22 Şubat 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

IK üçük müteahhitleri ı Yeni çıkacak iş kanunu göz önüne Bunlar, amelenin ezilmesine, vücutlarını yıpratarak çalışmalarına sebep oluyorlar | Ev işi, fabrikalarda biraz yaşlı kadınların işlerine son verilmesinden doğmuştur Bizde işçilere aşağıdaki şekil 1 lerde iş gördürülür: 1 — Sabit gündelik. İ 2 — Götürü pazarlık. 3 — Parça başıma İş 4 — Küçük müteahhitlik. Bunların arasında en fazla bi rincisi kullanılır. Ekser fabrika ve imalâthanelerimizde işçiye muay İ yen gündelik verilir, ve bina mu -| kabil kendisi muayyen bir müd det çalışır. Götürü pazarİrk, minare tamir cileri gibi bazt işçi gruplarının bir işi tamamiyle yapmayı üzerlerine | almalarıdır. Burada iş zamanla mukayyet değildir. Usta başı mu. ayyen bir fiate işi üzerine alir ve adamlariyle birlikte yapar. Asrl üzerinde durulacak ve tet. | kik edilecek üçüncü ve dördüncü usullerdir. Parça İşleri Parça işine umumiyetle ev İşi| de denir. Bir çok trikotaj . ve bu| neviden fabrikalar evlerinde kü - çük makineleri olan kimselere! parça başıma iş verirler. Ertesi gü: nü tesellüm ettikleri parçalarır ücretini tediye ederler, istem denilen bu İş gör: | n pek çok aleyhin. | de bulunulmuştur, Türk pamuk id.| rofil fabrikasr Anonim şirketi di « rektörü Sabri diyor ki: -- Bu işin isci içinen zararlı tarafı şudur: Patron daima karşı. $#ındakini azami derecede sta, kabiliyetli ve eli çabuk addeder.| Ve kendisine ona göre iş ve ücret| verir. Meselâ normal bir amele günde ön kutu tutacak kadar iş yapabiliyorsa, fevkalâde usta bir amele ön beş kutu tutacak kadar İş yapabilir, İşte patron işçiye par ça başına iş verecek olursa, onu daima fevkalâde usta addeder, üc. | teti de ona göre, yani günde 15| kutu yapılabilir sayarak hesap e. der, Bunun he derece işçi aleyhinde | netice vereceği meydandadır. Tabit zavallı ev işçileri — ki bunların yüzde doksan dokuzu kadmdır — bu miktarda iş yapa bilmek için günde on beş, on alı saat çalışmlar. Vücutları yıpra - tırlar, gözlerini bözarlar, Geceleri İstanbulun kenar ma hallelerinden geçiyorsanız, bu şe. kilde bazı kafeslerin arkasından solğun bir gaz kimbasının ışığın | da durmadan işliyen makinelerin kuru ve yeknesak sesini işitmişsi nizdir, Evlerinde çalışanlar Ondan sonra evlerinde çalışan bu zavallıları tehdit eden ikinci bir tehlike daha vardır: Makinele rinin bozulması veya kırılması. Ekseriyetle borç, harç edilerek ve dünya kadar sıkmtı çekilerek tedarik edilen bu makinelerin her hangi bir ârıza neticesinde işliye. memesi, hayatmı bu yüzden kaza- nan ev işçisini büyük bir derde s0. İ yük korkumuzdur. i rih edeceğiz. kar, İşliyemediği günler para ka: zanamıyacağı gibi, üstelik maki - nesini tamir ettirmek için de para- almalıdır Bizde ihtiyat parası olan, ve her ihtimale karşı kazancınm bir | biriktirebilen | olmadığına göre böyle bir va:| kısmını" saklıyan, ziyet karşısında kalan ev işçisi çok zahmet çeker. Fincancılarda Çifte arslan fa. nilâ fabrikasma evinde parça ba - şına iş yapıp veren bir işçi kadın bana derdini şöyle döktü: Bir kadının sözleri — Bütün sikıntıları, zahmetle ri bir yana bırakın. Bizi asıl ürkü- ten ve üzen şey işsiz kalmaktır. Hem dışarda iş bulmak, hemde evde çalışmak çok güçtür. Bazı fabrikalar senede ancak dört beş ay çalışırlar. Veya iki üç günde bir yaptığımız işleri vermek, ve yeni iş almak için fabrikaya gitti. ğimiz zaman birdenbire fabrika kapısını kapanmış görmek en bü- Sordum: Neden fabrikada çalışmıyor- sunuz da evde çalışıyorsunuz? Daha mi rahat? Daha mı kârlı? — Ne münasebet? Meselâ ben senelerce muhtelif trikotaj fabri - kalarmda çalıştım. Yaşım biraz ilerlemiş oldeğükdatı bir güdi beni kadro dışında bıraktılar. İşsiz kal dr; Makine Kullafımasını biliyor, fakat genç olmadığım için iş bula- mıyordum. En sonra bir makine edinip evimde çalışmağa mecbur oldum. Evde parça başında çalı - şanların yüzde doksanı benim gi - bidir. Bu basit kelimelerle söylenmiş cümleler, maalesef büyük ve âcı bir hakikat saklamaktadır. Fab - rikalarda yalnız genç kadmlar iş bulabiliyorlar, Otuz beş yaşını aş - mış bir işci kadın, kendisine çok güçlükle çalışacak bir yer bulabi. liyor. Bu büyük derdi ve sebeplerini ileride kadın işçileri bahsinde tes- Küçük müteahhitler Şimdi gelelim küçük müteah - hitlik suretiyle iş görülme şekline: Bu bahse girmeden evvel Os - masiye Arslan çimento madenin. da çalışan Ali, Haydar, Şükrü, Maksut, Mustafa, Osman, Ahmet, gene Mustafa ve Musa adında do.| kuz işçinin bize gönderdikleri bir mektuptan aldığımız bazı parça - lara göz şezdirmenizi istiyeceğiz: | Yürekler parça'ıyan mektup | “Bizi çalıştıran müteahhit Os - man çavuş bizi işe bağlamak için kanüutisüz olarak hepimizden yir- mişer lira kesti. Ve depozito etti.| Bundan başka yergi olark da onar lira kesti. Halbuki şimdi fabrika-| da ayrıca vergi kesmek istemekte. | dir. Bu suretle bir senede iki defa vergi vermek mecburiyetinde ka - İryoruz. Diğer taraftan burada hayatı - mız daimi surette tehlikededir. Fabrikaya lâzım olan taşı az ame- İe ile temin edeceğiz diye tedbir almadan ve tehlikeli vaziyetlerde çalıştırılmyoruz. Bu yüzden iki ay evvel bir arkadaş ayağını kaybet HABER — Akşam pottair Olçü sahtekârlığı Maznunlar mahkemeye verildi İstanbul ölçüler baş müfettişli- ğine bakanlık teftiş heyetinden! Mahmud tayin edilmiştir. Yeni) müfettiş bir iki güne kadar gele cektir. Sahte ölçü yaparak piyasaya çi» kârmaktan mazmun Benbasat mü- essesesinin tahk'katile meşgul olan! Ekonomi bakanlığı müfettişlerin- den Kâmran işini bitirmiştir. Şimdiye kadar yapılan tahkikat sahtekârlığın yapıldığı kanaatini vermiş olduğundan alâkadar şa - hıslar devletin damgalarını taklit suçuyla mahkemeye verilecekler - dir Zavallı Yorgi Delirerek kızını ve karısını öldürmek istedi | Şişlide Çifteservilerde 21 nu - maralı evde oturan Nevşehirli elli! yaşındaki Yorgi tuzun zamandan - beri boştadır. Yorgi dün öğleden sonra evin- de otururken birdenbire delirmiş, karısı Katina ile kızı Eleniye teca- vüz ederek boğmak istemiştir. Yorgi kendilerini müdafaa eden karısı ile kızının ellerini de isır - müşter, Evdeki boğuşmaya kom - $ular ve zabıta memurları yetiş - mişler, deliren Yorgiyi yakala - mışlardır. Yorgi bir otomobille Tıbbi ad. liye götürülerek müşahede altına alınmıştır. Namuslu fakat düşmüş bir kadın iş arıyor Neşet Paşa ahfadından 27 ya - şında bir kadın, bir buçuk yasın -| da bir yetimiyle beraber parasız hizmet edecektir. İstiyenler Üskü- darda Körbakkalda 10 numarada Münhime adresine süratle bir mektupla müracaat etsinler. Bü - yük bir irisani hizmet yapacaklar. dır. Galatasaraylılar cemiyetinin kongresi Galatasaraylılar o Cemiyetin - den: Cemiyetimizin yıllık kongre- si 1936 Şubatının 23 üncü Pazar günü saat 14 te yapılacaktır. Bu toplantıya azalarımızın iştirak et- melerini bilhassa rica ederiz. Istanbul magazin İkinci sayısı, kadın modaları ve birçok resimlerle güzel hikâyeleri yüklü olarak yarın çıkıyor. yy gg ye mindeki bir arkadaşın üzerine yar l yıkıldı. Kuyruk sokumu parçalan- dı. İki arkadaş da gene bu yüzden yaralanıp hastahanelik oldular, Ve iskarta edildiler.,, Yukarıdaki Osman çavuş gibi küçük müteahhitler maalesef işçi- leri en çok ezen kimselerdir. Bun- ların ekserisi ufak sermayelerini çabucak büyültmek ve patron ol. mak sevdasını güderler. Bunun için üzerlerine aldıkları işte çalış- tırdıkları ameleyi görülmemiş de- recede zalimane ezer, çok iş gör- dürür ve az para verir. Yapılacak iş kanunu bu küçük müteahhitleri de göz önüne alma: İr, ve böyle kimselerin işçileri öl - düresiye çalıştırmasını menetme - BEL ml nl la Marie ie. lidir. iyii 22 ŞUBAT — 1888 — Yaz olimpiyatlarına 80 atlet gönderiyormuşuz! Kış olimpiyatlarına iştirak eden| kayakçı sporcularımız hâlâ orta -| da yoklar. Dün bu mesele konuşulurken | arkadaşlardan biri Berlinde oldu- ğu gibi Edirrerin yüksek tepele «| rinden birinde bir ateş yakılması | nı tavsiye etti, Eğer yollarmı şa -! şırmışlarsa görüp düzeltsinler di l ye... İ Diğer taraftan şubelerde de yaz olimpiyatlarına iştirak etme miz kararlaştırıldığından dün ak şam federasyon reisleri Ankaraya gitmişlerdir. Orada yarışlara işti- rak edecek #porculatfı seğecekler, ve tabsisat meselesini halledecek | lerdir. | i Yaz olimpiyatları için hiükü .1” | “Esrarengiz bir iş metin vereceği tahsisat miktarını bilmiyoruz. Ancak olimpiyatlara! iştirak edecek kafilenin aşağı yu.| kart 80 kişiden teşekkül edeceğini! biliyoruz. Ufak bir hesapla adam başma 500 lira sarfedilse 40.000 lira eder, Bu para fakir bütçemiz! için hiç de ehemmiyet verilmiye - cek bir yekün değildir. Belki buna da “Feda olsun!.,, derdik. Fakat| hangi şerefe mukabil? Dünya atletleri Berlin olimpi - yatları için kamplarda ve kapalı stadlarda çoktın hazırlıklara baş- ladılar. Onlar saha üzerinde, pist te seçiliyorlar. Bizim atletler ise masa başmeda. Geçen sene içinde dünya atletlerinin aldıkları dere elere bir göz gezdirmek Berlinde başımıza gelecekleri anlamak için” kâfidir. 1935 yılı isinde 100 metre ko- şuda onuncu derece 10,4, yüksek atlamada 1,95, 400 metrede 47,7 üç adımda 14,96, 400 metre mani | alıda 52,6; 8009 metrede 1,56, Cirit! atmada 64 metredir. Oruncuların dereceleri bu olursa artık birinci. | lerin derecelerini siz tahmin edin Onun için yapılacak şey şu ol. malıdır: Olimpiyatlara mümkün mer tebe az atlet göndermeli, güreşçi ler, biniciler, eskrimeilerden maa da gönderilecek ivi derece almış munlazam ve temiz çalışmış bir kaç atlet de yalnızca sık kıyafet lerle geçit resmine iştirak etmeli müsabakalarda yalnız seyirci ola rak kalmalıdırlar. Bu suretle “80 kişilik kafile! dörtte bir nisbetine inmeli ve pa “ tânm dörtte. üçüile bir kapal! stad, yahut bir stadyom yapmak için tahsis edilecek bütçeye konuk malıdır. Şunu da derhal ilâve edelim ki Berline gidecek idareciler arasın * da Atletizm federasyomu reisi de muhakkak yer almalıdır. Bu su - retle atletizm, organizasyon me “ seleleri etrafında iyi bir fikir edi- nir ve memlekete dündükten sor ra bu işin başmdan çekilmemeğe katiyyen azmetmiş olduğundan hiç olmazsa atletizmimize şimdi * kinden daha ziyade müfit olur. Şimdilik bu kadar! M. $. Odasında havagazı yok! Fakat havagaziyle boğulmuş olarak bulundu ! Nuruosmaniye camiinde temiz“ lik işlerine bakan ve Yenicamide Evkaf ambarında yatıp kalka» Recep oğlu Kadri dün Eminönü merkezine müracaat etmiş, Yeni cami kemeri altında 8 numaralı o dada yatan Hüseyinin beş gün * denberi ortada olmadığını ve bir cinayete kurban gitmesinden en * dişe ettiğini söylemiştir. " Kadri; iki öç gündür oda kap” sin çalmasma Yaman şeş çıkma masınm bu şüphesini arttırdıi” da ilâve edince zabıta memurlaf* odaya gitmişler ve bir çilingir” kapıyı attırmıslardır. ki Odada küçük bir karyolanın ö zerinde Hüseyinin yattığı görül ” müs, muayene edilince öldüğü 8 laşılmıştır. Vakadan adliye doktoru Em haberdar edilmiş, Enver cestö muayene edince Hüseyinin hav8 a gazmdan öldüğünü söylemişti” Ceset morga kaldırılmıştır. b Odada havagazı tesisatı olm dığına göre, yakından gecen havasası borusunun (patlar yüzünden cıkan gazlarm ede dolduğu ve o esnada Hüseyin! dürdüğü tahmin edilmektedir p lüm etrafında ehemmiyetle 18 kat yapılmaktadır. iv Dünyanın en büyük suikast teşebbüsü ingiliz kralının cenazesinde ütün devlet reislerini birde” öldürmek istemişler Atina, 21 — Aneksertos gazete | sinin yazdığma göre Kral Jorjun cenaze merasimi esnasında bir tet- hiş ve suikastçı cemiyeti Fransız ve İrigiliz polislerine korkulu “. atler yaşatmıştır. Bunlar evvelâ cenaze merasimi sırasında Romanya, Bulgaristan, Da »marka, İsveç krallariyle Yu - goslavya kral naibi: Prens Pol! Prens Starhemberg, Litvinof Mareşal Tuhoçevski'yi öldürmek! plânile hareket ediyorlardı. Fakat İngiliz polisinin almış olduğu şid- detli tedbirler neticesinde suikast- yi” çılar Londrada muvaffak rr i caklarını anlamışlar, bunu! d ne suikastlarını Pariste yapı. kararlaştırmışlar. de haber alan Fransız zabıta" *“ ger le bir şey yapılmasına imi memiştir. gel Almanya ve İtalyada > çak mış oldukları iddia edile” yik#* kastçılar, tıbka Mi tında olduğu gibi > S7 ler, bir yerde muvaffa' 1 sa diğer yerlerde barabar” kast yapmakla devam di. ği