruz kalmış- tır. Bu toplar, hükümcte men- sup Almirante Valle muhribi tarafından atılmıştır. Buna mukabil âsilere men- sup tayyareler harekete geç- miş ve muhrip te açık. denize açılmıştır. Alman vapuru süva- risi, Doçland zırhlısına hâdi- seyi bildirmiştir. Sevilya va- puru bombardımandan bir za- rar görmemiş ve Tanca'ya git- miştir. Paris, 5 (Radyo)— Madrid etrafında 24 saat süren müd- hiş bir harpten sonra âsiler rüc'ate mecbur kalmıştır. Bu harpte hükümet kıtalarından 85 ve âsilerden 300 — maktul vardır. Diğer taraftan âsiler de ayni mevkün kendileri tarafından işgal edildiğini ve Madrid'in cenubtan — muhasarasının - ta- mamlandığını iddia etmekte- dirler. General Kiyepo de Riyo- na'nın kıtaları Madrid cenu- buna varmışlardır. Madrid, 5 (Radyo) So- mo dağları cephesinde âsile- rin faaliyeti büyüktür. Son 48 saatte hükümet kıtalarına sün- gü ve el bombalarile birçok defalar hücum — etmişlerdir. Somo köyü baştanbaşa yan- mış_hr. Asiler hükümet - kıtalarının cenahlarına hücum — etmekte- dirler. Bundan maksad, Mad- rid suları membanı elde et- mektir. Kuvvetli bir süvari hücumu Guadarna'da hükümet kıtaları tarafından — püskültülmüştür. Asiler şimdi tedafüi - vaziyete geçmiştirler. Âsilerin — zayiatı çok büyüktür. Cebelüttarık, 5 (Radyo) — İspanya'dan alınan haberlere göre âsiler Almanya'dan 6 tayyare ve İtalya'dan bir vapur tayyare bombası almışlardır. İngiliz fabrikaları da âsilere birçok faker tayyaresi ve mit- ralyöz vermişlerdir. San Siyastiyen'de ve İron'- da vaziyet çok müblik ve karışıktır. Karlist çeteler her tarafı tedhiş etmektedirler. Bunlarda emniyet kalınamıştır. Karlistlerin umumi merkezi Pampelun'da bulunmaktadır. Yüz kadar komünist silâh- larile beraber tutulmuş ve heman kurşuna dizilmişlerdir. Madrid, 5 (Radyo) — Âsi- lere aid gelen haberlerde, Sa- ragosav Korba'da vaziyetleri ümitsizdir. Katalonya'da hükü- met tayyareleri âsilere aid bir tayyareyi düşürmüşlerdir. Paris, 5 (Radyo) — Âsiler, son harekât hakkında radyo- larile malümat vermemişler, valnız hükümet haberlerini tek- ziple iktifa eylemişlerdir. Pampelun, 5 (Radyo) —' Havas Ajansının muhabiri, âsiler cebhesinden verdiği bir haberde, Kadiks, Saragoza vesair taraflarda sükün ve asa- yiş hüküm sürmektedir. - Âsi- ler buralarda yalnız askeri nizamı tatbik etmektedirler. Karlistler ellerinde üç renkli bayrak taşımaktadırlar, Façist- ler de siyah ve kırmızı forma D e ene Li na ea e “ZINGAL,, Parkeleri En modern ve en son sistem usulle fırınlanmış ve kurutul- muş, içinde haşerat yaşatmaz, şeklini kat'iyyen değiştir- mez, çok uzun müddet en modern konförü temin eder. ———? —- EVLERİNİZİN TABANLARINI giymektedirler. Bunlar askere yardım etmekte ve hepsi de silâhlıdir. Kadınlar da parti alâmetleri taşımaktadırlar. Bütün erkekler silâh altın- da olduğundan en ziyade ka- dın ve çocuklara tesadüf edil- mektedir. Karlistler 30,000, Asiler de 100,000 kişi tahmin edilmek- tedir. Bunlar üç grup üzerine ve üç general tarafından ku- manda edilmektedir. Bu kuvvetlerin en mühim kısmı general Mola'nın kuman- dasında Madrid'e taarruz et- mekte veeniyi olan kısımdır. General Mola, diğer gene- ralların harekâtına göre kendi taarruzunu idareye çalışmak- tadır. Madrit, 5 (A.A) — Somo- sierra cephesindeki hükümet kuvvetleri cephanesiz kalmış görünen ihtilâlciler tarafından mukavemet görmeksizin iler- lemişlerdir. Bu kuvvetler ihti- lâlcilere karşı bir çevirme ha- reketine başlamış bulunmak- tadırlar. Saint Sebastienin 60 kilo metre uzağında bulunan Tolo- sada bir muharebe başlamış- tır. Hükümet topçu kuvvetleri ihtilâlcileri perişan etmiştir. Hükümet, âsi kuvvetleri Na- varre şehrinden — püskürtmek için büyük bir mukabil taar- ruza hazırlanmaktadır. Madrit, Murcio ve Malaga: dan gelen ve hükümet kuv- vetlerine mensup iki kol yar- dım istiyen Girnata şehrinin birkaç kilometre yakınine gel- miştir, Sevilla'da 10,5 luk toplar şimdi alevler içinde bulunan Elkasir — sarayının — ahırlarını dövmüştür. Hükümet kızılhaç kafileleri- ne ateş eden ihtilâlcilere mu- kabele olarak bunlara karşı ağır toplar kullanmıya karar vermiştir. Seville, 4 (A.A) — Cenubi İspanya'daki âsi kuvvetlerin kumandanı general Keipo De Liano maiyetindeki askerin dünkü gün Cindad Real'den gelmekte olan bır. hükümet kolunu mağlüp ederek 200 kadar telefat verdiğini bildir- mektedir. Saragosse cephesinde âsi kuvvetlerin bir milis mülfreze- sini mağlüp ettikleri - bildiril- mektedir. Le Bourget, 4 (A.A)— 380 kilogram — Tetanos seromu yüklü bulunan bir İspanyol tayyaresi Madrid'den hareket etmiştir. Cebelüttarık, 5 (Radyo) — İki İngiliz deniz tayyaresi, bir yanlışlık eseri olarak - iki İs- panyol gemisi tarafından ateşe tutulmuşlardır. — İngiliz tayya- releride ateş eden - sefineler- den Lepauto muhribine bom- ba ile mukabele etmiş ve bir bomba muhribi tahrib etmiştir. Bu muhrib Cebelütlarık'a ge- | neral | (Mola) ya çektiği bir telsizden YAPTIRINIZ lerek yaralı ve ölüleri İspanya | konsolosuna teslim etmiştir. Valansiya 5 (Radyo) — Âsi- ler Valansiyanın 70 mil şima- linde kâin Teruen kasabasını işgal etmişlerdir. Gebelüttarık 5 (Radyo) — İspanya Fasından gelen yol- cular Götada dokuz İtalyan ve dört Alman tayyaresi bu- lunduğunu söylemişlerdir. Cebelüttarık 5 (Radyo) — Alman Doyçland. zırhlısı ha- reket etmiştir. Zırhlı süvarisi âsi general Gepo Dö Liyata- yu ziyaret etmiştir. Doyçland tekrar Melilaya dönmüştür. Tetvah, 5 (Radyo) — Ü Rubles) in, âsilerin emrine iki milyon frank tahsis ettiği ge- Franko'nun, — general anlaşılmıştır. Kartajon, 5 (Radyo) — İs- panya isyanımı idare eden ge- neral (Mikel Kabanellâ) nın ailesi yakalanmış ve hapse- dilmiştir. Hinday, 5 (Radyo) — Bir harb' tayyaresi, bugün San Marsiyal” kasabasını bombar- dıman etmiştir. Hükümet kuv- vetleri tayyareye ateş etmişlerse de isabet ettirememişlerdir. Havr, 5 (Radyo) — Kristo- bal Kulom adındaki İspanyol vapuru buraya gelmiş ve yal- nız yabancı yolcuları çıkardık- tan sonra bir müddet tevak- kuf için emir almıştır. Bu vapurda, âsilerin aramakta ol- dukları Azana'nın kardeşi de vardır. Paris, 5 (Radyo) — Havas muhabirinin haber aldığına göre, âsi ardu başkumandanı general Franko, Cebelüttarık boğazını zorlamağa hazırlan- maktadır. Önüçü İtalyan ve ikisi Al- mân olmak üzere 15 tayyare, Fas'tan İspanyol askeri taşı- maktadır. Birçok gemiler, si- lâh, mühimmat ve asker yük- lü olduğu halde hareket emri beklemektedir. Paris, 5 (Radyo) — İspan- ya yolcu tayyarelerinden biri, buğün de bin yüz kilo altın getirmiştir. Paris, 5 (Radyo) — (Eko dö Pari gazelesi, İspanyadaki ecnebi tebaalarının, Fransa ta- rafından himaye edilemiyeceği ve buna imkân olmadığı, Fran- sa hariciye nazırının beyana- tına atfen haber vermekte ve İspanya'da komünizmin alabil- diği kadar ılerlodığını ilâve eylemektedir. Tanca, $ (A.A) — Henüz teeyyüd etmemiş olan bazı haberlere göre İspanyol hü- kümet tayyareleri ile âsilerin ellerinde bulunan tayyareler arasında Cebelüttarık'a pek o kadar uzak olmiyan - bir mevkide bir hava muharebesi olmuştur. -Muharebenin — so- nunda iki deniz tayyaresi denize inmek mecburiyetinde kalmış diğer ikisi de Ceutaya doğru gitmiştir. ZINGAL Parkelerinden Tetouan, 5 (AA) — Ha- vas Ajansı muhabiri bildiriyor: Ceutadaki kıyamcılar De- utschland - adındaki Alman zırhlısımn gelmesini — günler: denberi beklemekte idiler. Bu geminin gelmesi üzerine yük- sek bir mevki sahibi olan bir diplomat Havas muhabirine şu beyanatta bulunmuştur: — İşte vahim olan cihet Deutschland zarhlısı kuman- danının general Frankoyu zi- yaret etmesidir. General Fran- konun erkânıharb zabitlerinin beyanatları hilâfına — olarak mes'ele alâlede bir nezaket ziyaretinden ibaret değildir. Filhakika bu ziyaret bir saat- ten fazla devam etmiş ve İs- panyol kıyamcıları bu ziyareti bir sempati nümayişi olarak tefsir etmişlerdir. Bir de kıyamcı zabitler Al- man zabitlerine refakat ct- mekten ve onlara şehri ziya- ret ettirmekten gurur ve ifti- har duyar görünüyorlardı, Tanca, 5 (A.Â) — Havas Ajansı muhabiri general Fran- ko'nun muavini kumandan Ar- mada ile görüşmüş ve kuman- dan kendisine şu beyanatta bulunmuştur: *— İki Alman harb gemisi Ceuta önüne birer dost sıfatile gelmiştir. Limanı hükümet fi- losunun bombardımanına karşı himaye etmek için değil. Bu- nun en büyük delili bu gemi- lerin dün avdet etmiş olma- larıdır. Tetouan, 5 (AA) — Kr- yamcilar Tetouan'ın Yahudi cemaatını 12,000 |ngiliı Hirası nakid cezasına mahküm et- miştir. yi Seville, 5 (AA) — Âsiler dün hareket hakkında radyo ile neşriyatla bulunmamışlar, yalnız hükümet tarafından neş- rolunan — havadisleri - tekziple iktifa etmişlerdir. Fransa'da Bir tayyare mühen. disi öldü Paris, 5 (Radyo) —Tayyare mühendisi (Lui Breyojnun ce- naze merasimi, çok mutattan olmuştur. Hükümet erkânı, Paris muhafızı general Goro, Birçok tayyare fabrikaları mü- essisleri hazır bulunmuşlardır. Dini merasimden sonra M. (Piyer Kot), müteveffa hak- kında bir nutuk iradetmiş ve müteakiben cenaze Versaya nakledilmiştir. Rodos'a Mütemadiyen Seyyah geliyor.. Rodos, 5 (Radyo)— (Uyos- tus) İtalyan vapuru, bin kişi- den fazla seyyah getirmiştir, hükümet, bütün adayı dalaşa- bilmeleri için kendilerine ve- sait temin etmiştir. Dün ak- şam, seyyahların şerefine bü- yük bir suvare verilmiştir.
