15 Aralık 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansîkîopecfisi • Inci ctizi çıkmışfır Ikinci cilt bitti 21 Dokuzuncu sene: No 3093 umhur c™ "^ | ISTANBUL CAĞALOGLU Tel8raf w mektup ftdm!: 1111 1 trtanbnl Posta kutu5u: lrtMlwü No *• Perşembe 15 Kânunuevvel 932 Fırka Grupu 20 Gün SürenTetkikatını Bitirdi Harp borçlan mes'elesi bir c<han isi olarak gene birinci plâna geçmiş bulunmaktadır. 15 kânunuevvelde eski raüttefikler tarafından Amerika'ya tediyesi lâznn gelen taksitler vardır. Bu taksitin tecfli ve yeni bir muzakere için Fransa, tngOtere ve Araerika arasında teati edil«n notalan telgraflar bildin'yorlar. Mes'elenin Alman borçlan fle pek sıkı rabıtan vardır. Ba sebeple hahramızı biraz tahrik ederek manye gitmek mecburiyetmdeyiz. Telefon: Cnmhuriyette neşrettirüecek ilinlar için doğmdan âo£rnya ldarehanemtee * »«an sanııeıerunız nerkese açıktır. Başmutoarrtr: 223M. Tahrtr mödflru: 23236, Idare müduru: 22365, Matbaa: 20472 dahi müracaat olnnabUir. İlân sahifelerimlz herkese açıktır. Cnmhuriyette neşrettirüecek Uinlar için doğrndan dofcruya ldarehanemize dahi müracaat olnnabUir. Hayat Ansiklopedisi Böyak bir kitüphaneyi bir arada evinize geliret en faydalı eserdir. Her evde bir fane buluumak lâzımdır. "^ Harp borçları Vetamîrat Borçlar işi Fransız Kabinesini düşürdü Fransız Meclisi «evvelâ konferans, sonra tediye» dedi Belçika da Borç vermiyecek ParU 14 (A.A.) Haricîye en cütneni, hükumet projesini 9 reye kar&ı 24 reyle reddetmiştir. Maliye encümeni de 9 reye karşı 22 reyle reddetmiştir. M. Lamooreın ile M. Bergery iki encümen namma müş terek bir metin hazırlaınaktadırlar. Bu metinde hükumet, borçlar mes'ele sini halle memur edilecek olan alacaklılar ve borçlular konferansırun içtimaa davet edilmesi zamanına ka* dar 15 kânumıevvel taksitinin tediyesini tehir etmeğe davet olunmak* tadır. Beklenilmigen bir hâdise Fırka Grupu TürkIran muahedeleri Devlet işlerinin metinleri neşredildi! ıyı yurudugüne kanaat getirdi ı Dünkü içtimadan sonra < ı bir tebliğ neşredildi Ankara 14 (A.A.) C. H. Fırkaa grupn riyasetinden tebliğ olunı muştur: C. H. Fnkası Grupu bugün Afyon meb'usu Ali Beym riyasetinde toplandı. Son müzakerat esnasında Fnkaya verilen takrirleri intaç et ti. B. M. Meclisrnm yaz tafalinden istifade ederek intîhap dairelermi I v« memleketin muhtelif yerlermi gezmeğe ve memleket islerini yerinde dinlemeğe ve anlamağa ftrsat bulan fırka meb'uslarmn mech'sin aedmasmı müteakıp hükumetle bir arada ve karsıhklı bir muzakere açmalan muvafık görüunüstü. Hükumetle beraber yirmi gündenberi devam eden muzakerelerde tarihî vaztfe ve mes'uliyetini bflen bir fırka ve hükumet sıfatfle devlet idaresmhı butün işlerinetemas edildi. Fırka, devlet idaresinin muhte lif şubelerine ait islerinde büyük bir salâbet ve eraniyetle ve memleketin ! menfaatlerine muvafık bir surette çahşmakta olduğu neticesine vardı. Muhtelif islere mütealhlc takrir ler şu suretle neticelendi: | 1 Sayım riisumunun tadili hak| kmda olan muhtelif takrirleri tetkik k «!en tadO imkânmı hazulamak ü.zere fırba tarafından bütçe encü • 2 Tuz rüsumu hakkındaki takrirler tuz resminin esaslı bir surette tetkik edflerek neticesinin önümüzdeki bütçe senesi zarfında ftrkaya getirilmesi kararile Giimrük ve În hisarlar Vekâletine, 3 Safalan emvali milliye tak * sit bedellerinin tecfli, mubadillerm mesken ican bedellerinin almmaması^ gibi hususlara ait muhtelif takrir • ler tetkik edümek üzere fırka tarafmdan maliye encümenîne, 4 Memurin kanunu fle mütenanr kanunlarm tadili hakkında oUn 100 imzah takrir muhtelif encümenlerden birer aza aluunak sure tfle forkaca teşkfl olunacak memurin kanunu encumenine havale edilmişfa'r. Bunlardan maada: 5 Umum hıfzıssıhha kanunu nun 128 inci maddesinde yazılı ni> zamnamenin bir an evvel tanzim ve (Mabadi 3finpfls/r>> Şarkta sulh İlk ana madde: ((Arada ebedî jjlpstluk cari olacaktır!^ Versay muahedesi Alman borcunri bütün actısadî bedahetlere rağmen Almanya'nm yalmz fâizini ktyamete kadar Bdivemiyeceği bir şekîlde tesbit etmisti. Daha ilk hamlede hnkânazhk baş ffösterdi. Ve nOrayet dört sene sonra Dawes plânı yapıldı. Bu plânda borç miktan meskut gecfldi. Maamafib se nevt Alman mükellefiyeti gene ağırdı. Borca her iki tarafm hakikî muvafakab'ne nriisterut bir mahiyet verilmek »tendi ve bundan 1929 nihayetlerme doğrn «Young pJlnı» çıkti. Bu plânla Almanya'nra eski muttefîklere vereceği •enevî borç c2» milyar altm marldır. Plân ancak bir cene tatbik edflebilmisti ki 1931 yaztnda basgösteren büyük Alman roalî buhram bunun da idamesini imkânoz bırakrj. Bu sırada M. Hoover hükâmetler armnda bhr senelik tecîli düyun teklifinde bulundu. Ve kabul edflidi. Altnanya'nın yeniden tedîye kabfliyeti vaziyeti hâdis oldu. «Bâle» de top lanan mütehassıslar dünyanm geçirdiği bu bövük buhranlı günlerde A'manya Jcîn tediye imkânsızlıgrm tesbit ettüer. Bu raütehassıslarm raporlan Lozan konferansma esas oldu. Geçen temmuzda Aimanya'nm da ntirfkile toplanan Lozan konfermn«na kadar vaziyet *u idi: Yani Yotmg p7âmna^Sre basta Franaa, mutlefikler A ! • tnanva'dan aldıklarmnı bir kısmııu Amerika'daid borçianna verivorlardı. Ba borcu Sdedikten sonra eü«rine kalan maruf tabirile «Solde nete» şu idi: rran* •a ( 3 5 9 ) , Ingiitere ( 6 6 ) , Italya ( 3 7 ) , Belçika ( 6 8 ) , Romanya ( 5 ) , Yugoslavya ( 6 8 ) , Yunanistan ( 3 ) , Portekiz ( 5 ) , Japonya ( 1 2 ) milyon altuı roark •ltvorlardı. Bu esas dahilinde Young n'ânı AI roan borcunu kapital olarak ( 3 5 ) milyar mark tesbit etmişti. Lozan konfe ransı bunu ( 3 ) milyar marka indirdi, ve bu ( 3 ) milyann tediyesi de üç senenin geçmesine, v e çıkanlacak tahvilâtın «MobHisation» u sartma maallâktı. Aneak ba şartlann tahakkukundan sonra Almanya'nın vereceği bu ( 3 ) milyar marktan Fransa'nın Amerika'ya borç • !u olduğu ( 2 ) milvar mark çıkınca Fransa'ya topu topu «500» milyon mark kalacaktn. Hakfcatte fflî tediyat kalkrmş demektir. f şte «Astronomique» bir miktardaki Versay malî mükellefiyetinin indiği seviye ba oldu. Fransa için bu vaziyete razı olmak müsküldü, fakat hâdisatm icban karstsmda başka tiirlü hareket imkânsudu Yalnız Lozan konferann bu • nunla tamirat ve borçlar mes'elesini kökunden halletmis bulunmadı. Çünkii Amerika bu mukarrerata imzasmı kaymamısfa. Hakikatte müttefiklerin Ameri ka'ya borçlan fle Almanya'dan ala caklan arasmda «B!umx un tabiri vççhile bir «Connenon de fait» vardı. tste bufrun mevzuu bahsolan meş'ele, Amerhca'mn bo fîlî rabıtayı nazan dikkale ahnanvısı ve borçlannı istemede israr etmesidir. Bu urar yuzünden Fransa ve losiltere bugün Almanya'dan bir sey abnamağa mukabil Amerika'ya borç ödemek vaziyetme düşmüşlerdir. Bu borçlar umumî harpte Fransa ve diğer mSttefikier tarafından AmerOca'dan yapdan istikrazata tekabül etmektedir. Borçlarm aldıği ba yeni vaziyet karsmnda Amerika ile borçlu Avrupa devletleri arasındaki ihtilâf büyüktür. Italya mustesna, başta tngiltere ve Fransa fle diger borçlolar, harp borçlarmm yeniden müzakeresini ve 15 kânunuevvelde vadesi geien taksitin teciîîni istemektedirler. M. Hoover bu teklifi red detti. Borçlar hakkındaki her hangi bir müzakereye girişmek için en ktsa^yolun taksitin tediyesi.olduğunu söyledi ve bu isin kongrenin salâhiyeti hududuna girdiğînî de flâve etti. Bugun, Amerika'ya olan borcu ödememek îçm gerek Fransa ve gerek în • giltere'de kovvetli cereyanlar vardır. Ve bn cereyanlar mustenidattan mah ran deffldir. Fransa'ya tamirat alacaferagat etmisini impose eden KabinedüftB Paris 14 (A.A.) Meb'usan meclisinde borçlar hakkındaki müzakereler devam etmistir. Bilhassa radikal sosyalistlerden M. Chauvin ile cumhuriyetçi sosyaIransiz meclisinde ekattiyette ktüan Franstz BafvekiH U. Heriyo lutlerden M. Forgeot dinlenmiştir. (Mabadi 6 tnet nahilede) Haridye VekMmte Tevftk Ruftü Bey Ankara 14 (A.A.) Hükume timizle tran devleti arasmda 5 ikincitesrm 1932 tarihinde Ankara'da akit ve ünza edilen dostluk muaheahedenamesile emniyet, büarflık ve iktısadî emek beraberliği muahedenamesi berveçhi atidir: Bir taraftan Türkiye Cumhuriyeti, Diğer taraftan tran devleti Aralarında teyemmünen mevcut olan öz dostluk bağlannı kuvvetlendirmek ve siyasî ve iktısadî müna •*b«tleriniıı inki&af şartlaruu U.yin tran Baridye ftaztrt Fürugi ffs. etmek lüzumunu göz önünde tutarak 22 niaan 1926 .1 ordibihist 1305 tarihîi dostluk ve emniyet muahe • denamelerini yenilemeği kararlaf trrmislar ve bu hususta murahhas • lan olmak üzere: Türkiye Reincumurtt Hazretleri: Haridye Vekili ve tzmir meb'atu Dr. Tevfik Ruftü Beyefendiyi, Alâhazreti Humaytm 1tan Şehin * şaht: (Mabadi 6 tneı saMledet Haftanın dördüncü günü tktisat Vekili Celâl Bey dün radyoda şayani dikkat bir hitabe irat Hiikumetin şeker ithalâtı için verdiği karar tktisat Vekâleti gelmiş ve gelecek şekerler hakkında bir tebliğ neşretti Ankara 14 (A.A.) tktisat Vekâletinden tebliğ edilmistir: 1 2054 numaralı kanunun hü kfunete verdiği salâhiyete müste niden şekerin bir elden memlekete ithal ve idaresi hükumetçe kararlaştırılmıştır. Türkiye gümrüklerine gelmis veya 15 birinci kânun tari hrnde yolda bulunmuş olan şekerlen*n muamelelerinin tasfiyesi mak sadı ve u ı ı u v a u ı ı ı e ı ı ı ı u « *«»w«»«*<w*^. vermukabillerinde muamele « ».• 9CİV C 1 T An .arâ'da HaDcevfnde Tasarruf ve yerlt sünün verdiği temtüe iştirak Ankara 14 (Telefonla) Iktî sat Vekili Mahmut Celâl Bey ikti sat ve tasarruf haftası münasebetile bugün radyoda bir hitabe irat et mi^tir. Celâl Bey hitabesinde iktisat ve tasarrufun manasını, bizdeki tasarruf bareektlermin nasıl basladığmı, 1928 senesinde ts Bankasında milletin ruhunda gizli kalan tasarruf def tnesini ortaya atmak için verilen kararı, ve bu karar neticesinde bu * gün yalnız tş Bankasınm vatandaş lara 50,000 kumbara dağıttıgnıı anlaimış, memleketteki tasarruf ha reketinm birinci ve ikinci merhale leri hakkında izahat vermiş, bu merhalelerden ikincisinin biriken ser ~ vetin memleket ihtiyaçlarında kul lanılması, emin ve kârlı bir sekilde ümran vasıtası yapılması olduğunu söylemistîr. Celâl Bey hHabesinin sonunda demiştir ki: maHar haftast münaaebetüe KK enstitüeden talebe müU ktyafetlerle~ g raatrah olan kıymetten yal nız giimrük resmi tenzil edildikten sonraki kiymetleri kadar Türk mah thracı ve satılması ve gıda yazılı hükümlere uygun bulunması sart la«*ile bu sekerlertn memlekete İt hallerine tnüsaade edilmesi takar rür etmîştir. Şekerin memlekette bir elden ithal ve idaresi tarzı ve bu husus için teklif talebi ayrıca ilân < Mabadi 6 ınct sahifede > ııuııuHiınıınuuıuıııiHiunnmıııııııınıiHHinıııııunııınınHinıınutNiııiMiııınuHniMiıııniHiıiMiııııınıııııtıııtıııııiiHiııııııınııunıııniHiıun Musiki anketimiz MusSd anketimiz yannki nüshamızda devam edecektir. Peyami Safa Bey aryann Ruşen Ferit Beyin fikirlerini anlatacakür. ımwmniHiııııııııııııııiııııııııııımııııııııııiHiııııııııiMHiııuııiHiııun kayit devam ediyor Nazariyat... «Zabıtai belediye talimatnamesi» nin 182 inci maddeai: Güzeller cumadan başka her gün saat 10 dan 18 e kadar müracaat edebilirler Bugün güzellik müsabakamıza iştirak edenlerden Firdevs Hanımın bir resmini dercediyoruzFirdevs Hanım, kendi çektirdiği resmi göndermiştir. Yeniden ve daha iyi bir boy resmini çektir mek üzere, idarehanemize müracaatle arzu etitği fotografhane için bir mektuo almasını rica ederiz. Başvekttlsmet Pasd, Ankara RalkevVnde Tasarruf haftatmt açan nutkunu irat ederken metanetle atlatacakhr. Her zaman şuurla çalısanlara büyük isdkbal mev'ut olduğunu unutmıyalnn.» Ankarctda bugün açılacak sergi Aziz H.n!::'" >•*• !«.» hâlâ sarsıntılar içinde beseriyete elem Ankara 14 (Telefonla) tsmet Ps. vermekte devam ediyor. Bundan maaKız Enstitüsünde hazırlanan sergi yann lesef memleketimize de hisse düsmek • saat 3 te Meclis Reisi Kâzım Ps. Hz. tedir. Buna rağmen bazı mubitlerimittarafından açüacaktır. ' de attuadi harekeÜer göze çarpmakta • Sergi bugün gazetecilere gezdtrfl • nâftir. Bu ziyarette Maarif Vekili Resit Tfirk miîletı diğer büyük mes'ele'erde Galip, Yunus Nadi ve Rusen Esref Beyolduğu gibi iktuadî hareketlerde de ler de hazır bulunmuslardır. yüksek iradesini emnivete kullandığı zaSergi iki paviyondan ibarettir. Bir man bu badireyi kendisine mahsus olan (Mabadi 6 ınct sahifede) miMllllltllllllllllllllllllllllllinilllllllllllllllllllillillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMllllllllllllllllllllllllllllillilllllllllllMIIIIIIMIIIIIIIUIIIIMIIIIIIUII «Cadde ve sokaklarda tavuk ve emsali tuyurun canlı olarak ayaklarından bağlı ve başlan açağı sarkık bir halde nakli memnu dur.» Kayit devam ediyor Bazı hanımlarra kayit muameiesmin bîttiğine hükmettiklerini anlıyoruz. Kayit muamelesi devam ediyor. Ne zaman biteceğini ayrıca ilân edeceğiz. Binaenaleyh arzu eden hanımlar cumadan maada her gün saat ondan on altıya kadar <dare müdirimize müracaatle kaydc dilebilirler. Kaydolunan hanımlara arzu ettikleri fotoğrafhanede bizim hesabımıza resimlerini çektirmek için bir mektup verilir. Resim çektirmek için mektup a lan hanımların fotoğraflarını çıkartmakta istical etmelerini rica ederiz. M. Hoover değfl midi? Sonra hukukî kıyrpeti kabili münakasa olmakla beraber 1929 da Amerika'ya olan borçlar itflâfmın Fransız mfllet meclisinde kabu!ü esnasındaki tezahürat vardır. 9 2 9 haziranında borçlar itflâfının Fransız meclisinde tasdiki mevzuu bahsoküuğu vakit, o zaman ekalliyet partflerini tes kil eden radikal aosyalistlerle, sosyalist ler trClause de Savvegarde» namfle maruf olan kaydin ithali sartile itilâfnamenin kabuiüne taraftardılar. Bununla, münhasıran Alman tediyab devam et • tiği muddetçe Amerika'ya olan borçla • nn ödenmesi hedef tutuluyordu. Böyle bir kaydin Amerika'lılar taraCEMAL ZİYA {Mabadi 2 ind sahifede) Bir tashih .... Ve tatbikatı! Fotoğrafhaneden resimleri alırken isimlerin yanlıs yazilmış olması yüzünden 7 ve 12 numaralı resimlerm isimleri biribirine kansmıştır. 7 nuVI Fîrdevs Harura mara Kevser Haydar Hanımdır. 12 numara da Berin Hanımdır.