18 Eylül 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKiZiNCi SENE No. 2646 Sahip ve Basmuharriri VLJIVUS INJADİ İDAREHANESİ: Ori)Qguuoıuıui)f UısiMiulii daıreı «alısüsa Telgraf: İstanbuf Cumhuriyet ~Posta k u t u s u : N° 2 4 6 Başmuharrlr Tahrir müdürü Idare müdürü 22365. Matbaa 22366 23236 20472 Bir iki Galatasaray lisesi Daha açamaz mıyız? Sualî garip bulursunuz, belki. Ancak o bir ihtiyacın ifadesidir. Geçen gün yüksek bir mektebî tnizde hocalık eden ve Darülfünu numuzu da kontrol edebilecek mev kide olan bir arkadaşla mektepleri tnîz hakkında konuşuyorduk. Yüksek mekteplere talebe yollıyan liseleri tnizin verimi (randman) ne halde olduğunu sorduk. Kendi müşahede Ierine göre ve bilhassa kendi dersi noktai nazarından tasnifler yaptı: îstanbul liselerinin verdiği talebe daha kuvvetlidir. Galatasaray, İstanbul ve Kabataş liseleri binnisbe ve aledderecat daha iyi talebe çı karıyorlar, ve ezcümle Galatasaray bittabi başta olmak üzere bunların verdiği talebe bir ecnebi lisanına ve tahsisen fransızcaya az çok vâkıf geliyorlar. Yüksek tahsilde bu lisan mes'elesinin oldukça büyük bir e hemmiyeti var. Diğer vilâyetlerin talebeleri derece itibarile bidayette tstanbul'dakilerden daha gerî sayılabîlirler. Ancak bunlar yüksek tahsîlin takibinde daha itinakâr, daha çalışkan olduklarını gösteriyorlar. Lîselerimizin randmanlarındak! bu fark neden? Muallira, muhit ve vesait mes'elesi. Diğer taşralı bîr bîldik diğer bir vilâyetimiz Iisesinde tahsilini bitiren oğlile beraber ziyaretimze geldi. Burada hukuk tahsil edecek olan gence fransızca bilip bilmediğini sorduk. Hayır, dedi, bîzîm bildiğimiz kadarına fransızca bilmek deni lemez. Halbuki Iise tahsilînin sonuna kadar haftada beş saat bu Iisandan dersiniz vardır? Evet efenJîm ama liselerîmizde. ve bilhassa son sraıf larda diğer ders" lerle çok yüklü oluyoruz da galiba bilhassa bunun icin bu lisana bakamamış bulunuyoruz. Diğer bir ziyaretçî: Efendim, diye başladı, efen dim bizim hemşirenin iki çocuğu geçen sene bilimtihan neharî olarak Galatasaray'a girebildilerdi, diğer hemşirenin iki oğlu da imtihanda muvaffak oldukları halde alınmadılardı. Bu sene tekrar müracaat ettik, çocuklar altıncı sınıfa girmeğe hak kazanmış bulunuyorlar. Fakat mektep müdürü beye bir türlü raeram anlatamıyoruz. Yüksek bir yerden tavsiye olmayınca... Niçin almıyorlar? Yer yok diyorlar efendim. Geçen sene öyle, bu sene öyle. Hep böyle yer yok olur mu efendim? Topu temeli bu iki çocuk îşte. Biz ne yapalım ? Altıncı sınıfa girebilmek için sizin çocuklar fransızca biliyorlar demek ? Evet, efendim, fransız mekte bîne devam ettirmiştik. Niçin hep Galatasaray üzerinde ısrar ediyorsunuz? E efendim en îyi mektebimiz orası! Diğer bir arkadaş bir bildiğinin çocuğunu kaydettirmek vesilesile Galatasaray Iisesine gitmiş. Müdür île konuşmuş. Mektebin mevcudu bu sene 1600 e çıkmıs. Bir ilâve iptidaî kısmı açılmış, her sınıf üç dört şubeye bölünmüş olduğu halde gene izdihamdan boğuluyorlarmış. Sınıf larda, smıfların şubelerinde, yani dershanelerde nihayet 30 dan fazla talebe olmamak lâzım gelîrken Galatasaray dershanelerinin talebe miktarı 5060 dan aşağı düşmüyormuş. Bir hoca 45 dakikalık bir ders saatinde bu kadar kalabalığın hangi birine baksın?.. Arkadaşın ziyaretten edindiği intibaa göre tstanbul'da niçin bir kaç tane daha Galatasaray lisesi açma malıdır? Bu ifadenin Galatasaray lisesi sisteminde Iise demek olduğu malumdur. Ve arkadaş bu f ikri müdafaa etmekliğimizi ısrar ile isterken Besim Atalay B. gibi Galatasaray'a her nedense hasım olan zatların hücumlarına ehemmiyet vermemekli ğimizi de ilâve ediyordu. Hakikaten tuhaf şeydir, bilir bilmez Galata Heyeti Vekile gece toplandı Tevfik Rüştü B. Cenevre temasları hakkında vekillere izahat verdi lınıllllıılıımımumınu»,,,...»... Cumhuriy Atina seyahati ayın 2 sine mi kalacak ? Ankara 17 (Telefonla) Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Bey bugün Başvekil îsmet Paşa Hz. ni köşkle rinde ziyaret ederek Avrupa seyahati hakkında izahat verdi. Heyeti Vekile cumartesi günü tekrar içtima ederek vekâletlere ait işleri bitirecek ve Beşvekil, pazar günü Hariciye Vekili île birlikte buradan İstanbul'a gidecektir. A ., ISeneliği: 1400 Kr. 2700 | 6 Aylığı :' 750 Kr. : 1450 Kr.?i \ 3 Ayiığı { 400 Kr. 800 • sı CUMA 18 EYLUL 1931 1BONE ŞERAİTİ MÜDDET: |TÜRKİYE İçİNİ HA8İÇ 5 Kurnştur her' Darülfünun Islaha muhtaç mıdır? Muammer RaşitHakkı Tarık Beyler münakaşası hararetli bir safhaya girdi i Heyeti Vekile cumartesi tekrar toplanacaktır, İsmet Pş. ve Tevfik Rüştü Bey pazar günü hareket edeceklerdir M. Venizelos ta Atina'ya muvasalat etti Ankara 17 (Telefonla) Ha riciye Vekili Tevfik Rüştü Bey saat onu beş geçe Ankara'ya vâsıl oldu. İstasyonda Başvekil fsmet Pş., Dahiliye Vekili Sükrü Kaya, Maliye Vekili Mustafa Abdülhalik Beylerle Jandarma Umum kumandanı Kâzım Paşa, Hariciye erkânı ve bazi meb'uslar hazır bulunuyorlardı. Bir polis müfrezesi ve bir bölük jandarma resmi selâmı ifa ettiler. Başvekil ve Hariciye Vekili beraber otomobile binerek istasyondan ayrıldılar. Muammer Raşit Bey Aralarında tîddetli bir münakasa ha Hakkı Tarık Bey Atina seyahati teahhur mu edjyor? Atina 17 (Hususî) Mösyö (Venizelos) dün Cenevre'den avdet et • miştir. Başvekile pek parlak bir istikbal merasîmi yapılmıştır. Mösyc (Venizelos) gazetecileri kabul ederak Cenevre'den Cemiyeti Akvam nezdinde bulunan bir çok murah (Mabadi 4 unciı sahifede) Darülfünun Emini Akşam gazetelerindeki Beyanatı tekzip ediyor! Darülfünunun ıslaha muhtaç olduğu fikri son zamanlarda gene or • taya atıldı. Giresun meb'usu Hakı Tarık B. bîr makale silsilesi neşre derek müessesenin ıslah ve tensiki lüzumunu anlattı, hatta bu arada Darülfünunun kapatılmasını, yerine yeni bir Darülfünun açılmasını bHe istedi. Bunu müteakip diğer bazı muharrirler ve ilim adamları da ıslah ve tensik bahsinde Tarık Beyle beraber bulunduklarmı anlattılar. Bu neşriyat Darülfünun muhitinde Heyeti Vekilenin dfln geceki içtimaı Ankara 17 (Telefonla) Ve killer Heyeti bu gece toplanacak, Hariciye Vekilinin Cenevre seyahati Ismet Pş. ve Tevfik Rüştu Bey hakkındaki izahatını dinliyecekler • dir. Hava kartalları'nı Amerika nasıl karşıladı Boardman ve Polado her yerde Gazi'den ve Türkiye'den bahsediyorlar Gazi Hz. Dün gece Suadiye plâjını teşrif ettiler Gazi Hz. dün akşama kadar Dolmabahçe sarayınc}" istirahat bu£KÇv muşlar, akşam saat 7,5 ta Sakarya motörile Adalar civarında bir tenezzüh icra etmişlerdir. Deniz tenezzühü saat on bire kadar sürmüş, Reisicumhur Hz. bunu müteakip Bostancı'da karaya çıkarak otomobille Suadiye plâjmdaki baloyu tesrif buyurmuşlardır. Gazi Hz. müessese tarafından verilmekte olan baloda geç vakte kadar kalmışlar, gece yarısmdan sonra saraya avdet buyurmuşlardır. bittabi asabiyetle karşılandı. Fakat ilk günlerde hiç bir cevap verilmedi. Bir taraftan Hakkı Tarık Beyin yazıları devam ederken diğer ta raftan dünkü Akşam gazetelerinin ikisinde Muammer Raşit Beyin bu yazılara verdiği uzun cevabı okuduk Bu beyanatı şu şekilde hulâsa edebiliriz: < Tarik Beyin yazıları bir çok yanhşlıklarla doludur. Darülfünunu tensik ve ıslah için ecnebilerden mürekkep bir Darülfünun kurmak ta • savvuru da moda olmuş bir fikirdir. Cemal Hüsnü Beyin vekâleti zama nında revaçta olan bu fikir bugün reddedilmektedir. Tarık B. Darülfünunda yaşlı mu • (Lutfen sahifeyi çeviriniz) Şoîörler vazgeçmediler 10 kuruşa bir adam taşımak için aralarında teşkilât yapıyorlar Taksim ile Karaköy arasında 10 kuruşa müşteri alarak işlemeğe başlıyan otomobiller Belediyece seyrüseferden menolunmuşlardır. Otomobilciler çalışmalarına mü • saade edilmesi için tekrar Belediyeye müracaat etmişlerse de bu mü racaatler reddolunmuştur. Belediye taksimetreden ucuz fiatla yolcu taşınmasını menetmemekte, yalnız otobüs şeklinde müteaddit kimseler alınmasını münasip görmemektedir. Bundan başka bu ucuz otomobiller garajlarda kalmış eski otomobiller olduğu için Belediye sıkı bir fennî muayeneye tâbi tutulmalarına lüzum görmektedir. Bunlar muayene edildikten sonra otobüs şeklinde olmamak şartile taksilerden daha ucuz ücretle işlemelerine müsaade verilecektir. caat edeceklerdir. Otomobillerin 10 kuruşa adam taşımaları taksimetre ücretlerinin ucuzlatılmasmın kabil olabileceğini meydana çtkarmıştır. Beledive bu hususta tetkikatta bulunmacttadır. Eski otomobiller için yeni bir taksi ihdas olunması muhtemeldir. Otomobillerin onar kuruşa müşter! taşımaları tramvaylar üzerinde derhal mahsüs bir tesir göstermiştir. İstihbaratımıza nazaran Tramvay kumpanyası bu vaziyet karşısında bazı tedbirler almak mecburiyetini hissetmiştîr. Bu hususta Tramvay Kumpanyası Müdürü Mösyö Gindorf'un Avru pa'dan avdeti beklenmektedir. Şirket nezdinde salâhiyettar bir zat şunları söylemektedir: « Kumpanyanın bu vaziyet karşısında ne yapacağını bilmiyorum. Yalnız otobüsler değil, otomobillerin iki günlük faaliyeti bile tramvay münakalâtı üzerinde tnüessir oldu. Bunlara müsamaha edilecek olursa Kumpanyanın müşterisî hemen, hemen pasolulardan ibaret kalacaktır.» Taksiler ucuzlıyabilir Kemal dün gece Romanyah'yı yendi Tramvay Şirketi telâşta \ • \ Hava kahramanlan Boardman ve P6landö~Jle bir nutuk irat eden Nevyork sefirtmiz Muhtar Bey Sefirimiz Muhtar B. Bir nutuk irat etti Bir uçuşta Nevyork'tan tstanbul'a gelerek dünya uzun mesafe reko runu kıran Boardman ve Polando Amerika'da büyük merasimle karşı lanmışlardır. Bu hususta Nevyork'tan gazete mize şu malumat veriliyor: Rusell Boardman ve John Polando Nevyork'tan İstanbul'a gittikleri tayyare ile kendi şehirleri olan Boston'a geldiler. «Cape Cod» da tayyarecilerin hısım ve akrabasını hâmil olan diğer dört tayyare refakat ediyordu. lirillllllll lllllllll IIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Tayyareciler Boston'da elli bin kişiyi mütecaviz bir cemmi gafir tarafından istikbal edildiler. Kahra manlar tayyarelerinden iner inmez heyecan içinde bulunan halk, polis kordonlarını yardı, üzerlerine hücum etti ve bir kaç saniye içinde Polan do ile Boardman'ın ceketleri üç, beş yüz parçaya taksim olundu. Garip bir âdet vardı; bu gibî şeyler en kıymetli yadigârlar gibi mu hafaza edilir. Tayyare parkındaki merasimden sonra tayyareciler uzun bir otomobil alayi ile Belediye dairesine müte veccihen hareket ettiler. Güzergâhtaki sokaklarda bütün pencereler den avuç avuç konfeti ve rengârenk (Mabadi 4 üncü sahifede) Şoförler yeni bir teşkilât yapacaklar Diğer taraftan söylendiğine göre bu işin müteşebbisleri on güne kadar yeni bir teşkilâtla sefere başlamak için bir teşebbüste daha bulunacaklar ve tekrar mümanaata maruz kalırlarsa Dahiliye Vekâletine müra Kemal ve Bunya musabakadan evvel IIIIIIIIIIIIIMIIIIMIIIIIIMIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIMIIIIIIIIIItillllllllllllllMMIIIII saray Iisesine husumet ve hücum göstermiş insanlar da görülebilmişti. Halbuki Galatasaray lisesi işte milIetin doğru gören nazarında emsali çoğaltılmak lâzım gelen bir sistem olarak taayyün etmiş bulunmaktadır. Galatasaray lisesinîn meziyetleri nedir ki milletin oraya rağbeti böyle adeta bir düşkünlük haline kadar ileri gitmiş bulunuyor? Sualin bin nef is kendisi, hikâyesi uzun sürecek bir tarihin ifadesidir. Türkiye'de ilk Iise Galatasaray'dır, ve diğer liseler de onun tertibine uydurularak, hatta isimleri dahi aynen oradan alınmak suretile vücude getirilmişlerdir. Ancak diğer mektepleri aynen Galatasaray'a tatbika imkân olmadığı gibi Galatasaray'ın adedini ha deyince çoğaltıvermek te kolay bir iş değil dir. Şimdilik Galatasaray'ın üzerine bir kat daha çıkılarak bu hâlâ nev'i şahsına münhasır biricik mektebi miz tevsi ve tekmil olunabilirdi. Diğer liselerimize gelince onla rın her birinde zihayat ecnebi dil • lerden birini behemehal iyice öğretmeği düstur ittihaz etsek şimdilik çok büyük bir iş görmüş olurduk. Bununla beraber arkadaşımız haksız değildir. Memlekette Galatasa ray sisteminde liselerimizi taaddüt ettirmeği de ciddiyetle düşünmeli yiz. Biraz zor, pek çok himmete muhtaç olmakla beraber her halde külfetine değecek kadar büyük ehemmiyette bir mes'eledir. Dün gece Beyoğlu'nda Sketing'te çok heyecanlı olmuştur. Bilhassa Küçük Kemal ile Romanya'lı Bun ya'nın dövüşmesi çok çetin bir mücadele şeklinde vuku bulmuş, neti cede Kemal'in galibiyeti ile bitmiştir. (Mabadi 4 üncü sahifede) Şehrimize gelen Bulgar seyyahları Ankara treninde Kanlı bir vak'a Bir Alrnan mühendisi bir Macar tnühendisini vurdu Ankara 17 (Telefonla) Bu akşam buradan bir saat teahhurla 7,5 ta kalkan İstanbul treni hareket ederken katar dahilinde kanlı bir vak'a olmuştur. Alman mühendislerinden Her Berger alacak mes'elesinden arka {Mabadi 4 üncu sahifede) Dun şehrimize gelen Bulgar'lar dan murekkep seyyahin kafılesi YUNUS NADİ Dün şehrimize 35 kişilik bir Bulgar seyyah kafilesi gelmiştir. Bulgar seyyahlar şehrimizde bir kaç gün kalarak camileri, müzeleri ge zeceklerdir. Seyyahlar içinde Bulgaristan'ın sabık Şimendiferler nazırı M. Macarof 'ta bulunmaktadır.