27 Mayıs 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

i. Cumhuriyet ATTİL Muharriri: Marcel Brion Mütercimi: Mustafa Namtk Sehir ve memleket haberleri İş büyiiyor! Sinemacılar verilen gizli emri dinlemiyorlar! « Vilâyet bizi icbar edemez » diyorlar l îstanbul sinemacılarının Vî • lâyet tarafından ittiaz edihlen karara mutavaat etmiyecekleri yazılmıştı. Bu mes'ele hakında dün kendisile görüşen bir muharriritnize Opera sineması müdürü Avukat Cemal Ahmet B. şunları anlat mıştır; « Vilâyetin bu emrini tat bike bizce imkân olmadığı gibi Vilâyetin de bunu tatbika bizi icbar edebilmesi için elinde bir kuvvei teyidiyesi yoktur. Ticaretimizi tamamen felce ugrataca olan bu |carar seanılarımızı tahdit ederek azaltaca • ğmdan hazinenin menfaatini de yarı yarıya ihlâl edecektjr. Çünkü bu emir tatbik olunduğu tak" dirde yalnız muayyen zamanlar zarfında bilet satılacağından günlük faaliyetimizi yarı yarıya indirecektir, az tahsilât olaeak, binaenaleyh az vergi ahnacak* tır. Bizi ve hazıneyi mutazarrır eden bu kararın tatbikinde neden israr edildiğine hayret ediyoruz. Karara göre meselâ saat iki matinesine girecek bir seyirci nin, biletini ancak saat bir bu çuk ikiye kadar alması lâzım geliyor. Saat ikiyi beş geçe gelen bir seyirci sinemaya giremiye cektir. Çünkü emir mucibince bilet satılması memnudur. Halbu ki halkın ekseriyeti bir matinenin yarısında gelerek filimin ilk kısmını müteakıp matine4e spyretraektedir. Binaena da, olduğu gibi bii emrin bizd.0, de, tatbik kab4JUy»tirfyoktur.. Eğer biletlerde sui istimal varsa Defterdarlık kontrol memurlarına daha ziyade mutayakkız ohnalannı tavsiye etsin. Daha başka türlü tedabir alsın fakat bizim ticaretimizi tahdit e • derek sekteye uğratmasın. Esasen ortada bir sui istimal hadisesi de tesbit edilmiş değil Kubilây abidesi Teberruat listesi Gazetemizin teşebbüsile yapılacak Kubilây abidesi için vatandaşların gönderdiği te * berruatı Hste halinde ntşre d«» Vftpı ediyoruz: Dnoku yekun 1401 Selimiye'de piyade 4or duncü alay umera »a3 bitan ve efradı Vflâyet idare heyeti baş1 kâtibi Mnhsin Bey Vilâyet uJare beyeti kitihı 1 Adalet Hanıra Vilâyet idare heyeti kâtibi 1 Osman Bey VUâyet idare heyeti kâtibi 1 Faik Bey Vilâyet idare heyeti kâtibi Nuri Bey 1 Vilâyet idare heyeti ıtajyer 1 Hahde Hanım Edırne kıs muallün mek37 tebi muallım ve talebesi Çorlu nakış mektebi ma S allim ve talebeleri Kastamonu erkek lisesi ma allım ve talebeleri 21 Yekun İÎ65 L Etabli Türkler Fuat Bey Garbî Trakya'ya gidiyor Türk emlâkinin mes'elesi tetkik edilecek Siyasî icmal Devletlerin iktisadî siyasetleri Avrupa Birliğı komUyonunon uçüncü defa içtinıaı, Almanya A « vusturya gümrük itilâfı tasavvuru nun koparmış olduğu liy4»î flftina dan deUyı h»yli golgtde k»In»ış o\nakl» beraber bqra4a <ıerey«ı e den müzakerat devletlerin Iktisadî siyasetlerini oldukça tenvir etmiş olması itibarile büyük ehemmiyeti l|aizdir. En ziyade şayanî dikkat olan cîhet şudur ki devletlerin nektai a t • zarlarında büyük farklar olmasına "rağmen cümlesi yekdiğerine karşı çok dostane ve mülâyimane hareket etmişlerdir. Filvaki Avrupa ittihadı için en doğru yol aralarındaki setlerinin ilgası ise de Almanya Avutturya itilâf ının ya vakitslc ortaya eıkarılmasından, yahut neşir ve ilftnın da iyi bir tabiye kullanılmadığından bazı devletlerin derin şüphelerini uyandırdığı cihetle bu yol terviç olunamazdı. Buna mukabil Fransa rüçhanî gümrük tarifesi, beynelmile! airaî banka, uzun müddetli krediler gibi muhtelif mevatlı bir program teklif ettL Bunlardan rüçhanî tarifeler İngiltere'nin şiddetll itlrazına uğra mıştır. Serbestii ticaret usulÜnden ayrılmak istemiyen tngiltere hem kendisinin, hem de hububat yetlştiren dominyonlarının menafitne muzır gördüğü rüçhanî tarife usulüne karşı Mister Henderson o kadar muhalefet göstermiştir ki tngiltere ile Fransa'nın bu mes'elede noktai na • zarlan telif edilmesine imkân olmadığı artık bir emri sabittir. Fransa'nın tekliflerinden ameit netiee veren yegâne teklifi beynel • milel ziraî banka tesisîne ait olanı • dır. Her ne kadar bu bankanın sermayesi beş milyon dolar gibi mah • dut bir para ise de gene bundan Avrupa milletlerinin büytik istifadeler temin edecekleri muhakkaktır. Yalnız bu bankanın Cemiyeti Akvam devletlerine hasredilmesi bü • yük haksızhktır. Bilhassa bütün Bal kan memleketleri zürraının istifade edeceği bu müessesei maliyeden TUrkiye'nin hariç bırakıLnaaı kel'iyen doğru ve mantıkî değildir. Bu haklkati ttalyan'lar takdir ettiklerinden beynelmilel siraat enstitüsfi reiai ftalya âyanından M. De Michelis ile ttalya Hariciye Nazırı M. Grandi cihan buhranmm başhea ftmili elan Şarkî Avrupa çiftçilerinin rauzayakasını tahfif edecek olan mezkur bey. nelmiiel müessesei maliyeden Tür kiye'nin dahi istifade eylemesini terviç ve müdafaa etmişlerdir. ttalya'nm bu dostane hareketi ayni zamanda Cemiyeti Akvamın se • ref ve nef'ine hâdimdir. Bu müesse • senin beşeriyetin muhtelif cemiyetleri arasında bir f ark gözetmediği kendisine tâbi olan nafi müesseselerden umum milletlerin istifade edebilmesi ile sabit olabilir. Komisyonda Sovyet Hariciye Komiseri devletler arasında iktisadî ademi taarruz misakı yapılmasını, ya ni bir devletin diğer devletin aley • hine ve zararına iktisadî tesebbüslerde bulunmamasını teklif etmistir. Bu teklif Türkiye murahhası tarafından dahi teyit edilmiştir. Fakat komisyon bu teklifi tekike kenditini salâhiyettar bulmamıstır. MUHARREM FEYZt 23 Byzans bütün şartları kabul etti Aetius hasmının maksadını anlıyor Attilâ'nın önüflde şeref ve zafer volu açık •N.O veya hayır: Harp veya sulh Hün hükümdarı, faekliyordu!.. Artık, aralarında müzakere et roek, kaçamak yolları araştırmak, cevabın tehiri için behaneler bulmak zamanı geçmişti. Evet veya hayır demek, sulhü veya harbi kabul etmek lâzımdı. Ceıiyenin iki katına iblâğ edildiğini haber verdikleri zaman Theodos'un ne kadar hiddetleneceğini fözönüne getiriyorlardı. Bundan gayri maddeler, pek o kadar ehemmiyetli değüdi. Fakat Theodo*. Attilâ'y tanımıyordu; onun sert ve mütehekkim gözlerinin tesiri altmda kalmamıştı. Byzan» elçileri, bütün müzakere U«ul ve teamüllerini altüıt eden bu barbar hükümdara çok kız mışUrdı. Tarafeynden birinin, a»ıl maksadından fazla Utemeti, dîğerinin de verebileceği miktardan daha az teklif ederek beş aşağı, iiç yukarı bir itilafa varıl mııı teamülden değil miydi? Muhatabımn zaten vermeğe hazır bulunduğu bir şeyi, elde etmek, bir elçi için, bir şeref veya tiyasî mavaffakiyet teşkil edemezdi. F»k»t bütün bu teamülUr hilâfme olarak derhal ve pazarlıksız ce vap vermek, kaba kürkler giy miş, eğeri üzerine bütün ağırlı ğınca çökmüş bu şeytan gibi adama şimdi evet veya hayır de • mek lâzımdı. Attilâ, kayıtsız ve sakin bir eda Ue aanki onların hesabına iki şıktan birini kabul ediyormuş gibi: « Eğer harbi tercih ediyor•anız...» ^ " ,k(M Sözlerini söyliyince, o derece korkmuşlardı ki, tereddütsüz şu cevabı verdiler: «Biz, bütün şartları kabul ediyoruz. Muahedeyi derhal imza lamağa hazırız.» Kâtipler alelâcele işe kuyul dular. Az zanaan sonra elçiler, muahedenameye mühürlerini bastılar. v f Bu vak â, (434) senesinde Mot a w o nehri sahilinde Margüs şehrinde cereyan etmiştir. Muahede ahftâmı Aetius'un endişesi Byzans İmparatoru, sefaret heyetinin istihsal ettiği neticeyi öğrenince son derece hiddetlendi; betbaht elçileri şiddetle takbih etti. Bu zararh ve kötü muahedenin akti haberi Roma'ya da geldi. Aetius bunu öğrenerek endişeye düştü. Çünkü, o, Hün'lerin kuvvetine yakıftı. Azim sahibi ve düşünceli bir reis, dağınık Hün kabilelerini bir araya toplamağa muvaffak ohırsa Avrupa'yı tehdit edici ne büyermektedir. • k 2 bpçıık milyon liraya raal olacak Çok balajının inşasına faaliyetle devam edilmektedir. Bu muazzam bent Ankara'ya 12 kilometre mesafededir. Uzunluğu 225, sağlam zeminden irtifaı 37 metrodur. 6 buçuk kilometro uzunluğundo 7 milyon metre mik'abı su alacaktır. Çok bendi Ankara ovasında Sıncan köyü ne kadar olan 12,000 dönüm genişliğindeki araziyi sulıyacaktır. Bu suretle Ankara ovasını ihya edecek olan bu bent 932 senesi teşrinisanisinde bitecektir. Akköprüde yapılan bir bent de Gazi çiftliği ile Empiriman kö • yünü sulamaktadır. Nafıa Vekâletinin Güvercin lik bendi iki kanal vasıtasile yedi kilometrelik bir saha tutan Ahimes'ut, Elgazi köylerini sulamaktadır. Bentler Ankara ziraati i çin çok feyyaz neticeler veren kıymetli birer vasıtadır. [ yük bir kuyvetin vücude geleceğini zaten biliyordu. Hün birliğini tahakkuk ettirebilecek yegâne şabsiyetin de Attilâ olduğunu, Aetius çoktan takdir etmişti. Elçiler, muahede ahkâmına tevfikan, Byzans ordutunda zabitlik eden asil iki Hün mültecisini teslime mecbur kaldıklarım hi kâye ettiler. Attilâ bu iki Hün f irarisini onların gözü önünde çarmıha gerdirerek idam ettirdi. Hün Kralının bu hareketinin hakikî mana ve fümulünü anlıyacak, Garp'li, tek bir adam vardı: Aetiu». Çünkü o da Attilâ'nın yeriri' de ols&ydı ayni mretle hareket edecekti. Yeni Hün fiyaıetint kiişat eden bu kurbanlar, adeU, remzî bir mahiyette idiAetius, ByzancMıIarU Attili araıında aktolunan Margüs itilâfnamesinin **rar*u gibi görünen »hkimına vikıf olunca, Hün Kralının giılİ tasavvurlannı larih bir •urette anlamış ve büyük bir korku hitsetmişti. Çünkü neticetinin dehşet ve vehamttini şimdidtn keşfediyordu. Tunaboyundaki milletlere ait maddenin büyük bir ehemmiyeti yoktu. Bu madde, Hün'lerin, Byzans'hlarla çıkardıkları müna zaayı haklı göstermek maksadile muahedeye konulmuştu. Byzans hükumeti, kendine bir menfaati olmaksızın, Tuna kabilelerini gizliden gizliye Hün'ler aleyhine teşvik suretile bir müddettir beceriksizce çevirmekte olduğu siyasî ftrıldaklardan vaz geçiyordu. Muahede, BrzanVı, bu in\\ • dakları bırakmağa mecbur edi yordu.'Fakat, Hün düşmanlartna' yardım maksadile Byzans'm ri« Iâha sarılmasına mâni olan parağraf çok mühim ve vahimdi. Bu sayede Attilâ, tahakkukunu tasarladığı siyasete engel olabîlecek küçük milletleri yekdiğerini müteakıp ve serbestçe ezebile cekti. Buna, ne Byzans ne de Roma müdahale edebileceklerdi. Hün'ler nezdinde esir iken kaçan Roma'lıların iadesi veyahut beheri için f idye verilmesi talebi, mahza Hün hazinesine altın vartdat temini maksadını takip ediyordu. Hün Kralı, Şarkî Roma devletinin bu Roma'lıları esa rette bırakmamak için fidyelerini vereceğini ürait ediyordu. At • tilâ'nın bu tahmini yanlış çıktı. Byzans İmparatorluğunun senevî cezyesinin iki misline çıkarılma • sındaki maksat ta Hün hazine • sinin varidatını çoğaltmaktan ibaretti. Mabadi var lh W ö ^ t ü d ü ^ dir. Biz haklı olduğumuza çok kaniiı. Viliyetin emrini yapmakla •inemalarımızı kapamak arasında hiç bir fark yoktur. Hatta kapamak dahft. iyidir. Çünkü hiç olmazsa bu üzüniülerden uzak kalırız. Hakkımizı aramak için Şurayı Devlete ve B. M. MecKsine müracaat edeceğiz ve hakkımızın teslim edileceğine* tamamile kaniiz.» Vilâyet tadilât yapiyor Haber aldığımıza nazaran Vilâyet esasa temas etmemek şar tile sinemacılara ait» talimatna< mede bazı tadilât yapacakur. Bu meyanda bir seansta filim gösterilirken ikinci seans için bilet satılacak, falcat bilet ata» Iar müteakıp seansa girecektîr. Darülfünun Halkı irşat için bir program hazırlıyor Aldığımız habere göre Darül fiinun Emaneti, Darülfünunun uh desine terettüp eden halkı irşat ve tenvir vazifesî ve gençlik hareket lerile yakından alâkadar olmağa karar vermiştir. Bu maksat ile ge niş esaslar dahüinde bir program hazırlanmaktadır. Bu program, Avrupa Darülfünunlarının halkı irşat ve tenvîr için kullandıkları en pra tik usullerden istifade edilerek tan zim edilecektir. Programın ihzarı için bütün müderrislerin iki ay kadar bu mes'eleye vakfı mesai etmeleri Darülfünun haricinde kalmış ilim a damlarından da Utifade edilmesi takarriir etmiştir. Darülfünunda halka ait kurslar açılacak, muhtelif mev • zular üzerinde konf eranslar verile cektir. Bu kurslara hariçten herkes devam edebilecektir. Kurslarda bilhassa Türk'çülük, Türk demokrasisi, gençlik, kooperatifçilik mevzuları üzerinde halkın seviyesine göre ma lumat verilecektir. Bu kurslara hal Muhtelit Mübadele ve tâli mü • badele kpmisyonları etabli veaikası tevziatm» ve mubadeje işleri hak •1 kındaki tetkikatma devam etmek • 00 tedirler. Garbî Trakya'da etabli vesikası 00 tevziatı ve Yunan hükumetinin va zıye etttiği etabli Türk'Iere ait mal00 lann iadesi hakkında tetkikatta bu00 lunmak üzere Muhtelit Mübadele Komisyonu Türk murahhas heyeti 00 reisinin Garbi Trakya'ya gUmesi takarrür etmişti. 00 Tevfik Kâmil B zamanında ve 38 rilen bu karar Tevfik Kâmil Beyin Sofya sefaretine tayininden sonra 00 Türk heyeti rtyasetine gelen Şevki 15 Beyin bu seyahati ihtiyar etmesi lâzım geliyordu. 3? Şevki B. dün bu mes'ele. hakkında bir muharririmize şu uabatt ver miftir: « Garbî Trakya'ya gitmek elbette faideden haji değildir. Fakat şimdilik bunun için ftcil bir lüzum da yoktur. Maamafih Garbî Trakya mesailini senelerdenberi gayet ya • kmdan tetkik etmiş ve bu me»aili iyi bilen arkadaşımız Fuat Beyin komUyonca Garbî Trakya'ya gitmeti takarrür etmiştir. ! Trakya'da tetkik «diUctk meVtle ' Yunan hükumeti tarafından evvelce vazıyet edilmiş bulunan etabli Türk'Iere ait emlâkin iade edilip edilmediği mes'olesidir. Trakya'da etabli vesikası tevziatına tabiî bir şekilde devam edilmektedir. Umum mübadele islerinin azamî altk ayda bitirilmesi her iki hüku netüt komisyona gösterecekleri »ü hulete tâbidir.» Haber aldığımıza göre hükume • timiz komisyon Nurettın Şefkati Beyler bitirileeeğini n«ze.rj bu sene komisyona geçen senelere j nazaran daha az tekfi^at verecek • diriyeti veznedarı Sadık ve Oktruva tir. " I kâtibi Nurettin Şefkati ve Oktıuva Komisyona evvelki sene 300 bin müdürü Osman Beyler hakkında Ave geçen sene 260 bin lira tahsisat ğırcH» mahk#me»ind« uzun za verildİÜ hald* bu sene 200 bin lira mandanberi davam ed*n muhak* * UhsUat verilecektir. me dün neticelenmiş, karar t«fhim o> İMnmuştur, Sadık v« Nurattin Şefkati Ş e l h B ı r Bpfl^H BeyUr mahkum olmuflar, Osman B, b«ra«t etmiştfr. Hizmetçilerin kaydına V.snsdar Sadık ve Nurettin Ş«f • başlanıyor kati B«yl«r Oktruva müdiriycti vea» Belediye, müstahdemler talimat n..ind«n 15,181 Ura 78 kuruf ihti • namesini ilân etmiştir. Btgünden ilâs «tm«k ve ıimm*tl»rin« geçir • tibaren üç ay zarfında bütün müsm»k cUrmile, müdür Otrnan •. de tahdemler Belediyeye müracaat e vagifci murakabsyi ifa etmiyerek derek sicillerini yaptıracaklardnr. ihtilasın teaayüdüne meydan ver Bu tarihe kadar raüracaat etmiyen makle mahkemeye »evkedilmifl*rdi. müstahdemlerden ceza alınacaktır. Dün tefhim olunan karara för« Bundan başka tstanbul'da mevcut vemsdar Sadık B, beş sene en bir ay bütün müstahdemin idarehaneleri yirmi iki gün hapse, üç sene müd sahipleri 3 gün zarfında Beledi detle memuriyetten mahrumiyete ve yeye müracaat ederek ruhsat «la ihtilâs ettiği 12,000 bin liranm iki caklardır. Belediye müstahdemin imisli olarak, zimmetine geçirdiği daresi müdiriyeti hizmetçilerin kay3181 lira 78 kurusun da aynen istirdına bugünden itibaren başlıyacakdadına ve vermediği takdirde beher tır. bir lira için ayrıca bir gün hapis yatBelediye ve Vilâyet matbaalan masına; Nurettin Şefkati B. de üç birleşiyor sene altı ay hapse, üç »ene memuri • Hazirandan itibaren Belediye mat> yetten mahrumiyete mahkum ol baası ile tdarei hususiye matbaa muş, oktruva müdürü Osman Beye sının tevhidi takarrür etmiştir. Esaisnat edilen vazifesinde ihmal ve tesen çok küçük olan tdarei hususiye rahi fili sabit olamadığından beramatbaası Belediyeye nakledilecek, etine karar verilmiştir. bundan sonra Vilâyet gazetesi de Belediyede çıkacaktır. K. 28 Oktruva ihtilâsı 2 memur hapse mahkum oldu Müdür Osman Beyin beraetine karar verildi Hangileri muaf? Davar ve ehlî hayvanlar vergi kanunu hazırlandı tktisat Encümeni davar ve chlii hayvanlar vergisi kanun lâyihasını şv şekilde tadil etmistir: Türkiye dahilindeki bilumum davar, deve, sığır, manda, at, aygır, kısrak, katır, eşek, domuzlar vergiye tâbidir. Mali seneye girdikten sonra ecnebi memleketlerden Türkiye'ye getirilen hayvanlardan e sene için vergi almmaz. Her raalî aeneye tekaddüm eden nisan ayı iptidasında henüz bir yaşını ikraal etmemiş olan davarlar, 3 yaşmı ikmal etmemiş sığır, manda, develer, 4 yaşını ikmal etmiyen at, iğdiç, kısrak, katır ve eşekler, eylul ayının 16 mcı günü henüz altı aylık olmıyan domuzlar, damızlık oldukları resmî vesaikle sabit olan aygır, teke, boğa, koç ve merkepler, nakliyatta kullanılmalan itibarile kazanç vergisi kanunu mucibince vergiye tâbi olan bilumum hayvanlar bu vergiden muaftırlar. Tekaüt edilecek memur yok 500 poliıin tekaüde sevkedileceği hakkındaki haberler doğru değil dir. Esaten polute otuz sene hjzmet etmiş memur yoktur. Bu kabil ihti • yar memurlar evvelce tekaüt edil miflerdi. İtilâfname imzalandı Seyrisefain Ue vapurcular ara sında aktedilen itilâfname dün saat on ikide Seyrisefain idaresinde imzalanmıştır. İtilâfname beş nüsha olarak tanzim edilmis ve birer nüsha itilâafa dahil olan Sadıkzade, Yelkencizade, Alemdarzade kum • panyalarile Seyrieefain'e verilmiş diğer bir nüsha da noterde kalmıştır. Seyrisefain namına itilâfnameyi İşletme müdürü Bürhan Bey imza etmiştir. îtilâfname yarından itibaren meriyete girecektir. Muhtelis veznedar • teslim edildi Geçenlerde Yunan Mjllî Bankasından bir milyon drahmi çaiarak tstanbul'a geldiği yazılan banka veznedarı M. Andre Kosta zabıtaca tevkif edilmiş ve dün Vilâyete getirilerek Yunan konsolosanesine tes lün edilmiştir. Yunan hükumet< mumaileyhi almak üzere bir emniyeti umumiye memuru göndermişti, bugün bu memur refakatinde Atina'ya sevkedilecektir. Kosta'nın teslimi Yunan hükumetile aramızda mevcut iadei mücrimin mukavelesine müs • tenittir. Bulgariatan'da ihtilâs eden iki Bulgar Bulgaristan'da çalıştıkları bir fatrikadan 120,000 ley çalarak şehri • mize kaçan Angel ve Paiya isminde iki Bulgar, Sofya sabıtasının ie'arı Uzerine polis tarafından yakalan mıştır. Bulgar'lar Vilâyete getiril miflerdir. Vilâyet bunları memle • ketlerine iade edecektir. kın devamını temin için Darülfü • nunda bazı tertibat alınacak ve bir beyanname neşredilecektir. İngiltere Karhnın yddönümü Ingiltere'nin Türkiye büyük elçisi Sir Corc Klark bu akşam ekspresle Ankara'ya gidecektir. Haziranın üçüncü günü Ankara'da Ingiliz se • faretanesi binasında İngiliz Kralı Jorj Hz. nin yıldönümü münasebetiler bir gardenparti verilecektir. Ay nî gün îstanbul fngiliz konsolosanestnde de bir resmi kabul yapılacakttr. Fersude paralar sui istimali Eski Düyunu Umumiyede fersude paraların tebdilinde yapılan yol suzluk tahkikatile alâkadar olan ların hemen hepsinin tstanbul'da bulundukları anlaşılmış, ikametgâhları tesbit olunmuştur.