1 Eylül 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
r 2 nci sahifemizde: Eski andaçlardan: Beklemek işkencesi Halid Ziya Uşaklıgil. Sıyasî İcmal: Mançuri ile Moğo • listan arasmda gerginlik. 5 inci sahifemizde: Büyük Türk taar ruzuna askerce bir bakış. Namık İs . mail kimdir? 7 nci sahifemizde: Çocuklarımız ne halde?. Haftalık radyo programı. Bugün: . İSTANBUL . CAĞALOÛLU n » , , . i ryir.ı i n n c S3yiî 4UÖO Telgraf ve mektup adresl: Cumhuriyet, îstanbul . Postafcutusru:İstanbul, No. 248 r a t m I LJIUI I3JJ Teiefon: Başmuharrir ve evi: 22368, Tahriı heyeti: 24298. Idare ve matbaa tosmile Matbaacüıfc ve Neşrtyat Şirfceü 24299 24290. umhurı Zafer Bayramı Günü kazanılmış Bir zafer Habeş italyan ihtilâfı ayındırlık Bakanı Ali Çetinkaya, vekıl olduğu gündenberi çok pratik, çok iş başarıcı bir devlet adamı olduğunu gbsterdı. Ali Çetinkaya, Bayındırlık Bakanlığının başında, yıllard?.nberi bekledığimiz adamdır. O, ya bancı sermayeli ve Türk kılıklı umumi hizmet kumpanyalarının karşısında gerçekten bir çetin kaya oldu. Vaktile Osmanlı devletının ordu ve donanmasında ecnebi zabitler çalışırdı. Bunlar Osmanlı üniformalarını giyerler, fakat daima halis Alman, İngiliz, Fransız \eya İtalyan ilâ.. kalırlardı. Umumî hizmet kumpanyala rı da birer Türk anonim sosyetesi oldukları halde, sermayelerıni teşkıl eden al! tınlar veya banknotların üstünde hangi de%letin arması varsa onun ruhunu asla lcaybetmezlerdi. Bunların çoğu saltanat devirlerinde, imtiyaz alırlarken Osmanh nazırlanna altın kalemlerle imzalattıklan mukavelenamelerle, devlet ıçınde devlet kurmuşlardı. Onların mukavelelennde, ne halk, ne belediye, ne devlet lehıne tek bir madde bulunmazdı. Kumpanyalar, na lıncı keseri gibi her şeyi kendılerine yontmuşlar, orta zamanların derebeyleri gibı tngilterenin Akdeniz donanması Maltada toplanmak emrîni almıştu Resmimlz donanmayı Malta adasında gösteriyor halkı, hatta de\letı haraca kesmışlerdı. ı Italyada 200,000 kişi daha askere alınıyor Habeşistan İngiliz ve Amerikalılara önemli ekonomik imtiyazlar verdi Küçük Andlaşma konferansı Dış İşleri Bakanları bir tebliğ neşrettiler Sovyet Rusya ile Küçük Andlaşma devletlerinin münasebetleri Londra 31 (Özel) Dün Yugos lavy&da Bledde toplanan Küçük Andlaşma konferansı bugün bir teblığ neş retmıstir. Bu teblığde üç devlet Dış İşleri Bakanlarının tetkik ettikleri bütün meseleler hakkında aralarında tam bir örüş birliğı mevcud olduğunu anladık lan bildirılmektedir. Tebliğ bundan son Bulgar Dış Bakanı yeni bir diyev verdi Tevfik Rüştü Arasın diyevi Bulgar efkârıumumiyesinde büyük memnuniyet uyandırdı Sofya 31 (A.A.) Bulgar Dış Bakanı Köse İvanof, Türkiye Dış Bakanı Tevfik Ruştu Arası Dragomain is tasyonuna götürdükten sonra Soîj aya dönmüş ve gazetecılere şu diyevde bulunmuştur. « Tevfik Rüştü Arasla yaptığım konuşmalar sırasmda Türk ve Bulgar hükumetlerinin iki memleket arasındaki dostluk münasebetlerıni 1925 dostluk andlaşmasının ruhu ıçinde kuvvetlendirmek ve berkitmek hususunda ayni arzuyu beslemekte olduklarını memnuniyetle gördüm. Gerek saym arkadaşım Aras, ge rek ben Türk ve Bulgar basınlarınm bütün anlaşmazlıkları ortadan Kal dırarak ve birbirini sayan ve seven iki ulusun iyi anlaşılmış asığlannın barış, sükunet ve anlaşma içinde yaşamalarını gerekli kılmakta oldu ğunu göstererek her iki hükumetin siyasasma kıvanla (faaliyetle) yar dım edeceklerine güveniyoruz. Çünkü ancak böylelikledir ki, bu iki u lus genel bayındırlık ve Balkanların barışı için lüzumlu olan şartlan ya (Arkası 6 nci sahifede) Şehrimizde oturan Italyanlar Afrikaya gitmek üzere gönüllü yazılıyorlar İtalya elçiliği ataşekommersiyali Arrivabene, Loid Triyestinonun İstanbul direktörü Kampaner, Komerçiyale İtalyana Bankası Direktörü Poppi ile İs tanbulda bulunan yüz kadar İtalyan enci Musoliniye müracaat ederek gö nüllü olarak Doğu Afrikasına gitmek istedıklerini bildırmişlerdır. Dün bunlar Beyoğlunda muhtelif müesseselerde çalışan ttalyanlara müracaat ederek onları da listeye kaydetmek istemişlerdir. Musoliniye müracaat edenler İtal yadan gelecek cevabı beklemekte ol duklarım söylemektedirler. (Arkası 3 üncü sahifede) Lozan konferansında, İsmet İnönü siyasal meseleler kadar ve bazan onlardan zıyade, bu kumpanyaların durumları (vazıyetlerı) ıle uğraşmağa mecbur oldu. Konferansın bir ara kesılmesınde ve ortalığın kararmasında sosyetelerin büyük tesiri görülmüstü. Sonunda, eski imti yazlar \e mukavelelerde yeni iktısadi şartlara göre, bazı değişıklıkler yapılması ve bunun, Lozan andlaşmasının dışında, barıştan sonraya bırakılması kararlaştınldı. Gerçi, bazı değişiklikler de yapudı amma ortada kalan gerçeklık, «eski tas eski hamam» idı. » Halbukı umumî hızmet kumpanyalan ıım uuıumu, ı uıkıye cuınnuriyetinın, kurulduğu gündenberi takıb ettığı, devletçıhk sıyasasına uymuyordu. Büyuk inkılâb, Türkiyede her şeyı değıştırdıği halde, bu sosyetelerin zıhniyeti de, idaresi de asla değışmemışti. Ali Çetinkaya, Türk devriminın, bu alanda başarıcısı olmuşıur O, kendı bildıklerıni okuyan kumpanyaların karşısına, dıkıldi \e Atatürkün kendısine taktığı soy adının eri olduğunu gösterdı. Sosyetelerin bütün ınadları, entrikaları çetin bir kayaya çarpan denizin dalgaları gibi kırıldı. Ali Çetinkaya, Bayındırlık Bakanlı ğının başına geçeh çok zaman olmadığı halde çok önemli işler gördü: Belediye lere ve devlete aid olması lâzım gelen umumî hizmetleri birer bırer kumpanyaların elinden kurtarmağa başladı. Sade kendı kârlarını düşünen yabancılann, işlettıkleri demıryollarını onlardan satm aldı. Teiefon ve Tram\ay kumpanyalarının tarifelerini indirdı, halktan fazla fazla aldıklan paraları geri verdırdı. Nihayet Istanbul teiefon imtiyazını, onu işleten kumpanya ile beraber satm aldı. Satın alma mukavelesinin, 30 ağustos Zafer bayramı gıbı kutlu bir günde imzalanması, bayındırlık yolunda kazanılmış güzel bir zafer olmuştur. Telgraf ve telsiz devlet tarafından işletildiğıne göre, onlar kadar ve belki daha önemh (ehemmıyetlı) olan telefonun da elbette devlet tarafından işletılmesı gerekti. Kıyafeti her ne olursa olsun, ruhu ecnebi olan bir sosyetenin memîeketın iç ve dış konuşmalarını idare etmesi, Osmanh saltanatına yaraşsa bile, Türkıye cumhuriyetıne yaraşmazdı. Musolininin manevralar sonunda verdiği söylev Bolzano 31 (A.A.) M. Musolini l.er türlü ıhtımallere karşı gelmek için yeniden iki yuz bin İtalyanın eylulde silâh altma çağırılacağını, askerî kıt'a lar tarafından yapılan buyük geçid resminde verdiği soylevde bıldirmiştir. Manevralara iştırak eden kıt'aların fır kalarıle bir'ikte kalacaklarını ilâve eden M. Musolı>i demiştir ki: < Bir kere daha herkesin bilmesi gerektir ki. zecrî tedbirlerden manasız ve tahrik edici bir tarzda bahsedıldıkçe ne bir tek nefer, ne bir tek denizci, ne de bir tek uçakçı terhis etmiyeceğiz.> Bu hitabe yalnız üç dakika sürmüş tur. Namık İsmail dün büyük törenle gömüldü . » ^ Bu felâketten sonra halli lâzım bir dava: Cankurtaran otomobillerinin vazifesi nedir ve ne olmalıdır? (Arkası 6 nci sahifede) Donanma 30 ağustosu Erdekte kutluladı Tören karada yapıldı ve Tuğamiral Şükür Okanla iki sübay heyecanlı birer söylev verdi Hüseyin Rahmi Açık saylavlıklardan birine namzed gösterilmesi muhtemel Namık İsmailin tabutu ellerde taştmyor ve cenaze töreninden iki görünüş Ewelki gün hayata , gözünü yun\an büyük san'at adamı, Güzel Sanatlar Akademisi Direktörü Namık İsmail Yeotomobilm ğenoğlunun cenazesi dun saat 2 buçuk Cankurtaran ta Alman hastanesmden törenle kaldı koıjmak için Namık İsmaiUi rılarak Besiktaştaki aile mezarlığma kafasını mı yarmak lâzımdı, gömülmüştür. Büyük san'atkâr Namık İsmai Cenazede İç İşleri Bakarn Şükrü Kaya, İstanbul saylavı Salâh Cimcoz, say nasıl şartlar içinde kaybettiğimizi dü lav Cevdet Kerim, saylav ressam Sev \ yazmıştık. Akay idaresinden salâhi ket Dağ, Kultür Direktörü Mehmed E yetli bir zat bütün vapurlarda imdaı mın, Galatasaray lısesi müdürü Beh sıhhî dolabları ve bunlarda tam mu. çet, Vilâyet ve Belediye erkânı, mer lece mevcud olduğunu, hıçbir ilâc humun arkadaşları, Akademi profe etıketsiz olmadığını söylemış... sörleri, şehrm bütün san'at. edebiyat, (Arkası 8 inci sahifede) Soruyoruz? A*nkara 31 (Özel) Büyük îıalk romancısı Hüseyin Rahminin Cumhuri yet Halk Partisi tarafından açık saylavlıklardan birine namzed gösterilmesi muhtemeldir. (Arkası 4 üncü sahifede) ııınıııııııııı ,M.miMiMiMMnmiMMM.il," nnııııııııııııııııınııiHiııııııııııııııııııınıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınııııııııııııııııı Hava kupası maçları Dün Beşiktaş Süleymaniyeyi, Arnavudköy < ikinci küme muhtelitini yendiler. Bugün de < SarayŞişli, Güneş Kurtulus karşılaşacak Yeni bir cereyan İstanbulda da çarşafın kalkması isteniyor Ali Çetinkaya, gazetecılere, sosyetenin devletçe satm alınmasındakı maddî iyilikleri açıkça anlatmış ve bu işın devlet ve halk için kârlı olduğunu söylemiştir. Bu satınalmayı manevî bakımdan mce lersek görürüz ki bir insanın ve bir ulusun tabiî haklarından olan konuşma hakkımız, yabancılann elinden ve kontro lünden kurtularak kendi egemenlığimize (hakimiyetimıze) geçmiştir. Anadolunun birçok yerlerinde umu *ukarıda Kahraman bahriyelilerimiz saf halinde, aşağıda Amirea mi meclisler kararıle çarşaf kaldırıl mıştır. Kadınlarımız bu eski usul ör [ X işaretli] kıt'aları teftiş ediyor tüyü atmaktadırlar. Şehrimizde de Erdek (Özel) Bu yıl donanmamı rıne büyük formalannı giymiş olan su zın Erdekte bulunması büyük Davramı baylar, Harb Mektebi okurları silâhlan çarşaf giyenler pek az değildir. Gerçi mızın daha coşkun bir surette kutlulan mış kıt'a halinde düz beyaz elbiseier giy bu; tesettür fikrınden ziyade bize mahsus bir sokak kıyafeti olarak kulmasına yardım etmiştır. Sabah saat do mis efradla beraber karaya cıktılar. f Arkası 6 nci sahifede) Büyük tören, Donanma Komutannın kuzda hükumet erkânı ve halk kurum teftişıle başlamıştır. Bundan sonra birilan Yavuza giderek, Tuğamiralhğa terfi eden değerli Donanma Komutammızı biri ardına Yavuzun en kıdemsız f bayı tegmen Neiad, ocakcılar namına Feyzi kutlulamışlardır. Bayındırlık işlerinde, umumî hızmet(Arkası 5 inci sahifede) Öğleye doğru beyaz elbiselerinin U/,eGenel nüfus sayım lerde devletçilık ışte buna derler: Kara ııımııııııııııııııııııııııııııııııiMiMiıııııııııııııııııııımtııııımıı ııııııııınmın'»'" ııııııııııııını IIIIIIIIHIIIIIIIHHIHIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIII da, denizde, havada bütün nakıl işleri, lıgünüdür devletleştirme alanındaki savaşı daha bitmanlarda bütün boşaltma ve yükleme iş bi, ecnebi emperyalist ve kapitalıstlenn memiştir. Ondan en başta, devletın Sayım, çok geniş, çok kapsal bir leri, telgraf, telsiz, teiefon ve radyo gibi kasajarını doldurmıyacaktır. mah olan Şark demiryollannı işletme iştir. Başarılması her birimizin üzeUmumî hizmetler, devletin elinde rasbütün muhabere işleri ilâ... devletın elinimtiyazını ve öteki bütün umumî hizmet rimize düşen yükümü son derece Arnavudköy tkinci küme muhteliti maçından bir enstantaı de bulunacak ve devlet umumî hizmetleri, yonel bir tarzda • işletildikleri takdırde, sosyetelerini birer birer satm almasım ve özenle yapmamıza bağlıdır. Doğru iyi bir varidat kaynağı olurlar ve bütçeye sonuclar alabilmek için hepimiz gühalkın ve memleketin, muhtelif bakımlardevlete maletmesini bekliyoruz. Hasılatı Hava Kurumuna verılmek ü küme muhteliti Arnavudköy ta cümüz yettiği kadar çahşmah ve dan menfaatine uygun bir şekılde işle yardımları dokunur; böylece vergilerin zere tertib ettiğimiz turnuva maçlarına karsüaşmışlardır. Şehrimizde bulun Zafer bayramı günü kazandığı zafertecek, bunların mutedil kânnı kendisi ve azalmasına değilse bile, artmamasına yardün Taksim stadyomunda devam edilmiş ze Bakanı Şükrü Saracoğlu da den dolayı Bayındırlık Bakanım kutkrla'Başrekâlet bazılarında da Belediyelerle müstereken dım ederek halka, dolayısile bir istifade maçlan takib etmiştir. mağı bir ulusal ödev biliriz. îstatistik Umıım Müdürlüğıi tır. alacak; en tabiî haklarımızın işletilmesi, daha temın ederler, (Arkası 8 inci sahif Dün Beşiktaş Süleymaniye, îkinci ABİDİN DAVER Ali Çetinkayanm, umumî hizmeileri sömürge ve yan sömürgelerde olduğu gi ' " ""Ü! önümüzöeki 20 ilkteşrin pazar günü
