22 Temmuz 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

Bayram dün de devam etti 22 Temmuz 1936 CUMHURİYET Dün öğleyin 12 de kahraman ordu Çanakkaleye girdi Ayni saatlerde Hamidiye kruvazöründen çıkan kıtaat Bozcaada ile Imrozu işgal ettiler. Çanakkale şanlı orduyu coşkun merasimle karşıladı Türk yavruları Anadolukavağına giren kahraman askerlerimizi sevincle cdkışlıyorlar [Baştarafı 1 inci sahıfede] Fırka kumandam Anadolukavağını işgal eden kıt'alarım teftiş ediyor ye ve murahhas heyetimize tazim ve tebrik telgraflan çekılmesi teklif edıldi. Bu teklıf büyük bir coşkunlukla karşılandî. Burada da merasim bıttıkten sonra beş kişılık bir heyet Taksim abidesine gide rek bir çelenk koydu. Bu esnada Üniversite talebesi de Taksime kadar bir yürüyüş yaptı. Taksim meydanındaki halkın coşkunluğu heyet geldiğı sırada son haddini buldu. Burada gündüzdenberi itfaiye bandosu çalmakta idi. piyade Bu münasebetle Çanakkalede yatan şerıidlere, yurdun dört köşesinde bizi bugünlere eriştirmek için can verenlere milletin laygısmı sunarım.» Boğazların tarihe mal olan kısmına temas eden Rektör, Lozan ve Montrönün izahına geçti ve: « Montrö, Lozanın Türkleştirdıği Boğazlarda Türklüğü ebedileştirmiştir. Bize bu sevinci getirenleri Üniversite kürsüsünden minnetle anıyorum.» Cemil Bılselden sonra profesör Etem Menemencioğlu kürsüye gelerek Boğazlar meselesinin cihan sulhu nazarındaki ehemmiyetini tebarüz ettirdi ve çok al kışlandı. Doçent Enver Ziya da Montrö muahedesinin yabancı unsurlann Boğaziar üzerine koydurdukları hakimiyeti tashilı ettiğini söyliyerek dedi ki: « Lozan öyle bir muahede idi ki orada Avrupanın Asya önünde dizçök tüğü görülür. Dünya banşı Türk ulusuna medyundur.» Enver Ziyadan sonra Üniversite talebelerinden Bayan Türkân Üniversite gencliği namına söz söyledi ve çok al kışlandı. Ahmed Se\engil açtı ve şu söylevi söyledi: « Istanbullu hemeşeriler, kardeşlerim. En Büyüğümüzün büyük adını hepimizle beraber se\gi ve saygı ile anarak P. Genel Sekreteri Şukrü Kaya, Istan bul halkına, Parti başkanlığı vasıtasile ve şu telgrafla tebşir etmiştır: «Boğazlar mukavelesınm ımzalan dığı haberini şimdi 23,30 ta telefonla Çanakkalede bir sırta yazılmış olan 18 mart zafer tarihile 13 senedir Boğazları bekliyen bir jandarma neferimiz [Baştarafı 1 ınci sahıfede} Çocuklara, Boğazlar hakkında izahat verildi Dun, çocuklar için ayrılan oyun yerlerinde, Montrö mukavelenamesinin :mzası dolayısile çocuklara Boğazlar ve Boğazlann ehemmiyeti hakkında izahat verilmiştir. dilmişti. Orduyu Bahkesir caddesinden üç kilometro ileride Amiral, Vali, Belediye Reisi, Jandarma Kumandam, atlı köylüler ve kesif halk tabakası karşıladı. Ordunun başında Tümgeneral Hüsnü Kılkış vardı. Ordu şehre girerken İzmir ve Eskışehirden gelen kara ve deniz avcı bombardıman tayyareleri şehrin üzerinde muhtelif uçuşlar yaptılar. Tarih Bin yıl evvel Akdenize el attım Yelken açtım harikalar yarattım Yedi iklim dört höşede ünüm var Al bayrağı ufuklara yaşattım Barış sever, cenge hazır yurdumu Iman dolu sinelerle donattım Hem özüme, hem sözüme güvendim ( Avrupaya uysal bir el uzattım Türk Boğazı kuvvetlidir sıkdmaz • Bilmelidir bunu dedim dayattım Tarihe bir emri vaki gelînce! Çanakkale Boğazını kapattım. Şehre giris Ankarada yapılan mitinğ ve şenlikler Üniversite talebesinden Hikmet talebe namına nutuk söylerken toplantıyı açıyorum. Söz birçok hâdıselerde insan içın bir imtiyazdır. Fakat birçok hâdiselerde de tesirsiz kalıyor. Bugün burada toplanı şımızın sebebi Montrö zaferidir ki sözüm Ankara 21 (Telefonla) Bugün Ankarada Boğazlar mukavelesi sebebile yapılan miting pek heyecanlı oldu. Mi tinge îstiklâl marşile başlandı. Ulus meydanı misli görülmemis bir kalabal'kla hıncahınç dolu idi. Mecdi Sayman, doktor Ragıb, Enver Behnan, Mekki Said Kahraman ordu saat 12 de şehre girdi. Bu giriş çok heyecanlı oldu. Genc, ihtiyar herkes askerlerle kucaklaşıyor, küçükler kumandanlara buketler veriyor, askerle rimizin süngülerine çelenkler geçiriyordu. Beyazıddaki mitinge iştirak Cumhuriyet meydanına gelindıği zaman edenlerle Vali Üstündağ hep birden Onyıl marşı söylendi. Bundan aldım. Tebşir eder ve Türk milletini Lu sonra Belediye askere gazoz ve sigara ikmuvaffakiyetinden dolayı tebrik etmenizi ram etti. General Hüsnü müşavir olarak rica ederim.» bulunduğu Montröden yeni dönen harb Halkevlerinde filosu kumandam Fahriye: Dün gece Halkevlerinde de merasim « Montröden ne haber var?» diye sordu. Buna cevaben filo kumandam: « Bayramınız kutlu olsun. Bugü nü görmeğe geldim!» diye cevab verdi. 1936 dir!» N. BÜNGÜL Geçid resmi Nutuklar Muallim Ekrem ve Nedimenin söylevlerinden sonra söz alan arkadaşımız Aslan Tufan da şunları söyledi: « Büyük Harbin endişeli günlerînde Çanakkale semasını dolduran barut kokulu havanın yerine bugün ay yıldızlı bayrağın ferahlı havası esiyor. Yirmı sene evvel babalannı Seddülbahirde kurban eden bir neslin çocukları şimdi önümüzde celıkten birer tabya gibi duruyor. Dün gece siyasî sahada kazandığımız zaferi süngülerımizin sivri ucuna borçluyuz. Vaktıle taarruz eden bir orduyu Anburnunda az bir kuvvetle durduran mavi gözlü Kaymakam bugün Kilidbahrın önüne Türk süngüsıle bir kilıd astı. Dünya menfaatlerinın çarpıştığı Boğaz suları on ıki saattenberi Çanakkalenin ateşil.e yanan Mehmedciğin kalbine akıyor. Türk ordusu Çanakkalenin yalnız muhafızı, nöbetçisi değil onun ziyneti En küçük mekteblınin okuduğu şiirlerden sonr.a Tümgeneral Hüsnünün ö nünde piyade, süvari, topçu, bahriye, jandarma ve motörlü kıtaat parlak bir ge çid resmi yaptılar. Ayni zamanda tayyare fılolarımız bu geçide havadan iştirak ediyorlardı. Bundan sonra kumanda heyeti orta okulda istirahat etti ve müdüı Ramiz tarafından ağırlandı. Saat on üç buçukta kumandan, vali, belediye reisi donanmayı ziyaret ettiler ve toplarla seâmlandılar. Şu dakikada bütün gayriaskerî mıntaka ordumuz ta rafından işgal edılmiş ve tabyalara top lar konulmuş bulunuyor. Mareşal Fevzinin teşekkürü Ankara 21 (A.A.) Genelkurmay Başkanlığından: Cumhuriyetin mühim bir başanşı olan Boğazlardaki hakimiyetimizin iadesi vesilesile memleketin her tarafından ordumuz hakkındaki güven ve sevgileri ifade eden tel yazıları alınmıstır. Bu güzel duygulardan dolayı teşekkürlerinin gecikmemesi için Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak ayrı ayrı karşılık yerine bu teşekkürü bıldirmeğe Anadolu ajansını tavsit etmiştır. Hatib Meliha Avni Beyazıd meydanındaki halka hitaben söz söylüyor Bu esnada kürsüye Üniversite İnkılâb kiirsüsü doçentlerınden Yavuz geldi. Yaman bir hatib olan Yavuzun sözlerı sık sık kesiliyor ve dakikalarca alkışlanıyordu. Sözlerinin başında: « Mudanya kılıcın, Lozan hak kın ve Montrö hüsnü niyetin zaferidir^ diye söze başlıyan Yavuz nutkunda: « Yurdun \e sulhun bekçisi olmak kahraman Mehmedciğin nekadar yakı şan bir hasletidir. Ona güvenmiyen ya tarihi bilmiyendır, yahud Türkü tanımı yan» dedıkten sonra Boğazlar komisyonunu şöyle tasvir etti: « Boğazlar komisyonu, Türk ta rihinde kalkan son kabitülâsyondur.» Doçent Yavuzdan sonra Bayan Hıkmet talebe namına bir nutuk söyledi ve Rektör bütün halkı Beyazıd meydanında yapılacak büyük mitinge davet etti. mitingde Üniversite Konferans salonundaki toplantıda Cemil Bilsei nutuk söylüyor nutuklar söylediler. Behçet Kemal güzel bir şiir okudu. Gece büyük fener alayları yapıldı. Halk hatıbleri meydanlarda nutuklar verdiler. Şenlikler geç vakte kadar devam etti. Rektör tesirsiz kaldı. Bugün millî bayramın, istanbul belediyesinın ve İstanbul şehrinin sevincini söylerken bunları düşündüm.» Bundan sonra Talebe Birlıği namına söz söyliyen Bırlık reisi Hüseyin, Akifin «Çanakkale» siirinin bir kısmını okudu. Beyaztdda miting Beyazıd meydanında on binlerce kişi toplanmış, meydan görülmemis şekilde süslenmişti. Vali, Üniversite Rektörü, Vali muavini Hüdai, Parti erkânı burada toplanmıstı. Yer yer yükselen «Ya şasın Atatürk» sesleri ortalığı çınlat;yordu. Merasimi İstanbul sehri namına Refik r İstanbul, dün gece fevkalâde bir şe kilde donatılmıştı. Saat 20 den ıtıbaren Beyazıd meydanı gene gündüzkü gıbi on binlerce kişi tarafından doldurulmuştu. Her tarafta renk renk, çeşid çesid fenerler göze çarpıyordu. Halk büyük tezahürat yapıyor, millî marşlar söylüyordu. Saat 21 de alay Beyazıddan hareket etti. Esnaf mümessilleri ve diğer butün teşekküller bayraklarla ve fenerlerle a laya iştirak ettiler. Önde itfaiye bandosu çalıyor, millî marşlar söyleniyordu. Yollarda biriken binlerce kişi de alayı alkışlıyordu. Alay Divanyolu Ankara caddesi Sirkeci Eminönü Köprü Voyvada Sişhane y^Hle İstiklâl caddesine Şehidlikte Çanakkale şehidlerini çıkmış ve Taksime gitmiştir. Yolda havaî Üniversite profesörlerinden Ethem ziyaret edenlerden bir grup fişekler atılıyor, millî oyunlar oynanıyor Menemencioğlu nutuk söylerken Kürsüye gelen Meliha Avni Sehidlik du. Alay Taksimde oradaki halkın iştiBir kız talebenin okuduğu bir şiirı te söylediği nutkuna benzer bir nutuk rakıle tezahüratına devam etmiş ve saba Coşkun Safanın nutku takib etmıştir. Dasöyledikten sonra doçent Hıfzı Veldet ha kadar bu millî zafer tes'id edilmiştir. ha sonra Ev korosu bir konser vermiştir. Tarihî telgraf vemuallım Hasene çok alkıslanan birer İhtiyar bir gazinin son dileği nutuk söylediler. Bundan sonra Ata Evvelki gece, Montröde muahedenin Çanakkale harbinde, düşmanın 38 lik türke, Ismet İnönüne, Partiye, Hariciye imzalandığını Dahiliye Vekili ve C. H. bir mermisile ayaklarmı kaybeden ve Gece yapılan tezahürat ve tezahürat yapılmıştır. İstanbul, Kadıköy, Beyoğlu, Şehreminı Halkevlerinde merasim geç vakte kadar sürmüştür. Eminönü Halkevınde merasim İstik lâl marşile açılmış ve Ev başkanı Agâh Sırrı Levend bir nutuk söylemiştir. Çanakkaleye 45 kilometro mesafede bir köyde oturan ihtiyar bir malul gazi, ordumuzun Çanakkaleyi işgalinde hazır bulunmak arzusunu izhar etmiştir. İhtiyann bu arzusu üzerine iki oğiu, babalannı bir sedye ile yola çıkarmışlarMontröde kazandığımız büyük zafer dır. Fakat kahraman malul, bu şerefli memleketin her tarafında halkın içinden hâdiseyi göremeden yolda ölmüştür. doğan millî tezahürata vesile olmuştur. Ermeni vatandaşlarımızın Yeni Boğazlar mukavelesinin imzalan dığını haber alan bütün şehir, kasaba ve tezahüratı Boğazlar mukavelenamesinin imzalan köyler donanmış, halk geceyarısı umumî ması üzerine Türk Ermenileri idare he meydanlarda toplanarak bu şerefli hâdiseyi kutlulamıştır. yeti dün Bedros Horasancıyanın riyaseMemleketin her tarafında yapılan tetinde fevkalâde bir toplantı yaparak, millî bayrama Türk Ermenilerinin iştira zahürat ve şenlikler hakkında dün birçok kini temin edecek tedbirler almıştır. İda telgraflar aldık. Bunarı sırasile neşredi re heyeti, bu münasebetle Cumhurreisi yoruz: Atatürkle, Başbakan General îsmet İnöMemlekette tezahürat nüne telgraflar çekmiştir. Ankara 21 (A.A.) Boğaziann Bundan başka dün sabah îstanbuldaki ordumuz tarafından işgal ve tahkimini Ermeni kiliselerinde hükumetimizin ka müeyyid olan Montrö mukavelesinin imzandığı büyük zafer hakkında vaızlar zası suretile kazanılan zafer yurdun her verilmiş ve büyüklerimize uzun ömürler tarafında coşkunlukla ve büyük teza dıliyen dualar okunmuştur. hüratla tes'id edilmektedir. Parti teşek Bütün memleket bayram yapıyor ı Montrö konferansından gelecek müjdeyi dinlıyen Ankaraldar Ulus meydanında küllerinden, millî cemiyetlerden ve di ğer teşekküllerden Parti Genel Sekreterİğneada Posta müdürü Receb, orman liğine gelen birçok telgraflar bu mes'ud mühendisi Reşid, orman memuru Ham günü kutlulamaktadır. Ulus gazetesi bu di, Liman reisi Halil, Tahrirat kâtibi İb telgrafları sırasile neseredecektir. rahim, karakol kumandam Süleyman, Bayram tzmirde de büyük bir Posta müvezzii İbrahim isimlerile bir sevincle kutlulandı telgraf aldık. İğneadah memurlar bu telİzmir 21 (Hususî) Bugün Cum graflannda bütün memur arkadaşlarım Bogazların tahkimıne yardım olmak ü huriyet meydanında Atatürk heykeli dizere birer maaşlannı terketmeğe davet bınde büyük bir mitinğ yapıldı. Muhtelif etmektedirler. hatibler ve Valimiz söz söylediler. HeyHamiyetli İğneadah memurların bu kele müteaddid çelenkler kondu. Gece telgraflarını aynen yazıyoruz: bütün şehir baştan başa donandı. Halk «Boğazlanmızm en çabuk zamanmuhtelif eğlenceler ve fener alayları ter da tahkimine yardım olmak iizere blrer maaşımm lerk ve bütün memur arkadaş tib ettiler. Atatürke, İnönüne, Genel lanmızı bu oatanî vazifeye davet ediyoBaşkamna minnet telgraflan çekildi ruz.» tğneliadah memurların güzel bir teşebbüsü İ