30 Mayıs 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6

Hatay anlaşmasının esasları (Baş tarafı 1 inside) mizden) -— Hatay meslesini kati sutette halleden anlaşmalar “Gün-burada Mil letler Cemiyetinin başkâtiplik (daire- sinde imzalanmıştır. Anlaşma ve vesi- kaları Türkiye namına hariciye vekili Tevfik Rüştü Aras, siyasi müsteşar Numan Rifat Menemencioğlu ile riya- seticumhur umum kâtibi Hasan Saka; Fransa namına da bariciye nazırı İvon Dedbos, bariciye müsteşarı Viyeno ve Fransanın Ankarâ büyük elçisi Ponso imzalamışlardır. İmza merasmini müteakip Milletler Cemiyeti konseyi derhal toplanmış ve anlaşmayı müteakip tasdik etmiş tir. Konsey müzakereleri o esnasında Türkiye, Fransa, İngiltere ve Sovyet Rusya hariciye sazırları nutuklar söy- iyerek meselenin (o hallinden dolayı memnuniyetlerini izhar etmişlerdir. Beş siyasi vesika imzalandı Cenevre, 30 (Hususi muhabiri- mizden) — Hatay meselesine dair dün burada Fransa ile Türkiye arasında imzalanan siyasi vesikalar beştir. 1 — Hatayın mülki tamamiyetini temin eden Türkiye — Fransa muahö- desi... Bu muahede melhuz müşterek bir hareketin tarzlarını tayin için Türk ve Fransız erkânı harbiyeleri arasın- da temaslar yapılmasını da derpiş et- mektedir, 2 — Türkiye — Suriye hudutlarını ga yranti altına alanı ve tekeffül eden ân laşma...... Bu anlaşma (O hududun kati mahiyetini tanımakta ve ihlâl edilmez. Jiğini garanti etmektedir. 3 — Türkiye ve Fransanm anlaşmı. ya dair müşterek beyanatı... Bu be- yanatta sulhun takviyesi ve Milletler Cemiyetinde teşriki mesal oOve karşı Akdenizde emniyetin tarsininden bah- sedilmektedir. 4 — Protokol.... 5 — İli taraf arasında teati edilen mektuplar... Bu mektuplar Fransız himayesi" altinda « bulunan devletler İle Türkiye arasında (o senelerdenberi muallâkta kalmış olan “Hakkı hıyar sahipleri,, meselesini halletmektedir Anlaşmanın esasları Cenevre, 30 (Hususi muhabirimiz. den) — Dün imzalanan muahede ve anlaşmalar mucibince Hatayda yeni vaziyet ve tanzim edilen ana yasanm tatbikatı 29 teşrinii 1937 de başlıya- caktır. Fransa ile aktettiğimiz yeni anlaşmalarda daha evvel iki taraf mec- Hislerince tasdik edilerek meriyete gir- miş olacaktır. Konseyin kararı mucibince Hatây- da yeni rejimin tatbiki, manda nihayet buluncıya kadar (Üç sene) ve manda- nın imzasiyle kabili telif olduğu nisbet- te Fransaya ait olacaktır. Sancakta ilk intihabat nihayet nisan 1938 tarihinden evvel ya lacaktır. Hatay mebusan meclisi azadan teşekkül edecektir. Dil meselesi Hatayda resmi dil Türkçedir, fa- kat Türkçenin tefevwvuku ile Arapça da resmi bir dil olarak kabul edilmiş- tir. Bunun şartları şunlardır: I — Resmi mekteblerde, bir mektebin bulunduğu köy veya ma» helde hâkim olan dil hangisi ise ilk tedrisat o dilde yapılacaktır. Diğer resmi dilin tedrisi ya ihtiyari, ya - hud da mecburi olacak, şu kadar ki bu bakımdan her iki dil de tama- men ayni şekilde muamele görecek» tir. 2 — Sancağın bütün mahkeme- lerinde de, yüksek mahkeme de dahil oldüğü halde, her iki dil kul İanılabilecek ve akalliyet unsurları kendi anadillerinde konuşabilecek lerdir. 3 — Hatay meclisinde heriki res- 'ni lisan da kullanılabilecektir. Meslis mazbataları iki dilde yazılacak ve bü tün kanunlar da iki dilde neşroluna- caktız. 4 — İdareye müteallik nizamna- meler ve talimat iki dilde neşroluna- caktır. 5 — Halk idare ile olan müna- öneli sebatında lâalettayin iki dilden herhangi birini kullanabilecektir. Ve kendisine de aynı dilde cevap verilecektir. Üç nahiye meselesi Bayır, Bucak, ve Hazine nahiyele- ne gelince; bu mıntakalarda dil ve kültür bakımlarmdan himaye edilmele ri Jâzım bir Türk unsuru mevcut oldu- ğu kabul edilmiştir. Bununla beraber buraların Sancak arazisine ithakı gayri tabil bir hudud doğuracağı mülâhazası ileri sürüldüğünden hudut değiştirile- memiştir. Bu üç nahiyede oturan halk şimdi Suriyede müessis manda rejimi- nin garantilerinden istifade edecektir. Bu rejim nihayet bulduktan sonra (üç sene sonra) bura Türk halkının mahkemelerde kendi dillerini kullan- mak ve İlk tahsillerini gene kendi dille- riyle yapmak hakltına malik olmaları Mizım geldiği hususunda Milletler Ce- miyeti konseyi Suriyeden garanti isti- yecektir. İskenderun limanı hakkında Tür- kiye ile Hatay . hükümeti arasında — bu hükümetin harici” işleri hususunda mukarrsr usulü dairesinde -— hususi bir mukavele süratle aktedilecektir. Hariciye Vekili Parise gitti Cenevre 29 (A.A.) — Anadolu 30 -MAİZIS — 1937 ——— © Aylık kazancı 18 liraya kadar . olanlardan Kazanç vergisi alınmıyacak 120 kuruşa kadar yevmiyelerden de ajansı hususi muhabiri bildiriyor: AZ kazanç İstenecek Doktor Tevfik Rüştü Aras bu gün konseyin toplantısını mütea. kip saat 14,30 da Fransız Hariciye Nazırı Delbosla beraber bir aske" ri tayyareye binerek Parise hare- ket etmiştişr, Yeni kazanç kanunu © lâyihasında memleket işçi (o Sınılinin ve az para ile geçimiye mecbur olan vatandaşların ka- zanç vergisini mühim miktarda indiren hükümler vardır. Günlük geliri 60 ku- ruşu geçmiyen işçi, bu kanunla kazanç vergisinden affedilmiştir. 120 kuruşa Hariciye siyasi müsteşaşrı B.| kadar yevmiye alanlar da 60 kuruş üze- Menemencioğlu gece yarısından| finden kazanç vergisi vereceklerdir sonra Lozana geçecek ve oradan Semplon eksperse binerek Belgra- da hareket edecektir. Perşembe sabahı İstanbulda bulunmasi muh temeldir.” N Suriye heyeti Paris yölütda * Suriye başvekili Cemil Mürdüm, Suriye hariciye nazırı Sadullah Cabiri, İskenderun maliye müdürü Hasan Ceb- bari dün akşam Toros ekspresiyle şeh- rimize gelmiş ve sürat katariyle Pari- se hareket etmişlerdir. Suriye başvekili kendisiyle görüşen gazetecilere şunları söylemiştir: “Sancak meselesinin on Safhası hakkında tam malümat almak ve Fransa ricaliyle temaslarda bulunmak “zere Parise gidiyoruz. Oradan * Cenevreye geçeceğiz. Türkiye Fransa ve Suriye arasında akdedilecek anlaşma müzakerelerine iştirak edeceğiz. Aldığımız son haber lere göre, bugün Cenevrede Türk ve Fransız murahhasları arasında bir am laşma imzalanacaktır. Meselenin €sa- sı bu suretle halledildikten sonra mese- lenin teferruatiyle meşgul Olacağız demektir. Elde edilen netice hakkmda malü- mat soruyorsunuz; bence bir diplo- mat daima nikbin olmalıdır. Şu daki- kada ben, her (o zamankinden pek çök nikbinim. Suriyeliler, büyük komşula- n Türkiyenin dostluğuna dalma bü- yük ehemmiyet vermektedir. Bu iti barla istikbalden çok nikbin bulunuyo- rum. Cenevrede elde edilen neticenin teferruatını henüz bilmiyorum. An- cak Pariste ve Cenevrede öğreneceğiz. Herhalde dönüşte Ankaraya da uğrı- yarak Türk ricaliyle şahsi temaslarda bülunacağız.. Türkiye hariciye vekili- nin Bağdada giderken Şama-uğriya- cağını baber aldık. Bu haberin tahak- kuk etmesini candan dileriz, Suriye, Türkiye ve Fransa arasın- da aktolunacak ilç taraflı Anlaşmanın, Ankarada mı, Pariste mi yoksa Şamda mı imzalanacağı takarrür etmiş değil dir., " Matbuat müdürlüğü müşaviri- ! mizin Şamda beyanatı Şam gazeteleri Türkiye matbuat u- müm müdürlüğü müşavirlerinden Bur- han Belgenin Arap ajansı muhabirile yaptığı bir mülâkatı neşrediyorlar. Su- riyeden bahsederek © Burhân Belge de- miştir ki: — Umum aftan istifade ederek dö- Bu madde konuşulurken encümende münakaşalar olmuş, devlet daireleri ha- ricinde çalışan bütün vatandaşların me murlar gibi, yüzde 5 kazanç vergisine tabi olmaları teklif edilmiş ve fakat bu hüküm henüz kabul oltunmamıştır. en siyasi mahkümların avdeti esnasın- da halkın gösterdiği çok ateşli o vatan- perverliğe dikkat ettim. Bu vatanper- werlik ayni kuvvette bir yapıcı realizm ile birleştiği gün Suriye olgunlaşacak, tam randıman verecek ve o zaman Arap memleketlerinde ve yakin şarkta üzere ne düşen vazifeyi kolaylıkla başaracak» tir. Türkiye — Suriye münasebetlerine gelince Türkiyede komşularıta büyük bir açık gönüllülük ve sempati vardır. İrak ile 12 yıldanberi dostane münase- betlerimiz devam ediyor, Arap memle- ketlerile dost olmamamtız için hiç bir sebep yoktur. Türkiye kendi evini (o yapmaktadır. Mesut olabilmesi için bu evin bulundu- ğu mahallenin de kendi evi (okadar iyi ve mesut olması lâzımdır. (Biz Suriye ile olan münasebetlerimizin istikbalini bu zaviyeden görüyoruz. istedikleri olamadı Hatay davasının sona ermesi Suri, ye murahhaslarının Milletler cemiye. tinde bulunmalarına imkân verme. miştir. Son postadan çıkan Şam g1“ xetelerinde Suriye hariciye nazırı Ce. mil Mürdüm beyin seyahate çıkarken verdiği bir beyanat bu bakımdan dik- kate şayandır. Suriye hariciye nazırı demiştir ki: - Bu sefer Milletler Cemiyeti Ali mahkeme rolü oynıyacak, Fransız! Türkleri ve bizi ayrı ayrı dinledikt. sonra kararını verecektir. Suriye mu. rahhaslarının Milletler Cemiyetinde söz almaları bu muhite hâdisenin bi. rinci derecedeki. alâkadarlermın De düşündüklerini anlamak imkânını ve. recektir, Suriyenin Milletler cemiyeti ailesi İçin& girmesi, ayni zamanda Su- riye İstiklâlinin de ilk defa olarak resmi bir mana alışma delâlet edecek- tir ki bunun ehemmiyet; de ihmal 6. dilemez. Bu hali Milletler cemiyetine girişimizin bir mükaddemesi gibi $a. yabilirsiniz.,, Suriyenin Milletler cemiyetine gü. nün birinde gireceği tabiidir ve bunu istiyenler arasında biz de bulünacı- ğız. Lâkin hâdiselerin Suriye hariciye nazirını büyük bir zevkten mahrem ettiğini tesbit etmekten de kendimizi alamıyoruz. Yalalasaray ilk İısmının bu seneki kısmının Mektebin lisesinin ilk kısmı olan Ortaköy şubesi talebe ve © müallimleri dün mutat olan senelik vapur gezintile- rini yapmışlardır. Sabahleyin mektep rıhtımdan hareket eden vapur Üsküdar, Köprü, Kadıköy iskelelerine uğrayarak Suadiyeyegit- miştir. Bu esnada vapurda (askeri bir bando çalıyor, küçüklerin neşesini art- yordu. Öğle yemeği Suadiye koru parkında yenilmiş, yemekten sonra müsabakalar, zeybek, Karadeniz dansları bândo re- fakatile ve milli kıyafetlerle oynanmış- tır. Akşam Adalar etralında bir gezinti yapılmış ve vapur Ada açığında duran donanmamız arasina gitmiştir. Küçük” ler doönanmamızı görünce sonsuz tezü- büratta bulunmuşlar (yaşa!) seşlerile kahraman denizcilerimizi salimlamışlar lardır. Bu tezahürata denizcilerimiz ta- rafmdan mukabele edilmiştir. Akşam yemeği vapurda've BöğazÖR Böğazda Dinarlı Mehmet (Baş tarofr 1 cide) ve ber Bulgâfistanlının geti: şehirde Letonyal Estönyalı diye dim ettiği güreşçilerle Bilesikte müsü- baka yapmağa giderken sağlam olan eli ne zaman sakatlanmıştır? Dinarlı Meh Türkiye ikinci- si Mülâyim ve üçüncüsü Yarım Dün- yanin galibiyle çarpışmak istemesi has” talık bâhanesinden daha gülünçtür. Türkiye başpeklivanlık * müsabaka” | larına iştirak etmiyen meşhur (1) peh” livan kendisini Mülâyimden ve Yarım dünyadan daha üstün mü tutuyor? O'mülâyim ki; kendisinin Amerika dan 'birçök muzafferiyetlerle (1) dön düğü zâman ilk karşılaştığı ve feci va Wiyetlere düşerek sayı hesabiyle mağ- p olduğu pehlivandır. Davet Eminönü ha'kevinden; Evimiz Spor şubesi himayesindeki kiüpler arasında tertip eğilecik futbol o maçlarının fiküatürü için 1.937 salr günü'snat 18 de| evimizin merkezinde yaplarak (toplantıya alâkadar kiüplerin murahhas göndermeleri bildirilir tak- | mezunlarından bir grup yeryeeei e birtikte.. G latasaray ilk gezintisi koro heyeti bir gezinti yapılarak yenilmiş vepur bun dan sonra âyni iskelelere (o uğrayarak mektep rhıtıma dönmüştür. Dünkü gezinti, mektebin o liyakatli başmuallimi Saffet Rona tarafırılan Ga- latasaray Ortaköy şubesinde (o seneler- denberi izam ve mükemmse liyetin yüksek bir örneği halinde idar3 edilmiş ve gerek küçükler, gerek ailele ri büyük bir gerdi» içinde evlerine Akhisarda zelzele 20 İonluk bir kaya yarım saatlik mesafeye yuvarlandı Akhisar 29 (A.A.) — Dün gece biri saat 22,20 de ve diğeri de saat birde iki- si küvvetli ve diğerleri hafif olmak üze- re dözt zelzele olmuştur. Bu zelzeleler birkaç gündenberi fasılalarla devam et- mektedir, Ulucami duvarı yıkıldığı gibi bazı bi- nalarda da çatlaklıklar hasıl olmuştur. Kasabamıza üç saat mesafede Güreniş öyünln şarkındaki dağda (o hareke minen yirmi ton ağırlı- ir kaya parçası (o koparak yanm saat uzaktaki dereye düşmüştür. Nüfus sa zayiat yoktur. İzmir 29 (A.A) — Bugün sat 70 afif bir zelzele olmuştur. Merhum sporcunun babası teşekkür ediyor Topkapı spor deli (5) (takımında ve Tarak fabrikimnde bulunan oğlum TTaceğ. din genç yayta hayata gözlerini kapayarak aramızdan ebediyyen ayrılmasından müteval lit nerlarımıza bizzat cenaze (o merasiminde bulunmak v8 çelenk göndermek suretiln İş tirak etmiş olan Topkapı halkevi mümessil. lerine Kalb arkadaştarile tarak o fabrikası ve gazeteniz ayrı ayı şükranlarımı: sun mağn teeswürümüz dolayısile yetişermediğim den merhumun hatıralarına hürmet ve ke derli ailemizin acılarına bütün kalblerile İş trak edenlere gezetenizle aleni şükranlarımı #unarım, Babası: Belim Otağa