December 24, 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Dünya Muharrirlerînden Tercürae Serlsl 43. PANAİT İSTRATİ ÂNGELDAYI Türkçeye çeviren t YAŞAR NABt REMZi K1TABEV1 umhuriyet I7nci yıl sayı: 5883 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf vs mektub adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta tnıtnsa: tstanbal Na 246 Telefon: Bagmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa tnsmi; 24299 24290 ProL HALİDE İNGİLİZ > EDEBİYATI^ TÂRİH Muharririn Edebiyat Fakültesindeki'.' derslerinden mütesekkildir. 328 büyük sahife 160 kuruş AHMED HALİD KİTABEVİ Salı 24 Birincikânun 1940 VICHY'YE BİR HAFTALIK MÜHLET Almanya bütün Fransız üslerini işgal etmek kararında tşgal mıntakasındaki hudud kapatılıyor Millt Korunma Kanunile Hükumete verilen salâhiyetler genişletildi Muhtelit Encümende yapılan miizakereler Ceza hükümlerinde yeni şekiller makla' beraber, derhal Büyük Millet Meclisine arzı derpiş edildiğinden, bunun maksadı daha sarahatle ifadesı için maddedeki ibare encümence «Büyük Millet Meclisinin tetkik ve tasdikına» suretinde ikmal edilmiştir. Fransada mukavemet ruhu canlandı Pazar günii, Ankara Ipodromunda at yarışlarını takib buyuran Millî Şefimiz halkın alkışlarına mukabele ederlerken Akdeniz Neselcsi Şimdiki vaziyette Akdenizi îngiltereye haram etmek iddiası tamamen tersine dönen bir efsane obnuştur. Ve işte bu vaziyete bir çare bulmak içindir ki Fransamn yardımından istifade olunmak isteniyor. Fransamn tarihı ihanet telâkki olunabilecek böyle bir oyuna alet olmasına kolay kolay ihtimal verilemez. ugünlerde Fransaya buhranlı hayat yaşatan siyasî vaziyet, Akdenizde İngilterenin hakkından gelebilmek için mağlub Fransanın yardımından faydalanmak keyfiyeti etrafında toplanıyor. Akdenizde İngiltere vaziyete hâkim olmuş, İtalyanm bu havaüde İngiUz kuvvetleri karşısmda çok müşkül bir vaziyete düştüğü anlaşılmıştır Bu hale çaresaz olmak için, elbette mühim menfaatler teklifile Fransadan donanmasile ve üslerile mihvere yardım etmesi isteniliyor. Fransamn kendisinden ısrarla, tazyikle, kimbilir belki de tehdidle bile istenilen bu yardım »ekfll**rine muvafakat edip etmiyeceği noktasında durmadan evvel hâdiselerin hayret verici istihalelerini ibretle temaşa etmek daha yerinde olur: Milletler Cemiyetinin şiddetli iürazına uğrajan Habeş seferi İtalyan ingiliz munasebetlerini çok hâd safhalara sokmuş olduğu sıralarda ingiltere ile italya arasmda zuhur edecek müsellâh bir ihtilâfta İtalyanın Akdenizi İngiltereye haram edeceğine dair çok yüksekten konuşmasma mukabil İngiltere bir türlü Fransayı beraber yürümeğe ikna edememiş ve kendisi de tekbaşına yürumekten çekinmişti. O zamanki Fransada İtalya ile 1935 ikincikânun anlaşmasını yapan M. Laval hükumet reisi buhınujordu İngiltere ile İtalya arasmda zuhur edecek bir lıarbde o zamanki İtalyan iddialarına göre bilhassa tayyarenin büyük rol oynayacağı hesaba katıhyordu. italya şimdiki yeni Avrupa harbine girmesinden pek çok evvel Laval anlaşmasını bozdu. Şarkî ve şimalî Afrikada verilen geniş topraklarla Tunustaki İtalyanlar rejimindeki müsaadekârlık artık İtalyaya kâfi değildi. Şimdi bunlara Snvua'yı, Nis'i, Korsikayı ve binnefis Tu nusu ilâve etmek lâzım geliyordu. Fransa yıkılırken italya belki bunlardan da geniş hesablarla harbe iltihak etti. Şimdi şartlar daha müsaiddi. İngiliz anavatanının kapılanna dayanmış kudretli ve ınuzaffer bir Almanyanın ittifakma yaslanan İtalya artık kendisini bilhassa Akdenizde istediği gibi at oynatacak vaziyette görüyordu. Ortada Fransa yoktu. İngiltere ise kendi adalannı kurtanp kurtaramıyacağı şüpheli çok zor bir harb safhasile kucak kucağa gelmiş bulunuyordu. Ticari mukavclclcr tasdik olundu Kahraman ordumuza aid melbusat maddelerinin dışarıdan da getirtilmesine izin veren kanun Meclisten çıktı Ankara 23 (a a.) B. M. Meclisi bu gün Şemseddin Günaltayın başkanlığında toplanarak Belediyeler imar heyetinin fen işleri teşkilâtma aid kanuna bir madde ve telgraf, telefon kanununun 7 nci maddesinin tadiline mütedair kanunun birinci maddesine bir fıkra ilâvesine aid kanun lâyihalarile askerJ izin kanununun 1 inci maddesine bir fıkra ve jandarma erat kanununun bazı maddelerinin değiştirilmesi ve bu kanuna yeni bazı hükümler ilâvesine aid kanun lâyihalarmm ikinci müzakerrlerini f Arkası sahife 5 sütun 1 de] Alman tazyiklerine ısrarla mukavemet etmekte olduğu anlaşılan Fransız devlet reisi Maresal Petain Londra 23 (a.a.) Müstakil Fransız ajansı bildiriyor: Hitler'in Vichy hükumetine yedi gün nühletli bir ültimatom vererek işgal altıııda bulunmıyan Fransız topıaklarındaki liman ve demiryollarından istifade etmek ve İtalyaya Alman kıfalan gondermek istediğıne dair dolaşan şayiaları nakleden İngiliz gazeteleri Fransız mületine hitab etmekte, Fransız milletinin hâlâ yüksekliğini muhafaza eylediğıni unutmamasını yazmaktadır. Daily Herald bu mesele hakkında rArkası Mhife 3 »ütun i te] Ankara 23 (Telefonla) Millî Kolunma kanunun bazı maddelerını değiştiren ve kanuna yeni hükümler ilâve eden lâyiha Meclisin çarşamba gunkü toplantısında görüşülecekür. Dün de bildırdiğimiz gibi, muhtelit encumen haik ve millî müdafaa ihtiyaclarını temin maksadile tanzim edilmiş olan bu lâyihsnın ehemmiyetine binaen mustaceliyetle müzakeresini teklif etmiştir. Muhtelit encümen Ticaret Veküı Mümtaz Okmenin de huzurile yaptığı içtimalarda lâyihayı esas itibarile muvafık görmüş, maddelerin müzakeresinde bazı tadiller yapmıştır. Merkez teşkilâtında ihdas olunacak Muhtelit encümen müzakerelerine iştirak kadroların tatbikına hükumeteç başlan eden İktısad Vekilimiz MUmtaz Ökmen Basvekilin salâhiyeti etraflı bir şekle ifrağ olundu Basvekilin haiz olacağı inzıbatî ceza verme salâhiyeti, icabmda mezkur cezalan hafifletebilmek ve kaldırabilmek iktidarı verilmek suretile encümence daha etraflı bü şekle ifrağ edilmiştir. Encümen fazla mesaide bulunacakların taltifi için lâyihada mevcud hükümleri ihtiyaca uygun görerek aynen kabul et(Arkası sahife 3 sütun 2 de) YUNAN ORDUSU ZAFER YOLUNDA! Dün Himara ile Gotmar kasabası zaptedildi Bir faşist taburu mühîmmatile teslim oldu, 2 ttalyan fırkası imha edilmek vaziyetinde Atina 23 (a.a.) Himara limanının Yunan kıt'aları tarafmdan işgal edildiği bildirilmektedir. Atina 23 (a.a.) Himara'nm alınması şerefine bütün binaların üç gün müldetle bayraklarla donatılması emredilmiştir. 30 subay ve 800 erden terekküb eden 153 üncü Siyahgömlekliler taburu bütün levazım ve techizatile birlikte esir edilmiştir. Bu tabur Arnavudluğa 6 kânunuevvelde gelmiş bulunuvordu. Bardia'mn düşmesi gün meselesi Harekât sahasında t o p 1 a n a n esirlerin miktarı 36binibuldu Kahire 23 (a.a.) İngiliz umumî karargâhının tebliği: Topçumuz Bardia müdafaa hatlan arkasında bulunan düşmanı dövmekte devam etrniştir. Şehir etrafındaki hazırhklarımız terakki etmektedir. Sidi . Barrani muharebesinde ele geçerek şimdiye kadar sevkedümiş olan esirlerin adedi 35.949 a baliğ oLmuştur. Bunların 1704 tanesi subaydır. Bunlardan başka daha binlerce esir de ileride üsera kamplarından sevkedilmelerini beklemektedirler. Gallabadın garb tarafındaki mmtakada topçularımız faaliyet göstermiştir. Kenyanın şimal hududunda müfrezelerimizin iaarruzu devam etmektedir. Eden Hariciye Nazırı oldu Lord Halifaks Vaşington'a Büyük Elçi olarak gidiyor Harbiye Nazırlığına da Yüzbaşı Margesson getirildi Arnavudluk cephelerinde harekâtın dün aldığı vaziyeti gösterir harita Ankara Radyo gazetesinin verdiği yeni tafsilât Rumanya Nereye gidiyor? > «Sovyetler Birliğile münasebet gerginleşmiş tir ve Moskovanın son protestosu, Rumen hâmisi Almanyaya da müteveccihtir» HARB VAZİYETİ italyanın her t a Ankara 23 (Telefonla) Ankara rad^ yo gazetesinin bu akşamki neşriyatından: Arnavudluk merkez cephesinde Timoriçada İtalyanların şiddetli mukavemetine rağmen Yunanlılar haylı ilerlemeğe muvaffak olmuşlardır. Cenubda ise Tepedelenin iki kilometre yakınına kadar ilerleyerek Gotmar kasabası ve f Arkası sahife 5 sütun 7 de] M. Churchill Bardia'nın zaptı gün meselesi Londra 23 (a.a.) News Chrordcle gazetesinin Kahire muhabiri yazıyor: Bardia şimdi İngiliz kuvvetleri tarafından tamamile muhasara edilmiş bulunmaktadır ve bu şehrin zaptı artık bir zaman meselesidir. Vakıâ Bardia'yı müdafa eden İtalyanlarm, burasını uzun müddet tutmalarına kifayet edecek yiyecek ve mühimmatlan varsa da Bardia'da ikinci bir Calais müdafaası yapİtalyanın harbe müdahalesi Ozerinden mağa karar verecekleri şüphelidir. yedi aya yakın bir zaman geçmiştir. Bu Bardia mahsurlan susuz da müdahalenin ilk günleri Fransız yıkılıkaldılar şiîe sersemleyen İngiltere için elbette Kahire 23 (a a.) Cepheden dönen azçok müskül olmuştur. İngiliz ticaret bir subayın ifadesine göre, Bardiayı gemileri Akdenizden geçmek yerine bümüdafaa eden İtalyan kuvvetleri ciddî YUNUS NADÎ bir surette susuzlukla karşılaşmaktadır. [Arkası sahife 5, sütun 3 te] f Arkası sahife 5 sütun 6 dal Churchill dfin İtalyanlara hitab etti «Sizinle çarpışmak istemedik. Harbi bir tek adam istedi ve îtalyayı harabiye sürükledi» Lord Halifax Londra 23 (a.a.) Resmen bildirildiğine göre, İngiliz kabinesinde şu değişiklikler olmuştur: Hariciye Nazırı Lord Halifaks, Vaşingtona müteveffa Lord Lothian'ın yerine büyük elçi tayin edilmiştir. [Arkası sahife 5, sütun 3 te] r rafı bombalanıyor Libyadaki İngilizlerin ikinci darbeyi indir. meleri beklenmektedir Ren havzası ve istilâ limanları Her gece mutıtazaman bombardıman ediliyor Almanlar da evvelki akşam Manchester'e büyük bir akın yaptılar Londra 23 (a.a.) Hava Nezaretinin tebliği: Mannheim'daki sınaî tesisatı İngiliz hava kuvvetlerine mensub bombardıman tayavrelerinin dün geceki bedefleri ii teşkil etmiştir. Diğer taraftan Rhin sahili karşısmda bulunan Dudwigshaven'de yançınlar çıkarılmış ve infilâklar işitilmiştir. Rhin havzasmda diğer bazı hedefler de bombardıman edilmiştir. «İtalyan milletiniıt karar vereceği an gelmiştir» (Yazısı 3üncü sahifede) Ankara Radyo gazetesi, dün akşam Rumanya hâdiselerini şa suretle tefsir etmiştir: Rumanyadan gelen haberler, Rumanya ile komşu devletler arasındaki münasebatın gittikçe gerginleştiğini gösteriyor. Macar radyosu Rumanya hakkında en ağır sözleri sarfederken, Rumen gazeteleri de Rumanyanın «haksızlıklan tamir için harekete geçeceğini. açıkça yazmaktadır lar. Bundan maada Rumen Sovyetler Birliği münasebatı da gergin bir safhaya girmiştir. Sovyetler Birliği tarafından Rumanyaya tevdi edilen protestonun ayni zamanda Rumanyanın hamisi bulu[ Arkası sahife 5 sütun 3 tei Hazin bir kayıb Eski Ticaret Vekili ve Antalya meb'usu Cezmi Erçin dün vefat etti Askeri vaziyette, göze çorpan yenilik. İngiliz tayyarelerinin Venedığe hücum ederek civarda Porto Marghere'deki petrol tasfiye fabrikalarile doklan bombardıman ctmeleridir. Buradaki yenilik şimdiye kadar Milano, Torino, Cenova gibi İtalyanın şimalinde ve baü şimalindeki yerlerle Napoli gibi hatı cenubundaki bir limanın dö^ülüp de, Venedik mıntakasında İngiliz bombalarının ilk defa patlamasında değildir: bu tavyarelerin, verilen tafsilâta göre. İngiltererlen eelmiyerek Adriyatik denizindrn gelfArkası sahife 5, sütun 5 tel r Birkac sö&te Bir kıg günii felsefesi Hocam Bekir'e Marmarayı çevreleyen karşı dağlarda kar var. Buluthnn kirli ren(rin<> karışan bu alaca beyazhğı penceremden seyrederken, bilmem neden Eflâtunun, vaktile bıze mektebde öğretilen birkaç ciimlesini hatırlayorum. Galiba şöyle diyordu: «Hakikati bütün açıklığile görmek insana hiç bir zaman müyesser olamaz. Biz onun sadece gölgesile avunuruz. Arkamızı kapıya çevirmiş olarak bir mağaranın içinde gibiyizdir. Gözlerimizle duvara bakar, dışansını göremeyiz. Yalnız ara sıra kapıdan giren ışık, önümüzdeki duvarda bir takım gölgeler gezdirir. Kâinata ve kendimize dair bütün bilgimiz, işte o gölgelerden ibarettir.» Karşı dağları seyrederken hatırladığim bu lise felsefesi, birdenbire on yedi yaşının hasretile yanmaya baslayan zihnimi kısa bir seyahate davet ediyor. <; Karşımda uzanan şu alaca beyazlık neyin gölgesi diyorum, onu bir hayal halinde oraya seren ışık nerede?» Ve arkamda uzandığını bildiğim sayısız dağlar, vadiler ve ovalar üzerinden zihnim Manş kıyılanna kadar bir kırlanpıc hızüe uçuyor. Her yerde sefalet, açlik ve ölüm! Sebebsiz bir kinle kuduran insanlar, kışın kirli beyazına gömülmiişler, birbirlerine kemîği görünen yumruklannı sallayorlar. Onları örten beyazlık kefen midir, yoksa deli gömleği mi? N. Merhuru Cezmi Erçin Iibya çölünde, altüst edilen İtalyan mevzilerinden blrinde OTazısı 3 ünoü sahijemizde)