12 Ağustos 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

12 Ağustos 1930 5 = 5 S'ON TEÜSRÂFLAR İsmet Dikkat! Cumhnrîvet Bayrağımıza hürmet ettirelîm! îsviçre'de bir sirkte Sultanı temsil eden soytarıların elinde Türk bayrağının ne işi ...var? hviçre'nin bilumum şehirlerinde Knie Circus namı altında büyük bir şöhret kazanan ve bir lsviçre'li tarafından idare edilen muazzam teşkilâta sahip bir »irk vardır. Bu sirka geçenlerde (Zürih) de verdiği bir temsilinde bulunan karilerimizden Salâhattin B. bize gönderdiği mektupta diyorki: «Mütenevvi eğlenceler esnasında, pek acaip musiki aletlerinden mütesekkil, tüyleri ürperten, da vul,def sadalarının garip tempolarına uymağa çalnan. bir musiki heyetinin arkasından bayrağımızm Çikarıldığını hayretle gördük. Bu yetmiyormuş gibi müteakıben kavuklu kılıçlı bir muhafız kütlesi, padişah vezir, cariyeler, ahnlarında tekrar bayrağımızm renk ve şeklini taşıyan deve ve fil emsali hayvanatla beraber muazzam bir alayın geçtiğini teessürle gördük. Bunu gören ecnebiler, «hâlâ Türkler böylemidir?» Diyorlardı. Bu hâdi; se üzerine hemen sirk müd »ini gördük ve kendisine elyevm Türkiye Cumhuriyetini temsil eden beyrağımızın, senelerce evel memleketimizden koğulan padi=ah ve sultanlar eline verilerek haysiyet ve şerefinin sui istimal edilmesinin doğru olmıyacağmı söyledik ve Şarktaki haremi temsil eden bu alayın önünden Türk bayrağının kaldırılmasını rica ettik. Sirk müdiri bizimle mutabık kalmakla beraber bir defa da polis müdirile görüşüp danışacağını töyledi. Ertesi gün kendisinden muvafık bir cevap beklerken bize polis müdirinin şu pek acı olan söz ve fikirlerini nakletti: (Bunca senedir ve elyevm sinema ve sirklerde harem temsil edildiğini bir değil, fakat bir çok Türk bayraklarınm teşhir e dildiğini görüyoruz. Bu hususta bize hiç bir iş'ar vaki olmıyor, şayet Türk konsulatosu tarafından yazılmış resmî bir tezkere olsaydı, hiç şüphesiz buna mâni olurduk). Görülüyorki yalnız Isviçre şe hirlerinde değil, diğer memleketlerde bile bu kabil fena propagandalara el'an devam edilmektedir. Bizler yeni Türkiye'yi ve büyük inkilabımızı tamtmağa çabalarken bu gibi çirkin hâdiselerin zuhuru mesaimize engel oluyor.» Kariimiz Salâhattin Beyin yerden göğe kadar hakkı var. Ecnebi memleketlerdeki mümessillerimizin, konsoloslarımızın en mühim vazifelerinden biri de temsil ettikleri memleket ve milletleri hakkında böyle fena ve çirkin propagandalara mâni olmaktır. Hariciye Vekâletinin, konsoloslarımıza, ihmal ettiği bu vazifelerini hatırlatmasını rica ederiz. İHEM NALINA MIHINA Yenir mi, yenmez mi?j Galatasaray lisesindeki Yerli Mailar Sergisi dün açıldı. Herkea, maiını teşhir ediyor. Ben, sergiyi İdi göremedim. Tabiî gp gidip gö> g Meclis Reisi Kâzım Pş. yerli mallar sergisinin küşat resmım ıcı a receğim ve ihtisaslarımı yazaca i h l eder ken ğım. Ûün sergiyi gezen muharriı* arkadaşımızın yazılanm okurken iki şey nazarı dikkatimi celbetti. 1 Bilecik meb'usu Ibrahim yin büyük bir himmetle vücude g tirdiği Bozüyük fabrikası, keresteler kesilirken hasıl olan testere talaşından tazyik suretile odun ka 4 lıpları yapraış, bunları teşhir ediyormuş. Evvelce hiç bir işe yararm* yarak fabrikanm başma belâ ge « silen bu talaslar, şimdi mahrukat olarak kullanılabilecektir ki iktisadiyat itibarile bu, cidden mühim ve faydalı bir şeydir. Bu talaş kalıplarının ilânında hem yemeğe, hem ısıtmağa yarar denildiğini gören ve Politika ga zetesinin oburluk müsabakasma girmeğe hazırlanan bazı şikem 4 perverlerin ağzının suyu akmıştır. Süpürge sopası yenildiğini eskl denberi biliyorduk. Süpürge tohumunu yemeği de Harbi Umumid* öğrendik. Yerli Mallar Sergisi de, şimdi, bize kereste talaşlarının yenilebileceğini öğretiyor. İlânda yapılan bu yanlış tashiK edilmezse tbrahim Beyin talaş kalıplarını hem kilere, hem odunluğa dolduranlarımız da olacaktır. 2 İstanbul meb'usu Süreyya Pş. da kendi mensucat fabrikası nın mamulâtını bir vapur şeklindo Yerli mallar sergisinde bulu nan zevattan bir gurup İklnci Yerli Mallar Sergisi dun Ga Buyurunuz. Sergımızi gorunüz. Eğer teşhir etmiş. 21 sene evvel «zırhmi?» diye bir latasaray Lisesinde B. M. M. Reisi Kâ biı memleketimizde muhtaç oldugumuz lı mı, şimendifer mes'ele çıkaran ve şimendiferlerle zım Pş. Hz. tarafından açıldı. | sanayii vucude getirebllecek bir sanayi Resmi kuşada pek çok zevat davet e cephesi teşkil edersek ernin olalım ki deniz aşırı Tarablusugarbin müdadilmiştl. Bahçeye muteaddit paviyonlar artık kimse bize san'at satamıj acaktır. faası bile kabil olduğu nazariyesikurulmuş, bir bufe yapümıştı. İhsan Be Harice çıkan paralarımız memleketi ni ileri süren Süreyya Pş. şimdi yin kumandasındaki Bahrlje orkestrası mlzde kalacak zengin olacağız. Memlemensucatını gemi şeklide teşhir etmuhtelif havalar çalıyordu. Saat 14 te ketimizi esareti iktisadiyeden kurtara mekle şimendifercilikten vapurciK Sergi reisi İstanbul meb'usu Sureyya cağız.» Paşa kursuye çıktı ve Ikinci Yerli MalBu nutnk alkışlar arasında bitti. Kâ luğa temayül gösteriyor, demek Başvekil Ankara'da nıühim beyanatta bulundu "Fethi B. arkadaşıma itimadım var.Nezih bir muhalef et iy i semere verecektir,, Yerlî mallar sergisi açı!t?ı Bu seneki sergi daha zengin, daha muntazamdır Resmi küşadı yapan B. M. M. Reisi Kâzım Pş. Hz. sergiyi çok beğendi îsmet Pş. Hz. nin Ankara Ankara 11 (Telefonla) Bugiin İsmet Pş. Hz. öîjleden sonra Meclise giderek Mec'is gazinosunda bir müddet istirahat etmiştir. Bu sırada gazinoda bulunan bir kaç meb'us Başvekil Pasava yaklaşarak yeni fırkanın teşekkülü dolayıs'le endiçelerini izhar etmişlerdir. Ve bu suretle aralarında bir hasbihal olmuştur. Evvelâ gazetelerde yeni fırka île alâkadar olarak isimleri zikredilen bazı meb'uslar kendi isimlerinin haberleri olmadan yazıldıemı söylemisler, bunlara îsmet Pş. Hz. şu tarzda cevap vermislerdir: « llk teşekkül devrelerinde böyle tahminler yppılır, isimler yazılabilir. Hatta fırka vaziyeti bi»az karışık olarak görülebilir. Bunu tabiî görmek icap eder. Maamafih vaziyet çabuk vüzuha girecektir. Biiyük isîerin yapılması başlangıcında güçtür. Fırka teşki linde iptidada vaziyet kolay olur, fakat sonradan güçîesir.» Bundan sonra muhalefetin memlekette geçirdiği vaziyetler hatırlanarak izhar olunan endişelere Ismat Pş. Hz. : « FilhakiVa muhalefet tarihi malumdur. Fakat tehlikedir diye ilânihaye muhalefete meydan ver memek doğru değildir. Bu mes'ele de başarılan ve basarılacak olan büyük islerden biridir. Fethi B. arkadaşıma itimat besliyorum. Nezih bir muhalefet ile işler daha çabuk semeredar ola caktır. Binaenaleyh yeni fırkayı tam bir memnuniyetle karşılıyorum.» Cevabını vermisti. İsmet Pş. Hz. diŞer bir suali de şöyle karsılarnışlardır: « Fethi B. in Gazi Hz. ne hitaben yazdıkları mektuptaki fikirler müşarünileyhin kendi fikirleridîr. Bunlara cevap vermek kolaydır. Fakat muhterem refikime hazır lanmak için vakit bırakmak icap eder. intişar eden mektubuna göre «Serbeît Cumhuriyet» fırkası daha ilk anda, hükumetin siyasetini ve icraatını tasvip etmiyen bir istika mette olduğunu göstermektedir. Anlasılıyor ki, eski arkadaşımla biiyük mes'eleler üzerinde ciddî münakasalar yapacağız. Siyasetini inanarak takip eden fırkamızın ve hükumetinin vereceği cevaplann efkârı umumiyeyi tamamen tenvir ve bihakkm ikna edeceğine asla şiip hem yoktur. «Serbest Cumhuriyet» fırkası liderinin daha sarih ve mufassal olarak mevzularım tasrih etmesine ihtiyaç vardır. Insaf ile töyleyiniz ki, bu tafsilât için kendisinin henüz vakti de olmamıştır. Fethi B. ortaya bazı fikirler attı. Bunları Meclis kürsüsünde müdafaa edebilmesi için kendisine fırsat vermek civanmertliktir. Bina enaleyh meb'us olması için kendisine müzaheret te edeceğim tabiidir. Mecliste samimiyetle cereyan edecek münakaşa ve tenkitler semeradar olacaktır. istasyonanda istikbali lar sergisinin açılacağını soyliyerek | u zım Pş. Hz. kurdeleyl kesti. Bundan sonra Serginln riyaretlne başlandmış, tır. Muhtelif pavyonlara ayrılan serglde çok guzel eşya vardır. Insan bu memleket te bu imalâtın yapıldığını, fakat bi tir. Şimendifer siyaseti Şimendifer siyasetimizin yanlış lığı hakkında bes sene evvel söylenecek sözler belki taraftar bula bilirdi, fakat 20 gün sonra Sıvas'ta ötecek tren düdü^ü bu itirazlara müskit bir cevap teskil edecektir. Haricı ve dahilî vaziyetimiz çok sağlamdır. Son Şark hâdiselerinde Suriye ve lrak dürüst hareket et mistir. Bizi tenkit eden bir fırkanın meydana çıkmasını endise ve çatık çehre ile karşılamak doğru değildir. Bu nu güler yüzle karşılamak bir vazif e^ir.» Bir rivayete göre de, Istabul j meb'usu Süreyya Pş., yeni bir fır> ' kanın meydana çıkması üzerine' «gemisini kurtaran kaptandır» delinmedığini gorunce hayrete duşuvor. m ^ istiyormus ta onun için reklâSergl geçen senekinden buyük ve zen m m l v a p u r ç e klinde vapm" " çüıdir. Bilhassa ipekli kumaşlar ve di ' ğer mensucat fazla yer iş?al etmiştir. Hasan Hüsnii Beyin Bursa pazarı çok ipeklıleri ihtiva etmekteydi, Hacı Re cep Beyin kumaş fabrikası mamulatı, Turk Hanımları Esırgeme Derneği ma I mulâtı, kuş tuyu fabrikası ile, Kemalıve j Turk Halı şırketı mamulatı, Emel o^un \ cak imalâthanesinin, Guzelhisar Kun dura mağazasının, Ahmet Şe\ket Beun ipek uzerıne işleme işlerı, Mercan Pazarınm çok guzel kunduraları, Mehmet Reşat Bey ayna İmalâtı, billıassa ayna üzerine nakışlı eş>alan, Izmır Scpet | « » „ Darülbedayi Umumî vaziyet 3 eylulde Atina ys gidiyoı İsmet Pş. Hz. Yalova'ya hareket etti. Istasvonda Erkânı Harbiyei Umumiye Reisi Fevzi Ps. Hz. , bütün Vekil ve meb'uslar, Rus sefiri ve daha bir çok zevat tarafmdan teşyi edildi. İsmet Pş. Hz. çok neş'eliydi. Herkesin ayrı ayrı elini sıktı. Yalova'dan çok istifade ettiğini, Londra 11 ( A. A.) Cava ve Yalova'ya giderek 15 gün daha oSumatra arasındaki Anak Krakata rada kalarak 28 ağustosta Sıvas'a adası bir yanardağı indifaı neticesi hpreVet edeceŞini söylemiştir. olarak kaybolmuştur. ismet Paşanın hareketi Bir ada kayboldu Adana'da BursaVîa Adliye Vekili teftişe çıktı Ankara 11 (A.A.) Adliye Vekili Mah Hapisanede kanlı bir hadise oldu Adana 11 (Hu. Mu.) Bugün Adana hapıshanesinde kanlı bir vak'a oldu. Ağır hapis mahkumlarından 3 azılı, diğer üç kişi ile kavga ederek bıçakla biribirine girldiler. Birisi oldu, bir başkası on yedi yerinden yaralı ölmek uzeredir. Diğer üçunun yarası hafiftir. Bu altı kişi muhtelif hapishanelerden surulmuş kimselerdir. Çok sıkı tedabir alınmasına rağmen gene hapishaneye bıçaklar girmektedir Bunların yiıksek fiyatla satın ahnarak hapishanede toprağa gömtilerek saklaııdığı anlaşılıjor. Elektrik şirketi servisini ni mut Esat Bey, refakatinde Temyiı Başolduğu çin intizama koymuyor? muddei umumisi Yusuf Nihat BeyKırsehhalde bu sabahkl Kayseri trenile Bursa (Hu Mu) Bursa'da (cer, tenvlr ve ku\veı muharrıkel elektrıkıye Turk anonım şırketı) nammı taşıyan bir elektrik ve tramvay şırketı vardır Halkın umumî hizmetlerinden blrmi deruhte etmış bulunan bu şlrket, maalesef hlç te halkın arzu ve dıleSme muvafık hareket etmıyor. Adeta halkı, mustemlekelerde yaşıyanlar gıbı kendlne muhtaç farzedı^or Halk, şırketın tramvay yapmasından ve mazotla istıhsal etmekte olduihı elekmğı, memleketımizdekı mebzul sularla elde etmesinden coktan vaz geçmıştır Fakat elektrik Işlerınde olsun durust ve sur atli hareket etmesinl istıyor. Yoksa; borcu olmadığı halde cerejan tazelemek ıstıjen blr muşteriyl (işı kırtasıyecilığe boğarak) gunlerce bekletmek, elektrik ucretlerını vakıtlı vakıtslz tahsil etmek, her turlu muracaatları ke>ü geldıği zamanda nazarı dıkkate almak, ufak bir takmtı yuzunden koea bir fabrıkanm ansızın cereyanını kesmek gıbl muameleler, umumî hlzmet deruhte eden bir şırketten beklenecek şeyler değildir. Halk bu vuzden ve sozımü dinletememekten çok muştekıdır Eğer Bursa'nm hâkımi mutlakı trimvay şirketi ise o başka .. Aksı halde şirketl yola getirmenln beledlyeye mevdu bir vazlfe olduğunu kabul etmek lâzımdır .. Zaten bu slrketin dahill vaziyetl de ismi gıbı karma kanşıkmıg .. Geçenlerde muhari'ne hareket etmiştir. Oradan orta Anadolu'daki teftişlerine başlıyacaktır. Anadolu'da derecei hararet Ankara 11 (A A ) Rasat merkezl umumîslnden aldığımız malumata gdre bugün saat 15 tekl sıcaklık Malatya'da 40, Cenubuşarkl Anadolu'da 38, Cenubl Anadolu'da ve Erzincan mmtakasında 33, Şarkl Anadolu'da 21, Trakya, Orta Anadolu, Adalardenlzi, Akdeniz ve Karadeniz sahillerinde 27, Şark! Anadolu'nun şark mıntakasmda vasatl 25 santlgrattır. Nafta Vekilinln tetkikleri Zonguldak 10 (Hu. Mu.) Nafıa Vekili Recep Bey bngun madenleri dolaşarak öğle yemeğini Kilimli'de yedi. İstihsalâtı ve ocakları tetkik etti. Maaden mektebinl ziyaret ve limanı teftiş etti. Yarın Ankara'ya avdet edecektir. meydana çıkmı; .. Şırketm direktoru M Hans bunlara 4ten el çektlrmiş .. Şimdi, hesabı, kitabı bızzat elıne almıştır... O halde şırketm gerek dahlli ve gerekse haricl işleri murakabe edılmıyor demektir. Biz hepsınden vas geçtık. Bari halkın muracaatlarını lutfen husnu kabul etse . Katil kör Halit yakalandı Dört jandarmamızdan ikisini olduren, Ikisini yaralıyan meşhur şaki Kdr Halit mecruhan yakalandı, hapishanede blr kolu kesüdi. Sıcaklar jt Sıeaklar çok duştu. Hararet 30 dereceinmiştir. Naztm Nuri Bey nutuk okurken •/ v « M J » / i f i ı ı n f r f l ı w p t « nutku okunmak uzere Nazmi Ziya Beye fabrikıuının mamulatı, Mobılya imalâ ! MaaTlf VekaletltiyatrO ltieKverdl. tı, Esklşehir lule taşlarından yapıhnış ' tebİ İÇİn 15 bİU lira Süreyya Paşanın nutku eşya, muttehit konscrva imalâtı, Bu Darülbedayiin temsiller vermek cBugün İstanbul Milll Sanayi Birliği vukada rakı fabrikası mamu'Ttı. Sana1930 iklnci yerli mallar sergisini açı yi ve Maadin Bankasının mıllî fabrika üzere Yunanistan'a davet edildiğini yor. lar tarafından imal edilen eş>ası, Ha yazmıstık. Bu hususta iki taraf aMalumdur ki eskldenberl memleketi san, Necip, Şukufe koloma imalâtı, çi rasmda ihtilâf hasıl olmustur. A mizde bir takım sanayi mevcuttur. Bu ni imHİâtineleri eserleri bilhassa nazahiren hükumet Darülbedayiin Yusanayi oteye berlye dağılmış sonuk bir rı dıkkati celbchjordu. Bundan başka Sureyva Pasa kumaş nanistan'a gitmesine muvafakat, vazivette bulunuyordu. Bir turlu inkişaf fabrikası lcin hususl bir pav% on yapıl ı etmiştir. Bunun için seyahat hazıredemi\ordu. Memleketimizde sanayiln tnkişafı mış kumaslardan bir vapur vucude geti lıklarına baslanmıştır. Darülbedarllmış. Sürevya vapuru îEmi verilcn bu İçin iki kuvvet Iftzımdır. yi 3 evlulde Fire'ye hareket edecek Birinci kuvvet: Halkımızın yerli malve Selâik'te temsiller verecektir. lara rağbetidir. Darülbedayi bu turneden eylul tkinci kuvvet ise Hukumetimizin sasonuna doğru avdet edecek ve teşnayiimizi teşvik ve himaye etmesidir. Nihayet erbabı sanayi el ele verdi ve rinievvelde kıs temsillerine başlıbir tstanbul Milll Sanayi Birliği vücuyacaktır. Diğer taraftan tiyatro de jretirdi. İşte bu birlik bir kaç sene mektebi icin hazırlıklara devam denberi çalışıyor. Yerli mallarımıı hakedilmektedir. Mektep te, teşrini kında herkesi tenvire çalışıyor. Sergiler evvelde açılacaktır. Talebeye 50 açıyor. Memleketimizde hukum suren lira maas verilecektir. Maarif Vebuhrandan bizi kurtaracak sanayidir. As para kazanıp çok para sarfetmek kâİPti mektebe 15 bin lira vermeğî iktisden çok yanlış bir harekettir. Servetaahhüt etmiştir. Bunun ilk taksiti ti millivemiz gunden gune azalıyor. Fvolan 3 bin lira bir iki güne kadaiî lerîmizde mucevherat kalmıvor. Altınverilecektir. larımız gumuş, gumtişlerimla bakır bakırlarımız teneke oluvor. Bü'eye hücüm Bozoyuk Kereste fabrikasmın odun kaHarice sattığımız mallar ham mad vapurun mal goturduğu iskeleler de lıplan dikkate şavandır. Testere talaş. delerdir. Halbukl hariçten satm aldığı ayrıca gosterıliyordu. larından tazyik edilerek vıicude getirilmız mallar hep mamul maddelerdir. Kâzım Paşa kumaşları beğendi ve «u3 olan bu bloklar mahrukat itibaril* Diğer milletler bize her ne satıyorlar cuz değil mi?» Dedi; Sureyya Pş. «Dahamıihim ve faydahdır. Bunların İİ4sa hep mamul olarak satıyorlar. Yani ucuz olacak Paşam ama ah muamele | n ı n ( j a hem yemeğe, hem de ısıtmağs diçer milletler bize san'at satıyorlar vergisi!» Cevabını verdi. varar diye bir şive hatası yapılmıstır. Oyle blr san'at satıyorlar kl bunların Kâzım Pasa «aman sus, muhalif parHakkı usta isminde fakir bir adamn ham maddeleri memleketimizde mev ti teşekkül ediyor, duymasınlar sen de imal ettiği sun'î ciceklerin narafeö gdcuttut. meb'ussun ellerine ip ucu vermıs olur rdleoek şeydir. Yalnıa bu aavallı para Bu yabancıların blze sattıkları san'ata sun» devince Hakkı Şinasi Paşa «ben sızlıktan hariete yer bulamamış sergiyi getirmi«!tir. Halil Sezai Beyin karyolı mukabele ancak san'atla olur. İşte biz de onunla beraberim» demiştir. Sergide en muhım imalâttan biri de fabrikası mamulatı da güzeldir. Serg bu san'atl memleketimizde vucnde geçok takdire halka kuşat edilmiştir. Kâzım Paşa aytirmek istiyoruz. Ve pek giizel de vücu Şark Deri fabrikasmın mazhar olan mukemmel mamu'âtıdır. rılırken ihtisasını şoyle anlatmıştır. de getiriyoruz. M'^al mi istiyorsunuz? « Geçen seneki ilk verli mallar * çisini açmıştım. Bu seneki iklnci setı nin de tarafundan acılması benim 1 bir mazhariyet oldu. Takdir ve tebc lâvık olan gorduğum kıvmetli eserler dahilî sanayiimizde gorulen inkişaf va bu uğurda sarfedilen gayretlerin canü birer delilidir. Milletünizin san'at yo lundaki kabilnctinde hiç şüphesiı am zamanda kıymetinin semeresini vereoeki tir. Çok beğendim, fahr ve gururla ay • • rıhyorom. Müteşebbisleri tebrik ede • »mroinnde resmi kü$a t esnatında Utiklâl marşt çalımrken Irim.»