5 Ekim 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Hayat Ânsildopedisi ıncı cuz u çıktı Beynelmilel ihracat ve İthalât cemiyeti «Beynelmilel bir ihracat ve ithalât cemiyeti projesi kabul olunmaktadvr. İhracat ve ithalât tüccarlarımızın ayrı ayrı birer cemiyet teşkil ederek haztrlanmalartnt tavsiye ederiz.» / Teçhizatı çok noksan olan memleketimizde bir kısım Khalâtm önüne geçtnenin mümkiin olamıyacağını düsünürsek tîcaret mSvazenemizin düzelmeai îçîn yegâne çarenin ihracatımızı arttırmakta olduğu ken diliğinden meydana çıkar. İhracat mes'elesi de öyle kolayca hallonlunacak işlerden değildir. Bahusus, dünya buhranı bu mes'eleyi halli en güç bir mes'ele haline koymuştur. Memleketimizde ise her şeyden evvel, ihracatı yapacak vasıtp ların noksanhğı ve teşkilâtsızlığı vardır. Evvelâ, bu noksanı düşün meğe mecburuz. Binaenaleyh bir taraftan mevcut ihracat vasıtalarımızı kuvvetleştirmek, onları bir araya toplıyarak menfaatlerini müdafaa ve teKf edecek bir vaziyete sokmak lâzım geldiği gibi diğer taraftan da ihracat ve ithalât kooperatif teş kilâh viicude getirmek zarureti karsısındayız. Bu son mevzuu Romanya'nın böyle bir ihracat ve ithalât merkez koo peratifini izah edecek bir yazımıza bırakarak burada ihracat ve ithalât tüccarlarımıza mühim bir haber vermekle iktifa edeceğiz. Daha evvel şunu da söyliyelim ki, bugün ihracat işleri; bir fiat mes'elesi ve ihracat maddelerine hariçte konulan güçlüklerin tetkiki ve yenilmesi mes'elesidir. Fakat, umumî kontenjan ve saire gibi niç bir tedbirin fiat haricinde baska memleketler ile bir anlasmağa sevkedeceğini zanntmiyorum. Artık kat'î olarak yerlesmiş iktisat kaidelerinden biri de: <Haricîaltm fiatlarile 'dahilî fiatlar arasında fark oldukça haricî tîcaretin şanj tesirine tâbi kalmasıdır. Bu suretle, şanj hareketi daima fiat hareketine tekaddüm ederek paranın dahilî iştira kuvvetini haricî iştira kuvvetine faik tutmak tadır. Şanjın yükselip yükselmeme sine nazaran da fiatlarm kârlı veya kârsız olmasile ihracat primi ve yahut ithalâta mâni vaziyet mey dana gelir.» fhracat ve ithalâtın tâbi olduğu umumî ve tabiî kanunlar bunlardır. Esasen, işin içinde yuvarlanan tüccarlanmızın pek iyî bildikleri bu tabiî kanunları zorlamaktan ise, istihsalâtı, ve tüccarlarımızı teşkilâtlandırarak muhtelif suretlerle onları hhnaye ve yardıma mazhar etmek hem akli selim icabatı, hem iktisat prensiplerinin en naalum ve iptidaî neticeleridir. 17 Ookuzuncu sene: No. 3023 umhuriyet 0472 * * * Haya Ansiklope Mektebe başlarlcen cağmız en mühim ve en ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Te!graf ve m e k t u p adresl: faydalı kitaptır c t 246 narsamba 5 Tesrinievvel 932 Telefon: Başmuharrlr: 22366, Tahrlr müdüru: 23236, İdare müdurü: 22365, Matbaa: 20472 Kurultay'da sekizinci giin... Cenuptaki komşularımız "Suriye'yi de Irak gibi Dün yedi hatip müstakil görmek isteriz,, Söz söyledi Tevfik Rüştü B. Irak için Akvam Çe miyetinde mühim Kr nutuk söyledi Cenevre 4 (A.A.) Milletler Cemiyeti büyük meclisi, dün Irak'ın Mfl • letler Cemiyetine girmesine itbfak fle karar vermiştir. Irak heyeti, resmen salona ithal edflmiş, ve kendisine tahsis edilen sırada yer almıstır. Bu devlet. Milletler Cemiyetine kabul edilen ilk Arap devletidir. Cenevre 4(A.A.) Anadolu Ajansının hususî muhabiri büdiriyor: Irak'ın Milletler Cemiyetine kabulii münasebetile Assamble'de Hariciye Vekilimiz Tevfik Rüştü Bey, bir nutuk irat et mişti. Tevfik Riistü Bey Türkiye'nin bu hâdiseden mütevellit büyük meserretini beyan ve izhar ederek denuştir ki: Genc Irak devletinin teşekkül etmesini en hâr sevgile takip etmiş olan Türkiye bu memleketin bize bir çok rabttalarla yakînlığı ve mazisinin bizzat Türk tarihile memzuç bulunması dolayuile fevkalâde bahtiyardır. Filhakika, ikî memleket arasindaki asirlann bıraktığı rabıtalar, mütekabil muhabbet bavasî içinde inkisaf etmiştir. Bu münasebetle Irak hükumetinin takip ettiği ve bittabi tngiltereTürkiye siyasetine tetabuk eden dikkatli politikası komşu memleketlere tamamen emniyet vermiş bu suretle Türkiye Irak Terbiyeci İhsan ve Köprülüzade Fuat Beylerin beya natları çok alkışlandı Kurultayın ilk kadm hatibi: Mediha Muzaffer H, da dün söz söyledi thsan Beyin bir cümlesi: «Çocuklarîmîza üç köşeli malum şekli müselles diye belletiyor, onun müştekkatını da ezberletiyorduk. Bugün artık ne (Salise) rütbesile rif at bulan, ne (Talâkı selâse) ile alâkadar olan, ne de (Teslis) ile eden Haridye Vekilimzin nutku 3uyuk Şef Kurultay müzakerlerini takip ederl^ıken kroki Ferit Celâl Bey arkadaşımız larafından fırça ile çizilmiştir.) Dil Kurultayı dün saat ikide Kâzım Pasanın riyasetinde toplandı. Geçen içtimaın zabıt hulâsaları okunarak kabul edildi ve ilk söz doktor Saim Ali Beye verildi. (Bu Saim Ali Beyin tezi Saim Ali Bey Kurultay mesaisinin en müskül yerine geldiğini söyliyerek dedi ki: Şhndi söyle düşUnülebiIir: Acaba türkçe ilkn, sanat ve mes lek dili olabilir mi? ttina ederek çahfirsak pek âlâ olur ve mevcut anasır bunun için kâfidir. Istılahlar ve mefhumlar vaktile tamamen arapça olarak yapıl mıştır. Fakat bunlar sadece alâka dar zümreler arasında yasamış, halka inememiştir. Meselâ zihniyet kelimesinin mânasım bilmiyen mil yonlarca insan vardır. Bunun için ıstılahları sür'atle Dün Kurultay'dan sonra aza Dol maKâKçe saravîndan cikarlarEen türkçeleştireceğiz. Bu ameliye baslamıştır bile. Tıpta (tarafı eymen tarafı eyser) yoktur, (sağ ve sol taraf) vardır. Darülfünun bunun için çalısacaktır. Geçenlerde bir hatip «30 sene evvel tayyare yerine uçku veya uçak kelimesini alsaydık Gazi Hz. f ahrî hemşerîsi bumes'ele yoktu» diyordu. Üç beş sene lundukları Diyarbekir'de çı evvel lisana «öparlor» girdî. Buna hâlâ «bağırtgaç mı, çağırtgaç mı> kan «Diyarbekir» gazetesinin Rus Sefiri Suriç Yolda», sehrimizde diyeceğimizi tayin etmedîk. sahibini Dolmabahçe sarayın bulunan Rus mütehassıslan serefine dün Ecnebi ıstılahların hepsi için türkBeyoğlu'ndaki Sefaret konağında bir zida kabul etmişler, kendisine ilçe kelime bulacağız. Medenî milletyafet vermiştir. tifatta bulunmuşlardır. ler bazı umumî isimleri olduğu gibi Bu zîyafette İktisat Vekili Celâl, MosReisicumhur Hz. Diyarbe kabul etmekle beraber kendisi de kova Sefirimİ7 Hüseyin Ragıp ve Ru ona millî bir isim takmıştır. Meselâ kir'li gazeteciye beyanatta busen Esref Beyler de hazır bulunmus • Bahsetmek istediğimiz beynelmilel Alman'lar «telefon, serum^ kelimelunmuşlar, bu meyanda demişlardır. teşkilâta gelince; ihracat sigortası I«rmi alıp icabında kullanmakla bedîye son on sene zarfmda muhtelif lerdir ki: Rus mütehassıslan dün sehirde bir raber almancasını bulmus ve koy memleketlerde tatbik olunan sistemin muştur. gezinti yapmışlar, muhtelif sanayi mü« Diyarbekir'li, Vanhemen tamamile iflâs etmiş olduğunu esseselerini ziyaret etmişlerdir. Istılah tasfiyesi belki beş on selı, Erzurum'lu, Trabzon'gören Fransa haricî ticaret müşa Rus heyetine riyaset eden profesör ne de sürecektir. Fakat mutlaka cezvirleri meclisi, ihracatı daha iyi ga rî hareket etmek lâzımdır.» Orlof bugün öğleden sonra Darülfünun lu, Istanbul'lu, Trakya'lı ranti edecek, doğrudan doğruya akonferans salonunda Anadolu'da yaptıve Makedonya'lı hep bir İhsan Beyin konferansı lâkadar tüccarlar arait?da yapılacak ğı ieyahatin itibaları hakkmda bir konKürsüye Talrm ve Terbiye heyeti ırkın evlâtları, hep ayni beynelmilel bir teşkilât vücude geferans verecektir. reisi thsan Bey çıktı. Uzun bir tettîrilmesini düşünmüşlerdir. cevherin damarlarıdır.» Moskova sefirimiz Hüseyin Ragıp kik mahsulü olan konferansına başB. ile Rus mütehassıslan y<t>ın OdeBu esas dahilinde yapılan projeyi ladı. Istılahların ehemmiyetinden, sa'ya hereket edeceklerdir. müşavirler meclisi ve Paris Beynelgibi çocuğun dilinden olmıyan ıstı kendini ilnn sahasına sokmak isti milel Ticaret Odası müttafikan kalahlar ve mefhumlarla veriyorduk. yen her milletin ıstılahlara ehemmibul etmişlerdir. Türk yavrusu kendi dilinden olmıyet vermesi lâzım geldiğinden baCemiyet: Aza ihracat tüccarları hisle bizde ıstılahların nasıl mey yan bu yabancı kelimeleri tanımıtarafmdan diğer aza ithalât tüccardana konduğunu Tıp Fakültesinin yor, bilmiyor, ezberlemeğc mecbur lanna açılmış mal kredilerini mu tesisinde fransızca olan ıstılah oluyor, dersinden soğuyor ve tnekamelenin nev'ine göre % 60 80 kaları türkçeye çevirmek is tepten çıktıktan sonra eline bir daha dar garanti edecektîr. Bu garanti tiyen muallimlerin millî bir ilim kitabı almıyordu. Bir arapça münhasıran tediye kabiliyetinin hisle müteharrik olmakla b'era veya acemce kelimeyi iyi okuyamakaybolması tehlikesine karşı olacak ber tam hareket edemediklerini ve dığı için numarası kınlan, sınıfta Ankara 4 (Telefonla) Nafıa Vetır. Netice hibarile, ihracatçılar böyle dört beş kelimeden mürekkep arapbırakılan, hatta mektepten çıkarı kili Hilmi Bey bu sabah Samsun'a haregarantili bonolarını evvçlkinden da ça ıstılahlar yaptıklarını, neticede lan Türk çocuğu az mıdır efendi ket etti. Vekil Beye Demiryollar Mü ha çok kolaylıkla ve daha ucuzca ilnn kitaplanmn anlasıhnaz muamler? diri umumisi Rifat, tnsaat Müdiri umuiskonto ettirebileceklerdir. tna kitabı haline geldiğini, mesrutimisi Razi Beyle refakat etmektedirler. Bugün arbk Türkiyc Cum Azanın senenin taksiti olan (1,000) yet devrinde toplanan ıstılah encüVekil Bey Sıvas hattı ile birlesen Samhuriyetinde ne «salises» rütbe meni de cezrî hareket edemediğin frank üzerinden garanti sermayesi sun hattını teftiş edecek ve bir kaç gün sile rifat bulunan, ne «talâkı vücude getirilecektir. Bu taksit mik den muvaffak olamadığmı uzun ve sonra Ankara'ya dönecektir. güzel misallerle anlattı. selâse» ile alâkadar olan, ne de tarile (500,000) franga kadar gaTalim ve Terbiye heyeti reUi Kunranti îstenilebilecektir. Her fazla «teslis» ile iştigal eden kalmıştır r dan sonra dedi ki: ( 100,000) frank garanti için (500) (Alkıslar) < Bu yüzden ilk mektepleri frank fazla taksit verilecektir. CeDünyada hiç bir milletin çocuk mizde bile tedrisat ne müskül, ne miyet azasımn en aşağı (200,000) ları bizimki kadar zulüm derecesine fena idi. 7 8 yaşındaki Türk ço olacağı tahmin ediliyor. Bes bin avaran bir işkenceye maruz kalma za toplanmca cemiyet çalışmağa baş cuklannın eline en basit dersleri mıştır. Bu yüzden dilüniz kaybol Bir lira nerelere girip bile «müselles, murabba, mahrut, lıyacaktır. ( Mdbadi 6 tnct sahifede ) muzari, muzafı ileyh, mazrubu minh» çıkar? İçte, ihracat ve ithalât tüccarla """"" ' " " • ııramımııııııımınııııııııın ı» rımıza mühim bir haber!.. Fakat, nnmınıınnnnııııuHnnııınınnııîınıniHiıiHmııuınımıııımııınnı Bir lira ile neler yapılır? matını beynelmUel cemiyete vere . faatlerde birlesmeği görmek üe ve böyle beynelmilel bir cemîyetten isonun zaruretlerine tâbi olmak ile orcek bîrer cemiyetlerî olması lâzımtifade edebümek için daha evvel Bir lira için neler olur? tadan kalkabilir. dır. tüccarlarımızın aralarmda meslek Yazan: KEMAL RAGIP îstanbui meb'usu Bizim en büyük noksanımız olan menfaatlerini müdafaa edecek ve ALÂETTtN CEMlL bu teskilâtfizlığm mazarratları menher tüccann ticaret vaziy^ti malu Cerîevrede mühim bir nutuK îrf t eHen Hariciye Vekilimiz Tevfik Rüştü Bey Türkiye Ingiltere münasebatını tarsin ederek sulh davasma büyük hizmet etmiştir. (Mabadi 5 inci sahifede) Celâl Beyin tetkikatı İktisat Vekilimiz dün sanayicileri dinledi Ticaret Odası Iktisat Vekilinin kontenjan tatbikatı hakkındaki suallerine cevap hazırlıyor tktisat V e . kili Celâl Bey dün sabah Sa . nayi ve Maa . din Bankasına giderek bir mücTdet tetki . kat yapmıs, bankada millî sanayi erbabuu da kabul et . miştir. Vekil Bey, öğ. leyin Rus sefiri. nin Rus müte . hassıslan sere . fine verdiği zL yafette bulun. mustur. Dün Ticaret Odasinîn fevkalâde içtimaina Sanayi erba. iştirak edenlerden bir grup bının İktisat yeni kararname ile tatmin edilmîş . Vekili ile yaptıkları mülâkat tir. Ancak sanayicilerin Büyük Mü. saat 11 den 13 e kadar sürmüstür. Lutfen sahifeyi çevirînis Sanayicilerin müstacel ihtiyaçlan ııııııınıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiııııııııııııııııııııiıııııııiııııııııııuıııııııııııııııııııııııııııııııııııııiMiııııııııııııııııııııııııııııı «Hepbirırkın evlâtlarıyız » Rus heyeti Dün şehrimizdeki fabri kaları gezdi * ** Nafıa Vekili Dün Ankara'dan Sam sun'a gitti Bir liranın Başından geçenler... Aman beyim, otuz senedir müşterilere bu dili veririmj£>egfctti*&* ler.. Nesini beğenmiyorsunuz »iz? 'f\ ? O eski müşteriler kalmadı yavrum.. Şimden sonra kimseboyie temizlenmemiş dil istemez! .
