9 Kasım 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
SADÎ Y Ü R Ü Y Ü Ş riyet fevkalâde sayısını her münevver okumahdır. >' BAŞMUHARRİRLER BİB ARADA j ;İknstdî Yürüyüş» bir ay sonra ikinci yılına girecektir. t SJdönümü fevkalâde sayısı» m sabtrsızlıkla bekleyiniz 17 nci vıl savi! 5 8 3 8 * * umhuriyet Telefon: 290 Telefon: Basmuharrir: Basmuharrir: 22366. 2236 Tahrir heyeti: 24298. Idare ve matbaa İısrtu: 24299 24290 Türkiyenin en büyük mizah 20 sahife 10 kurus Bugün çıkan sayısı bir şaheserdir ***&** *• mektub adresiî I ISTANBUL CAĞALOĞLU ĞĞ 248 Cumartesi 9 ikinciteşrin 1940 T = Okuyuculartmtza = Teşekkürlerimiz Yunatt mukavemeti şiddetlendi Kumandanlığı Mareşal Badoglio deruhde etmiş Epir cephesinde ltalyanlarm tazyiki arttı Atina 8 (a.a ) Muharebe bölgelerinden buraya gelen malumata göre, Yunan kuvvetleri cephenin Pindus ve Gorice bölgelerindeki ileri mevzilerini ıslah etmişlerdir. Bu bölgelerde Yunanhların hafif mevziî ilerlemeleri kaydedilmektedir. Ayni zamanda bütün cephede topçu TArkası sahife 3 sfitun 5 te] AR N °F,?rî ^ V U TL lfW 9 Aadov/çkâ Q Mos*cpo//s. Muvakkat tatili nihayet bnlarak bugün tekrar intişar sahasına çıkan «Cumıriyet» herşeyden evvel kapalı kaldığı miiddet esnasında kendisine karşı gosdikleri samimî, mütemadi ve cidden pek mebzul alâkadan dolayı aziz okuculanna en kalbi teşekkürlerini sunmağı hakikaten çok zevkli bir vazife bitr. Büyük kari kütleınİ7İn hakkımızdaki bu çok kıymetli teveccühü şüpheneşir hayatıraızın cn yiiksek mükâfatıdır. lilli ve beynelmilel hayat bakımından eşini tarihin hiç kaydetmediği fevka; buhranlı bir zaman yaşıyorur. Bu eşsiz hengâme içinde ısrarlt devlet dikini ve hatta herhangi bir yanlış anlaşüma ile bazan aşın bile olabüen basiyeti esasen tabiî görmek lâzundtr. lemleket bizmetimJe tam vicdanlı, tam suurlu ve tam disiplinli çalısmaıun ımuna ötedenberi bizzat kendimizin kani olduğumuzu ve bu faziletlerin efı umumiyemizde tesis ve tarsinini basüca hedef tutmuş bir sahife olarak ıdan böyle de lıep bu yolda cahşmakta devam edeceğimizi burada bir daha emekle iktifa ediyoruz. TİO 5 K Cumhuriyet ' ılkanlar ıziyetindeki Salkanlı milletlerin her şeyden nce millî istiklâllerine bağlıkta her zamandan ziyade assas olacakları acayib bir evir yaşayoruz. Aralannda ifkaca her hangi bir ittifak \ğı olmasa, yalnız bu istik1 askı Balkanh milletler için ittihad parolası olmağa fidir. Mecliste seçim Encümenlere aza intihabı ve vazife taksimi diin yapıldı Yunan İtalyan muharebelerinin cereyan etmekte olduğu cephelerde son vaziyeti gösterir harita umen siyasetinin doğru bir çizgi üzerinde yürü^ miyerek birçok zikzaklar nesi neticesinde bu memadeta insanm öyle diyeliyor kendi elile uğradığı Balkanlar cephesinde ilk çmıştı. Bir memleketin haMillî Müdafaa Encümeni reisi General Kâzım Sevüktekin, Teşkilâü Esasiye .ıfaatlerine en uygun «iyaEncümeni reisi Receb Peker, Hariciye Encümeni reisi Muzaffer Göker in kiyaset ve kudretile ürmeğe çalışmamasından Ankara 8 (Telefonla) Büyük Mil isliğe, Amiral Fahri Engin (Samsun) u ek felâketlere Rumanya let Meclisi bu günkü toplantısile altın mazbata muharrirliğine, Vehbi (Kon3 ve en şüphe götürmez cı devrenin ikinci yıh çahşmalarına fi ya) kâtibliğe, Meclis Hesablannı Tet3 len başlanuş bulunuyor. Riyaset Di kik encümeninde Rifat (Ankara) reisı bir misal teşkil etti. ılıhk bakımından yanraa vana seçkni geçen açılış ceisesüıde ya liğe, Kenan (Manisa) mazbata muharpılnııştı. Bu günkü toplanbda Meclisin rirliğine, Mazhar Müfid (Çoruh) muinci gediğini daha evvel 17 encumenine intihab yapıldı. Kuru rakıbliie, Ali (Rize) kâtibliğe, Nafıa an açmış gibi görünürken lan encümenler, Meclis içtimaından encümeninde Aziz Samih (Erzincan) Jan çok fazla ihtiyatkâr sonra toplanarak reis, mazbata muhar reisliğe, İzzet (Eskişehir) mazbata muYugoslavya dahi iiçün rirı ve kâtıbleri seçtiler. harrirliğine, Abdurrahman Naci (Sıediğin puslu manzarasını Adhye encümeninde Münir (Çorum) vas) kâtibliğe, Sıhhat ve İçtimai Mua:kten hâli değildir. Bul reıshğe, Şınasi (Zonguldak) mazbata venet encümeninde Dr. Hüsameddin mihverin muzaheretinden muharrirliğine, Gabb (Konya) kâtib (Ağn) reisliğe, Dr. Ali Süha (Kütahederek Dobrucadan baş h|e; Bütçe encümeninde Ismet Eker ya) mazbata muharrirliğine, Dr. Fat(Çorum) reisliğe, Tahsin Koşkan (Kas ma Memik (Edirne) kâtibliğe, Teşkiller tatmin etmek hayalintamonu) reis vekillığine, Fakihe (Sam lâü Esasiye encümeninde Receb Peker 'ugoslavya ise çok ihtiyath, sun) kâtibliğe, Hüsnü Kitabcı (Muğ (Kütahya) reisliğe, Necib Ali (Donizlı) nhver devletlerine cidden la) mazbata muharrirliğine; Dahıliye mazbata muharrirliğine, Resai (istanümaşatkâr vaziyetinin ma encümeninde Cemil (Tekirdağ) reisli bui) kâtibliğe, Ziraat encümeninde Rahkudretli komşularla mu ğe, Atıf (Çoruh) reis vekilliğine, Edib mi Goken (İzmir) reisliğe, Yaşar (Mc.i.i oi«ışunda buluyor. Sebebsiz (Mardin) mazbata muharrirliğine, Sa nisa) mazbata muharrirliğine, Tevfik Italyan taarruzuna uğrayan Yuna lim (Yozgad) kâtibliğe; Arzuhal encü (Seyhan) kâbbliğe intihab olundular. meninde Hayreddin (Bahkesir) reislinistan mevcudiyet ve istiklâlinin ğe, Hamdi (Ordu) mazbata muharrirmüdafassını var kuvvetile ileri gö liğine, Meliha (Samsun) kâtibliğe; Ditiirmektedir. vanı Muhasebat encümeninde Faik Fırsattan istifade etmek eme (Niğde) reisliğe, Rüsuhi (Çanakkals) linde olan Bulgaristana, böyle bir mazbata muharrirliğine, Nuri (Kastamonu) kâtibliğe; Gümrük ve Inhisarsiyasetin kendisi için ne kadar halar encümeninde General Seyfi (Martalı olduğunu gösterecek yakın din) reisliğe, İzzet (Konya) mazbata misaller vardır. ÇekoSlovak par muharrirliğine, Hüseyin (Ordu) kâtibçalanmasından Almanya ve ıtal liğe; Hariciye encümeninde Muzaffer ya sayesinde istifade etmeğe koş Göker (Konya) reisliğe, Şükrü Esmer mazbata muharrirüğine, muş olan Polonya ile Slovakya (İstanbui) Nazım (Tokad) kâtibliğe; İktısad ennın vardıkları netice ibretle ternacümeninde İsmail Sabuncu (Giresun) şaya lâyık bir vaziyettir. Büyiık reisliğe, Fuad Sirmen (Rize) mazbata devletlerin muzaheretlerile guya muharrirliğine, Kasım Gülek (Bi^cik) millî emellerine ermiş olan Maca kâtibliğe: Maarif encümeninde Rıdvan ristan için bu memleketin büyük Nafiz (Manisa) reisliğe, İbrahim Alâbir devlet adamı son günlerde çu eddin (İstanbui) mazbata muharrirlığine, Şehime Yunus (İzmir) kâttbliğe, sözleri söylemiştir: Maliye encümeninde Atıf (İstanbu1) re Londra 8 (a.a.) Gallabat'ın îngiMillî emellerimizi istihsal etisliğe, Nasuhi Baydar (Malatya) maz liz hava kuvvetleri tarafından zapn tik. İnşallah bir gün gelir de istik bata muharrirliğine, Hacer (Kastamo hakkında tefsiratta bulunan Evening lâlimizi de istirdad ederiz! nu) kâtibliğe, Millî Müdafa encüme Standard gazetesi unutula nbir vakıaBu sözlerin acı manası Maca ninde General Kâzım (Diyarbakır) re ya dıkkati celbetmektedir. Bu vakıa şudur: Dunyanm en müthiş beşinci ristan millî emellerinin Macar •kolu İtalyan İmparatorluğu içindedir tiklâline mal olmuş oldugu nakıve İngiltere hesabına çalışmaktadır. ka'tidir. Macaristan Dimyatta piHabeşliler ne unutmuş, ne de affetrinc aramağa gideıken evdeki bnlmişlerdir. Libya Arabları da öyle. gurdan olmuştur. Grazianinin korkunç şöhreti Akdenizin bütün Arablan nezdinde epeyce Nihayet Rumanya... Oradakı ilerlemiştir. Nefsi İtalyada dahi bizimAlman işgali bugün Rumenlere ve le beraber olanların adedi hâlâ çoktur. dünyaya bir Alman himayesi şekBunlar Almanları hiç sevmiyorlar linde gösteriliyor. Bulgaristamn ve Rumenlerin Prusyalılar hesabına buna benzer bir himayeyi asla kendilerini öldürteceklerini düşünmek istemiyeceğini şüphesiz sayanz. bunlar için çok nahoş bir şeydir. GalF a k a t millî emellerin tahakkuku labat tayyare, tank ve topçu himaye hesabma büyük devletlerin y«dısinde bulunan İngiliz kıtaları tarafınmmdan istifade etmek mahhulyadan üç çeyrek saatte zaptedilmiştir. Gallabat'ın zaptınm ehemmiyeti sı işte Bulgaristanı dahi böyle bır akıbete sürükleyebilir. Majeste Londra 8 (a a ) Sudan hududun Kral Borisin bitaraflık siyasetın[Arkası sahife 3 sfitun 2 de] de ciddiyetle devam arzusunu ifade eden sözleri. zannedertt kı, bu yoldaki vahim akıbetlerin korkunc endişelerinden ilham ve kuvu vet almıştır. .. ## Millî emellerin en birincısı n»HYann Ebedi Şcfımiz Atatürkiin öliim lî istiklal olmak lazımd.r. Onsuz günüdür. Türldye bu elemli tarihin ikinbir millet dünyaya malik olsa toyci yıldönümünü millî bir matem olarak yaşayacak ve anacakür. Sabahleyin meti yoktur. Ikide bir bahsolu9.30 da bütün millet bes dakika ayakta nan yeni Avrupa nizamını bız anSenelerdenbeıi güzel fıkraJan ve sükut ederek ölmez Atanın aziz halırar a k millî istiklallere hürmet ettıjp musahabeleıile kendisine okuyucusmı tazim vazifesini yapacak ve Ankara derecelerde ciddî telâkki edebilınz. lar nezdinde mümtaz bir mevki teradyosu Millî ŞeSmizin, kendi nev'inde Küçük milletleri büyüklerin emır min etmiş olan BÜRHAN FELEK bir şaheser olan tarihî beyannamesini ve iradelerine tâbi tufeacak yenı arkadaşımız, gazetemiz tahrir heye oknyacaktır. Ayni saatte bütün Halkevbir nizam, küçük milletlerin memtine iltihak etmiştir. Kendisinin her lerinde, Halk odalannda ve mekteblerde leketlerini büyüklerin bir eıftlıin ntman levkle okanan fıkralannı ve ihtifaller yapılacak, radyonun akşam musahabelerini, bu fünden itibaren, v e halklarını ise esrilen halme servisinde Ebedî Şefin 10 uncu Cumhu3 nncü sahifemizde neşredecegiı. YUNUS NADI riyet yıh nutku plâkla tekrar edileccktir. [Arkaa sahife 3 siitun 3 te] Cephelcrde son harekât • • Berlin Roosevelt'ten Sulh bekliyor! Sudanda Gallabat'ın zaptından sonra Afrikada harb talihi değişiyor «Dünyanın en büyük beşinci kolu ttalyan împaratorluğu dahilinde çalışmaktadır» Yunanistan cephesinde: Şimalde Gorice mıntakasında Yunan ordusu cephenin bazı kısımlarında bir buçuk kilometre kadar ilerlemiştir. Sahil cephesinde: İtalyan taarruzu muvaffakiyetle tevkif edilmiştir. Hava kuvvetleri: İtalyan hava kuvvetleri Korfu adasını ve bazı şehirleri ve bılhassa cephenin hemen gerisindeki köyleri bombardıman etmişlerdir. Asker! hedeflere bir tesir yapılmamışsa da sivil ahaliye zarar verilmiştir. Bir İtalyan tayyaresi düşürulmüştür. Yunan tayyareleri cepheyi ve cephe gerisindeki askerî hedefleri bombardıman etmişlerdir. İngiliz hava kuvvetleri Yunan üslerinden hareket ederek baskın tarzında Avlonya tayyare meydanına taarruz etmişler ve hiç bir mukavemete tesaduf etrreden meydanda bulunan tayyareieri bombalarla ve makineli tüfek ateşile taarruz ederek tahribat yapmışlardır. Bundan başka cephenin gerisindeki bazı şehirler bu meyanda, Santi Karanta da bombalanmıştır. Garb cephesinde: İngiliz hava kuvvetleri Essen'deki Krupp fsbrıkasını, Kolonyadaki sun'î petrol imalâthanesini, Düseldorfta çelik ocaklannı, Oberhausen'deki doklan, Dortmunt kanalını, Duisbury'yi, Donkerkteki gemileri, Almanlar tarafından bir tahtelbahir üssü olarak kullanılan Lorient'i ve Manş sahilindeki hava üslerini bombakmışlardrr. iVasatî ve cenubî; Alman Hariciyesi jltalyanın bombar; böyle bir teşebbüsün iyi karşılanacağını ; dımanına intizar i ihsas etti j edilebilir i • • Kahraman Orduya şükran borcum uzl «Cumhuriyet» bu borcu ödemek için, ilk parti olarak, lâakal 500 lira kıymetinde 500 pamuklu mintan hazırlamaktadır Tiirk ordusn elde silâh, vazife bafindadır. Kara kısta da vazife başında kalacaktır. Aile yuvasınm ncak odasında, kalorifer, soba, hatta manfal ba«ında oturanlannuz, hududlarda biri bekleyen Türk yijptlerini düşünmek vazifesile mükelleftirlcr. Bu, insanî vazife, medenî va7İfe. vatanî vazifedir. Türk milleti, ordusuna, kahraman Mehmedciğine ve kahraman subayma karsi bu vazifesini yapacakör ve yapmağa baslmıştır bile. lâzım geidiği hakkindaki fîHrlerimîzi yanna bırakarak bu eün Cumhuriyet müessesesinin kendi vazifesini yapmak hususundaki kararuu bildireceğiz. Cumhuriyet gazetesi, kahraman orduya şükran ve minnet borcunu ödemek için, ilk parti olarak lâakal 500 lira kıymetinde 500 pamuklu mintan hediye etmeğe karar vermiş ve bunlan diktirmek için tertibat almıştır. Gazetemiz, aynca kahraman suCumhuriyet Halk Parrisi, bu mu baylarunız için de, hediyeler hszırkaddes vazifenin tfası için bütün tes lamayı, kendisi için en büyük vazife addettiğini büdirmekle müftekilatmı harekete getirmistir. Orduhirdlr. ya kış hediyesi işinin nasıl yapılması Madrid 8 (a.a.) İspanyol Efe ajansının Berlinden aldığı bir telgrafta ilkbahar için bir sulh teşebbüsü im • kânından bahsedilmektedir. Bu telgraf, Madridde büyük bir alâka uyandırmıştu*. Çünkü bu ajansm Berlin muhabiri Alman Hariciye Ne zaretinin duygulannı umumiyetle iyi aksettirmektedir. Muhabir diyor ki: •Eğer, Amerika devlet reisi Ruz • velt, bütün Avrupa için acı ve Büyük Britanya için de müthiş olacak bu kış mevsiminde realist ve insanî bir siyaset takib ederse belki Ukbahann bagında sulhu iade edecek, ihtiyar Av rupanm bütün dünyada yapacağı işte İngiliz milletinin ırkî meziyetlerinden istifadeyi mümkün kılacak bir tarzı hal bulmak kabil olacaktır.» 300 Amerikan vapuru İngiltereye teslim ediliyor Harb malzemesinin de yüzde ellisi Britanyaya verilecek Teklif ediyoruz ! Türk Sovyet futbolcularînı karşılaştırmak iki taraf spor âlemi için çok faydalı bir hâdise olur Londra 8 (a.a.) 300 ticaret vaAlmanlar ise evvelki gece gurubpurunun İngiltereye teslimi için Amedan sonra geceyarısma kadar büyük mikyasta hava taarruzlan yapmışlar, rika ile müzakere cereyan etmektedir. dün hava faaliyeti nispeten az olRuzvelt'in İngiltereye yardım muştur. İngilterede birçok şehirlerprogramı de, bu meyanda Londrada, evlere, Vaşington 8 (a^.) Rooseveiet bu [Arkası sahife 3 sütun 4 te] gün gazeteciler toplanüsında demişür J ki: « Bundan böyle çu amelf programı tespit ettim: Amerikan fabrikalanndan çıkan müdafaa malzemesinin yüzde ellisi İngiltereye ve Kanadaya verilecektir. Bu malzeme arasında büyük bombardıman tayyareleri de vardu.» Finlandîya ile ticarî itilâf Yeni mukavele bugün Ankarada imzalamyor Sporumuz en son beynelmilel temasını on birinci Balkan oyunlarile yapu. Hâdiseler öyl* telkin ediyor ki, bundan sonra Balkanlardan, orta Avrupadan hatta Mısır ve FUistin gibi yakın şarktan bir spor aksverişı beklemek ham bir hayal değilse bile tahakkuku bir sürü müşkül şartlara bağh küçük bir imkân olacak, bunu hanrlamak için de türlü eşref saatlerin bir araya gelmesi lâzım gelecektir. Halbuki, bir mılll sporun inkişaf hamlelerinin başında bey Türk hıtbolcularının 1933 te Rusyayı ziyaretlerinden b ü nelmilel temaslar ge"»tır»: R u s ve Türk takımlan kaptanlan lir. Bu sene Balkan Starestenko ve Hüsnü bir arada birinciliklerini nyapılamıyacağını güreş ] teknik müşavirlerinden mütalea sonnuşfederasyonu bu boşluğu doldurmak için tur. ne yapılmaa liarn gelecegi bakkında | ^ ^ 3 ^ ^ 5 te] [ A r k a s l Burhatt Felek Cumhuriyet,, Ailesi arasında Matem jüiiniimüz Ömer Rıza " Cumhuriyet 99 Ailesi arasında CUMHURIYET'te Fransaya ne otdu? 2 nd sahifemizde Bugimcfen itîb?»ren takib ediniz: Karilerin çok iyi tanıdı^ı, de|erli muharrir arkadaşımız, ÖMER RIZA DOGRTJL mesaisini badema yalnız gazetemlze hasretmiştir. Ötedenberi, Peşteye bir heyetimiz gidiyor diinya hâdiselerini derin bir vukufla Ankara 8 (Telefonla) Macaristanla çok yakından takib eden üstadın ya apamızda bir ticaret muahedesi akdi yozılannı bundan böyle her gün 3 ün lunda müzakerelerde bulunmak üzere cü sahifemizdt bulacaksuıız. bir heyetimiz yakında Peşteye gidecektir. Ankara 8 (Telefonla) Finlandiya ile aramızda yeni bir ticaret mukavelesi akdi için bir müddettenberi Hariciye Vekâletile Fin heyeti arasında yapılmakta olan müzakereler neticelendi ve bir anlaşmaya vanldı. Bu anlasma ile Finlandiyadan kâğıd, sellüloz ve orman mahsulleri ithal olunacaktır. Bu tediye ve klering anlaşması yann imza olunacaktır. Merhametten ^ Avusturyalı büyük muharrir Stefan Zweig'in fevkalâde cazib bir a; k ve macera romanı 3 nncâ sahifemizde
