21 Mayıs 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
r SEîGZiNCi SENE No. 2526 YUNUS NADİ > ,.......„.~ y*«»* ~~~~~~ İDAREHANESİ: : larşisınd» dairei «ahsasa j Telgraf: İstanbul Camhuriyet j j Poste kulusu: N" 2 4 6 Ş Telefon: KTîSoro J 5 S idare müdürü 22365. Matb»» SO472 Cumhuri Türk Kooperatifçilik Cemiyeti PERŞEMBE 21 MAYIS 1931 ABONE'ŞERAİTİ MÜDDET: JTÜRKİYEİÇİNİ HAÇİÇ İÇİH | Seneliği i 1400 Kr. \ 2700 6 Aylığıj 750 Kr. j 1450 Kr.. 3 Aylığı j 400 Kr. T« 800 Xr.• nıımmııımıııiHiıııiHiııınımııııımımnmiHi «nıiMiııtıııntiıniHiıiHiniuıııiıUHiiHnHiMMMiıt»mıııwııınfitırıırnıiHiıiHiıiHmııınntını 931 Bütçesi Bugiin Meclise Buğday mes'elesi münasebetüe fe 5 Kurnştur ^ Nüshası her yerde Dünyada Buhran değil, Inkilâp vardır!.. İktisadî dünya buhranı hakkındaki nazariyeler yavaş yavaş ahşUğımızdan başka bir şekil almaktadır. On seneden fazla süren bu buhrana âlimler artık buhran demi yorlar... Artık, bir buhran karsısında değil büyük bir dünya inkilâbı önünde oiduğumuzu iddia ediyor lar!.. Buğday buhranına dair cereyan eden son münaka&alar münasebe • tile bu dünya mes'elesini (Cumhu riyet) karilerine izah etmeği faydalı görüyorum: Zira, devletlerin ve bazı iktisatçıların bütün gayretlerme rağmen buğday gibi başh basına mühim bir mes'eleyi bile diğer iktisadî mes'elelerden ayırmak kabil olamamıştır. Artık, mes'eleleri ayrı değil, evvelâ bîr arada mütalea etmek lâzım geliyor. Bu noktai nazar takip edi • lince de görülüyor ki dünyada iktisadî buhran değil, on seneden fazla süren ve daha da sürecek olan iktisadi ve içtimaî bir «ınkilâp» vardır!.. Buhran; müzmin bir halin az veya çok sür'atle ansızm vahimlesmesi, hât bir hale gelmesidir ki, bu da iyi veya fena bir surette ve kısa bir müddette neticelenir. Inkilâp ise; bir muvazene unsurlarının az veya daha çok sedit bir surette dağılması ve bu dağttış netieesinde eski hale avdet imkânuun kalmamastdır. On senedir devam eden iktisadi vaziyef. bir buhran karsısında değil, tam bir mkiiâp îçinde bulunduğu • mu*u «o>t«rlyoı. Artık, eski mn • vazene kalmamış, yeni vaziyetler meydana gelmiş, eski hale avdet imkânı büsbütün ortadan kalkmıştır . Bugünkü kanşık vaziyetin menseini herkes umumî harpte görüyor. Fa • kat, umumî harbi de bir sebep değil bir netice telâkki etmek mecbu riyetindeyiz!... Gerçi, (38) milyon adamın seferber olması, ve beş sene içtimaî muhitlerinden uzaklaşması tekmil istihsal ve iktUat şartlarını altüst etmiştir. Uç yüz milyon insan arasından çıkan bu iktisadi ve içtimaî ihtilâl daha vahim neticeler meydana getirmiş ve otorite buh ranını da ortaya çıkarmıştır. Bu da, dönüp dolaşıp iktisadî ve içtimaî buhranı şiddetlendirmiştir. Karışan bu vaziyet karsısında biz hep umumî harbi mes'ul görüyoruz!... Halbuki; tetkik edilecek olursa umumî harbin sebepleri de (XIX)mcı ve hatta daha evvelki asırların iktisadî ve siyasî hatalarının bir neticesi değil midir?!... Vaziyeti daha yakından tetkik edecek olsak, geçen asırda meyda • na çıkan ve sür'atle tekemmut eden (sanayi) terakki ve kazançl&rımn bütün dünyayı altüst ettiğine kani olmak lâzımdır. Sanayi kazançlarımn hırsına karşı geçen asır ve son asır hiç bir nâzım bulamamıştır. Bu hırs alabildigine yayılmış, ve büyümüştür.~ Fi nans ta sanayii yanıbaşmda bera • berce takip ederek kazancın artık hududu kalmamıştır. Sanayide da • ha çok istihsal etmek, ve daha ucuza istihsal etmek bütün milletleri istilâ etmiştir. Sanayün bu akıllara hayret verecek şekilde tekâmülü koylerden şehirlere hicreti meydana getirmiştir. Yavaş, yavaş içtimaî muvazene bozulmağa başlamış, ve bu yüzden harpten evvelki buhr*n!ar ortaya çıkmıştır. Bu dahiK muvazenesizlik yüzünden de iktisadî mücadelede daha ileri gitmeğe mecbur kalan milletler arasında siyasî gerginlikler vücude gelmiş ve nihayet bu hal harbe müncer olmuştur. Umumî harp, eski muvazenesiz liğin bazı sebeplerini kaldırmakta geçikmedL Ve harbin devamı müddetince yeni bir muvazene unsurlan ve şartlan ortaya çıktı. Herkes için bir kanun hükmüne giren yep.mek zarureti sulha kadar bu muvazeneyi devam ettirdL Cemiyet dünden itîbaren mesaisine başladı!. 1 haziranda bütün muallimlerin iştirakile büyük bir içtima aktedilecek Bütçe Heyeti Vekilede tetkik edildi Bütçenin bugün Mecli/ se sevki muhtemeldir Ankara 20 (Telefonla) Heyeti Vekile bugün saat ikide Başvekil İsmet Pş. Hz. nin ri yasetinde toplanmıştır. Bu iç timada vekâletlerin hazırladıkları yeni kadro ve bütçeleri tetkik edilmiş ve bunlar hakkında alâkadar vekiller izahat ver Tnişlerdir. Tetkikat bu akçam ikmal edilirse 1931 bütçesi yarın Meclise sevkedilecektir. Meclis evvelâ, bir maddei kanuniye ile, yeni bütçe esasatma göre bir aylık sarfiyat için hükumete salâhiyet verecektir. Bundan sonra muhtelif vergi lerin tadilâtına dair olan kanun] lâyihalarının müzakeresine baı Ianacak, onu takiben 931 bütçesi müzakere edilecektir. Büyük Millet Meclisinin ancak temmuz ortalarmda fevkalâde devrei içtimaiyeye nihayet ve receği anlaşılmaktadır. * Yeni bütçe 189 milyon olarak\ tanzim edilmiştir. Münhal memariyetlere ait tahsisat kal dtnhnvf, bazı vazifeler de lâğaedilmiştu. Şurayi Devlet hadTomında İS memar açıkta kalacaktır. Deavi dairesinîn tevninden vaz geçilmiştir. Âli iktisat meclisi kadrosunda da bazı tenkihat yapdmıştır. Vapurcular ihtilâfı Vapurcular Seyrisefaine fena halde içerlediler Seyrisefain idaresinin tarifelerde tenzilât yapması vapurcuları telâşa düşürdü Vapurcular Hükumetin müdahalesini istiyor Seyrisefain idaresile vapurcular birliği arasında cereyan eden müzakerat akün kalmıştır. Vapur cular Birliği Seyrisefain idare sinin ucuz tarife tatbik etmesi üzerine mes'eleye hükumetin müdahalesini talep etmişlerdir. Dün Vapurcular Birliğinden aldığımız atideki mektup, vapurcuların noktai nazannı hulâsa et mektedir: *Bir hükumet muessesesi olmak nfatile hükumetten muavenet görmekte olan ve Kadtkoy, Adalar, hlâvuzluk, romörkürcalük gibi imtiyazatla ve gayrimenkulünden senevî bir milyona yakın iradı da bulunan bir müesseaenin kendi yağtyla kavrulmak mecburiyetinde olan milli vapurcularla bir itüâf müzakera • ttrtda hami bir vaziyette bulunmast icabı mantıkidir, zannederiz. Teşkilâtı esasiye kanunumazun serbestii ticaret hakkında bahşettiği serbestiye rağmen daha ilk te maatanberi fazla aefer ve fazla nuuraf ihtiyar edecek olan Karade~ mzde'ki milli vapuretdardan fazla hisse almak zihniyetini takip eden ve daha doğrasu bu hattaki vapur ların serbestii ticaret için Seyrisefaine bir nevi hakkı inhisar vermele rini âmir bulunan Seyrisefain idare Dün içtima ederek nizamnaneyi kabul ve umumî merkez ve idare lıeyetlerini intıhap eden Türk Kooperatifçüik cemiyeti müessisleri içtima halinâe Yeni tesekkül eden (Türk Kooperatifçilik cemiyeti) müe&sis leri dün saat 15 te Darülfünun binasmda ilk içtimaını aktetmiştir. Içtimada evvelemirde cemiyetin nizamnamesi okunmuş, mü • zakere ve kabul edilmiştir. Ni zamnameye nazaran Darülfunun (Mabadi 4 üncu sahifede) Vapurcıdart jena halde tozdtran Seyrisefain Müdiri ümumisi Sadullah Bey sinin teklifatından bir çok madde ler mahza bir itilâf elde etmek i • çin millî vapurculanmızca kabul edilmiftir. Dikte ettirmek istediği ve millî vaparcaluğu attl bir hale koyacak olan bütün arzulartnın is'af edilmemesi karsısında Seyrisefain idaresinin • berayi tehdit Karadeniz hatttnda mühim tenzüât ilân etmiştir. Milli vapurcular, her iki taraf müddeiyatım isma ile tnakul 0e hak' lı bir itilâf akti için hükumet i Cumhuriyemizin âdil müdahalesini istirhama karar verdiklerini arz ve izah eyleriz.» Mübadele işleri altı aydan evvel bitebilecek! Komisyon heyeti umumiyesi dün yeui Başmurahhasımızm iştirakile toplandı Darülfünunda Bütçe baremle beraber 800,000 lira olarak çıktı Darülfunun bütçesi hak kında Maarif Vekâletine bazı izahat ver • mek üzere Ankara'ya giden Darülfunun Emini Muammer Raşit B. dün Ankara'dan avdet etmiştir. Muammer Raşit B. Anka Dun Ankara'dan gelen ra'da DarülfüMuammer Raşit B. nunda tatbik edilecek barem ve Darülfünunu alâkadar eden bir çok mes'eleler hakkında Vckâletle temasta bulunmuştur. Mumaileyh dün kendisile görüşen bir muharririmize demiştir ki: « Ankara'da bulunduğum es nada Gazi Hz. ne Darülfunun na • mına arzı tazimat ettim. Darülfü nunda tatbik edilecek barem hak • kında Maarif Vekâletine bazı izahat verdim. Bu sene Darülfünunda barem tatbik edilecektir. Bütçemiz 800 bin lira olarak kabul edilmiştir. Yeni bir barem cetveli hazırhyacağız. Tıp Fakültesinden ihracına karar verilen Rasim Ali B. hakkındaki evrakı Vekâlet tekrar tetkik edilmek üzere Darülfünuna iade et miştir. Fakat evrak henüz bize gelmedi. Geldiği zaman icap eden nıuameleyi yapacağız.. Maarif Vekâletinin evrakı hangi noktalardan iade ettiğini de bilmiyorum. Darülfunun divartı bugün saat 14 te fevkalâde bir içtima aktedecektir. • • . •. . • *Bu içtimada barem cetvelmin nasıl'tanzim ediieceği mes'elesi müzakere edilecektir.» •» Uç ay saklanan katil Esbak Musul meb'usunun Esbak Mu sul meb'usu Nuri Beyi, bir kadın mes'elesinden dolayı Taksim'de feci bir şekilde öldüren ve bu cinayeti işle dikten sonra firar eden Ar navut Hacı'yı üç ay kadar Davutpaşa' daki evlerinde Maznunlann muhakemesî icra edilirken saklıyan Re cep Ağa ile zevcesi Caniş Hanıbir şahıs ta Hacı'yı kaçırmak i mın muhakemelerine dün Ağır çin otomobil ve motör tedarik etmekle maznundur. ceza mahkemesinde başlanmışLutfen Sayfeyi çeviriniz tır. Pilâvcı İbrahim isminde diğer katilini saklıyanlar Ağırcezada hesap veriyorlar Muhtelit Mübadele Komisyonu umumi heyetinin dunkü içtimaıvdan bir intiba Muhtelit Mübadele komisyonu heyeti umumiyesi dün sabah saat 10 da bir içtima aktetmiştir. Bu içtimada büroların on beş günlük mesai raporlan okunmuş, Fakat, sulh te muvazene mihve rini yeniden değiştirdi. Harpteki kolay kazanç misalleri istihsal ve in şaat zaruretlerile kanşıyordu. Ev velkinden daha şiddetli bir faaliyet başladı. Bu hesapsız ve nisbetsiz istihsal yeni iktisadî ve içtimaî vazi • yetler ve şartlar karsısında bize bir buhran değil, fakat büyük bir dünya inkılâbının içinde yaşadığımızı göstermeğe gelmek zaruretindedir. tşte; asağı yukan bu dünya in kılâbının Avrupa matbuatında â • limler tarafmdan izah edilen makanizması budur. yeni tayin edilen Türk murahhas heyeti reisi Şevki B. in komis yondaki memuriyetine ittilâ ha sıl edilerek kendisine beyam (Mabadi 4 üncü sahifede) şartlan tetkik ve tevsik etmek lâzım geliyor. însanlar, artık çok az ekmek yiyorlar!.. Buna mukabil, daha ziyade et sarfetmektedirler. Sanayün terakkisindenberi, köyler boşalmağa başlıyalıdanberi bu etçilik te pünden güne terakki ediyor. Gıda re jimlerinin ise insanların yaşayışları ve iktisadî şartlan üzerine tesirleri vardır. Bu gıda anketleri, 78 müyonluk asrî Beliçka'da bile tam neticeler verememiştir. Alnunya daha evvel davranarak muhtelif yerlerde: Kolonya'da, HamŞimdi, bizde inkılâbın kanunla burg'ta, Lâypzig'te, Frankfort'ta rını nazari dikkate almahyız. Yani, sosyoloji enstitüleri açmıştır. Bu rıüanlamalıyız ki; eski muvazenenin esseselerin tetkikatı henüz kabili unsurlan yerlerine gelmiyecektir. tatbik neticeler vermemekle bera • Dünyada yeni muvazene unsurlan ber içtimaî ve iktisadî vesaik noktai meydana gelmiş, ve vaziyete bunlar nazanndan kıymet'li malumat top • hâkimdir. Artık, mes'eleler ayrı ayrı lamaktadtr. değil bir arada tetkik edilraelidir. Memleketimizde de iktisadî ça Ancak bu suretledir ki, hakikî vazirelerin kararlaştırılmasından evvel yeti görebileceğiz. yeni Türkiye'de değişen vaziyetin, Bu yeni vaziyeti ciddiyetle tstkik kvylünün ve şehirlinin gıda reim etmek lâzımdır. Ancak, bü suretle lerinin, ve mesken mes'eleleriniı anderdhnize çare bulabileceğiz. Yeni laşılmasına; hullrsa, içtimaî ve ktivaziyet hakkında ciddî malumat ve sad» anket ve tetktklere ü i vesaike ihtiyaç vardır. Bugün in ,'sanların yaşayışlan, gıda rejimleri ÂLÂETTİN CEMİk tir. Bu içtimaî ye iktisadî Vahşi hayvanlar! Arslan Eyvan, gene bu vahşi mahlukla başbaşa kaldım !.
