26 Aralık 1947 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 7

# © KEN İKTİSADİ MANZARAMIZ! HAVZA FACİASI VE... Hakkı Kâmil AK e ye ÖRÜLÜYOR ki. İktisadi Devlet Teşekkülleri büyük bir anarşi içindedir, Her biri ayrı ayrı birer kıymet olduğu halde fena idare yü- zünden bunlar âdeta memleketteki hayat pahalılığının yegâne unsur- ları haline gelmişlerdir. Zincirleme usulüyle teşekkül eden fiatları indirmek için, bunların tanzim : mutlak bir zaruret halin. ve ıslahı dedir. Diger isk devlet makanizma- sı da muazzam bir tasfiye ve yeni- leşme Ge icab ettirecek durumdadır Memlekette münhasıran gi meşgul olan vatandaşın sayısı on bini geçmez. Yarı işçi, yarı çiftçi “olanların yetki ise 300,000 değildir. Bunun için koskoca bir vekâlet; vilâyetlerde de- ayrıca geniş kad. rolarla birer (İş Müdürlüğü), bu mem. leket için çok pahalı bir yüktür. Ticaret Vekâletinin işi ve vilâyet kadroları da aynı vaziyettedir. una mukabil her bakanlıkta mühim birer mevkii olan: teşekkül ve müesseselerin bir mercii yoktur. Teşkilât kanunlarında bunlara yer ayrılmamıştır. Bunlara tefsir yoluyla nezaret edilir. Fakat bakanlıkta bu işler için kimse mesul değildir. Memlekette umumi bir ıslahat yolu aranırken yukarda ancak bir kısmından bahsedebildiğim hususların kökünden değişmesi bir zarurettir. Ancak bunların ıslahı halinde dahili ve harici ticaret mevzularını ayarlamak ve milli iktisat konusuna bir veçhe vermek mümkündür Bunun için de aşağıdaki noktala- rın tatbiki ve bunların kanunileştiril- mesi lâzım geldiği kanaatındayım : — Ticaret, Tekel, İş Bakanlık- 1 ları lâğvedilecek. — Yeni bir «Etüd ve İşletmelir2 Pakel ihdas olunacak, — Ticaret işleri bir umumi mü. e halimde İktisat Vekâletine bağlanacak. 4 — Tekelin . gümrükler (kısmı Maliye Vekâletine ve inhisarlar kıs. mı da diger bilimum teşekkül ve müesseseler gibi yeni kurulacak olan <Etüd ve İşletme- ler Bakanlığı » na lığı bütün teşkilâ. tiyle yine (Etüd ve İşletmeler Bakanlı. ğı)na bağlanacak. — Bilümum as- keri fabrikalar «E- tüd ve İşletmeler Bakanlığı» na rap- tedilecek ve bu fabrikalarda husu- si bir tâlimatname ile askeri omevat imal edilirken, Boş ve işsiz kalan kısımlarından da ll in mües- seseleri için ek vesair eşya yapmak üzere istifade olunacak, 7 — Yeni bir sigorta ve amortis- man sandığı müessesesi kurulacak ve bu müessese bugünkü İş Bakanlığının yaptığı işçi sigortasından mâda bilü- mum İktısadi a Teşekküllerinin sigortalarını yapac Bütün devlet salla dil ih- tiyat akçaları, her türlü karşılıkları eri 7 amortismanlar, bu Sigorta mortisman Sandığı Müessesine yüke: *) müessese emrindeki parayı «Etüd ve İşletmeler Bakanlığı»nın mü: - rakabesi altında finansmanına lüzum görülen İktisadi Devlet Müesseselerin- de 9 1—2 gibi (**) küçük bir faizle işletecektir. 8 — Etibank, Sümerbank gibi tu- feyli yaşayan İktisadi Devlet Teşek- külleri lâğvedilecek, bunların banka- gu mevzuuyla Sigorta ve Amortis- n Sandığı. ve teknik kısımlariyle Mi bütün İktisadi Devlet Müessesele. rinin tek mercii olan «Etüd ve İşlet. meler ar nın «Etüd» dalteği meşgul olacaktır 9 — Tabrak Mahsulleri ( Ofisi, Donatım Kurumu ve daha bazı mü. esseselerin Ankara merkezindeki teş- kilâtları, ee esbabı mucibeye göre daraltıla 0 — İpli k Üpkinmi Fabrikaları, Bakır Müesseseleri, Şeker ae Ankara merkezleri lâğvedilece () Bunun miktarı şimdiden 150 milyon liradan ir Bügün “ Etibank, Sümerbank /, 8.40 faizle müesseselerine para vermektedir. Göz boyayıcı propagandalar 11 — Bütün müesseseler ve fab- kr teker teker ele ii iletiş r Bakanlığı» na bağlan 12 — Her müessese, ia ün mev- cut idare komitelerinin salâhiyetlerini genişletilmek suretiyle kendi kendisini idare edecek, Fakat her müessesede Bakanlığın bu idare komitesine dahil bir mürakibi bulunacak — İdare komiteleri her ay vekâlete faaliyetleri hakkında bir rapor vereceklerdir. Bu raporda mü- per da ayrıca mütalâası yer ala. ca tüd ve İşletmeler e ia esas ilkenin le : — Etüd kısmı b — İşletmeler kısmı olmak üzere iki kısımdan mürekkep bulunacaktır. Etüd kısmı devlet çapında hazırlanan sanayi programları etüdleriyle, işletmeler tarafındah gönderilecek tesisat prog- ramlarını veya bizzat vekâletin hazır- layacakları pilânları eller ve tastikine nezaret edecektir, Müesseseler tarafından yapılacak senelik iş programlariyle bunların tatbikatından mütevellit neticeler de bu kısımda tâkip: ve mürakabe olu. | mac caktır İ Bakenliğin işletmeler kısmı ise iş pragramlarına uygun bir şekilde mü- esseselerin faaliyetlerini ayarlamakla | mükellef olacak, bundan mâda işlet- meler ibtiyacını tedarik ve bunlari mahallerine sevkettirmek ve mamül. o leri de sattırmak ve bunların fiat- larını tesbit etmek mevzuuyla meş- gul olacak İktisat Vekâletince-