9 Kasım 1937 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 9

© Teşnisanl Başbakan Pro Su işleri: Su işlerini memleketin hayali Mevzularından biri telâkki edi- yoruz. Gerek Nafıanın uğraştığı kısım, gerek İktisadın uğraştığı kısım, gerekse ziraati alâkadar edecek kısımlar bir plânda top- lanacaktır. Nafıanın uğraştığı büyük su İşleri haricinde küçük su işlerile de uğraşmak ve bilhassa sula- ma hak ve ederek bütün çiftçilerin mevcut #tulardan muntazam istifadelerini temin eylemek kararındayız. Bu- hun için bir lâyiha hazırlamak- tayız. Diğer taraftan elektriklendir Me dairesni Su kuvvetlerinden bı:)'u kömür olarak istifade için tetkiklere devam ett receğiz. u etüdler şimdilik Sakarya nehri, Adana, Kayseri mıntakası suları, Ege suları, Frat nehri ve kolları ve Kızılırmak üzerinde devam etmekledir. Hava yollarımız: Devletin bava yollarının iç şe- hirlerim z ve dış hava istasyon- larile biran evel devamlı irtibat tesis edecek hale getirilmesi ve havıcılığın inkişafı üzerine pek çok dıkkat ve ihtimamızı celb edecek başlıca mevzularımızdan biri olacaktır. Dünyada havacı- İk o kadar ilerlemiştir k: hava Yollarında kazalar ve riskler de- miryollarındaki kadar azalmış- lr. Türk hava yolları her türlü VE en“mütekâmil emnyet ted- birlerile memleketin en emin en Çabuk en rahat vasıtasıdır. Ve |Yasıtası kalacaktır. Posta, telgraf ve te- » lefon işleri: g6 W'w tetefon iyle- rinin rasyonal bir şekilde cere- yanı için sarfedilmekte — olan çalışmalara hız verilecektir. Şe- hirlerimiz arasında telefon tesi- Satının ikmali askeri: ve idari toktalardan ehemmiyeti — haiz tuntakalarda telsiz istasyonları İesisi ve sureti umumiyede bu darenin devlet için azami dere- Sede faydalı ve seri bir ha'e Eelmesi için bütün tedbirler ale Sacaktır. Malt politikamız Arkadaşlar, k:dıhye bir memlekette sağlam iş gidişinin miyarı, cemiyet lığının nabzıdır. Fertler ara İtdaki münasebetlerde karşılıklı öhhürlerin muntazam ifa edil. Smesi nasıl ki milli bünye S'_'lnde rahatsızlık vücude ge- 'itse bir devlet maliyesinin ! hhhü!lerini ifa hususunda her- ç8i derecedeki intizamsızlığı bi Yaha kuvvetli olarak bütün 4 memleket havasındaki iti- İA istikrarı ve iş selâmetini hi er. vazifelerini tanziım ’şaîyı' bir vaziyeti önleyecek “ne yol samimi denk büdce a kasıdır. Bu politikayı — ve ti'luriyet büdeelerinin koruyu: Ni d'"lleu ve verici işlere her ın":ıhl fazla nisbetlerde pay vasfını itina ile muhafaza *dir, iz. Varidat fazlalarını evel Aylde milli istihsal — hacmini i*ş:h Ve artıracak olan verimli ; lı_ Ve memleket müdafaasına higedeceğiz. Maliyemizin taah- kiyq'm." noktasına — tutmaktaki he b itinası herkesçe bilinmek- ı.h* evlet itibarını milli ser- *meh;" esham kıymetlerini kuv- Kiçidirecek harekât ve ted- “hı_ Üzerinde sebat — oluna- t M;”cud vergiler: j ".::* vergilerimü ve bun- < j -** ve cibayet usulleri ileri bir zihniyetle ciddi bir tetkik- ten geçirilmektedir. Netice yük- sek meclise sunulacaktır. Vergi hadlerimiz milli istihsal ve milli hayatla ayarlanacaktır. Hayatı Jatmak için büdcede göre- iz imkânlar nisbetinde tah- yapılmasına devam edi- lecektir. Milli istihsal maliyeti üzerine müessir vergi ve resim- leri ve hariçten almağa mecbur oldğumuz iptidai maddeler üze- rine mevzu rüsumu kaldıracağız. Hayvan vergisi şekli ve mahi- yeti itibarile üzerinde tekrar ça- hşacağımız bir meseledir. Buhran ve muvazene vergileri zaman ile muk muştur. Bu bakım ardan üz rinde durulup tetkik edilmeğe muhtaçtır.far, Büdce muvazenesi esasını yet olarak kon- bozmiyacak - süretle se- nelere bağlıyarak hai çareleri arıyacağız. Ticaret ku'umları: Şef (sermayesinin tamamı ve- ya büyük kısmı devlete ait ticari, sınat kurumların mali kontrol şekini bu kurumların bünyele- rine ve kendilerinden istediğimiz ve istiyecegimiz tcari usul ve zihniye'le ça'ışma icablarını sür” atle tevfik etmek bu gibi kurum- ların bugünkü usullerle çalışabil- melerine ve inkişaf etmelerine imkân yoktur.) büyurdular. Başka memleketlerdeki tat- bikat hakkında geniş ölçüde yaptığımız tetk kat bu işaretteki isabet ve kudreti tamamen be- lirtmektedir. İdare şeküleri tek- nik ve kontrol hususlarına ait kayıtların şekle ait bir mali kon- troldan çok daha lüzumlu ok duğu bütün dünyaca — kabul eidlmiştir. Şelin — işaretleri — vöğbile'” bu “mücsseselerin — bünyelerine — ve icablarına uygun şekilde tesisi lâzim kontrol - rejimini kuracak olan bir kanun İlâyibası yüksek meclise sunulacaktır. Arkadaşlar, Paramızı düşürmiye- ceğiz: Paramızın istikrarını muhafaza adeciğiz. Büzu Türkiyet flali kınma hamles'nin bir za ureti ve mi'lt ekonomimizin icabı olarak görüyoruz. Bu görüş kuru bir prensibe bağlanmış - olmamızın veya meseleye hisle kıymet ver- miş bulunmamızın neticesi de- ğildir. Memleket — menfaatinin millt tasarrufunun vikayesi zaru- retinin neticesidir. Bir develasyonun hareketinin 'Türk ekonomisi için ancak zararlı; olacağı *kanaatindeyiz. Başka şartlar altındaki ekonomilerde hangi bakımlardan yapıldığını tetkik etmek ve kendi vazifemizi görmek bu kanaatin ne kadar haklı olduğunu gösterir. Bazı mem- leketler milli paralarile aktedil- miş muazzam hacimlere malik harici borçlarını bafifletmek için bu tedbire başvurmaktadırlar. Bizim harici borçlarımızın hepsi ecnebi parasiledir. Dahili borç- lar bakımından vaziyetimiz gene hiçbir. memleketle kıyası kabil değildir. Bizde devlet masrafları düzenli bütçe ile görülür. Da- hili istikrazımız halkımızın en ufak dahi olsa yapabildiği ta- sarrufla kârlı ve ilerisi açık milli ekonomik işlere hissedar olarak iştirak arzusuna yol açmak için bir develasyon halkın iştira kud- retini tasarruf imkân ve heves- lerini kıracağından gayelerimizle taban tabana zit olur. Bir tica- zet bakımından dahi bugünkü anlaşma politikamız böyle bir tedbire lüzum göstermemektedir. Satılmamış elimizde kalmış mal stoku yoktur. Türkiye stokların muntazaman eritebilmiş müstesna memleket- lerden biridir. Mamul 'maddeler maliyet fiatlerindeki tesirine ge- lince bu ancak amele ücretleri- nin hakiki kıymı i r rülmesi demektir ki, gene gaye- mize muhaliftir. Çünkü biz çe hışanların yaşayış — istandardını yükseltmek prensibini güdüyo- ruz. Hayat maliyeti bakımından syon memlekette kâyet ettiğimiz tedbir aradığı- mız hayat paha'ılığını kendimiz artırmak olur. Biz kısaca reka- bet kabiliyetimizi yaşama stan- dardımızdan fedakârlık yaparak değil daha rasyenal ve — daha verimli çalışarak ve daha ileri pyasa teknik ve metodlarından istiyo- rüz. Görülüyor ki paramızın fili sabilizesni mıhafaza etmekte ısrar etmemiz için sebep bir de- gildir. Bunun için sıreti - katiy- yede bu polit kada devam ede- erğiz. Gümrük ve inhisar- lar; Sayın arkadaşlar, Gümrük ve inhisarlar mevzu- una geliyorum. Gümrük ve inhisarlar sahasım da düşündüğümüz bir çok şey- ler vardır. İnhisarlar muamelâ- tında bu kurumların malf mono- pol idari teşekkül ve milli — va- lörizasyon karekterinin ahenkli şekilde tecelli etmesine çalışıla- caktır, istilade ederek artırmak İnhisar mevzuu maddeleri ara- sında tütün devlet büdçesi ba- kından olduğu kadar milli tica- ret çerçivesinden de bususi bir ebemmiyet ihtiva eder. Devlet monopolu mevzubahs olması ba- kımından inhisarların tütün ima- lât maliyetini indirmek ve daha fazla ticari bir hale getirmek su- retile harice satış imkânlarını artırmak ve hasılâtı yükseltmeğe çalışmak bizim için bir zaru- rettir. En mühim bir ihraç madde- miz olmak bakımından tütün istihsal sahasından başlıyarak ticaret ve imalât sahasına kadar “uzanan geniş bir ufuk üzerinde inhisarlar idaresini plânla ve dikkatle uğraşmasını icab etti- recek bir mevzu olarak ele alı: nacaktır. Yurd içinde rasyonali- zasyon ve piyasa tekniği bakı- mından yapılacak işler haricinde kaliteye dikkat politikamızı ay- nen muhafaza etmekle beraber ona mütenasip bir de kemiyet politikası takib etmek ve bu meyanda virjinrya ve somatra tohumlarını tecrübe eylemek ka: rarındayız. Türk eksper ve harmancıların ecnebi topraklarda ccnebi sanat arkadaşları arasında mevki yap- malarına ehemmiyet vereceğiz. İnhisarın bu esasları da nazara almuk üzere satış politikasını plânlaştırmak azmindeyiz. Tütün limited şirketi faaliyetine bu po- litikaya mütenazır bir. istikamet ve vüsat vereceğiz. İspirtolu meşrubat inhisarının bilhassa Şşarap ihracatını Tuz inhisarının — harici tuz. satışları trtıracak bütün tedbirleri almak kararındayız. Prensip itibariyle bilâmum in- hisarlar muamelâtında ihraç fiati en rasyonal şekilde temin edi- lecek olan maliyet fiati kadar indirilecektir. Dahili fiatlere ge- lince, rasyonalleştirme mesaimi- zin inkişafı nisbetinde ve büdce rahminlerini sarsmamak kaydile mümkün olan tenzilâtın yapılma- sında tereddüt edilmiyecektir. Sıhhat ve temizliğe taallük eden ANADOLU gramını Mecliste Okudu ispirto fiatleri ile hafif alkollü içkilerde tenzilât mukarrerdir. Gümrüklere gelince: Memle- ketin lüzümlu görülen noktala rında bu hizmetin icaplarına uy- gün bina ve tesisatı yapmağı zaruri bir iş görüyoruz. Bazı hudud mahallerinde gümrük me- murları mesken müşkülâtı — için- dedir. Bu ihtiyıçları da tesbit ederek heyeti umumiyesini bir inşa plânına bağl yacağız. Gümrüklerimiz için daha ki- fayetli elemanlar getirtmek, Av- Tupa gümrüklerinde staj yaptır- mağa devam etmek arzusunda- yız. Gümrük muamelelerinde iş sahipleri - için —olduğu kadar gümrük memurları 1çin de kö- laylık, sürat ve intizam tedbir- leri alacağız. Milli kültür sistemi- miz: Arkadaşlar, Parti programımızdaki direk: tiflere göre, milli kültür siste- mimizin inkişafına azami önem vereceğiz. İlk öğretim her bakım- dan üzerinde duracağımız ve en çok ehemmiyet vereceğimiz mev- zudur. Aie ocağından sonra milli kültür ile ilktemas ilkokul- larda başlıyor. Genç vatandaş her şeyi benimseyen ve henüz temyiz kabiliyeti teessüs etme- miş olan taze zekâsile ancak er doğruyu, en iyiyi ve en güzeli öğ- retecek bir müesseye emanet edilebilir. İlk tahsilde alınan fe- na intibalı üteakıben düzelte- bilecek &li bir tahsil sistemi he- nüz icad edilmemiştir. Fena bir - ilk öğretim fena bir hayata baş- layış demektir. Bu genç vatan- daş karakterinin tşekkülüne mani olur. Ve hatta bozabilir. Bunun içindir ki, İlk öğretime en çok ehemmiyet vereceğiz. En kiy- metli en iyi yetişmiş ve en kuv- veli elemanlarızı bu işte ve bu iş için adam yetiştirmekte — kulla- nacağız. İyi bir İlkokul öğretmenin en yüksek bir okul öğretmeninden mahiyet itibarile daha az mü- him bir vazife almış saymıyoruz. Ve kendilerinin hayatile refah- larile ve bu mühim vazifeyi ba- şarış kabiliyetlerile en yakından alâkadar olmakta devam ede- ceğiz. Mesleki tedrisattan bahsetmek istiyorum. Mecburi ilk öğretimin gayesi vatandaşlarla konuştuk- ları dilin kaidelerini ve mensub oldukları milletin tarih ve reji- mini öğretmek ve hayatta daha ileri adımları bakımından zaruri ilk bilgiyi kendilerine vermek- tir. İlk tahsili bitirenlerin hep: sini istidat ve kabiliyetleri ne- den ibaret olursa olsun üniver- siteye dayanan bir makanizma karşısında bırakmak istemiyoruz. Çünkü neticesi bir taraftan tesis ve kuvvetlendirdiğimiz yeni ve ileri Türkiye hayatını en za. rurt elemanlarından mahrum bı- rakmak ve diğer taraftan yavaş yavaş memlekette bir - ihtisasa varmadan sönmüş veya yarı tah- sille kalmış ve yahutta bizzat ekmeğini kazanmaktan âciz sa- dece diplomasına dayanan bir asabi yorgunlar kafilesile karşı- laşmak olur. Kamâlist rejiminde okula yalnız mahreci aklam de- ğildir. Büyük tarihimiz bütün milletimizin her ihtisas sahasın- da en büyük adamları yetiştir- miş olduğunu gösteriyor. Bu ka- biliyet kanı damarlarımızdadır. Mesleki tedrisatım vazifesi bu kabileyetleri yeni hayatın her sahası için yetiştirmek işini bi- lir, yaşama hevesi kırılmamış en yüksek — teşebbüs ve hayatla mücadele kabiliyetini baiz başa: mcı, dayanıklı müsbet sanatkâr ve ihtisas sahibi elemanlar ye- tiştirmektir. Bütün hayat ve faaliyet sa- haları için bu ayrı ayrı mesleki tedrisat masarifimizin belkemiği olacaktır. Öğretim mevzuuna mütenazır olarak her nevi mes- lek mekteblerine ehemmiyet ve- rilecektir. Bunun klâsik üniver- tahsilini ikmal edeceğiz demek olmadığı aşikâ'dır. Bilâ: kis bu müesseselerimizi de ba: ilim adamı yetiştirecek şe- kilde ve ancak bu istidadı en mütekâmil surette gösterebilmiş olanların başarabilecekleri çetin ve fevkalâde disiplinli ilim mü- esseseleri haline yükseltmek me- saimize devam edeceğiz. İlâve ve tesis edilecek fakül- telere aid işi hazırlıyarak An- kara üniversitesini — kuracağız. Orta — okullara ve — liselere lâyık olan bayük ehemmiyeti vermekte devam edeceğiz, Şefin işaretleri dairesinde doğu bölgemizde bir kültür merkezi esaslarını kurmağa başlıyacağız. Millt kültür bakımından büyük önemi olan ve Şefin ilim ve kültür sahasında en büyük abi- delerinden biri halinde daima yükselecek bulunan Tarih ve Dil araştırmaları bize ve bunlarla alâkadar işlere hususi ehemmiyet vermeğe devam edeceğiz. İyi ve çok eğitmen öğretmen yetiştir- meğe bilhassa kıymet vereceğiz. Avrapanın tanınmış ilim ve sanat merkezlerine talebe göndermeğe devam edeceğiz. Lüzumlu görü- lecek ilim ve teknik şubeleri için kıymetli — mütehassıslar da getireceğiz. Bu suretle muhtelif sahalardaki milli yaçlarımızı temine çalışacağız. Bütün devlet okullarının ke- miyet itibarile olduğu kadar keyfiyet ve techizat itibarile de en yüksek derecelere ulaştırıl- ması hedefimizdir. Milli sahne- miz Türk kültürünün makesi, güzel dilimizin en iyi şekilde telâffuzu ve en bedii tarzda ifa- desini yapan san'at kaynağı ola- rak ele alınacaktır. Bunda mo- dern teknik - vasıtalarına ehem- miyet vereceğiz. Güzel san'atlar akademisinin bugün başlanmış olan ıslahatımı yürüteceğiz. Milli kültür kadrosu içinde mütalea- sını zaruri gördüğümüz sporü profesyonel şampiyon "yetiştir- mek için istemiyoruz. Spor okul- larımız gibi, sahnemiz gibi milli kültürümüzün bir cüzüdür. Bü- yük gaye Türk vatandaşını fikir ve düşünce itibarile kuvvetli, ve tam sıhhatlı, seciyeli, gürbüz, güzel insan olarak yetiştirmektir. Ordumuz, boi techi- zatla techiz edilecek Arkadaşlar, Maddi manevi düzen ee refah kültür sviyesinin yükselmesi ve bütun bunların başarılması de- vam etmesi ancak milli emniyet ve tamamiyetimizin — icabında herkese karşı masum tutulabil- mesile kabildir. Türk ordusu kadını ve erkeğile bütcn Türk milleti demektir. Daima daha kavösili "ölmük “içis bu aidiliğ her sene yüz binlerce - evlâdını kısaca ordu dediğimiz ve yalnız adının bile hududsuz bir grur ve heyecan kaydağı olduğuna '"l: diğiniz bu en büyük okula milli emniyeti, milli müdafaayı, milli Pisiplini öğrenmek için gönde- riyor. Türk ordusu, Türkiyenin yalnız emniyet vasıtası dsğıldir. Türk milleti içtimai benlik duy- gusunu daima yükşek dereceler- de daima uyanık tutan en bü- yük milli kültür. ocağıdır. Bu büyük disiplin ve güven okulu- site eleman ihti- | Sahife 9 nu en müterakki, en bol, mütekamil — vasıtalarla — techiz emek birinci milli vazifemizdir. Techizat ve teslihat programı« mıza devam edeceğiz. En son sistem harb vasıtalarından he- nüz ihtiyacımız olanları da temin için ayrı bir program yapacağız, Bu program memleket dahilinde yapılması kabil olanları memle- ket dahilinde imal ettirmek esa- sını ihtiva edecek ve kara, de- niz kuvvetlerimizin bu kabil bü- tün ibtiyaçlarına şamil olacaktır. en Surcti umumiyede milli mü- dafaa kuvvetlerimizi daima en bol, en ileri vasıtalarla techiz etmek belli başlı emelimiz ve vazifemizdir. Mevcut malzemenin daima iyi halde bulundurulması kıymetten — düşmüş — olânların yenilenmes; ve — sefer — için ordu. ihtiyaçlarını karşılıyacak her çeşid stoklar vücude geti- rilmesi daima göz önünde bu- lunduracağımız ehemmiyetli işler olacaktır. Dış politikamız; Arkadaşlar; Cumhuriyetin hiç değişmiyen dış politikası meçhulünüz de- ğildir. Atatürkün yüksek irade ve irşadlarında temelini bulmuş yürüyeceği yolu çizmiş - olan bu siyaset ayni sulh dostluk ve teyakkuz yolunda devam ede- cektir. Mevcut karşılıklı dostlukları» mıza ve — teahhütlerimize her zamanki gibi ihtimam ve riayet, dostluk dairemizin bu ahenk içinde inkişafına dikkat, başlıca vazifemiz olacaktır. Şefin nutuklarında işaret bu- yurdukları noktaların takıbine azami itina ve ihtimam ile çalı- şılacaktır. Dış - teşkilâtımızın ekonomik kalkınma savaşımızda daha ve- rimli bir surette çalışabilmemiz için alâkalı dairelerin de müta. kcası alınarak bu yıl bir talimat yapılacaktır. Bütün elçilik ve konsolosluklarımızın dış ticareti noktasından mücehhez bulunma- ları ve ona göre çalışmaları temin edilecektir. İktısat Vekâleti dış ticaret teşkilâtının — hariciyemizin — dış teşkilâtiyle rabıtaları tanzim edi- lecektir. Bu yönden dış - ticare- tin inkişafı “için hariciyecimize isabet eden bu önemli - vazile emniyet Vve siyasi münasebet vazifeleri derecesinde ehemmi- miyetle takib ve tatbik edile- cektir, Milletler Cemiyetine bağlılık, harici siyasetimizin ayği zaman- da mesnedlerinden ve tabit icablarından birini teşkil eden bu arsıulusal büyük müessesenin kendinden beklenen gayeleri te- min edebilmesi zamana intıbak etmesi — geçirilen toaübele_ıden lâzımgelen pratik neticeleri çı- karmasiyle mümkün olabilir. Hükümetimiz bu yolda sarfedi- lecek mesai elinden geldiği ka- dar teshil etmeğe çalışacaktır. Kırtasiyecilik esas değildir.. Arkadaşlar; İleri idare tekniğı salâhiyet ve mesuliyeti elele vermektir. İşleri kısa bir zamanda kat't bir ne- ticeye bağlamaktır. Kırtasiyeci- lik asla esas ve gaye değildir. Kırtasiyeciliğin manası tek tat- bik şekli sür'atle ve fakat isa- betle verilmiş kararların ve işler den alınan maddi verimli neti- celeri tevsiktir. Ankara, 8 (Hususi) — Baş- vekilimiz, proğramını okuduktan sonra Meclisten itimad reyi ise temiş ve meclis, tam bir ittifaklar ve tayini esami suretile hükü- mete itimad beyan eylemiştir. —»