30 Kasım 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

30 İkincHeşrîn 1939 CUMHURİYET I |merakh şeyler Bir köpeğin heykeli dikildi HiKAYB. Batpazarmdaki satıcı kız «Batpazarı» nı bilmem siz bilirmisiniz? Kapalı çarşının Beyazıd tarafına çıkan kapısına gitmeden cvvel sağdaki sokaklardan birine sapacak olursanız orada bir takım küçük dükkânlar görürsünüz. Bu dükkânlarda kullanılmış eşya satılır. İğne iplikten tutun da çanak, çömlck, elbise, kanape, koltuk, aklınıza gelmiyen daha bir türlü şeyleri o dükkânlarda bulabilir Tahta bacaklı kartal sıniz. Bazı esnafm dükkânı da yoktur. başına taksım edilerek şöyle bir netice Birkaç ay evvel bir İtalyan dağda geYere bir bez sererler, mallanm unun üzeçıkıyor. Bizim paramızla bakınız ne tutzerken bir kartal vurmuş, onu alıp karine dizerler ve gelen geçene öyle teşhir emuş: sabaya getirmiş, epeyce tehlikeli suretderler. Bu eşyanın arasında pek nadir olaAmerikada, adam başına 24 kuruş, Date yaralanmış olan kuş bir baytar ta rak kıymetlileri de bulunabilir. Çünkü pantmarkada 15 kuruş, fsveçte 10 kuruş, rafından tedavi edilmiş. Baytar ayni zaraya ihtiyacı olan birisi ailesinden kalma Almanyada 6 kuruş, Türkiyede 60 para. bir antikayı oraya getirip kıymetini bilMektebde, öğretmenler, okumanm emediği için yok pahasına satar, onu alan hemmiyetini elbette size anlatıyor. Yukanki rakamlar, onun sözlerine daha esnaftan bri de üzerine küçük bir kâr koİnsanlar arasında Tiücadele ve geçimsizlik bakın, kaç yaşında başhyor. fazla kuvvet veren, açık açık söylenen yarak günlük nzkını çıkarmaya çalışır. birer hakikattir. Raif Bey «Batpazan» nın bu meziyeMemleketim'zde kitabın pahalı olmatini bıldiği için sık sık oraya gider, evindesı, kitaba senede adam başına 60 para * Mutekâmıl elektrik lâmbası 1880 de ir Havanın mürekkeb bir cısım olduki antika koleksiyonlarını bu pazardan umanda, kartalın sağ ayağının kurşunla ğunu ve nelerden teşekkül ettiğini ilk Amerikalı Edison tarafından icad 0 vermernızi, mazur göstermez. Bu altcuz fiatla tedarik edeceği çeylerle tamamtamamen parçalandığına ve yaranm mış parayı, Amerikanın 24 kuruşundan lamak isterdi. Raif Beyc dostları, ahbabı kangren olmak istidadmı gösterdığıne defa 1775 senesinde Fransız âjimi La lunmuştur. da yukarı, hem çok daha yukarı çıkar* Ozon gazi 1840 ta Alman kimya bu merakından dolayı «antikacı Raif am gayritabiî bir hale düştüğünü görünce dikkat ettiği için o ayağı kesmiş. Zavallı voisier meydana koymuştur. gerı Schönbein tarafından keşfedilmiş mak vazıfesi, yarının büyükleri olan bukuşun bu halde kalmasma da baytann •• Kolayca yanan pratik kibrit 1856 * ca» lâkabını takmışlardı. günün sizlerine düşer. fazla istediğine zahib oldu: tir. gönlü razı olmamış. Kartalın o ayak ye da icad edılmiştir. Raif amca bugün de gözüne kestirecek Siz, dedi, iyi kalbli bir adama ben rine kullanabileceği tahta bir bacak iHalı rekoru * Kendiliğinden müteharrik ilk ara* Ameliyat olacak hastalan eterle birşey bulabilmek için «Batpazan» nda ziyorsunuz.. Yetmiş beş kuruşa bırakabi mal etmiş. Fakat bu iş, şimdiye kadar bayıltma 1846 da Amerikalı Morton ta ba (otomobılın ceddı) 1771 de Fransız â İngilterenin Devlet Bankası, meclis beş aşağı beş yukarı dolaşıyordu. Birden lirim.. Aşağıya verecek olursam annem emsali mevcud olmadığı cihetle, pek de limi Cugnot tarafından vücude getiril odasına sermek üzere bir halı satın alrafından keşfolunmuştur. yerdeki bezin üzerine serilmiş bir sürü eş darılır. kolay başanlamamış amma, neticede miştir. mış. Daha doğrusu yaptırmış. Boyu, enı, •k Güneşle onun etrafında dönen seyyanın başında mahzun nazarlarile boynu Raif amca bu sözlerin bitmesini bile kat'î muvaffakiyet hasıl olmuş. Bugün yarelerın ne şekılde bir manzume teş*• Kendiliğinden elektrikle işliyen biçimi, her şeyi şaşılacak neviden bır bükük bekliyen zayıf vücudlü ve soluk beklemeden elini yeleğinin cebine attı. O kartal, hiçbir rahatsızhk hissetmeden o kil ettiklerine dair bugün hâlâ değiş ilk araba 1894 te Hellmann tarafından hah. vüzlü minimini bir kızm önünde durdu: radaki bozuk paralan avcuna döktü. tahta bacakla serbestçe gezmekte ve memiş olan fıkri 1543 te Polonyalı Co keşfolunmuştur. Evvelâ, eni boyu, bizim bildiğimiz öl Küçük, dedi, sen burada ne anIçinden bir ellilikle bir yirmibeşük seçerek mükemmelen uçabilmektedir. pernic meydana atmıştır. * İlk hesab makinesini Fransız riya çülerin hiç birısme uymuyor. 14 metre yorsun ? Yılışık bir dost kıza uzattı. Sonra surahiyi paltosunun ce•• Atom nazariyesini 1810 da îngiliz ziyatçısı Blaise Pascal 1632 de icad et uzunluğu, 9 metre de genişliği var. Şerıd * gibi bir şey. Yavrucak ağlamaya yakın boğuk bir bine sokarak yürümeğe koyuldu. Küçük miştir. Güzel ve muazzam Dalton keşfetmiştir. Yün ilm'ikelrinı saymışlar, tam on bir bir inek ahınnda sasesle cevab verdi: * Dıkiş makinesi 1830 da Thimon kız arkasından bağırıyordu: * Buharla işliyen ilk araba 1769 da milyon tane ımış Bütün halının ağırlığı nier tarafından icad edilmiştir. Babam sizlere ömür, annem de, Efendi amca, getir şu surahiyi ga kin ve rahat oturu Fransada yapılmıştır. yor, fakat bu süku hasta kardeşimi hastaneye götürdü, Ben zeteye sarayımı. * İlk yazı makinesi 1843 te Foucault da 500 kilo, , ir Tayyare ile uçmak teşebbüsu ilk net onun canının sıkılmasına mâni ola Bu ağır hah Bankaya geldiği zaman, tarafından vücude getirilmiştir. • de bu eşyayı satarak kardeşime süt parası Raif amca hızlı ve telâşlı adımlarla e* * defa ,1390 da, mey<lai}a çıknıışiır. nuyordu. JSıınün için ba^rTş^f"^ 18 ^!* 1 " IİİCA * Buhar tazyikile makine işletmeyi tedarik etmek istiyorum. Fakat sabahtan vine koştu. Merdivenleri dörder dörder ir Barometre 1647 senesinde İtalyalı gösterince. hemen bayrata rhuracaat e1782 de ilk akıl eden îskoçyalı James beri hiç kimse gelip birşey almadı. çıktı. Üst katta antikaların saklı durduğu dildi. Baytar ineğin yalnızhktan sinir Torıcelli tarafından keşfedılmiştir. Watt'tır. •• Buharla işliyen ilk vapur 1807 de * Raif amca, camı kırık, içinde acayib odanm kapısını her zaman kilidlerdi. A lendiğini, kendisine bir arkadaş temini * Gazle işliyen motörler 1859 da bir resim bulunan bir çerçeveyi muayene nahtarı, içinde bulunduğu sevinc buhranı icab ettığini söyledi. İneğin sahibi onun Fransız âlimi Denis Papın tarafından Hautefeuille ve Lenoır tarafından icad ederken eline buiaştırdığı tozlan kolunu neticesi hangi cebine koyduğunu güçlüklc gib idiğer bir hayvan satın alabilecek de inşa olunmuştur. ir Beşeriyet vücudde kanın devera olunmuştur. havada sallayarak silkmeğe çalışırken: recede zengin değildi. Kendi kendine hatırladı. Kanadı açar açmaz «Çeşmibül* Demirden gemi imalini ilkönce în Banka odacüan, yerinden bile kımıldanına aid esaslann keşfıni 1619 da İngi Vah zavallı yavrucak, dedi, demek bül» lerin sıra ile dizili olduğu rafa doğru düşündü: tamamışlar. Yirmi kişi bir araya gelmişgiliz Fairbairn düşünmüştür. kardeşine süt parası tedarik etmek istijor koştu. Surahiyi kendi hemcinslerinden ça Acaba ona arkadaş olarak ahura bir liz doktoru Harvey'e medyundur. de, meclis odasına o sayede serebilmişir Basit görünen cisimlerin de bir tatavşan koyamaz mıyım? sun! ler. nak ve tabaklann yanına dikkat vc ihti Bu işi tecrübe etmek, her halde bü kım maddelerden mürekkeb olduğu fikİngilterede rekor kıran bu halıyı, ora Evet efendi.. Fakat, bilmem dün mamla yerleştirdikten sonra geriye çekildi, yük bir tehlıkeye meydan vermek de rini 1817 de Fransız Petıt ileri sürmüşnın mıllî bir halı fabrikası dokumuş. Dayanm neresinde muharebe oluyor, diyor koleksiyonu gurur ve iftiharla temaşa et ğildi. Fakat bir müddet sonra hayretle tür. Avrupada muharebe baş ğeri bizim paramızla beş bin beş yüz lira Iar. Onun için sade ben değil, bütün esnaf ti. gördüler ki, inek hanım, tavşan beyin ir Dinamiti 1867 de tsveçli kimyager layınca gazetelerin yapraklan aımiş. kan ağlıyor.. Raif amca bekâr bir adamdı. îhtiyar ve arkadaşlığından fevkalâde memnun ol Nobel keşfetmiştir. zaldı. «Çocuklar icin» sahifemizin Bu büytildükte ve bu değerde halı vâO anda yere serili bezin duvara yakın emektar hizmetçisi Sıdıka kadından baş maya başladı. Sinirliliği geçti. Lâkin bu basılması da bu arada mümkün ir Elektrik cereyanlanna aıd nazarikıa az bulunur ama, halı meselesinde köşesindeki küçük bir surahi Raif amca ka dünya yüzünde kimsesi yoktu. Fakat defa tavşanm vaziyeti müşkülleşmiş. yeler 1827 de Alman Ohm tarafından olamadı. Üc aylık bir hasretten rekor Türklerdedir. sonra buçün tekrar küçük karinın gözüne çarptı. Bu, vaktile Beykoz pek kimsesi yok demiyelim, antikalarını Çünkü inek sevdiği dostunu öyle kuv vazedilmiştir. Evde babanıza, mektebde öğretmen'lerimizle basbasa konuşmak fırsafabrikasının çıkardığı «Çeşmibülbül» de bir evlâd muhabbetile severdi. ihtiyar an vetli dil darbelerile yalıyormuş ki, bi •k Neon yazılarile tenviratı Fransız nize rica ederseniz, sizi büyük camileritını bulduğumuz için sevinç içinnen cinsten gibi görünüyordu. Bir aralık tika merakhsı vecd içinde temaşasına de çare tavşan yerlere baygın bir halde se fizikçisi Georges Claude keşfetmiştir. mizde ve müzelerimizde bulunan çok deviz. Eskisi gibi her hafta fayrilip kahvormuş! çatlamış, sonra tamir olunmuştu. Fakat vam ederken birden aşağı kattan yükselen kıymetli halılan görmeğe götürürler. dah ve eçlenceli yazılanmızla ?eir Oksijenli su yapmak usulü 1818 de Mini mini seyyah bununla kat'iyyen kıymetini kaybetmiş bir sesle daldığı rüyadan uyandı: ne muntazaman göriismekte deGidin ve görün. Halıcılık san'atında, aFransada meydana çıkanlmıştır. Bir buçuk yaşınvam edecesimizi küçük karilerisayılamazdı. İhtiyar antikacı surahiyi elitalannızın ne enşilmez rekorlar kırıp, Beyefendi, beyefendi, yemek ha * Yıldızlann hareketleri 1718 de İnm'ze Tiüideleriz. ne baha biçilmez eserler meydana gf> ne aldı. Ziyaya karşı tutarak uzun uzun zır! Bugün kıymalı bir karnabahar yap da mini mini hv giliz Halley tarafından keşfedılmıştır. tirdiğini anlarsınız, koltuklannız, haklı muayene etti. Muhakkak o cinstendi. Ev tım, ağzına lâyık.. Yalnız soğumasın.. seyyah. Hem de ne uzun bir yolculuğa olarak kabanr. de birçok «Çeşmibülbül» bardak ve taÇabuk gelinizL çıkmış. Nevyorktan bağı vardı. Bununla pek güzel bir takım Raif amca yavaş yavaş merdivenlerden Fransaya. teşkil edecekti. Eğer saklamaya lüzum Esasen, bu uzun yolculuk, henüz on aşağıya indi. Sıdıka kadın hâlâ söylen görmezse herhangi bir antikacıya götürse sekiz aylık bir bebek olan Alen Bromekte devam ediyordu: su içinde yirmi, yirmi beş lira ederdi. Rdden'in ilk seferi değil. Daha evvel, br Haydi beyefendi sofraya otursa if amca ötedenberi esnafla pazarlık et Atlantik seyahatı daha yapmış. na.. Eğer soğuyacak olursa beş para etmeğe hazırlandığı zamandaki tavnnı tamez.. Hem koca karnabahan kaça al Babası Nevyorkta bir Fransız lisesikınarak: nin direktörü olan Broden, Fransaya tek sam iyi.. Yirmi beş kuruşa.. Ö'çmek gıbi başına nasıl gitmiş? Anası, babası, bu Bunu bana kaça vercceksin? olmasm ama, başmızdan daha büyük.. bebeği nasıl olmuşta, Okyanus dalgalan Sualini sordu. Kendi kendine «beş lira Öğle için kıymalısını pişirdim, akşama ortasmdT çalkana çalkana Nevyorktan ya kadar çıkabilirim!» diye düşünüyor salatasını yapacağım, yarın da çorbasma Fransaya kadar yollama"ğa razı olmusdu. Kız tath sesile: niyetim var.. lar? Bir lira efendim! Vâkıa, şaşılacak şey ama, AmeriKa Raif amca birden dalgınlaştı. Kendi Diyince şaşırdı. Kızcağız onun böyle kendine düşünüyordu: transatlant'kl'snnın içindeki fevkalâde fllllllllllllllMIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIıııııııllllılllıMıııııııınıııılllllllllll Hemen yeniverip gidecek olan bir servısi göz önune getirirsek, bundan daha tabıî bir şey olmıyacağını derhal ankarnabahar yirmi beş kuruş.. Çatlak olîanz. masına rağmen daha senelerce, hatta aBu transatlantiklerde, büyük yolcular sırlarca kıymetini kaybetmiyecek, şu sıra için nasıl kamaralar, yemek salonlan da bile yirmi, yirmi beş liraya satılabile dans, tiyatro salonlan varsa, bebekler cek antika bir surahi yetmş beş kuruş.. için de, bakım yerleri var. Hususî da Hem de kimin elinden alınmış.. Babasız, dılar, tek başına. hattâ anası ve babasile Şu yukanki şekilde gördüğünüz iki hasta kardeşi için süt parasım kazanmaya yolculuk eden mini minilerle, seyahat kediden hangisi hangi yoldan giderse çahşan zayıf, benzi soluk bir bzm elin devam ettiği kadar meşçul oluyorîar. fareyi tutabilecektir. Kırmızı kalemle Işte bizim Alen Broden de. bu yolculuden!. kedinin üzerine işaret edinız ve yolu da ğunu, bir dadının kocağında, annesini üzerini keza kırmızı kalemle baştan Hayır, Raif amcanın vicdanı buna ravadırgamadan selâmetle sona erdirmiş. başa çizerek gösteriniz. zı olamazdı. Hususile daha evvel bızzat Bu bılmeceyi doğru halledenlerden beş lirayı gözden çıkarmıştı. Bu şekild na ulaştı. Küçük kızı buldu. Tıkana tıkabırinciye beş, ıkincıye iki, üçüncüye onu saklayacak olursa içinin rahat etmesi na; rnünasib bix hediye takdim olunacak ne imkân yoktu. Yavrum, dedi, biliyor musun ve diğer yuz kişiye de muhtehf mükâ Birden, paltosunu tekrar sırtma j?iy senin bana sattığın surahi.. O surahi an fatlar dağıtılacaktır. şapkasını başına acele yerleştirdi. Hemen tikadır.. Hem de kıymetli bir antika.. Çok Cevabların birincikânun sonuna ka dışan fırladı. para eder. Al sana beş lira.. Beş hra da dar cCumhuriyet Çocuk Sahifesi» adreSıdıka kadın şaşkın ve hayran bağır ha!.. Yarın kardeşine süt al.. Yemek al. sine gönderilmesi lâzımdır. Geç kalanmaya başladı: Yemiş al.. Daha ne ihtiyacı vaısa gör.. lar hediye alamazlar. Doğru halleden Beyefendi, yemek soğuyor. Nerelerden bize resim gönderen kuçük kariKüçük kız, birden iyi kalbli ihtiyann ye gidiyorsun? .. Çıldırdm galiba ayol!. ellerine sarildı Hâlâ yaşı kurunıamış yü lerimizin resımleri de sırasüe gazete mize basılacaktır. Belkıs Kemal Raif amca nefes nefese «Batpazan» zünü, gözlerini onlara sürdü, sürdü. Fransadaki cHay vanlan koruma cemiyeti» Flambeau isminde bir köpeğin heykelini dık f meğe karar vermiştir. Ancak meşhur ınsanlann nail ol duklan bu şerefe enşmesi için Flambeau ne yapmıştır, ne gibi hizmetler etmiştir acaba? Söyliyeyim, bu köpek, tam on sene Lansleburg şehrile o civardaki yüksek bir dağm tepesinde bulu nan Turra askerî karakolu arasında postacılık vazıfesini görmüştür. Zeki ve şguzar hayvan namına böyle bir abide dıkılmesini pekâlâ hak etmiş demek!. MCMLCkCTLEHftE ÇOCUKLAR. FAYDAU BÎLGİLER Okuma istatistiği «Okumayı arttuna cemiyetı» admda bir cemiyet vardır. Bu cemiyetin Avrupada olduğunu söylemeğe hacet yok. Son günlerde bir istatistik neşretmiş. İstatistikte, dünyada ne kadar memleket varsa, hepsinın ismi yazılıdır. Ve her birisinde, yurddaşlann, kitab parası olarak senede ne kadar sarfettikleri de bu istatistikte gösteriliyor. Her memleket nüfusuna göre, bir sene zarfında sarfedılen kitab parası adam Keşifler, icadlar Sahîfemiz YAZISIZ HİKAYE Bırıncikânun bulmacası Çocuk portreleri