17 Mayıs 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

umhuri 19 uncu yılsayı: 6375 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrirt 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı 24299 24290 Ikl Mecmuasının 59 u: ı da cok zengin bir münde: ıistır. Bu sayıda; Najnni Tj ;lunun zamanın en mühim davası i; .umuz hakkında eok ^ayanl dikkat bj, akalesi, Prof. Şükrü Babanın yeni Si: etrafında mühim bir yazısı ve d çok maruf muharrirlerin yazılan kuyucularımıza hararetle tavsiyı Pazar 17 Mayıs 1942 KERÇ ŞEHRİ ALINDI Harkof kesiıttindeki Rus taarruzları Soida, Almanlar tarafından Işgal olnnan Kerç şehrinde ağtr sanayi tesisatı, safda Talta'dan bir manzara Bütün ihracat Lisansa tâbi tutuldu Ticaret Vekâleti tarafından verilecek lisanslann nasıl ahnacağına dair bir talimatnarae yapıhyor Ankara 16 (Radyo Gazetesi) Bugün Resıtu Gazelede bir Heyeti Vekile karari çıkmıştır. Bu karar mucibince bütün ihracat önceden müsaade usulüne fâbi rutulmaktadır. İhracdan evvel müsaade almması lâzım gelen maddeler şunlardır: 1 Millî mahsul ve mamuller, 2 Türkiyeye ithal edilen yabancı mahsul ve mamuller, 3 Haricden çümrük kontrolu bulunan yerlere çıkarılmıs eşya. İhracat için lisans Ticaret Vekâleti tarafından verilecektir. Bu Iisansm nasıl verileceğine dair İktısad, Ticaret ve Ziraat Vekâletleri tarafından müştereken bir talimatname hazırlanacaktır. Bazı maddelerin ihracı önceden müsaade tısulünden muaf rutulmuştur. Bu maddeler muvakkaten memleketimize ithal edilip tekrar ihrac olunacak mallar, kara ve deniz kuvvetlerine verilecek kumanyalar, yolcu ve seyyahlara aid bazı esvadır. Çukurovada Mukabil taarruzlarla tardedildi ve 180 tank tahrib oluaıdu Büyük sulama tesisatı yakında faaliyete geçecek Durulamıyan Avrupa eş kıt'anın en küçüğü olan Avrupa, dunya üzerinde oynadığı rolün büjüklüğü itibarile otekilerdcn çok daha mühim bir mevkie sahibdir. Tarihin beşiği sayılan As>a, bağrında yetiştirdiği türlü ırk ve halklan velud bir devanası gibi Avrupava boşalttığı çok eski devirlerdenberi dünyanın mihveri burası oldu. Ferdi topluluğa bağlıyan ilk içtimailik tezahürleri Asyada inkişaf ettiyse, cemiyetleri aralarında münasebet kurmağa eerbvan daha >üksek medeniyet seviyelerine insanbk Avrupada kavuştu. Bir çok aşiretlerin ve kabilelerin bir cumhuriyeti sayabileceğimiz Yunan medeniyeti, çeşidli ırklann imparatorluğu olan Roma medeniyeti, binlerce sene önce ilk olarak buralarda gorüldii. Irk ve kiiltür farkı tammaksızm biitün insanları ayni mabedin duvarlan altında toplamağa çalışau ilk üniversel din burada revac buldu. Karşılıkh münasebetlerinde muhtelif devletleri ayni kanunlara bağlamak isliyen ilk milletlerarası bukuku burada yazıldı. İleri bir sosyetenin hasretini çeken biijük filozoflann çoğu bu topraklarda yetiştiler. Eflatunlardan, Aristo lardan başlıyarak bir cemiyetler arası ahengi yaratmak aşkile çırpınan Thomas Morus'lar, Hugo von Grotiuslar. Hobbes'ler, Locke'lar, Rougseau'lar hep burada yaşadılar. Fakat, üzerinde idealist meleklerin kanad çırptığı şu küçük toprak parçası, realitenin kirli çamurlanndan yüzyıllardır hâlâ bir türlü kurtulamıyor. Dünyada her manasile en çok dövüşülen yer, oldumolasıya gene Avrupadır. Milletlerarası nizamımn tohumlannı atmak suretile daha ileri bir kültür yarattığı iddia edilen Avrupada, iç nizamına kavuşabibniş cemiyetler bile parmakla gösterilecek kadar azdır. Bir milletin iliklerini kurutan en kanlı ihtilâller burada yapıldığı gibi milletler arasındaki münasebetleri vahşete çeviren en müthiş harbler de gene burada görülür. Bu huhranlı çtrpınışların sebebini nüfus kesafetinde, ırk ve milliyet çokluğunda veya ekonomik rekabet meselelerinde aramak, temsil ettiği kültür seviyesine uygun bir milletlerarası nizamı fcurmak hususunda gösterdiği acizden dolayı Avrupayı mazur kılamaz. Evet, bir tek devlet olan Brezilya ile Avrupa arasuıda toprak yüzü bakımından büyük bir fark yoktur. Avrupada sayısız ırklar ve milletler oturur. Burada türlü türlü diller konuşulur. Halkların ruhunu bölen din ayrıhklan vardır. Fakat şu küçücük Avrupa, bütün bu ayrılıkları yenen bir kültür olgunluğuna vardığmı yüz elli senedenberi yüz elli defa haykırmadı mı? On binlerce kopuk kelleden yapılan kanlı ehramlar üzerinden (insanın haklan beyannamesi) ni bu Avrupa bir kaç yüz defa alkışlamadı mı? Vicdan hürriyeti, düşünce hürriyeti gibi hududlan yıkıp diyar diyar dolaşan iç bayıltıcı mefhumlar, başka dil konuşan milyonlarca insan arasında bir kafa Ve ruh yakınlığı yaratmadı mı? Milliyetler prensipi dediğimiz o sulh şarabı her millete bol bol dağıtılmak istenmedi ıni? Hayır nüfus kesafeti, ırk ve milliyet çokluğu, ekonomik rekabet gibi sebebler Avrnpayı içine düştüğü hatalardan kurtaracak birer özür değildirler. Bütün bu ayrıhklara rağmen, Avrupa milletleri, meselâ ayni dille meramım anlatan, batta ayni tanrıya inanan bir çok Çin eyaletlerinde olduğundan daha sıkı, daha yakm medeniyet bağlarile birbirlerine bağlıdırlar. Beethoven'in mızıkasmdan zevkalmak, Shakespear'in tercümesini okuyup anlamak, birbirine çok benziyen hukuk sistemleri içinde yasamak, herhalde miinhem ve mistik bir takım hayat telâkkilerinden çok daha reel rabıtalardır. *** i^rkası mhtfe.3 sütun 4 te), 2,5 milyon liraya yapılan regülâtör iki milyotı dekarlık araziyi sulayacak, yeniden beş milyon liralık tesisat da ihale edildi Berlin 16 (a.a.) Alman orduları başkumandanlığımn tebliği: Düşmanuı anudane mukavemetini kıran Alman kıt'aları dün Kerç şehrine girmişlerdır. Şehir ve liman şimdi elimızde bulunmaktadır. Harkof kesiminde düşman taarruzlarma devam etmiştir. Bu taarruzlar çetin bir muharebe neticesinde geri püskürtülmüştür. Mukabil taarruzlarımız muvaffakiyetli neticeler vermiştir. Düşman şimdiye kadar 180 tank kaybetmiştir. Laponyada Alman Fin kuvvetleri ormanlardan geçerek yaptıkları çetin muharebeler neticesinde düşmanı geri püskürtmüşler ve geri ile irtibatı kesilen bir teşkili yok etmişlerdir. Alman kıt'aları 26 nisanla 13 mayıs a(Arkası sahife 3 sütun 2 de) Adana 17 (Hususî muhabirimizden) Çukurovayı sulayıcak olan regülâtorün İnşası bitmek üzeredir. Şimdiye kadar inşasına 2 milyon 400 bin lira sarfedılmiş olan regülâtör, 1 milyon 820 bin deakr araziye saniyede 85 metre mikâbı su verebilecektir. Seyhan nehrile Tarus çayı arasındaki 600 bin dekar ve Tarsus ile Mersin arazisinin sulama kanallarl İnşaatı münakasaya çıkanlmış ve 5 milyon 380 bin liraya Aral inşaat şirketine ihale edilmiştir. Şirket yakında inşaata başhyacaktır. Yağmurlu senelerde bir dekardan 20 kilo saf pamuk alınır, Yapılan tecrübelere göre sulama kanallarının inşası tamamland*lktan sonra bir dönümden 60 kilo saf pamuk alınabilecek ve Çukurovanın pamuk rekoltesi şimdiden 4 misli olacaktır. I tohligi Kerç'teki muharebeler Hâlâ şiddetle devam etmektedir Harkofa yapılan iaarruzlarda da birkaç köy geri alındı Moskova 16 (a.a.) Sovyet gece tebliğinde Kerç yarımadasuıda şiddetli muharebelerin devam ettiği soylenmektedir. Tebliğ, Harkofta Rus ilerleyişinin devam ettığıni, diğer bölgelerde mühim hiç bir şey olmadığını ilâve etmektedir. Cephelerde umumî vaziyet Moskova 16 (a.a.) Kerç yarımadaîinda fazla bir değişiklik olmamıştur. Mihvercî kaynaklan, yağmurlardan dolayı harekâtm ağırlaştığını itiraf etmek;edir. Harkof kesiminde Timoçenko orduları muvaffakıyetle ilerlemektedirler. Bu ileri hareketinde Sovyet tanklarının mühim rolü olmuştur. Ruslar bu ke;imde otomatik silâhlarla mücehhez seçme kıtaat kullanmaktadırlar. Bir Alman mukabil taarruzunda Ruslar 35 tank tahrib etmişlerdir. 14 mayısta Almanlar 100 tank, 3 zırhlı otomobil, 300 kamyon ve 25 vagon kaybetmişlerdir. Leningrad kesiminde mahallî çar (Arkası sahife 3 sütun 3 te) Hindistandan Seylkn adasına Rİttiği bildirilen Hindistan Başkumandanı General Wavell, bir teftiş esnasmda MARTİNİK İHTİLÂFI Macar gazetelerinin Türk aleyhdarı neşriyatı hakkında düşünceleri merak edilen, Macar hükumetinin Reisi Kalay gazetelerinin hezeyanları Acaba butılar Türk düşmanlığı yapmadan milletlerini harbe teşvik edemiyorlarmı? Ankara 16 (Radyo Gazetesi) Şark cephesıne gonderilen Macar kıt'alanna Macar Başvekili tarafından irad edilen hitabe dolayısile, Macaristanda intişar eden «Nemesti Ussak» gazetesi «Tarihten aimacak dersler» başlıklı bir yazısmda gene yerli, yersiz bir şekilde Türklerden bahsetmiştir. İcabında Türklerle kardeş olduklarını iddıa eden Macar gazetelerinin son zamanlarda Türklerle Macarlar arasındaki münasebetleri zehirliyecek yazolar yazması itıyad halini almıştır. Soylemeğe hıç de lüzum yoktur ki, Macar gazetesinin bahsettiğı tarihî olaylar hakikate uygun değildir. Acaba Macar gazeteleri, Macar halkım Türk milletine karşı kışkırtmadan yaza yazamıyorlar mı? Micâr Amerikada beliren bir tehlike • ı Büyük Britanva Başvekili M. Çörçil Vişi hükumeti Amerikan taleblerini reddettî • Japon kıtaatı Yunnan eyaletînde Tangçung'u işgal ettiler General Vavel, Yeni Norveçten kalkacak Alman tayyarelerinin Amerikan sanayiini bontbalamasından endişe ediliyor Vaşington 16 (a.a.) «Amerikan hava sistemi» dırektorü James Landıs, bütun Amerikan sivil mudafaasının Alman bomba tayyarelennın Norveç üslerınden hareketle yapmaları muhtemel hücumlara karşı koymak için daimî teyakkuz halinde bulundugunu ifşa etmektedir. James bir kaç Alman bomba tayyaresinin Amerikan harh fabrıkalarını vurmak için feda edümesi muhtemel oldugunu söylemiştir. Missisipi nehri ağzında bir Amerikan gemisi torpillendi Vaşington 16 (a.a.) Bahriye Nezareti, Missisipi nehri agzmdaki az bir mesafede ve Yeni Orleans"ın takriben 160 kilometre cenubunda salı günü öğleden sonra büyük bir Amerikan ticaret gemisinin torpillenip batınldığım cuma günü ifşa etmiştir. Bahriye Nezareti, salı sabahı erkenden Missisipiye giden cenub batı geçidin doğu rıhtımmın bir infilâk neticesinde sarsıldığını ilâve etmiştir. Hasar nispeten hafıf olmuş ve deniz nakliyatmı tehlîkeye sokmamıştır. İnfilâkın sebebi henüz anlaşüama mıştır. N. Çörçil daha ıtikbin "Zafer zirvesine henüz erişmedik, fakat artık onu görüyoruz,, Başvekil «Yîyeceğimiz darbeler ne olursa olsun cesarslimiz eksilmiyeceklir» diyor Londra 16 (a.a.) İngilterenin şimal doğu şehirlerinden birinde bugün nutuk veren Çörçil şöyle demiştir: < Mulıarebenin öyle bir devresine geldik ki, zineye erişmiş bulunduğumuzu söylemek henüz mevsimsiz olur, fakat şimdi zirveyi görüyoruz. Birleşik Milletler buraya erişecekler ve yalnız, dünyaj'i iki defa harabî ve yağmaya uğratmağa sebeb olan fenalık ku\'A'etlerini ezmek ve inkıyad ettirmekle kalmıj'acaklar, fakat mücadelenin sisleri üzerinden ve çarpışmanm kargaşalıkları ara(Arkası sahife 3 sütun 7 de) Tokyo 16 (a.a.) împaratorluk umumî karargâhı Japon kıt'alanmn Çın topraklannda Bırmanya yolu uzuîilu ğunca ileri hareketleri esnasmda Yunnan eyaletinde mühim bir stratejık şehir olan Tangçung'u işgal ettıklerini bıldirmektedir. Japonlar bir çok ganimetVişi 16 (a.a.) Havas Ofinin bil ler almışlardır. dirdiğine göre, Fransa Amerikaya ver General VVavell Seylan adasmda diği cevabî notada Antillerin statüsünü Yeni Delhi 16 (a.a.) Hindistan başdeğistirmeğe, Martinikteki harb gemikomutanı Wavell Yeni Delhidekı kararlerinin silhtan tecridile ticaret gemilerinin Amerikaya verilmesine dair A gâhını terkederek Seylâna gitmiştir. merikan taleblerini reddetmiş, Vaşing General Wavell'e bir muavin tayin ton hükumetinin, bu adalardaki Fransız edildi hâkimiyetini baltalamak isteyen, ve veYeni Delhi 16 (a.a.) Hindistan başrilen teminata İnanmamak suretile komutan muavinliğine tayini dün bil" Fransayı tahkir eden hareket tarzını dirilen General Flaming Hortley, Geneprotesto etmiştir. ral Wavell'i idare işlerinin büyük bir kısmından kurtaracaktır. Lavaiin izahab Askerî hareketler sahasmda başko « Vişi 16 (a.a.) HavasOfi bildiriyor: Başvekil Laval bugün saat 17 den az mutanın artan mes'uliyetleri bu yeni va Şark cephesinin merkuz kesiminde Rus zifeyi gerekli kılmıştır. kumandanı General Zukof (Arkası sahife 3 sütun 4 te) Japonlar Çekianp eyaletinde taarruza geçtiler Çungking 16 (a.a.) Çin tebligi, Japonlann Kengtung'a taarruz ettiklerini büdirmektedir. Japonlar dün Çekiang Çin •vilâyetinde taarruza geçmişlerdır. Bir çok Japon kollan cenuba dogru inmektedir. Fakat Arjantinden verilen haberlere göre oradaki Fransız harb gemilerinin silâhları çıkarılmaya başlanmış Delhiden Seylan adasına gitti Darülacezede dün yapılan toplantı Yardım cemiyeti ilk senelik kongresîni akdetti. Darülacezeyi kuran Halil Rıfat Paşanm büstü de merasimle açıldı Darülacezenin ihtiyaçlarını tamamlamak, inkişafına yardım etmek ve müessesenin barındırdlğı fakirlere ve kimsesiz çocuklara muavenette bulunmak maksadile teşekkül etmiş olan Darülacezeye Yardım Cemiyeti ilk senelik kongresini dün Darülaceze salonunda akdetmiştir. Toplantıya Vali ve Belediye reisi doktor Lutfi Kırdar reislik etmiştir. Cemiyetin faaliyetine dair okunan rapordan geçen yıl içinde Darülacezeye 12 bin liralık yardım temin edilmiş olduğu, müessesedeki imalâthanenin te. kemmül ve müessese evTak İhtiyacml temin hususunda çalışıldığı anlaşıbnakladır. İdare heyeti ibra olunduktan sonra cemiyetin umumî menfaatlere hizmet eden müesseseler arasmda sayılmasl hususunda hükumete müracaat edilmesi kararlaştırılmış ve yeni idare heyeti intihab edilmiştir. İdare heyetine Lutfi Kırdar, Hayri İpar, Mıtat Nemli, Sabri Tüten, Hayri Araboğlu İngilizler Akyabı bombaladılar Yeni Delhi 16 (a.a.) Neşredilen bir tebliğe göre, İngiliz hava kuvvetleri, dünkü cuma günü Akyab hava alanma şiddetle tahrib edici bir taarruz yapmışlardır. Çine havadan nakliyat yapılacak Londra 16 (a.a.) Çin ile irtıbatm (Arkası sahife 3 sütun 2 de) Son günlerde geoe $axk cep «orüien tadm «^feerlerinin, sesen seoe «Ur cdilmis olanlanadan bir (Arjusı sahife 3 eütun & te), A Şatk cephejinden rtsimler: Almaa piyajeteri, adunla bjr k^abaya gi