23 Haziran 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Tipi Dindi! Edebiyatımızın en guzel romanlarından biridir Her yerde bulabilirsiniz 65 kuruş Dünya İktısadıyaiının Büyük engelleri Onuncu sene: No. 3278 umhuriyet , , İSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf n mektop adresi: Cumhuriyet, tstonbnl Posta kutusu: istanbul, No 946 Telefon: Basnnıharrir: 22386. TahrİT mööflrt: 23236, tdare müdflrü: 22365 Matbna 20472 Hayat Ansîklopedisi Cuma 23 Haziran 933 Tehlike büyüyor! üncü cüzii çıktı 34 Gazi köylüler arasında L Dresten 14 haziran 1933 ondra iktısat Konferansının top lanışını tam bir sabırsızhkla bek. lemiş olanlann çok hakh ve yerinde bir ünudi vardır: llerisi karanlık bir iktısat vaziyetmden kurtuhnak, normal bir istihsal devrine kavusmak.. Bir iki sözle anlatılması oldukça kolay olan bu ümit, eğer müsbet düsünülürse, güç ve ağtr bir iktısat realitesinin tasfiye • sinden başka birşey değildir. Bu tasfiye işinin mevzuunu iyice kavnyabilmek içm dünyanın iktısadî vaziyetini en ge. niş çizgilerile göz önüne getirmek lâzım. dır. tstihsalin verimsizliği neden ileri geliyor? Başka sebepleri bir yana bırakalım ve ilk sebepleri arashralım. Bu gün, artık, bilmiyen kalmamıstır ki satınalma kudreti azalmıstır, ihtiyaç az değildir, fakat istihsalin dağılış yollan parçalaıunıştır ve bütün tedbirler istenilen neticeleri vermemiştir. Dünya iktı. sadı çok ağır bir borç yükü altındadır ve bu yük, istihsali ezmektedir. Dünya ahsverişmin bilânçosu ise bu'borca gö. re hiç sayılab'lir. Böyle bir bflânço ile de borç odetnek imkânsır birsevdir. Dünya ahşverif bilânçosuna bir göz gezdire • lim: 1 Amerika "Paraların istikrarında ısrar Reisicumhur Hz. Ankara civarmdaki Yahncak köyiinü teşrif ettiler edilecekse iktısat konferansını Köylü ile beraber yemek yiyerek köy işleri hakkın da görüştüler ve fakir köylülere yardıtn ettiler uzatmağa mahal yok!,, diyor Amerika murahhasları beyanname neşrettiler Londra 22 (A.A.) Amerikalılar, konferansın muvaffakiyeti para meselesine tâbi olmakta devam et tikçe, konferansı daha ziyade uzat manm lüzumsuz olacağinı söylüyorlar. Amerikalılar, dahilî vaz yetten dolayı hükumetin kat'î surette para siyasetini tesbit edemiyeceğini ve sımdilik, doları düsürmek suretile fîatlan yükseltmek kabil olup olmıyacağını da tetkik ile meşgul olduğunu bildiriyorlar. Dolarkendi kendine piyasasını ne zaman bulacak? Zannedildiğine göre, iki aya kadar bir istikrar kabil olabilecek ve faydali bir şekilde bugünkü müzakerelere tekrar başlanabilecektir. Ingilizler, gelecek hafta M. Moley geiince, M. Ruzveltin para me selesi üzerindeki kat'î düsüncelerini öğrenebileceklerini düşünüyorlar. Fakat konferans koridorlarıhda »üphe hâkimdir. Ve M. Moleyin vazi fesinin zaman kazanmaktan ibaret olmasından end'se ediliyor. <^"^'''*•>^^^" Konferans uyukluyor! Konferansın deruhte ettiği işin büyüklüğünde, muğlâklığında ŞÜp{ he yoktur. Komisyonlarda umumî mütalealar hâlâ bitmedi,^ bazan da söz alan olmadığı için İçtimaların tatil edildiği görülüyor Londra 19 (Hutusî) Heyeti murahhatamız erkâmndan *alâ • hiyettar bir zatla görüftam. Ba na konferans hakkında hulâtatan funlart toyledi: « Müzakereler henüz heyeti umumiye içtimalartna intikal et • memiştir. Hutusi heyet ve komityonlarda çalifilıyor. Daha doğru#u kolig aran müzakeerleri cereyan ediyor. Binaenaleyh bugan netice hakkında huvvetli bir şey söylemek çok müsküldür.* Londra 22 (A.A.) Anadolu Ajansının hususî muhabiri bildi • riyor: Konferansın ikinci safhası a yakta uyur gibidir. Hazırhklann ikmali mi gecikti, yoksa konferans tnı çabuk açıldı, anlaşılmıyor. tktısat komisyonunda söz söyliyenler henüz umumî mütalea • lardan dıtarı çıkamadılar. Meselelerin hususiyete jirnıek istiyen malî komitede ise söz alan olmadtğından celseler tatil edildiği vakidir. 1929 yılında 142 milyar lira 1931 yılında 82 milyar lira. Buna karsı borç nedir? Bunu da Al man Konjunhturtnatitut teşkilâtının vaziyeS oldukça doğru ifade eden is • tatistiğinden öğrenebiliriz: Mtfyon lira ttilftf devletleri harp borçları 13,3 Aynca politika borçları 3 45 Devletlerln hariçteki tlcari borçaln 29 00 Vilayetlerln, belediyelerin hance olan borçları 10 2 Husus! borçiar ,. 55 95 45 00 100 95 öyle geliyor ki, konferans • tan mütevazin is ve hava nin düzelmesi istenirse az çok müsbet bazı kararlara varmak mümkündür. Fakat bu, haztrlıktaki konferanstan dünyanın bugünkü vaziyeti içinde çok şey istenirse, hele zengin olmıyanlardan yeni fedakârltk ve inkisaf etmek üzere olanlar dan ilerlemelerini durdurmak aranırsa. korkulur ki konferans iflâsa gider. Heyetlerin çoğu konferanstan mucize beklemekten fazla Lon drayı ziyaretten, bu sevicnli mu hitte buluşmaktan memnun gö rünüyorlar. Her halde konferansın neticeleri ve akibeti üzerinde mütalea söylemek için daha birkaç giin beklemek lâzımdır. Reisicamhur Hz. nin Ahimesut istasyonanda köylüler arannJo alınmış resimlerinden Ankara 22 (Telefonla) Gazi Hz. evvelki gön Ahlatbelmde yapıhnakta olan asari atika hafriyatını gözden geçir. dikten sonra Yalmcak köyüne gitmif lerdh, Sevinç içinde ne yapacaklannı şafi ran kö\lüle^ hemen Gazi H. nin etra fmda toplanmışlardu*. Gazi Hz. köyde bir saat kadar kal • oturmuslar, köyün botün isleri hakkında teklifsizce konusmuslar, köy sofra srada bazlama, bal ve saireden mü . rekkep bir kahvahi yapmışlardır. Bn «rada gözlertnden rahatsız olan bir kSy« lünfin tedavisi için yardunda bulunmuflar, diğer yoksd bir köylüye de bir çift öküz armağan etmişlerdir. Gazi Hz. köyden kadınh erkeklt bStün köylülerin içten geien uğurlanuJan ile ayrılmtşlardır. Fransa paralarımn istikrarında ısrar ediyor Paris 22 (A.A.) Havas ajansı Londradan haber alıyor: Malî kalkınma için muvakkat tedbirler tâli komisyonund'a, M. Bonne, fiatların yükselmesi meselesinde Mabadi 6 ınct aahifede Dünya aluveris muamelesi (ciro) nun 82 mflyar Türk lirası kadar tuttuğunu ve bamm karfistnda 100 milyar Türk lirası fcadar bir boreun işliyen faizlerile yiik seldiğini düsimürsek dünya ikhsadının bugünkü yapısı hakkında oldukça sağ . lam bir fHrir edinmiş oluruz. Buna en asağı 25,000,000 issizi de katabiliriz. Bu mSctar, onlarla geçinen ailelerle bir. likte 100,000,000 nu geçebilir. Hiç şuphesiz böyle çetm bâ* iktısat vaziyetini bidde etmek sanddığı gibi kolay degildir. Dünyanın bugünkü hasta iktısadî yapm bu ağır yükü sırtmdan hemen •ilkemyecek bir vaziyettedir. Dünya •avastndan önce çok zengin budımlar, (mületler) bugün, yoksullasmıslardır. tktnadî hayat için çok lüzcmlu olan pa. ra gidişgelisi hkanmışhr. Halbuki, dün. ym borcu odenflse ödenilse, dünva alı•erif büânçosundan ödenebilir. Bunun batka bir yolu yoktur. 0 halde ne yapmah? Amerika, muhteJif vesüelerle Avrupa işlerine uzak kalmak »temistir. Fakat ençok alâkalı olntak yüzünden gen« Avrupaya dön. rnek mecburiyetmi duymustur. Ruzvel. tîn teşebbüsleri bunu gösterrnektedir. Dünyanın iktısadî taliini düzeltmek istiyen Londra Konferansmdan Ruzveltin beklediği şey şudur: 1 Pararan sağlam bir temele da • yanması, 2 Dünya alışveriçinin engellerden Inırtanlması, 3 Budunlarası (beynelmilel) teşebbüsile eşya fiatlannın yükseJtîl • mesi. Ruzveltin bu teklifi, kolay tahakkuk eder bir teklif degildir. Paraya sağlam bir temel bulmak meselesini halletmek. te, belki, öyel büvük güçlükler çekilmi. yecektir. Çünkü:bu iste en büyük iki alâkah fngfltere ile Amerikadır. tngiliz maliyesinm bugünkü kanaatrae göre sağlam paraya tekrar dönmek için henüz n m n gelmemistir. Fakat, daha büvük ve eiddî menfaatler için bu tezden de •azgeçü«bilir. Halbuki Ruzveltin iste diği diğer seyler dünya iktısadmın, bu gun. için, en büyük engelieridir. Buhran yıllannın tesiri ile smırlannın {çeriunde iktısadî tnüdafaa teşkilâtı yapmts memleketler, öyle, kolaylıkla, serbest alısverişe dönemezler ve apan . %a yıkılmaktan korkarlar. tstihsali ve rimlflendtrmek için fiatlan yükseltmek te neticesi şüpheli bir istir. Dünya şreliri bn •aziyette kaldıkça esya fiatmın yükselifi ile istihsalin verimli olması ihtimali yoktur. Burada çalışma saatinin günde 6 ya Indmlmesi ve bu suretle issizlere satınahna kudreti veribnesi hahra gelebi • faV. Fakat 8 is saati için verilen güedn • lifc, elbette, 6 saat içm verilmiyecektir. Bundan başka son derecede rasyonalize edflmiy sanayîde 8 saatlik işi de 6 sa atîn çerçevesi içine oldukça sıkıstrmak hnkanı da vardır. Fıatbı vukıehmeic için birsey yapüa Bir Eroin fabrikası daha! 9 aydır Kalyoncukulluğunda çahşanbir imaJâthane» dün işler bir halde meydana çıkarıldı 5 kişi mevkuf Gümrük muhafaza teşkilâtı tarafından bir Eroin imalâthanesi daha meydana çıkarılmıstır. Bu gizli fabrika, Beyoğlunda Kalyoncukullu ğunda Küflücini sokağında 20 nu • maralı evdeydi. Eroin evin bodrum katında imal ediliyordu. Sıkı bir takipten sonra kuvvetli ip uçlarını ele geçirmis olan muhafaza memurları dün sabah saat onda bu eve giderek, imalâthaneyi isler bnr halde bulmuşlar ve içinde calışanlarla, bu şebekeyi idare edenleri yakalamışlardır. Yakalananlar arasında evvelâ manifatura ticareti yaparken, işi eroinciliğe döken Koço ve Kosti ile, bu işe sermaye verdikleri söylenen Galatada tktısat hanında Andros Kostantides ve Galatada Cumhuriyet şapkacısı Marko vardır. Yaptlan tahkikat sermayedarlardan Markonun Fransa hükumeti tarafından Fransız topraklarına gn> mesi menedilmiş ve Cetniyeti Ak vamca müseccel beynelmilel bir eroin kaçakçısi olduğunu göstermiş Avusturya ile Macaristan Seyrisefainde Beklenen tasfiye tekrar birleşiyorlar mı? 63 memur tekaüt, 30 kişi İtalya Başvekilinin bu iki hükumeti birleştirmek teşebbüsünde bulunduğu iddia ediliyor kadro harici oldu Seyrisefain idaresmin yerine geçecek yeni teskilâtm kadrolaran hazırlamakta olan tasfiye komisyonu dün Deniz ve Hava İşleri Müstesan Sadullah Beyin riy^setinde toplanarak mesaisini bitirmiş. tir. Sadullah Bey bir muharririmize su be. yanatta bulunmuftur: « Kanun mucibince Seyrisefain I idaresi 30 haziran akşamt vaifesine nihayet verecek, bunun yerine yeni teşekküller işe başhyazcaktır. Buradaki mesaimiz Seyrisefainin mevcut ve«ak, malzeme ve memurlannı yeni tesekküUere göre ayrrmak ve bu te. sekküllerin işe başladıklan zaman muhtaç olduklan elemanlan ellerinde bulundurmak gayesine matuftur. Umumiyetle deniz yollan islermeti Dıshatta, Akay işletmesi, sevahüi mütecavnede fabrika ve havuzlar müdürlüğü de kendi sahasında bulunan vesa fc* taJuf oUcaklardır. Bunun haricin . de müfterek ambarda mevcut malze . me de yeni tesekküllere ihtiyaçlan nisbetinde taksim olunacaktır. Memurların tefriki işi bitmiştir. Tekaüt müddetini ikmal eden 65 memur tekaüde sevke dilmiştir. Büyük Millet Meclisinin idarenin eski tekaüt nizamnamesi ahkâmına. ilâveten yüzde yirmi ve kırk zammı kabu' etmek suretile gösterdiği yüksek atıfetten bu memurlarımız müstefit ola. caklardır. Otuz kişi de kadro harici kalacaktır ki bunlar da hizmet müddet • lerine göre tazminat alacaklardır. Seyrisefainin klavuz ve romorkör kısmı da bir müdürlük olarak bir temmuzdan itibaren tstanbul Deniz ticareti müdürlügüne raptolunacaktır. Bu kısmm müdürlüğünü vekâleten Deniz ticareti müdürü Müfit B. deruhde edecektir. Fen isierini tanzim etmek üzere deniz yolları, Akay ifletmelerile fabrika ve havuzMabadi 6 ıncı aahifede Eroincilerden ikisi tir. Evde bulunan bazı kadınlar da nezaret altına alınmıştrr. tmalâthane ittihaz edilen bodu • rumda eroin istihsaline mahsus alât ve edevatla, fıçılarda eritilmiş af • yon ve üst kat odalarm birinde de 22 kilo eroin bulunmuştur. Fabrikanın 9 aydanberi faaKyette bulunduğu da anlaşılmıstır. Yalnız geçenlerde bir aralık 3 ay ka^lar imalâta fasıla verilmif, sonra tekrar işe başlanmıftır. Avusturya ve Macaristamn Umumi Harpten evvelki birlesik hali, bugünkü vaziyet ve M. Musolini dır. Meselâ Macaristan Başvekili olup bu memleketm adeta mukadderatına hâkim bulunan Jeneral Gömbösün ansı . zın yaptığı Berlin sevahati bu meyan dadır. Macar Başvekili Almanyada fev. kalâde hararetle karsılandı. Basvekil Hitler, Jeneral Gömbösle uıım uzadıya görüstükten sonra jeneralın »erefine bir çok merasim yapıldı. Hitlercilerin as Mabadi 2 inci aahifede tânçolannda yer vermek nekadar tehli keli bir haval ise, bunları nvliî gelir arasında düsünmek te bundan baska birsev degildir. Türkîye Franca borç likidasvnnu bu hususta ivi bir örnek olabilir. Borclu bn dünyanm istihsali, elbette, sırtmda bu boreun yükünü taşır ve verimli de&iMîr. Borçtan kortulduğu nisbette dünva istihsali verimli ve ayni zamanda fiatlı olacakhr Onun için dünya ktısadî vaziyetini kurtaracak yol, müsbet bir likidasyon yolu olabilir. Fakat bu yol. bir taraflı değü, bütün vaziyeti kucakhyacak bir şekilde olmalı dır. Likidasyon meselesi müsbet bir sekilde halled'ldikten sonra da diğer ik • tısacî meselelerin halli ehemmiyetli surette kolaylasnus olur. Kredi hayahnın geriye dönmesi için de bu lâzımdır. Kendisine iş arayan para karısık vaziyet lerden değil, vuzuhtan hoslanır. Londra tktısat Konferansı, umum iktısat varh ğım normal bir yatağa götürmek ve a • kıfanak istiyorsa ilkönce bu vuzuhu ya. Londra 22 (A.A.) Bazı gazeteler ve bu meyanda «Deyli Herald» Avusturya ile Macaristamn birlesmesi ihti . mallennden bahsetmekte ve bu projeyi M. Musoliniye isnat evlemektedirler. CUMHURİYET Londra îktısat konferansınm bütün cihanda uyandırdığı alâka diğer bazı mühim hâdiseleri gölgede bıraktı. H^^uki bu hâdiselerin Avrupa için çok büyük ehemmiveti varbilir: O da istihsali azaltmaktır. Fakat istihsalin azaltnası ile de is pazarının da. ha büyük bir sıkıntıya düsmesi pek ta bidir. Daralan istihsal, işsizlerin sayısını kabartır, satınnlma kudretini daha fazla eritir ve o vakit yüselen esya fiatı istenilen neticeyi veremez Londra tk tısat Konferansı için en ehemmiyetli ve müsbet münakaşa mevzuü su olabilrr. Beynelmilel borçları sağlam bir görüse göre likide etmek. Ve likidasyon için hususî teşebbüslerdeki likidasyon yolu • lunu tuttnak..öyle borçiar vardır ki, tahsili imkânsızdır. Bımlan defterden çıkarmak ve ondan sonra gerçek bir bilânço yapmak lâzımdır. Gerçek ve tahsili mümkün borçiar da, eğer tesebbüs kurtanlmak isteniyorsa, verimli yıllara atılmalıdır. Amerikada, Almanyada, İtalyada böyle likidasyon teşkilâtı vardır ve bu teskilât yalnız ik • tısadi hayat için birinci derecede ehemmiyetli olan bankaları kurtarmakla kalmamıs, ayni zamanda en tehlikeli buhranlann da önüne geçmiştir. Mahvolmuş alacaklara, «rimif kredilere banka bu niHMIimilllMIIIIIIIMIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIII lllllllllllllllllllllllillllllllilllllllllllllMIIIIIUIMIIIIIIIIIIIIMIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlnilllilMIIİIIIIHM Golge Çıçegı Bu güzel hikâyeyi tefrikaya pazartesi günü başlıyoruz •jehrimıze gelen sinema yıldızı Evelin Holtun gazetemıze verdiği bir portresile dün foto muhabirimiz tarafından rıhtımda cdtnan'bir resmi [Artistle sinema muharririmizin yaptığt meraklı mülâkat S inci tahifede sinema tütunlarımızda'] ratmalıdn. M. NERMt