4 Temmuz 1939 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 3

4 TEMMUZ 1939 SALI —— I DIŞ POLİTİKA Rus-Japon tayya” re harbi Bir kaç gündenberi uzak şarktan gelen haberler, Sovyetlerle japonlar| arasında çok şiddetli bir tayyare har binin devam etmekte olduğunu bil- dirmektedir. Hor iki kaynuktan da vörilen malümata göre, Mongoliş - tan hududlarındaki bu harb birkaç hafta evel başlamıştır. Yani japonla rın Tiençindeki İngiliz imtiyazlı mın- takasıma karşı taarruza geçişleriyle birlikte başlamış bir hareket olma - lıdır. Bu müşademenin inkişafı hakkın- dak; malümat ancak resmi japon ve Sovyet kaynaklarından verilmekte- dir, Tıpkı geçen sene Çakufon mü- Jademesi hakkındaki malümat gibi. Bu itibarla harpler biribirine uy- mamaktadır. Esasen Çankufen hâ - disesinin de nasıl çıktığı, müsademe de kiminin zafer kazandığı ve niha- yet meselenin nası| halledildiği gü- nüne kadar malüm değildir. japon - lar, Sovyet taarruzuna uğradıklarını, bü taarrüzü defettiklerini ve neti - cede istedikleri topraklar ellerinde kaldığını iddia etmektedirler. Sov - yetler ise, japonları kanlı zayiata uğrattıklarını ve neticede kendi nok- taj nazarlarını kabul ettiklerini söy- lüyorlar, Bu Mongolistan müsademesi de biraz Çankufen hâdivesine benziyor. Fukat vaziyeti anlamak için hâdise hakkında verilen mütenakız malü - mattan başka dikkate alınacak nok- talar vardır: Evvelâ Mongolistanın vaziyeti nedir? Bu memleket iki kısımdır: İç ve dış Mongolistan, Mogollarla sakin o- lan bu iki memleket bin sene kadar evvel, Çinin daha doğrusu o zaman- ki Çin imparatorunun hükümranlı - Bimı tanımıştı. Mongollar, Çin ile o- lan münasebetlerinin, Mançu sülâ - lesine mensup olan hükümdar ile aktedilmiş bir mükaveleden ibaret olduğunu iddim etmişlerdir. Binaen - aleyh 1911 sensinde Mançu Sülâlesi İSkat edilince, Möngolistan muhta - riyetini ilân etmşiti. Çin hükümeti bu memleket; tekrar nüfuzu altına almıya çalışmışsa da muvaffak ola- mamıştı. Yalnız iç Mongolistanı pa- muk ipliği ile Çine bağlıyabilmiş - ler, Dış Mongolistan ise, Rusyazlın da yardımı ile geniş otonomisini muha- fazaya muvaffak olmuştu. 1919 senesinde Rusyanın vaziyeti karıştı. Çin bundan istifade ederek diş Mongolistanı geri almıya çalış - fı. Fakat bir kaç sene sonra Sovyet - ler tekrar nüfuzlarını kurdular, Bun dan sonra dış Mongolistan — sözde Çinin hükümranlığı altında, fakat ha kikatte Sovyet — nüfuzuna tâbi ve Muhtariyetle İdare edilen bir mem- İeket olmuştur. japonya Mançurya- Yı Yetilâ ettikten sonra Mongolista - ha da yakın geldi. Sovyetler o za- Man, Mongolistan hakkındaki ya - kın alâkalarını vazıh surette anlattı. lar: Stalia, bir Zazete muharririne Verdiği beyanatta Sovyetlerin Mon - Zol istiklâlini bildirmişti. Bundan son Pa da mesul Sovyet devlet adamları Ayni menlde sözler söylemişlerdir. İaponya 1986 senesinde Mongolis tana taarruz etmeğe hazırlanmıştı. Bövyetler de bu taarTuzu defetmeğe hazırlandılar. Şimdi İaponya - tek- Tar Mongol hududlârında taarruza Teçmiş gibi görünyor. Mongolistan " — Devamı 4 üncü sahifede — Şd eli Elen Devlet bankası genel di- ğ rektörü çekildi Âtina, 8 (ALA) — Atina bildiriyor: : Gra Devlet emisyon bankasi genel di- Tektörü B. Tsuderos, ailevi Mahiyette hususi sebepler dolayısiyle istifa et Miştir. _Vekıımıı genel direktörlüğe ta. ;ın edilen genel direktör Muavini " Barbaressos, bu istifa hakkında demiştir ki: B. Tsuderos n — istifasının devlet Maliyeai ile hiçbir. — alâkası yoktur. Bütün mali mesail üzerinde banka ile hükümet daima tam bir mutsbakat halinde bulunmuştur, bugün de ayni Mutabakat mevcuddur. SON teraziye ( ANADOLU) HABERLER Nevil Çemberlayn, radyoda çok mühim bir nutuk irad etti Ingiltere, her hangi bir tecavüze mukavemet için bütün ağırlığını Londra, 2 (A.A.) — Bugünkü mil- | diği feragat ve vatanperverlik zihni- N bizmet tezahürü — münasebetiyle, başvekil B. Çemberlayn, akşam üze- ri radyo ile neşredilen bir nutuk söy- lemiştir. Başvekil, evvelâ, modern hat mazide, milletlerin yalnmız silâhh kuvvetlerinin — iştirak — etliği an - laşmazlıklarla kıyas edilemiyece - i#ini ve modern harpte bizzat siville- rin de ilk safta yer alrcağını teba- rüz ettirmiş ve demiştir ki: Her vatandaşın vazifesi, memle- ketin müdafasına yardım etmekti Bu sebepledir ki, sizlerden hepiniz - den, milli hizmette ne İş yapabilece- giniz ve ne gibi bir rol oynıyahilece- iğiniz soruldu. Sizler cevap verdiniz ve bir kaç ay içinde müdafaa kuvvet lerini bir milyon 250 bin gönüllü ile takviye ettiniz. Milli hizmet gönüllülerinin göster terdiği feragat ve yeti her türlü takdirin fevkindedir. Bir çoklarmız, vatana müessir hiz - met için talim görmek için istirahat ve tatil zamanlarınızı verdiniz. Ge- çen her gün sivil müdafaa sahasında yeni terakkilere şahid olmaktadır. Başka sözler ilâve edecek değilim, yalnız bu hususta majestenin size hitap oden mesajını okuyacağım, Burada B. Çemberlayn kralın kısa bir mesajını okumuştur, Kral bu me- sajında, gerek kendisinin gerek kra. min bugün Hyde - Parktaki muh. teşem geçid resmine iştirakten duy-| dukları büyük memnuniyeti bildir - mekte ve bu geçid resminin vatanı her türlü ihtimallere hazır bulundur. mak için bütün vatandaşlarının az - mini gösterdiği söylemektedir. Kral ayni zamanda gönüllülerin gös- vatanperverlik zihniyeti karşısında hayranlığını da ifade etmektedir. Kral bu mesajın- da, bu gönüllülerin karılarını da u - nutmamaktadır. Zira bunlar da ko- calarının kendi yuvalarında geçire - cekleri saatleri milli hizmete tahsis etmelerine müsaade etmekle büyük fedakârlıkta bulunmuşlardır. Kral, herkesin, vatanın emniyetini temine hadim olduğunu vledanında hisset- mekje bu fedakârlıklarının mükâfat- larını görmekte olduklarını da ayrı- ca tebarüz ettirmiştir. yeni vücude getirilen milisi mevzuu- bühis etmiş ve genç efradım girdikle- ri servislerin yüksek ananelerine |â- yık olduklarından şüphe etmediğini de bildirdikten sonra mesajını şöyle bitirmiştir: Hepiniz — biliyorsunuz ki, bizim müdafaa kuvvetlerimiz bir harp yu- ratmak için değil fakat sulhu muha- Rus - İngiliz - Fransız müzakereleri Molotof, dün Rusyanıp mukabil cevaoını verdi. Gizli tutuluyor Londra, 3 (A.A.) — İngilterenin|leketlerinin garantisi meselesinden|firi Vilyam Seeds ile Fransız sefiri Moskova vefiri Seeds, geçen cumar-|çıkması muhtemel görüş ihtilâfları- Naçyarı ve Vilyam Strangı Kremlin tesi günü Molotof ile yaptığı mülâ-|nı halletm kat hakkında Hariciye nezaretine bir rapor göndermiştir. Royterin diplomatik muhabiri - nin öğrendiğine göre, Baltık mem- üzere yakında Seeds ile Molotof arasında bir mülâkat yapıla caktır. Moskova, 3 (Radyo) — Hariciye komiseri Molotof bugün ingiliz sc- sarayına davet etmiş ve Rusyanın cevabını vermiştir. Bu cevabın ne olduğu malüm değildir. Cevap, giz- Hi tutuluyor. ” koymağa azmetmiş ve hazırlanmıştır faza etmek içindir. Milletlerin hep birlikte arkadaşca ve ahenkdar bir tarzda yaşamayı öğreneceklerine ü- midimiz vardır. Maamafih memleke timizin emniyetini temin için hiçbir şeyi ihmal etmemeğe azmetmiş bulu nuyoruz. Milli hizmet gönüllüleri bu esere, medyunuşükranı olduğu - muz bir tarzda yardım etmektedir. Kralhın mesajını okuduktan sonra, başvekil B. Çemberlayn bir kaç keli: me daha söyliyeceğin; bildirmiş ve aynen şu sözleri söylemiştir: Kritik ve tehlikeli bir devirde ya- şiyoruz. Biz sulh seven bir milletiz. Fakat yanlış anlaşılmasın, ve, lüzu- mu hissedilirse, gerek bize karşı ol- sun gerek istiklâllerini garanti ettik- lerimize karşı olsun yapılacak teca- vüze mukavemet için bütün sikleti - mizi teraziye koymağa hazır olma- dığımız sanılmaşın. Görülmemiş bir hâdise! Londra, 3 (Radyo) — Portlandan bin kilometre ötede evvelâ bir bü- yük ve müteakiben — birkaç küçük haceri semavi düşmüş ve bundan do- layı âdeta zelzele olmuştur. Bu hâ- diseden husule gelen zararın derece- si henüz tesbit edilmemiştir. Şimdiye kadar böyle birşey görül- memiştir. Davis kupası Meksiko, 8 (A.A.) — Davis kupa-| S1 tasfiye turnavasında Avusturalya Meksikaya sıfıra karşı üçle galip gel- miştir, Millet Meclisinde Belediyelerin istimlâk kanunu muh- telit encümene havale edildi Ankara, 8 (Hususi) — Büyük Mil- kinci müzakeresi let meclsi bugün B. Refet Camitezin bağkanlığında toplanmıştır. Açılınca Dahliye Vekili B. Falk Öztrak evrak arasında bulunan belediyelerin istim- lâk kanunu hakkındal yihanın tet kiki için muhtelit bir encümen teş- kilini teklif etmiş, teklif kabul olun- müştur. Hosusi kanunlarla teşkil | şürasında dördüncü dai yapılarak kabul olunmuştur. Askeri ceza kanununun bazı mad- deleri ile Türkiye - Estonya tiraret anlaşmasının bazı maddelerinin ta- dili hakkındaki kanun tekliflerinin İlk müzakeresi — yapılmışlır. Devlet ire reisliğine edilmiş devletten bir hak temin eden B. Şefik Yürekli, azalıklara da BB. ve ermayesinin yarısı devlete aidwlhnn ve Kâzım zeçilmiş çarşamba müesseseler, memurlarının mınşln»;ıünü toplanılmak üzere celseye son rının bareme ircat hakkındaki kanun veerilmiştir. VMOO! Çin - Japon harbi Çinliler, karaya Çıkan Japon kuv- vetlerini tepelemekte berdevam Höng - Kong, 3 (Radyo) — Çin| büsleri akim kalmıştır. Hankeodan ajansı bildiriyor: Dün öğleden sonra Ven - Çin civa- rına 200 japon askeri çıkmış, fakat bunlardan 50 si telef edilmiştir. Fu- Ke-Onün cenubuna da bir miktar| kuvvet çıkarılmışsa da bunlardan da 110 ölü vardır. Bir kaç yere daha ih- raç edilen japon kuvvetleri tama - men imha olunmuştur. İhraç teşeb - gelen haberlere göre harbe alyhtar 40000 japon süvari ve piyadesi mev- küfen Tokyoya sevkolunmuştur. Tokyo, 3 (A.A.) — Kuangtung ordusunun Psinkingde neşredilen bir tebliğinde, japon ordusunun hala nehri bölgesinde dün Mogol kıtaatı. na karşı muharebeye giriştiği bildiril mektedir. Arnavudluk Kralı Varşovaya vardı. Oradan Gdinya yo luyle Londraya gidecek Bükreş, 8 (A.A) — Kral Zogo ve krsliçe jeraldin yanlarındaki zevat ile birlikte İtanbuldan buraya gel- mişlerdir.Bükreşte kısabir ikametten. sonra Varşovaya gidecekler ve ora- dan da pek muhtemel olarak Fran- saya geçeceklerdir. luk kralı Zogo ile kraliçe Jerald gece buraya gelmişlerdir. Kral ve kraliçe, Gıdinya yoliyle Londraya gi- deceklerdir. Reisicumhur Anka- raya dö ndüler Milli Şefimiz, Ingiliz sefiriile kumanda- nını kabul etmişler ve kendi- lerile konuşmuşlardır Al ,2 (A.A.) — Reisicum-” L V yti İşılamış olan başvekil Dr. Refik Say- hur İsmet İnönü bugün saat 1 1/40) da şehrimize dönmüşlerdir. Milli Şe- fi getirmekte olan hususi tren gara girdiği zaman başta B. M. M. Reisi Abdülhalik Renda olduğu halde Ve- killer, parti genel sekreteri Fikri Tü- zer, parti müatakil grub reis vekili Ali Rana Tarhan, mebuslar, Harici- ye Vekâleti genel sekreteri Numan Menemencioğlu, büyük erkânı har- biye ikinci reisi orgeneral Asım Gün- düz, vekâletler ve büyük erkânı har- ve milli müdafaa erkânı, Anka- ra mevki kumandanı general Kemal| Gökçe, Ankara merkez kumandanı ve emniyet müdürü ve bu arada bir çok zevatın bayanları peronda ha- zır bulunmakta idi. Reisicumhur ve Bayan İnönü kendilerini vilâyet hududunda kar- İdam ve Ankara valisi Nevzad Tan- doğan ile birlikte trenden indikten sonra kendilerini karşılamağa gelen zevata ayrı ayrı iltifatta bulunmuşlar ır. Milli şef müteakıben istasyonun iç ve dışını dolduran binlerce halkın coşkun tezahüratı arasında başvekil Refik Saydam ile birlikte otomobil- lerine Winerek doğruca Çankaya köş- küne gitmişlerdir. Ankara, 3 (Hususi muhabiri mizden) — Haber aldığımıza göre, cumhur reisimiz İsmet İnönü, bugün öğleden sonra İngiliz büyük elçisi ile ingiliz tümgenerali Luhuyu ka- 'bul buyurmuştur. ——— OO0 Avam kamarasında Çemberlayn, Danzigde olup bitenler hakkında izahat verdi Loindra, 3 (Radyo) — Avam ka marasının bugünkü toplantısında başvekil Çemberlayn, Danzigdeki hâdiseler hakkında izahat vermiş ve Halifaksın nutkunu hatırlatarak, bu nulk%lı bir ihtar olduğunu söy- lemiş, Londra, Paris ve Varşova hü- alınan malümata göre, Şarki Prus- 'yadan Danzige mütemadiyen silâh JYap vermi men ihtaratta bulunulmasını iste - mişlerdir. Çemberlayn, bunlara ce- iş ve Hariciye nazırı Lord Orhan Rahmi Gökçe * Yeni dünyanın en büyük devleti, dünya meselelerinin kendisine temas eden dalgaları ile yavaş yavaş çal - kalanmağa ve bitaraflık kanununu tadil etmeğe başladı. lerine karışmamakta ısrar gösteren ve umumi harb müttefiklerine karşı tabii bir sempati taşımakla — iktifa eden Amerikada, harp sonrasının en karekteristik bir hâdisesidir. İngil - terede mükcellefiyeti askeriye kanu- nu, nasıl büyük bir mâna taşıyorsa, Amerikada bitaraflık kanununun ta. dili de, kendi bünyesinde ve kendi öl- çüsünde diğer bir mühim hâdisedir. Demek oluyor ki, Amerika, totaliter- lerin ihdas ettikleri tehlikeli vaziye- tin, yakın bir istikbalde Avrupa öte- sindeki Amerikan — menfatlerine de çarpacağını anlamıştır. Esasen, bunun başka türlü olması na da imkân yoktu. — Totaliterlerin demokrasiler ve mevcud dünya vazi- yeti üzerinde yapacakları her tahrik yi saflarda bulunan Amerikada da tesir göstermesi, gayet tabill idi. Ruzvelt, bu mevzu üzerinde, şim- diye kadar müteaddid cephelerden mukavemet ve muhalefete maruz kal mıştı. Fakat hâdiseler, Amerika umu l efkârını tamamiyle hazırlamış ve bu efkâra istinad eden partilerin iti. raz dalgaları, yavaş yavaş azalmağa başlamıştır. Avrupada demokratlar cephesinin maruz kalabilecekleri her hangi bir ric'at ve muvaffakiyetsizlik, büyük bir hegemonyanın doğması neticesi. ni de beraber sürükliyecektir, Böy« le bir hegemonyanın ise, şiddet ve kuvvetini, yalnız Avrupa sahasında bırakmıyarak geniş mikyasta bir nü« fuz ve müstemleke siyaseti takip e. — deceği aşikârdır. Meselâ uzak şark hâdisesi bunun en yakın bir misali olabilir. japonya, Çindeki mücadele. sinde bu zengin pazarı ele geçirmiş — olan Üüç büyük demokrasi ile çare — pışmaktadır. Tien-Çinde — bugünlük yalnız ingiltereyi istihdaf eder gibi görünen faaliyetlerin, japonya mu- vaffak olduğu takdirde, Amerika ve Fransaya çıkacak ağır hisseleri de vardır. Amerika, denizler ve kıtalar ötes — sinde beynelmilel münasebetler için- de, ebedi bir infirad siyaseti takip edemez. Hâdiseler, Amerikayı ka - buğundan çıkarmıştır. : Bu kanunun tadili suretiyle, A - merika icabında derhal demokratlar cephesine geçebilecektir. Koca katili Fat- ma idam edildi Manisa, 3 (Telefonla) — Koca- sını boğarak öldürdüğünden dolayı idama mahüm olan ve kararı büyük millet meclisince tasdik edilerek vi- — lâyete gönderilen Manisanın İlyaslar — köyünden Fatma, yarın sabah (bur — gün) idam edilecektir. Elen Krak Floransadan dö“ nüyor Floransa, 2 (A.A.) — Dük de Spoletein düğünü merasiminde bu- lunmak üzere buraya gelmiş olan Yunan kralı ve Yunan prens ve pren sesleri, Yunanistana dönmek üzerç bu akşam hareket etmişlerdir. Bun- lar yalda, bir kaç saat Venedikte ka- — lacaklardır. ır. Siyam ismini değiştiriyor Bangkik, 3 (A.A.) — Resmen bildirildiğine göre | ağustostan iti- baren Siam Hailand ismini alacak — ve Siamlılar Thai ismiyle anılacak- 've mühimmat geçirildiğini, Alman-|kümetleri arasında sıkı temasların | lardır. Varşova, 8 (Radyo) — Arnavud-|Jarın Danzigde bir ordugâh kurduk-İdevam etmekte olduğunu ilâve ey- larını, bir hareket yaptıkları takdir|lemiştir. de bunun tecavüz telâkki edileceği- ni söylemiştir. Mebuslardan bazıları, Hitlere ree- 've bir mebus bu müzakereleri teeh-|vermekten çekinmiştir. releri etrafında bazı sualler sorulmuş Çemberlayn, bu hususta izahat