31 Ekim 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

31 Tesrinievvel 1833 Cttmhuriyef' 10 senede onmisfi Cumhuriyet devrinde, Türk tîcaret filosu on sene îcinde on mislî büvüdü Altı bin kilometreden fazla sahili olan, daha vazıh bir tarifle üç tarah sularla çevrilmiş iki yanmadadan tesek kül eden memleketimizin denizlerlc o. Ian münasebeti çok büyük bir ehem miyeti haizdir. Tarih sahifelerimn, Anadolu kıyılarını insanlığın ilk genniciHk mektebi olarak kaydetmeleri bu ehemmiyetin çok eski dev!>lerdenberi tak . dir edildiğini ispat etmektedir. Anadolu sahillerinin deniz ticaretindeki ehemmiyetini, bu topraklara, bin sene kadar evvel gelip yerlesen Türk ler de çok rabul: kavramısîar ve daha ük günden denizlerc'e dolasmağa baş lamulardır. Türkîer denizciliğa sadece başlamakla kalmamıslar, bilâkis çok kısa bir zamanda denmlerin Hâkimi olmuslardn*. Dünyamn cenneti deni'en izmir kıyılarının ve bir zamanlar Türk denizi is . mini alan Karadeniz sahillerinin yabaneı ülkelerle yaptığı ticarette Türk de nizcileri büyük hizmetler ifa etmişler rfir. Ba cümleden o'mak Bzere yöz lerce sene ecnebi gerp!lerin kanah kn. !an Karadenizde Türk ?etr.ler? Tunanm tahire ve kereste nakliyattnı tahlı in hisarlannda tutmuslardı. tneboludan tstanbula kadar olan umumî nakl<yat • tan baska başlıca kömür odun ve kereste fizerine çalıstrlardı. Akdenîz liman • Iarma mensup Türk sefaini de Pire, Ke falonya, Zanta ve Gnft adalarma hububat, Kalastan tskenderiveye kereste göfürörler. Avdetlerinde Foçadan tuz yüklerlerdi. Cesur jandarmalarımız Ankarada retmi geçit yapttrhen Cumhuriyetin emniyet kuvvetleri Polis ve jandarma kuvvetleri Cumhuriyetin yaratıcı elinde çok seri bir tekâmüle mazhar olarak memlekette emnîyet ve asayîşî temin ettî Cumnunyet, on yıllik kurulma ve f yerleşme devresinde nfak, bUyiik, açık, kapah muhataralara, »uikastlere maruz kaldı. Bunlan cesur or du»u kadar, fedakâr zabıtası sayesinde ve »üratle izale etti. Denile • bilir ki kahraman ordunun vatanda temin ettigi istiklâl ve huzur ha • vasım inzibat kuvvetlerimiz kifa yet ve ehlivertle devara ettirip gU mektedir. Türk polU ve jandarmatı, millî idarenin lruruluş tarihinden beri şakavet ve cinaye* hiditeleri, adlî takibat ve emsalmden başka Tarikati Salâhı'veciler, komünizm, Şevh Saft ve Ağn »yanlan, tzmh* •uikast teşebbüsü, trtica hareketleri, şapka ve turkçe ezan aleybinde ayaklanma ve saire ile çok çetin ve aralıksız mücadelelerde bulunmuş, bunlann hepsinden rejimin kudre • tine yaraşacak bir muvaffakiyetle çıkmifhr. SaHanat devrinden bozuk birer cîhaz olarak aldıgımız bu îki inzıbat vnsuru Cmn • huriyetin yaratıcı elinde çok »eri bir tekâmüle mazhar olarak kı»a bir zamanda, büyük idare makinesinin muntazam işliyen emniyetli bir nizam çarkı haline gelmlş, vatandaşlann tam hnzur ve »Okununu kefaleti arrraa almışhr. Bugün Suriye, Irak, îran, Ru» hudutlanndan Ege denizi sahillerine kadar bütün ül • kede dünyamn her yerinde ve her zaman olabilecek hadiselerin îstis hadmdan uzak kalmak şartile • asayism millete dirlik düzenlik ve* rici bir merhaleye vardığını, gön lümüz ferab olarak, görüyoruz. Turk jandarması, intikal devirle rinin dağdağah günlerînden fır sat bularak vakît vakit ana vata • nın orasında, burasmda baş kaldı • ran şekavetle daha düne kadar çarpı+tı. Bu yüzden • ve ne elimdirlvatandaş kurşunile yüzlerce Türk çocuğu oldü. Gene ayni yolda can veren polislerimiz az değildir. Kad'rsînas Curahuriyet bu vanfe kurbanı vatandaşlar için Ankarada bir «Emniyet abidesi» hazırlıyor. Ha yat ve huzururauzun nöbetçisi olanlara karşı minnet ve hürmet borcumuzun bir timsaü olacak olan bu abide, bize, rejira emniyet'nin ve memleket asayişinin nekadar emek ve kan sarfile temin edilebilmiş olduğunu da dairaa hatırlatacaktır. Mesrutiya* idaresi, istibdattan, »adece ismen poli» olan bir teşkilât teslim almıştı. Yalnız elbise birligi altmda rasgele adamlarla doldurulmuş olan bu kadronun ıslahına meşrutiyet bir hayli çalıştı. Mütehas sıslar, mektep mezunİan alındı. Ne yazık ki bu devre kısa sürmüştü. Pol:»te gayret ve faaliyetleri göze çarpan rüesa baska işlere nakledildi. Trablus. Balkan, dünya harpleri poli» teşkilâhnı büsbütün zayıflattı. Cumhuriyetin tstanbni hükumetin den devraldığı kadro, işte bu şart lar içinde sürüklenip giden derme çatma kuvvetti. Millî hükumetle beraber Ankarada kurulan Emn'yeti umumiyede şube teşkilâtı bile yoktu. Adeta millî ordu gibi yeniden ve bin zorluk içinde tedricen kurulan Emniyet îşleri müdürlüğü ancak 924 te 3 şube teşkil edebildi. Bu müddet zar • fında merkez ve mülhakat kuvvetlerinin takviyesine çahşıldi. 926 da istihbarat servisi de meydana getinldi. 927 de Avusturya dan Fredrik Raman, 928 de gene Avusturyadan Edmon Hayden Feld ismirtde iki mütehassıs getirilerek ıslahata geçildi. Ayni sene çikarilan kanunla Emniyet işleri vezaifi yeniden tespit, şubeler beşe iblâğ o Iundu. Fen ve neşriyat şubesi olan bçşinci şube bilhassa a*rî poli. teşkilâtmra kullandığı ve itftfade et tiği fennî alet ve usullerin bizde de kifayeftle tatbikı işine memur edildi. Emniyeti umumiye ayni zamanda 1933 inhifat devrl Fakat yüz eDi sene kadar evvel TurItün deniz ticaretindeki faaliyetinm, bilhassa Akdeniz yalılannda bir durgun •. luk görülmektedir. Bunun sebebini en ziyade o zamanlar Akdenizde üreyen yabana milletler korsanlarmda arayabiliriz. Otmanlt hükumetinm donan man ahl bir halde dururken Adalar denizindeki düşman korsanlar Türk ticaret gemflerme musallat ohnoslar ve adeta meş'um bir tavfun fırtması tesi rini yapnuslardı. Bahrisefitte Türk ticareti bahriyesfne Slüm darbestni voran bâdise işte bodnr. Bhçok seneler geçtikten ve garp deniz ticareti onun« geçflemez bir azamet oeyda ettikten sonra Türkive hükumeti vazivetteki vahameri idrake baslıyarak »>i'«rür>kü denİ7 ticıwetimîrin esa«ı vazed'ldi. Cehil ve !<tiV>dat hükîrmeti elinde k*1an h>\ yen! deniz tîcsreti ornn sen«1er bir törlü matÎUD favelere dr»*rti yaklannak istida dnn rSsteremrdi. O m3*tebH idare valnw îdarrf nnhstMa ^•»ıf'^n bn tesek • külü mefiuç bvakm«kla rktifa etmevip T>oflosf sirketTer tarafmdan ortaya kotrak n İ2sbbasler*«îe darbe vurdn. Deniz ticaret filomazan on senede on defcu biivüdiüLünü goıterir temsili resim rada birçok yelkenli kayıgnmzı bflâ • merhamet batırmışlardı. ceye isünaden Turk ticareti bahriye & losu birkaç sene içinde on misli çoğalmış ve bugün 114 bin tonilâtoyu teca . vSz etmiştir. Filvaki Türk denizcPerî ba yekunun da Türk sahilleri için kâfi olmadığım büivorlar. Fakat Türkiye hükumetinm, Türk Cumhuriyetmin kett dflerme temin ettiği serbestî sayesfnde kısa zamanda Türk saneagını, mazide • ki gibi daha engin sularda dalgalan • dıracaklardır. Ticareti bahriye filomuzun son bîrka* sene zarfmdaki tonajı aşağıda gosterilmiştir: Fedakâr polislerimiz, Cumhuriyet Bayramında resmi geçitU beynelmilel zabıta ile de temasa geoti ve teşkilâta aza olarak iştirak etti. Beşinci şube, azasmdan bulundHığumuz beynelmilel zabıtai cina iye komisyonunun Türkiye merkez bürosu vazifesini de görmektedir.' 932 de 6 ıncı olarak Asayis şubesi de teşk'lâta ilâve olunabildi. 931 de vilâyetleode ıslahata ge çilerek merkez büroları teskil, kısımlar tefrik olundu. 932 de poli» teşkilâtı kanunu ile vilâyetlerde emniyet müdürlükleri ihdas ve o tarihe kadar »adece vüâyet merkezile alâkadar olan müdurlükler bü • tün vilâvet asayis'le alâkadar edil mi»tir. Sahil ve hudutlarda sivil polis tefkilâtma ehemmiyet verilmiş ve bu mahallerin ehemmiyetli nokta • Iarma karakollar konulmustur. Halen latanbulda bulunan Polis mektebi yakında daha geniş ted rîs programı ıie çalışmak üzere Ankarada açılacak olan mektebe naklolunacakhr. Türk polisi seyrüsefer, fuhua, ec* nebi işlerile de ayni intizam ve mükemmeliyet dahilinde me*gul olmaktadtr. Cumhuriyet rejimi kadın pol's lerin bilhassa ahlâkî zabıta hizmetinde oynıvacağı müspet rolü takdir ede rek kadın memurlar da almışhr. Halen bir hukuk mezunu merkez memuru, 3 komiser, 9 sîvil memur ol mak üzere 13 kadın polisimiz vardır. Türkiyede ilk zaptiye teşkilâtı 1286 da yapılmış, fakat Zaptiye Nezare*i umum tmparatorluk zabıtasına kumanda edemiyerek »adece tstanbula inhisar etmiştir. 297 de zap tiye sımfı, nezaretten ayrılarak bir şube halinde Harbiye Nezaretine bağlanmış ve tngiltereden getiri len zab'tlerin yardımile vilâyet Iero*e birer alay, sancaklarda tabur, kazalarda bölük olmak üzere teş • kilât yapılmıştır. Lâkin istibdat idaresi elbise yeknasaklığından başka bir ahenk ve zapru rapt tem;n edememiş ve istibdat jandarman memlekette tam manasîle halkın baştna belâ olmuşhn*. Bugün hüzünle hatırlıyoruz ki Türk köyliisii o vaktin jandarma smdan eşk<yadan daha çok korkuyor ve ondan daha ziyade nefret ediyord'u. Çünkü istibdat jandarması gittiği yeri yakıp yıkan, silip sü püren, emniyet ve asayişi ikame değil, imha eden bir nevi resmî eşkiya idi. tmparatorluk 319 da Makedonyadan ıslahata basladı. Bu işi ecnebüer yapıyordu. 324 te Meşrutiyet bu tensikah bütün memlekete te» mil etti. 325 te Harbiye Nezaretine merbut bir umum kumandanlık ihda» olundu. Islaâhat çok ciddî ve disiplinli oluyor, ordudan ahnan kıy metli zabkJer bütün teskliâta tev • zi ediliyordu. Bir taraftan da Jandarma Zabit mektebi iyi mezunlar yeti^triyordu. 335 te Jandarma Umum kumandanlığı Harbiye Neza • retinden büsbütün aynlarak Da •> hiliye Nezaretine bağlandı. 338 de 9 jandarma müfettişliği ve 3 efrat mektebinden ibaret o • Ian teskilât mütemadiyen ıslah ve tek mil edilerek kadro genişletilmi», mektepler 12 ye çıkarılmiftır. Cumhuriyetin asayiş unsuru olan janr darraa kuvveti 932 de 34,000 e ib lâğ edilmiş, zabit kadrosu da 1548 i bulmuştur. Bugün jandarmada mektepler • den yetişmiş, kısmen ordudan alın « mış kıymetli zabUler çalışmakla beraber Harbiyede jandarma hesabına zabit yetiştirilmesin« de gayret edilmekte ve mevcut kadro devamb kurslarla mesleğe göre takviye o • lunmaktadır. BUtçe müsaaö*eu nisbetinde efradın tezkere bırakmış muallim efrattan almmasma da ki> na edilmektedir. Jandarmanm elindeki silâhlar da 4 cinse inhisar et tirilerek tasfiye olunmuş ve yardımcı teskilât mahiyetmde olan bek çilere 40,000 e yakın silâh tevzi oIunmuştur. tstibdat ve mesrUtiyet devirle • rinde aşağı yukan sadece görünüs ten ve kalabalıktan ibaret kalan polis ve jandarma, ancak Cumhuriyet devrlnde emniyetle kullanıltr bir müdafaa ve istikrar »ilihı olmuş • tur. 1923 ten beri mütenevvi an • surlarla mücadele ede ede tama • men taazzuv ve teessü» etmif kuvvetli bir asayis ordusu haline gel • m:*tir. Tahsisen jandarmamızın Şark vilâyetlerinde büyük şaki çe • telerile uzun ve muvaffaki yetli mücadelelerini iftihar la kaydetmemeğe imkân yok • tur. Ana vatanda sükunun temel • leşmesi gelecek yıllarda vatanda* huzur ve refahınm en büyük garantisidir ki bir memlekette umumi saadeti temin ve tarsin edecek bundan daha ehemmiyetli kuvvet membaı olamaz. Cumhuriyet devrinde 1324 inkılâbından sonra Türk deniz ticareti 1324 fnkılâbmi möteakro ba ajır ve mes'um pence . nm »Hmdan knrrnldf*tma Rorerek bu yük bir nefr* aldu Bir tar»ftan idarei Ven diier taraften da »«M van><rlar mob»waa «J!1^! **. Tîîrk H pek rtrunn olan denÎTHik m» zismm ver^:»? a^rta m«»^i" bîr tesh ile en srene ferdme ka^ar TSrk bavra*ınm deniz 6V#rnıde daigalanmasma karst n y e t mStel»*ssis ve irmmk oW"*u irm Ko «»Kada hnh adrmlarla yürumege Fakat. hrr fîloTa. Ciban Harbtnden sonra ancak 11 bin tonilâtoluk bfr ticareti bahriye fîlosa ile iye başlıyan Türk denizcüeri yeni bir şevkle mkişafa doğru atıldı'ar ve böyük küçük vapur satın almaga başla • dılar. T?rk ticareti bahriyesi bu seferki in. Idsafmı çok hızlı adnnlarla yapmağa muvaffak oldu. Çünkü bu sefer 8nünde yeniden kurulan Türkiye Cumhuriyetj hükumetinm kuvvetli himaye ve Safi ton Gayri»afiSe8 muzahereti vardnr. Genç Türkiye hu1914 69,000 110,000 kumeti, Turk denrzcisine, dort asrrdan 1918 12,000 19,000 beri elmden gaspedilmiş olan hakkım 1924 58.000 99,000 1927 63,000 114.000 iade etmiş ve bundan başka geniş inkL 1928 77.000 132,000 şaf yoüarı haztrlamısfa. 93,000 161,000 Ne olursa olsun Lozanda fanza edı • 1929 1930 103,000 181,000 len sulh muahedesinin tanzim ve neşri1931 108,000 186,00<) ne kadar Turk gemicüeri istikbal içfa 1932 110,000 190,000 ümftvar degildfler. Ve bu sebeple pek 1933 114.000 200,000 tabiî olarak adrmlarmı ihn'yatlı ve yaOn yıl içinde bütün Türk vaourlarî . vaş afanak mecburiyetini hissediyorlarnm tasıdıklan yolcn miktan 5,872,870 th. Fakat TSrklügün yeniden ihyasun kişiyi bulmofhr, eşya miktan ise tasdik demek olan Lozan muahedesile 2,226,084 tona, hayvanat ise 5,943,495 Türk ticareti bahriyesi de yeniden dün. taneda. yaya gelmişri. Bu muahedename ile kaCumhuriyet devrfnm, memlekette botajı (Türk sularmdald munakalâtı) hiç yoktan yarattığı şeylerden bsi de ancak Türk teknelerfnm yapabilecegi deniz ticaret filosudur, demekte hiçbir kabnl edflmlşti. tste ba mes'ut neti • mübalâga yoktur. Harp malullerine Harp Malulleri BİTİiğinden: Ankaraya izam kılınan murahhasî mız bu sene tütün ikramiye defterinde kıinyeleri hizasmda kayit bulunmıyan harp malulü arkadaşlanmız hakkında yeni defterler haziTİanması için Kolor dulara emir verildiğini bildirmiştİT. Bu seneki ikramiye defterlerinde kunye Ieri hizasmda bir kayit bulunmıyan za. bit ve nefer harp malulü arkadaşlann askerlik şubelerine müracaatle zabitanın bilhassa sicil numaralannı ve efradın ilk yaralandığı raporu ve yahut senedi resmilerini vermeleri ilân olunur. ! tnkîııaflan fçîn nw^taç bîr haktan Tr»brnr pafİTsaMan dort v8r sene erveî Fransa ile vanbklan rafii bir ittifak neticesmde Turklerrn Turk sularmdaki mSnakale serbestfâni yabanci eTlere vennislerdi. Ba iki kavvetli maniaya ragıiMiı Tnrk denizi bcaretı LJıııuıııı Harp baslangıcmda 69,000 safi tonilâtoyu buTabilmtstL Harbi Umnmiden evvel Türk »nnr^ğtm taşıyan ş^miler sunlardan ibaret • tî» Adet Tonilâto Seyrisefaîn idareai vapurlan 39 35,356 Şirketihayriye 40 6,641 Haliç idaresi 15 1,067 Sair şirket ve şahıslara aît 101 26 000 Vapur, istrmbot ve motörleTİ95 69,064 HEP VATAN İ Ç İ N ! HEP M İ L L E T İÇİh Haydar Rifat Beyin tercfimesi Safak kitaohanes! 60 ar Fatih sulh 3 üncü hukuk hâkimli . ğindent Neflse Hanımın kocası thsan Efendi aleyhine açtığı sulh teşebbüsü davasmda thsan Efendinin ikametgâhmın meçhul olduğu anlaşüdıgmdaa 11/11/933 saat 10 da mahkemede hazrr buhmmadıgı takdirde gıyabında muamele ya pılacağı tebliğ makamına kaim olmk üzere ilân olunur. (9313) Iktsl de Yeni Çıktı Harpteki zayiat Yalıuz Türk sahflleri irin bOe kâfi olmıyan bu deniz ticareti filosu Ciban Harbînde büyük zayiata ugradı. Harpte kaybedilen kunn şunlar idi: Adet Tonilâto Vapur 63 53,602 Romorkör, motör 13 362 76 53,964 Bunlardan maada harpten evvel 124 bin tonilâtoya baliğ olan 19 bin yel kenli ve yelkensiz ufak teknelerin de 81 bin tonilâtosu düşman sefain ve vesaiti harbiyesi tarafından imha edilmiş. tL Düsman denizaltı gemileri Marma • Fransızca, tngilizce, Almanca, İspanyolca, İtalyanca vesaıre YENİ KURSLAR AÇILIYOR Sınıf ve hususî dersler Memurîn, muallim ve zaETtana mahsus tarife. KAYİT AÇILMIŞTIR MECCANÎ BÎR TECRÜBE DERSÎ ALINIZ ANKARA 1STANBUL HsciMvram cnâApv Revoîin '*"''* f<tik1â1 caddesi 8O74 BERLiTZ r ^^^^^ mmm Norasteı kaflyet ' Chloroı ld iuffîU^«'a££ SIROP DESCHIENS. P R A