14 Mayıs 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün: 2 nei sahifede: Siyasî lcmaL 3 üncü sahifede: Güzel san'atlar Pe« yami Safa. 5 inci sahifede: Yeni Türkiyeyi yaratan Atatürkün dehası, Selânik mektubu. 6 ncı sahifede: Spor haberleri. umhuriyet ]fll Telefon: İSTANBUL • CAĞALOGLÜ Tel^afTemektubadreâ:Cumhtmyet.tstanbui.Postakiıti2sa:tstanbtıl,iroM6 , n L u u in«Je PerŞeiDDe 14 M8](IS 1300 Milletler Cemiyeti, Habeşistana Tabelâyı jjörmüyor musun, burada işin ne? ~ Alnan kartkatfirfi alı*rrtr T« erl: 22366 Tahrtr heyeü: 24298. tdare n matba* tosmüe Matbaacılık ve Neşriyat Şirketi 24299 • 24290 Kayseri Kombinasında Yapılan bezlerin Kolleksiyonu önünde ümer Bank mensublanndan tanıdığımız bir gencle yapılmış ve yapılmakta olan fabrikaIarın çalısmaları üzerinde konuşuyorduk. Gösterdiğimiz alâkadan mütehassis olarak: îsterseniz, demişti, size Kayseri fabrikası mamulâtından bir kolleksiyon tedarik edeyim. Memnuniyet ve teşekkürle kabul ettigimiz bu teklıfın neticesi olarak şımdı önümüzde pek güzel tertib edilmiş bir kolleksiyon bulunuyor. llim ve fen tatbikatınıa son muhassalası olan san'at, esasen beşer kudret ve kabılıyetinin çok çekici bir tecelli sahnesıdir. Ona yalnız ilim ve fen karışmaz, onda güzel san'atların bile hatırı sayılır bir yeri vardır. Dokuyacagınız bez parçasını ister düz olarak, ister çizgili ve çiçekh olarak vücude getiriniz, atkılarda ve çözgülerde öyle marifetler göstereceksıniz ve renklerle aperajı öyle yapacaksınız ki ilk bakan endüstrinin güzel san'atla imtızacındaki muvaffakiyet derecesinde bambaşka, adeta heyecan verici bir görüşle ürpermekten kendini alamıyacaktır. Çuval da bir san'at eseridir, goblen halısı da. Bu iki iş arasındaki san'at farklarının binbir tecellisi o kadar goz ve gönül avlayıcı zarafetlerle adeta sonsuz bir tenevvü arzeder gider. İnsanlar ılk medenıyet eserini ortaya koyduklarındanberi bu sahada hakıkaten sayılması değıl, şöyle böyle tahmini bile muhal güzel eserler yaratmışlardır. Onümüzdeki Kayseri fabrikası yapılan kolleksıyonunun ihtiva ettiği elli altmış dokuma parçası, Cumhuriyet Türkiyesinin yeni endüstri hamleleri arasında bir mühimmi tarafından yaratılan eserlerin örnekleridir. Bunlar aslında bembeyaz bir ziraat mahsulü olan pamuğun san'at elinde şeklıni değiştire değiştire varmış ve vermiş olduğu neticelerdir ki ilk bakışta pamukla aralarında herhangi bir münasebet farzetmek bile çok güçtür. Insanm bir başlı hassası onun güzelliğe olan bağlılığıdır. Hiç birşey yapamadığı zaman başına kırların gelıncjklerile papatyalarından çelenk takan Adem oğluna veya Havva kızına herhangi bez parçasını düpedüz takdim edemezsiniz. Onlar daima göz ve gönül avlıyan güzeli tercıh edeceklerdir. Binaenaleyh güzel yapmağa ve hergün daha çeşidli ve daha ilerı güzellıkler yaratmağa mecbursunuz. Kayseri fabrikası dokumalanndan önümüzdeki kolleksiyon bu şartı yerine getirmeğe muvaffak olmuştur. Pamuklu mensucatın öyleleri var ki uzaktan bakarak adeta yünlü ve hatta ipekli diyeceğiniz gelir. Bunun bize mahsus bir muvaffakiyet olduğunu söylemek istemiyoruz. Enâüstrileri ileri memleketlerde ayni şeylerin hergün enfes ve âlâlan yapılmaktadır. Zaten iş umumî heyetinde modern endüstrinin adeta standardize bütün icablannı anlıyan memleketlerin hepsinde müşterek bir marifet haline gelmiştir. Bize nisbetle dünyanın ileri milletleri arasında müşterek olan bu endüstriciliğin, Türkiyemizde dahi, hiç olmazsa, kendi ihtiyaclarımızın asgarisine cevab verecek surette tesisinden ibarettir. Işte onümüzdeki kolleksiyon Kayseri fabrikasında Türk işçiliğinin bu marifeti büyük mikyasta tahakkuk ettirmekte olduğunun söz götürmez belgesini teşkil ediyor. 24 saatlik umumî greı Ingiltere Habeş meselesinin üzerinden dün geceyarısı bitti sünger geçirmeğe mütemayilmiş! Dün de birçok kanlı çarpışmalar oldu, Milletler Cemiyeti, ttalyaya karşı alınan tedbirlerin tadiline mahal olmadığına karar verdi. Maamafih Londra ve Paris, İtalyayı Cemiyetten kaçırmamağa çalışıyorlar binlerce grevci tevkif edildi Kuru gurultülerden sonra Yunanistandaki grev Cenevre 13 (A.A.) Milletler Cemiyeti Konseyi ruznamesindeki bütün meselelerin tetkikini bitirerek 92 nci içtima devresıne 12 haziran salı günü devam etmek üzere bugün dağılmıştır. Arnavudluktaki ekalliyet mektebleri meselesi de halledildikten sonra esaret hakkında bir rapor okunmuş ve bu mü nasebetle Habeşistanın Milletler Cemiyetindeki hukukî vaziyetine temas edil miştir. Mevcud vesaik arasında îtalya nm Habeşistandaki esarete dair bir ra poru da vardır. öldürülen bir amelenin başında anEden bu rapordaki bazı malumatın nesi feryad ediyor. Solda kanla paktm ihlâlile yapılan askerî harekât esyazılmış bir levha: «Burada bir kadın işçi ö'ldürülmüştür» nasında toplanmış olduğunu hatırlatarak Atina 13 (Hususî muhabirimizden, Bazı yerlere mitralyözler kondu. Bütün raporun neşredilmesinin muvafık olup oltelefonla) Umumî grev devam etmek dükkânlar ve bankalar kapandı. mıyacağını sormuştur. Pirede çok müthiş vak'alar oldu. tedir. Bugün, Atina, Pire ve vilâyetlerîspanyol delegesi raporun neşredil Grevciler polisleri taşa tuttular. Bir çok de askere alınabilen amelelerle, trenler, mesini, fakat konseyin îtalya tarafından tramvaylar ve otobüsler kısmen işletildi. amele ve polis yaralandı. Bine yakm Habeşistanda yapılan Harekât hususun Atina ve vilâyetlerde gene bir çok hâdi grevci tevkif edildi. Selânik ekspresi, daki hattı hareketini asla değiştirmemiş seler oldu. Grevciler, Pire trenini taşla asker şimendiferciler tahrik etti. Sempolduğunun da kaydedilmesini iltizam etdılar. Yolculardan bir kısmı yaralandı. lon beş saat gecikti. Grevciler lokomo miştir. Bir çok otomobil, otobüs, fabrika ve tiflerin ocaklarına su dökerek söndürdüNihayet konsey Edenin teklifi üzeridükkânların camlarını kırdılar. Yer yer ler. Bütün vapur tayfaları vazifelerini bıne Lokarno paktı meselesinin tetkikini çarpışmalar oldu. Polis çok defa silâh raktılar. Komünist Rizoposti gazetesinın haziran toplantısına bırakmaya karar kullandı. Atina ve Pirede bir çok yaralı kapısını kırdılar. Dört gazete çıkamadı. vermiştir. vardır. Bu meyanda bir polis te ağır suAtina 13 (Hususî) Atina ve PiCenevre 13 (A.A.) Dün Millet rette yaralandı. Sokaklarda, kamyonlar renin bütün ticaret ve sanayi müesseseler Cemiyeti tarafından kabul edilmiş ola polisler, askerî müfrezelerlArkası Sa. 7 stttun 5 te] lan karar suretinin metni: «Konsey, îtalyan hükumeti tarafın dan girişilmiş olan vahim teşebbüslerin ihSiyaseti siddetle tenkid edilen Ingiltere Başvekili Mister Baldvin das etmiş olduğu vaziyeti tetkik edebil mento mehafilinde hâkim olan kanaat meleri için azaya bir mühlet verilmesinin tarafından alınmış olan tedbirlerin tadişudur ki îngiltere hükumeti Italyaya karzaruri olduğu mütaleasında bulunur, 15 line mahal olmadığını beyan eder.» haziranda bu meaeleye dair olan beyan tngiliz hükumeti Habeş metelegine şı şiddetli davranmağa asla niyetli de ğildir. Ve hatta Habeş meselesinin üze sünger geçirecekmis namesini tekrar etmeğe karar verir ve [Arkast Sa. 7 siitun 1 de] limdiki halde Milletler Cemiyeti azası Londra 13 (A.A.) îngiliz parla Sigorta şirketlerindeki teftişler devam ediyor Habeş hükumeti Gorede trtikâb edilen hata ve rezaletler yeniden faaliyete geçti Loid Corç Habeş îtalyan ordusu, İngilizlere kiralanmış olan Vallega mıntakasını işgale hazırlanıyor. Ingiltere Adis Ababa elçisini geri çağıracak Paris 12 îtalf yan kuvvetlerinın' Vallegayi işgale başlıyacaklarına dair gelen haberler büyük ehemmiyetle karşılanmıştır. Vellega üç sene evvel Habeş împaratoru tarafından Ingiltere Kralına kiralanmış tı. Burası çok zengin olduğu gibi Nilin asıl membaları da bu havalidedir. îtalyanların Valle gayı işgale teşebbüsleri üzerine Ingiltere ile îtalya arasında Millî Sigorta şirketinin hali acze düştüğü sırada, mevcud paralarını Viyanaya kaçırdığı anlaşıldı Bu memleket ve millet, buhann makineye tatbikından önce endüstriden mahrum değildi. Seri iş çıkaran makine devrini kavnyamamışız veya kavramak istemişsek bile kapitülâsyon zincirleri hareketimize mâni olmuş. O tarihten itibaren Türkiyede endüstri sukut ettikçe ederek ve mevcud çalışanlan hâdiselerin kahn altında ezilerek ve yok olarak memleketimizde endüstri adeta unutulacak hale gelmişti. Biz onümüzdeki Kayseri fabrikasının güzel eserlerine bakarken kapitülâsyonlan yıkıp kaldıran Lozan zaferinin şaheserini görüyoruz. Yapılan işlerin güzelliği ve sağlamlığı fse Türk işçisinin fıtrî zekâsile beraber atavik kabiliyetinin en parlak delillerini teşkil etmektedir. Bu muvaffakiyej tabiî yalnız yapıcıIıkta değil, bu işlerin ekonomjk mana ve İcablara göre idaresinde de tecelli edecektir. Yaratılacak eserlerin mükemmeliyetlerile mütenasib olarak maliyetlerinin ucuz ve buna göre de sürümlerinin kolay ve çok olması lâzımdır, ve bu şartlar hele bugün dünya endüstrilerinin esas şartını teşkil etmektedir. $üphe etmiyoruz ki Türkiyede endüstriyi yeniden kurmanın şerefli yazife ye mes'uliyetini omuzlarına Adis Ababada dün îtalyan bayrağı Çekilen Negüsün sarayı Föniks ve Türkiye Millî Sigorta şirket Cemiyeti çok tutmuş ve o vaktin en büyük lerindeki teftişlere devam edilmektedir. sigortaları bu şirkete yaptınlmağa başlanTeftiş ilerledikçe şimdiye kadar, bilinmi mıştır. Bu arada Emniyet Sandığı sigor yen yeni bazı vaziyetler de meydana çık taları da Türkiye Millî Sigorta şirketine maktadır. Bu sebeble bu iki şirketin fena verilmistir. Şirkete bu sıralarda 60,000 vaziyete düşmeleri sebebi daha iyi anla lırahk dahılî istıkraz tahvili alınmıs, fak?|rşılmaktadır. işte bu tahvillerin sekiz liraya kadar düşTürkiye Millî Sigorta şirketi, 1917 yı mesi şirkette ilk sarsıntıyı doğurmustur. Londra 13 (A.A.) Westminsterde lında, şimdi înhisarlar Umum Müdürü o Bununla beraber, şirketin müdürleri bir «Sulh ve imara müzaheret için çalışma lan Mithat ve Föniks umum müdürü Bo birini takibe baslamış ve nihayet simdi konseyi» nin küşad resmini yapan M. Loid ver tarafından kurulmuştur. Bu şirketi ku ki müdür olan fakat Atinadaki Föniks [Arkası Sa. 7 sütun 3 tef ruluşundan itibaren îttihad ve ' Terakki Corc şu beyanatta bulunmuştur: ıııııııııııııııııııııiııiıııııııııııııııiıınıııııııııtıııtiMiiHiııııııııııııııııııııııınıuını ımıımHHHUııııiHmHitııııtıııııııııtıiHHinmıtııııııtıııııımıiııı « Habeşistanda vukua gelen şeyler, bizim için elim bir ders olmuştur. Tesirleri görülebilecek zecrî tedbirlerin tatbikı hususunun mütemadiyen tehir edilmesi, bunlann tatbikı için söz verildiği halde bu sözlerin tutulmaması ve yahud bunların tatbikından imtina olunması, HoareLaval projesi rezaleti, binlerce kadın, erkek ve masum çocuğun zehirli gazlerle bo ğulması, etrafa zehir neşretmekte kullanı lan petrolün verilmesi, Milletler Cemiyeti mukavelenamesinin hımayesi altında bu lunan bir memlekette işkenceler ve kıtalViyana 13 (A.A.) M. Şuşnıgin lar yapılması...» bu hafta içinde kabinede tadilât yapa [Arkası Sa. 6 sütun 6 da] cağı zannedilmektedir. Hahrlarda oldu işinde tngiliz rolünü itham ediyor Avusturyada hükumet tadile uğrayor Başvekil Şüşnigle muavini Prens Starhemberg «Vatan severler cephesi» nin himayesinde çalışmak için anlaşmışlar bir hâdise çıkmasından korkuluyor. yerli unsurlar nezdinde bir anket yapmışlardır. Neticede şehrin yağma edilmesi Habeş hükumeti, Gorede emrinin hareketinden evyel bizzat Selâsie işe başladı Londra 13 (Hususî) Adis Aba tarafından tahriren verilmiş olduğu anla banın 200 mil garbinde kâin Gorede fa şılmıştır. împaratorun sarayına îtalyan aliyette bulunan Habeş hükumeti herhanbayrağı çekildi gi bir îtalyan hücumuna karşı askerî tedRoma 13 (Hususî) Mareşal Ba birler almıştır. Meşru Habeş hükumetinin hakimiyeti altındaki halk hükumete sada dogli dün Adis Ababada 30 bin askerin katini bildirmiştir. Gorede, Habeş hüku iştirakile büyük bir resmi geçir yaptırmışmeti Habes nazırlarından mürekkebdir. tır. Geçid resminden sonra, Habeş înipa ratorunun sarayına merasimle İtalyan bayAdis Ababayı Negüs rağı keside edilmiş, bu münasebetle 21 yağma ettirmiş parça top atılmıştır. Roma 13 (A.A.) A d i s Ababadan [Arkası Sa. 6 sütun 5 te\ bildirildiğine göre îtalyanlar Avrupah rt IIIIMftlllllilllHIMI „„„„ „ „„......„. IMI.H..I. IHMMHIIIM l,IUlllllllllimHinilllHH»"l«MIMI., , MM M l.ll Mardin ve Adana tarafuıda da sondaj yapılıyor almış olan becerikli vatandaşlar bütün bunlara dahi gereken azamî dikkat ve itinayı sarfetmekten elbet hâli kalmıyorlar. Kayseri kombinasmdan bahsolunurken bu dokuma kurumlarında bize her cihetle yardım etmiş olan Sovyet Rusyası dostlanmızı bittabi hiç unutmuyoruz. Kendilerine bundan dolayı da sonu gelmez teşekkürler borclu olduğumuz daima gözlerimizin önünde yasıyan bir hakikattir. YUNUS NAD1 ğu veçhile altı hafta evvel mevzuu bahsolmuş olan tadilât meselesi bilâmüddet tehir edilmişti. Yapılacak becayişler, tebeddülleı yalnız teknik nezaretlerde yapılacak, haricî siyasetin istikametinde hiçbir değişiklik olmıyacak, «Vatanseverler cephesi» nin himayesi altında M. Şüşnigle M. Star Müfertedeki petrol araştırma sahasında hemberg arasmdaki mesai birliği takviye yeni bazı membalar bulunduğunu ve çok edilmiş olacaktır. ümid verici olan buluşlar hakkında İktı îyi malumat almakta olan mehafıl M. sad Vekâletine haber verileceğini dünkü Şuşnigin Millî Müdafaa Nezaretinı munüshamızda yazmıştık. Müreftede petrol hafaza edeceğini beyan etmektedir. taharriyatile uğraşan ve birkaç gündür Zannolunduğuna göre geçen pazar şehrimızde bulunan Amerıkalı mühendis günü Heimvehrenler. ile hıristiyan amele Mister Kesh ve Mister Russel burada arasında zuhur eden hâdiseler, kabinede maden, tetkik arama enstitüsü petrol ara yapılması mutasavver olan bu tadilâü tama şefi Cevad Eyüble konuştuktan ve cil etmiştir. keyfiyeti bildirdikten sonra hep beraber Viyana hava müdafaa tecrübeleri Mürefteye gitmişlerdir. Mahallinde tet Viyana 13 (A.A.) Dün Avus kikat yapılacak ve verilecek karara göre turyanın birçok şehirlerinde tayyarelere ağlebi ihtimal sondajlara devam edilecekkarşı askerî ve sivil müdafaa ekzersizleri ör. [Arkast Sa. 7 sütun 3 te] [Arkası Sa. 7 sutun 5 te\ Petrol araştırması Sağda Prens Starhemberg, soıaa şimdi •prasının açüdığı Major Fey