16 Temmuz 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

ASYANIN Üstünlüğii ve Düşkünlüğii ( AVRUPANIN İKBALİ ) Tercüme eden: HAMDİ VAROĞLU İçinde Osmanh In.nnratorluğunun yükseliş ve alçalışı en büyük mevki tutan bu kitab, her Türk münevverinin dıkkatle okuyacağı bir eserdir. Yeni çıkrpıştır Te\rzi yeri Cumhurivet Matbsası ve Ankara caddeslnde i Üniversite Kitabevidir. Fiatı 100 kuruş. umhuriyet I 3 UI1CU : ü40Ü Telefon: Baîmııharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24296. İdar» ve Matbaa kısmı 24299 24290 Telgra! ve »drtub a<fresi: Cumhurivet İstanbul Posta kutusat îstanfeu! Wo. 246 PerŞ6IT)D8 I 0 1 eiTlfftUZ I 9 4 2 Hububat satışları kısmen serbest bırakıldı, f iatlara yüzde 6 0 zam yapıldı Küçük çiftçiler mahsullerinin %25 ini, orta çiftçiler % 35 ini, büyük çiftçiler de % 50 sini ayni fiatla hükumete satmağa mecbur tutuldular Zam, bu sene alınmış veya alınmakta olan 1942 mahsullerinede şamildir Ankara 15 (a a.) Aldığımız haberlere gore yenı Tıcaret Vekllimız, evvelki gun İcra Vekilleri heyetine geniş izahlarda bulunmuştur. Bu izahatı dınliyen Vekıller heyeti, en' başta ekmek bulunnıak üzere bır kaç mühım ve muşkül meseleyi biran evvel halletmek İçın bunları bir kere daha tetkık etmiş ve icab eden tedbırlerı bırbıri ark<sından almağa karar vermışar. Bugün memle. ketımızin bir çok yerlerıni yeni mahsule kavuşuncıya kadar darlık içinde gören Vekıller, işe hububattan başlamak lâzım geldiğini gormüş ve ötedenberi hazırlanmış olan raporlan ve tekhfleri bir kere daha gozden geçirerek bir karara vasıl olmuştur. Hâdıseleıın seyir ve hareketlerine ihtıbak için alman bu karar her zaman olduğu gibi bu defa da mıllet menfaati, hak ve adalet, gözönünde tutularak alınmıştır. Bu karar, müstahsılleri hemen kâmilen Turk köylüsü olan hububat fiatlanna takriben yüzde elli zam yapmağı hem hakka, hem adalete, hem de millî menfaate uygun bulmaktadır. Bundan başka bu zam, bu sene alınmış ve alınmakta olan 1942 senesi mahsullerine de teşmıl edümiştir. Gene bu karara gore küçuk çiftçiler malısullerinin yüzde yırmı besıni, orta çiftçıler yüzde otuz beşinı, buj uk çiftçiler yüzde ellislnl hukume. te bu yuksek fiatla satmağa mecburdur. Bu yuzdeler ekinlerin orağa geldiği zaman yapılmış veya yapılacak tahminler uzerinden hesab edilecek ve müstahsiller bu miktarlar için borclandınlacaktır. Hukumet, bu yüzdelerle resmî teşekkulkrin ve muayyen bıiyük şehirlerin (Arkası sahife 3 sütım 4 te) Hükumet Çok Mühim Kararlar Verdi Şark cephesinden yeni realmler: SITM topolım şfanal bölrerinde kayslar içine ojalmnş Rus mudafaa mevzilerinden biri Asken vaziyet Donetz meydan muharebesinin sonu Yenf Ticaret Vekilimiı Dr. Beheet U« Bütün taarruz cephesinde Durmadan devam eden takib esnasmda Düsman kolları bozguna uğratılmış ve şarkla irtibatı kesilmiştir BerKn 15 (a.a.) Alman ordulan •başkumandanhğının tebliğınde bilhassa şöyle denilmektedir: Şark cephesinde Alman ve müttefik kıt'alan bütün taarruz cephesi genışliğınde sur'atle ilerlemektedirler. Dıişman ardcıları mağlub edllmış, kısmen de dağıtılmış ve imha olunmuştur. Durmadan devam eden bir takib esnasında teşkiüerimiz duşman ko^arını bozçuna uğratonışlar ve duşman gerılejinde şarkla irtıbatlaruU' kesmişlerdir. Hava kuvvetlerimiz geri çekilmekte olan düşmari kıt'alarına karşı taarruzlarına devam etmektedırler. Rostofa yapılan bir cece taarruzu neticesinde şehirde ve «emirj'olu tesıslerınde geniş yangınlar çıkarılmıştır. Voronej köprubaşına karsı yapılan mühim düşnan taarruzları geri püs(Arkası sahife 3 sütun 1 de) Teni Zir.i... ',, ».limlz Dr. Şevket Raşld Hatiboğln Alman ordularınm bu bölgedeki Rus müdafaa sisteminin arkasına düşmüş oldukları anlaşılmaktadır Yazan: Emekli General Nerede ? ausanne Üniversitesi siyasî tarih profesörü Edmond Rossier, geçen hafta bir İsviçre gazetesine vazdığı bir makalede çocukluğuna aid bir halıradan bahsediyor. Mektebe henüz >eni başladığı scnelerde. bir giın, tarih hocası küçük Edmond' un sınıfına şu cumleyi ezberletmiş: General Poııaparte İngiltereji venmek için Mısıra gitmişti! Fransaya nazaran Mısırla İngilterenin birbirine zıd jerlerde olduğunu coğrafya dersinden bilen Edmond Rossier, tarih hocasının ezberletmek istediği o cumleyi birdenbire yadırgamış. Fir'avunlar tilkesile Gullirer mııharriri Svviffin memleketi arasında ne gibi bir münasebet olacağını bir turlu kavrıvamamış. Aradan seneler geçip sajın Rossier İngiliz imparatorluk parçalannı birbirine bağlnan anajolları, bu vollar uzerindeki iktısadi askerî niıfuz bolgelerini ivice oğrendiği halde, çocukluktan kalma o ilk şaşkınhğın tesirile, uzun muddet, Mısırdan bahsolundu mu hep Napoleon'u hahrlar. bir an için zihninde Ingiliz imparatorluğunun jerini bulmağa çalışırmış. Makaleji son Mısır harekâtı üzerine yazdığı halde, kıjmetli profesor, şimdi de ayni çocukluk ha>reti içine duşüp duşmediğini söylemiyor. Fakat onun bundan jarım asır evvel bir çocuk olarak: Bu İngiliz imparatorluğu nerededir acaba? Diye kendi kendine sorup cevabıni bulamadığı muammajı, bugün, çocuk olmıjan bir çok adamlann da iyi çozemedıklerine şuphe etmiyelim. 1939 danberi dünya toparlağımn dort bir tarafını kusatan ateş, her gittiği yerde fırıl fırıl Ingiliz imparatorluğunun arkasından kosup duruyor. Polonya, bir vesileden ibaretti. Danimarka, Norveç ve Belçikayı birer basamak sayalım. Fıansada doğrudan doğruya Ingiliz imparatorluğu arandı O Fransa ki, 1914 te Marne'ı kavbetsejdi. İngiliz imparatorluğunu da kendisile beraber surükler denijordu Bu sefer Fransada Ingiliz imparatorhığu bulunamadı Yugoslavya ile YunaniManı. Danimarka ile Norveçe. Gîridi de Belçikaya benzetebiliriz. Onlar da birer basamaktan ba*ka birşej değillerdi Akdenizi atlamak, Afrikaja geçmek ve Mısırda İngiltereyi aramak için oralara uğramak lâzımdı. Napoleon'un genclik çağlarında bir macera olarak basaımak istediği seyi, şimdi Maresal Komaıel, çok daha esaslı, çok daha ınetodlu bir çalısma ile sona erdirmeğe uğ'rasıyor Mısırda o da İngiltereji ar>or. Bugün Edmond Rossier'nin çocukhığunda okuHuğu tarih çağmdan ha>li uzakta>ız Ingilterp jalnız Mısırda değil. her yerde aranmaktadır. Şark cephesinin şimalinde, merkezinde, ccnubunda aranan İneilİ7 imparatorluğudur U/akçarkta Cava. Sumatra, Borneo adalarında ve sonra Malezya'da, Singapour da *** (Arkası sahife 3 sütun 4 te) L SANAYI BİRLİKLERİ Dün, Ismetpaşa Kız Enstitüsünü ziyaret ederek, talebenin hazırladığı sergîyi tetkik etti Ankara 15 a.a.) Sayın Başvekil Şükrü Sarncoğlu bugün saat 15 de Ankarada İsmet Paşa Kız Enstitüsünde açılan sergiyi teşrif buyurmuslar ve Maarif Vekâleti müstesarı, kız teknik öğretım müdürü, Enstitü müdür ve öğretmenleri tarafından karşılanmıslardır. Sayın Başvekil serginin bütün salonlarını ayrı ayrı gezmişler ve her salonda mütehassıs öğretmenlerden etraflı izahat almışlardır. Sayın Başvekil teshir edüen değerlı eserlerde ve Enstıtüde görulen büvük inkişaftan dolayı Enstitünün idare ve öğretım heyetlerine bilhassa yüksek takdirlerini izhar buyurarak saat 16 30 da sergiden aynV . ıl mışlardır. Başvekil Saracoğlu H. Emir Rusyada: Japonlar Çin balağının içinden bir türlu çıkınasını bilemediklerinden ve Çin Başbuğu ŞanKa>Çek patırdı>a kolayca pabııc bıracak bir adam olmadığından, Japon Çin muharebeleri siddetle devam edijor. Dola>ısile Niponların bu sene ve kıştan evvel Rusja muhaıebesine müdahaleleri imkân ve ihtimali gittikçe azalıvor. Bu suretle Rusyayı mağlub etmek vazifesi gene ve en zijade Almanyanın omuzlarında >uklü bulunmaktadır. Gerçi Rusyada harbeden Alman ordularının vanında İtahan, Rıımen, Macar, Slovak ordu ve tesekküllerile diğer Avnıpa milletlerinden gonullu teşekküller vardır; fakat en güç isler gene Alman piyade. zırhlı ve seri tümenlerile hava kuvvetlerinin uhdesinde bulunmaktadır. Almanlar a>ni zamanda Mısırda Italjanlara çok onemli yardınıda bulundukları gibi zaptettikleri jerlerde, tabiatile bü\uk isgal kuvvetleri tutuyorlar. İşte Almanlar Rusşada bu şartlar altında harbetmektedirler. Dunkü Alman tebliginden bğrendiğimize gore Alman taarruz ve takib kuvvetleri cenuh ve cenub doğu istikametinde yer kazanarak ilerlemişler ve doğuya ricate çalışan Sovyet kuvvetlerini onlemişlerdir. Muhtelif takib kuvvetlerinin nerelere vardıklannı Alman resmî tebliginden simdilik anlamak kabil değildir. Yalnız Rus ve İngiliz haberlerinden anlıyoruz ki üç veya dort gün evvel Sovyet kuvvetleri Lişianska ile Kantenıirovska mevkilerini tahliye etmişler ve dünkü bir İngiliz telgrafına göre de Almanlar Millerowa'ya varmıslardır. Bu son mevki Worosilovgrad'ın 7080 Km. doğusunda bulunduğundan bu haberden, dün de bildirdiğimiz gibi, bütün Donetz (Arkası sahife 3 sütun 5 te) Erkilet fSoyyet Mülî Korunma kanununa göre teşküât yapılıyor Ankara 15 (Radvo gazetesi) Mıllı Korunma Kanununun 34 üncu maddesı mucibince yurdda bir <Genel Sanayi Birhği» ve »Bolge Sanayi Birlıklem ku. mlması için tktısad Vekâletine salâhi. yet veren bir karar bır kaç gune kadar nesred:lecektır. Bu yeni kararla hükumet. Millî Ko. runnıa Kanununun verdıgı salâhıvete istinad ederek Ithalâtçı ve ihracatçı tüc. oarlar arasında olduğıı gibi sanavi erbabı arasmda da birlıkler vücude getirmek. t«dır. Voronej kesiminde Çarpışmalar son safhaya girdi Rus tebliği, başka kesimlerde mühim birşey olmadığım bildiriyor Moskova 15 (a a.) Sovyet öğle tebUği: 14 temmuz gecesi kuvvetlerimiz, Voronej'de ve Boguşar cenub çevresinde düsmanla çok siddetli savaşlar yapmışlardır. Cephenin baska kesimlerinde maddî hiç bir değişiklık olmamıştır. Voronej kesiminde durmadan devam eden savaşlarda duşman sğır kayıblara uğramaktadır. • Hind Kongresi Reisl Mevlâna Azâd Kötnür nakliyatında Hindistanda yeni tedbirler alındı Rusyada harb gayreti durgunlaşmış Pravda gazetesi, fabrikaları, demir yola işçilerinî ve parti mensublarını itham ediyor • • işler yeniden karışıyor Münakalât Vekilimiz Havzadaki tetkiklerine dair izahat verdi Ereğli liıtıanı sür'atle temizleniyor Ankara 15 (Telefonla) Münakalât Vekili Amıral Fahri Engin, komür havzasına yaptığı seyahat hakkında gszetecilere beyanatta bulunarak, Adlıye, Millî Müdafan ve İktısad Vekillerıle birlikte kömür havzasmda yapmış olduğu 1:etklklerln her hususta favdalı olduğunu söylemiş, kömür istihsalinin artması halinde nakil, tahmil ve tahliye işleri etrafmda alman tedbirlerden bahsederek şunları söylemlştır: < Kozluda istihsal edı!en kömürieri icabında Zonguldağa naklederek bu limanın tahmil ve tahliye vasıtalarından istifade etmek için halen yapılmakta olan Zonguldak Kozlu tüneli inşaatınm tamamlanması ıçin tedbirler alınmasma tevessül edümiştir. Ayni suret^e Inağzında istihsal edilen kömürleri demiryollarile ıçerive veya Zonsulc'ata tasımak için İnşaatı üç ayda bitililecek bır kör hat ve makasın insasma başlanması için emir \eri1mi=tir KandılH, Çamlı, Kıroçlık ve Teflenli madenlerinden istihsal edılerek kömürün fena havalarda nakli için, bu mmtakanm 15 20 kilometre mesnfe=inde bulunan Ereğli llmanına bir hava hattı ile baâlanması üzerinde muzakere yapılmış ve bunun yapı'abılmesi İÇİB etüdler yaptırılmasına karar (Arkalı sahife 3 stittm 2 de) Çarpısmalar son »afttada Kongrenin İngiltere aleyhindeki kararı kat'ileşmek üzere Mevlâna Azâd "Ben mecburî askerliğe taraftarım, fakat Ingilizler gittikten sonra!,, diyor Wardha 15 (a a.) Hind kongresi reısı Azad. Reuter ajinsmın muhabırine, kongre kararının millî Hind isteklerinin yeni izahmdan başka oır şev olmadığını söylemiş ve bunun bir ültimatom mahıyetinde olduğunu mkâr etmiştlr. Azad sözlerine şöyle devam etmistir: € Kongrenin başlıca hedefi, Hındistanın mudafaası bakımından sur'a'le tam istıklâlını elde etmektir. Konjrre Hindistan müdafaasının ancak sllâh'ı kuvvetlerle temin edilebıleceğıni tama(Arkası sahife 3 sütun 3 te) Londra 15 (a a.) Voronej kesiminde cereyan etmekte olan çarpışmalarm son Ankara 15 (Ra4yo Gazetesi) Mos. safhasına girdığı hissedılmektedir. kova radyosu, Pravda gazetesinde çıkan Ruslann batırdığı gemiler blr makalenin hulâsasını venniştir. Bu Londra 15 (a a.) Son hafta zaıfm makalede cephe genslnde çalısan sınaî (Arkası sahife 3. sütun 3 te) müesseselerin faaliyetındeki aksamalar. dan, demiryolu işçılerinden ve siyasî şu be mensublannm faaliyetınden şik&yet edılmektedir. Pravda şunlan yazıyor: < Bazı sınal müesseseleri kendi işle. rini tahakkuk ettirebilmek için digerleri. nln işlerine mâni oluyorlar. Bunlar iha. net sayılan hareketlerdir. Demiryolu işçilerl de işlerinl muntazam görmüyorlar. Bunlar vaziyetin incelığıni ve bugünün icablannı anlamamışlardır. Parti mensublan da kendilerinden istenen tam faaliyeti göstermemektedırler. Komunist partisl bunlar hakkmda lâzun gelen. tedbirleri alacaktır.» Pravdanın bu yazısı Rusyada harb gay. retlennin gevşedığıni go^ermektedir. Türk İstanbulun yıldonumu Güzide Yüksek Mimar Sedad Çetintajın bu çok önemli yazısım yarınki sayımızda okuyacaksınız Hemen tamamen harab olan Sıvastopol fehri doştükten sonr» J