July 21, 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

a YE İÇERDE: * Adliyede dünden itibaren yaz tatili başlamıştır. Nöbetçi mahkemelerden başka diğerleri eylülün beşine kadar kapalı bu Tanacaktır. * Radyo idaresi müdürü Hayreddin şeh rimize gelerek Nafia vekili ile görüşmüş, Ankara istsayonu için talimat © almıştır. İstasyon cuma günü hükümete teslim olu. nacaktır. * Polis muamelit memurlarının kıyafet, leri değişmiştir. Yeni üniformada değişik Tik yalnız renklerdedir: o Kaskelin şeridi ve yakadaki parça yeşildir. * Muhacir nakli için bir vapur şirketi #le mukavele yöpılmıştır. Mukavele tasdik edildikten sonra nakliyata başlanacaktır. Ba sene İstanbul mintakasına o muhacir yerleştirilmiyecektir. * Sıhhiye vekili Hulösi Alataş dün şeh, rimize gelmiştir. * Eminönü halkevi binasının yanına yap tırılacak olan yeni paviyonun © inşasına bu ay başlanacaktır. * Denizbank fen muavini Harunun baş. kanlığında ve gemi mühendislerinden müteşekkil bir fen heyeti (o kurulmuştur. Denirbanka bağlı diğer (o müesseselerdeki fen beyetleri de bu heyetle beraber çalışa, caktır, * Almanyada Krup müssesenie ODeniz. bank tarafından ısmarlanan o vaptrların inşa bedellerinin arttırılması hususunda fabrika tarafından müracaat yapıldığı a. sılsızdır. İnşa malzemesi (o pahablandığı halde vapurlar taahhüt edildikleri fiya, tu yapılacaktır. * Hava taarruzlarına karşı korunma ce. miyetleri kurulmasına karar istanbul şubesi Için yakında haşlanacak'tır. * Sümerbank umum müdürü (Nurullah Sümer şehrimize gelmiştir . * Beşiktaşta Cıragan sarayı caddesi &. zerindeki, tarihi kıymeti haiz (Beyzade Mehmetağfa çeşmesinin tamirine karar ve, rilmiştir. * Eğlence yerlerinden alınan darülâcere hissesinin maliyeye geçmesi üzerine Da, rülâceze kontrol memurlarından kırk kişi. nin vezifesine nihayet verilmiştir. * Olnmobillere takılan dağılmaz camla, rın pek enbuk bozulduğu hususunda şoför, ler Belmliveye müren11 etmisler ve iyasâ ya ivl elas mal gefirilmesin! fstemişlerdir. * Eminönü meylanından Yemişe kadar clan rıhlumın tamirine karar verilmiştir. * Hastanelere ayakin tedavi için müra, caat edenlerden de muayyen bir Ücret a. hnmasına dair şehir meclisi tarafından verilmiş olan kararın tatbikine haşlanmış, tır. * Çocuk kamplarını teftiş etmek üzere Kışlay gençlik teşkilâtı umum reisi Ce. mil yakında şehrimize gelecektir. * Şehrin bazı semtlerinde hili bavagazi ile aydınlarılan cadde ve sokaklara da elek İrik verilmesi kararlaştırıldı e * Londra ticaret atajeli, ze layin & dilen İstanbul Türkofis müdürü Suphi Zi, ya yarın hareket edecektir. * Pazarlıksız salış usulünün tatbiki için hazırlık yapılmaktadır, Kanunuü tatbikine Vekiller heyetinin kararı He başlanacaktır, * Çöp arabalarının abırlardan çıkarak hep birden geçtikleri sokaklarda çok gürül tü yaptıkları görülmüş, arabaların ayrı ay rı sokaklardan gitmesine karar verilmiştir. * Bandırma (balında İşliyecek olan “Sus,, vapuru ağustostan itibaren seferle, rine başlıyacaktır. * İlkokul hendese kitapları için açılan müsabakanın neticesi bugün belli olacak ve kayanan kitap ilân edilecektir . * Kızılayn yardım için bir sene içinde şehrimizdeki mekteplerde loplanan para. mn yekâönu 12 bin liradır. “|. . Filistin .ğ: . : hâdise'eri Londra, 9) (A. A.) — Avam kama- rasında beyanatta bulunan müstemle- ktâ nazırı Makdonaldâ Filistinde son on beg gün içinde suikastler neticesinde TI kişinin öldüğünü ve 147 kişinin de yaralandığını söyledikten sonra, Filis tinin taksimi meselesini tetkik eden kemisyonun vazifesini bitirmek Üzere verilmiştir. hazırlığa ERMEZ e a e lm mm mz mk HABER — Aksam postası sebetile Hitler Belçika kralına bir tebrik telgrafı çekmiştir. * Çek başvekili Hodzu Südet Alımanis- rının resmi delegasyonu ile temas etme le karar vermiştir. Başvekli, bu delegasyonu bugün kabul edecektir. * Amerikada Baltimorda bir tün İirken dinamit paketi vakilsiz o patlamış ve beş kişi ölmüştür. Ekserisi ağır olmak üzere onbeş de yaralı vardır. * Kurjer Varşoskinin (yazdığına gire Litranyadaki Polonyalı (o ekalliyetleri» 550 kişi Litvanya (hapishanelerinde yul maktadır. * Fransada Valansiyende Anzen kömür havzasında umumi bir grev patlak vermis tir, * Polonya ile Finlândiya arasındak! "a. va mukevelesi 1 temmuz 1999 tarihine te dar uzatılmıştır. * Romanya başvekili patrik Kristas yetmiş yaşına basmıştır. Nazırlar bü r* nasehetle kendisini tebrik etmişlerdir. * Mısır başvekili Mahmut paşs yanım'a Nafla nazırile maliye müsteşeri — oldeu halde dün Londraya vasıl olmuştur. Filistinde hâdiseler Bir milyoner arap çete- lerine para veriyor Fransızca “Parisuvar,, gazetesinin yazdığına göre, Filistindeki Arap ç- telerine bir Amerikalı milyoner par | vermektedir. Çariz Kren ismindeki bu Amerikek. milyoner memleketlerinden (yabancı. arr kovmak istiyen bütün milletlere yardım etmiştir. Trabulusta Sünnelle- | lere, onlar bizzat mücadeleden vaz- geçtikleri güne kadar silâh parâs göndermiştir. Habeşistanda Necaşi, hiç bir taraf- tan yardım görmediği bir sırada bu Amerikalı milyonerden para almıştı Kren ailesinin Araplara yardımı Bey tutta kurulan Amerikan üniversite i ile başlar. Bugünkü milyonerin “EBan- yo kralr,, ismiyle meşhur babası Arap lara o zaman ilk defa olarak para ver- miştir. Bugün de oğlu Arapların yö hudilere ve diğer ecnebilere karşı © lan müsadelelerini besliyor. DIŞARDA: * Belçikanın İstiklâli yıldönümü müm, sm aşmaya a Umumi Harpte 30 yaşlarında bulur nan Çariz 1917 de siyasi bir vazifeyle İstanbula da gelmişti. Fakat Osmanlı (O İmparatorluğunun taksimi işinde Amerikanın da bir pay alması teklif edildiği zaman, bulundu” ğu komisyonda buna şiddetle itiraz et- miş ve sonra siyasi işlerden çekilerek © zamanlarda Hazer denizi muntaka- sını kasıp kavuran açlık meselesini tet- kik etmek üzere o tarafa gitmişti, Kalmuklar arasında bir kaç sene ya- şayan Çariz Kren sonra Suriyeye ge miş ve ktal Faysal'ın maliye işlerinde çalışmaya başlamıştı. Ondan sonra Fransızlara karşı is yan eden Dürzilere para vermiş, İrak- ta mültecilere, Mısırda Vefd partisine, Filistinde bundan evvelki bütün isyan- lara pataca yardım etmiştir. Çarlz Kren bugün Amerikada bulun maktadır ve oradan Araplara pâra göndermektedir. Servetini bu uğurda sarfetmeğe karar vereh milyoner, bu- nun için kızını bile mirastan mahrum etmiştir. olduğunu ve Ağustos başlarında İngilte- reye döneceğini ilâve etmiştir. Nazır, Filistinde Alman mamulâti bombalar bulunduğuna dair liberal me - bus Manderin tetmihlerini kat'i olarak tekzib eylemiştir. Dr. Bâmll Gören “ Şişli Çocuk Hastanesi Röntgen Mütehassısı Beyoğlu Taksim, Istikjâil Caddesi Mavi köşe üstü Telefon: 40128 Pazardan başka hergün saat 15 den 19 a kadar PORTATİFRONTGEN VARDIR. (Oskepefan Apartımanı No. 1) Dr. SAADET Kâmil Gören Emrazı İntaniye Hastanesi Röntgen mütehasassı : Kadıköy Röntgen Apartımanı No. 1 — Telefon 60149 Ispanyol salhanesinde .. ” uçuncu yıl Yazsu ; Nizamettin Nazif Be Başlarajı 2 incide devletinin de adlarını buraya kaydodü- Mim: Peru ve Bolivya Binaenaleyh son yılm Frankoya yak nız askeri muvaffakıyetler deği birçok siyasal kıymetler kazandırdığını da ka- bul etmek lâzımdır. Geçen yıl İtalyanın ve Almanyanın kölesi gibi telâkki edi- lebilen ve bunların haricinde ancak Ju, ponya le Porteklzden destluk gören P. ranko krargâhı gimdi, bir yeni devlet çebresi gösteriyor. Düne kadar ödet şöyle idi; Bir devlet bütün batlari ile tebarüz eder teşekkül eder. Sonru onu diğer devletler tanırlardı, Halbuki Pranko, daha devletini kurmadan şshsen taz'n- miş bulunuyor ve rivayetlere bakili m ancak şimdiden sonra bir devletin 6 saslarını kurmağa kurar vermiş bulu nuyor, Zira Frankist devlet henüz der- mö çâtma bir çatıdan ibarettir. Bu iki şekil arasındaki farkı sezmeyenler; — Hepsi bir hesap. — İkisi de ayni kapıya çıkar, Diyecek olanlar hata ederler. Zira bu, taklib! hükümetleri ve ihtildlleri toş- vik eder mahiyette bir harekettir. Ds- rek ki yarın her hangi bir suretle ba- ma bir kuvvet toplayıp her hangi hir ; swemlekotte kıyam edecek olan bir a. “m veya bir klik, hir parça muvaffak o'uverince derhal tanmrverecek ve har kos de bunu gayet tabit görüyerecek, Devletler, bu hususta müşkülpesont “wranmamakla doğru hareket etmiş ol. Duyorlar. Bununla beraber Frsnkonün tanmmasmda cumhuriyetçi İspanyanın büyük bir yardımı dokunduğunu da ka- bul etmeliyiz. Bu cumhuriyetçi İspan- Ya, n6 biçim cümhuriyettir! ne biçim devlettir! ve n6 tuhaf hükümetleri var- dır? Bu devlete - zira o da ayrı bir dev- ettir - (1) bugün sempeti duyanları | yalnız Madğride ve Madridin büyük mü- dafli general Miyahaya hayran olduk- larını söylemek hata olmaz. Onun bir | yıl evveline gelinceye kadar göze vu . | ran darmadağınıklığı, idaresizliği, ferdin canına, malina, haysiyetine ve emniyeti- ne karşı olan Iâuballliği bu neticeyi do- Zurmuştur. Cumhuriyetçi İspanya vatan- daşa temin edilecek ferdi emniyetin ve memleket müdafaasında disiplinin oyn yacağı büyük rolün sırrına ancak son altı ay içinde bir parça akıl erdirir gi- bi oldu. Yorgarım büyük parçası elden gittik- ten sonra aklını başma toplıyan bu İs- panya ayakta durarak mı? İspanyanın taliindeki seyrin değişmesine imkân Yar mi? kimbilir? ... Fraukist devletin Nasiyonal - Sendi- kalist olduğunu, sosyal va ekonomik bakımlardaki umumi temayülleri itibari, Te İtalyan faşizminden ziyade nasyonal. sosyalist Almanyaya yaklaştığını söylü- yorlar. Franko, bütin sıyasal partileri lâğvetmiştir. Üçüncü yılda programı göyle bulânr edilebiliyor: 1 — İspanyunm zira! sahada teşkilât. Tandırilması. 2 — İstihsalin tanzimi, 3 — İşçilerin sendikalarda landırılması, 4 — Sermayenin kontrolu (yani bü- yük endüstri orbabımm kârlarma bir budud tayini). Görülüyor ki Prsnko, bütün iddialara rağmen büyük toprak sahiblerinin ve yüksek endüstrinin jandarması gibi ha- reket etmiyor. Sosyal bakımdan modem sddedilecek ve muhtelif sınıfları milli istihsale neşeyle bağlıyacak bir yol tut, muşa benziyor. Bü program, iki yıl önce, isyan patla. dığı zaman ortsya atılmış olan Franko. ca şiarları bir hayli aykırıdır. O dere- &ede ki Valans perlimentosu bunu itti. faka yakın bir ekseriyetle kabul edebi- Tir. Buna bakarak Insan, sınıf ve kardeş ksvgasmm ne şuursuzca işlenen bir fs- ca olduğunu bir daha anlıyor. Bir arkadaşım bana sordu: “— Şu Iki taraf memleketlerini ba rab etmeden, servetlerini imha etme - den, kardeşlere kardeşleri boğazlatma- dan böyle bir program etrafmda birle- ! teşkilât. 21 TEMMUZ — 1556 ğ Hâdiseler, fikirler Loyd Corcun Versay 4 muahedesi hatıraları: İİ © Milleller cemiyetinin kuvveti | isbat edilinceye kadar Fransayı müdafaayl ingiltere ve Amerikâ taahhüt ediy orlardı. Birincisinde, Ren ve tazminat mesele. İleri hakkında Almanyaya derhal müra- caat edilmesi teklif olunuyordu. Bundan anlaşıldığına göre, mareşal Foş Alman. yanın derhal herhangi bir hal şeklini ka- bul edeceğine emindi. Foş ve Tardiö muhtıralarının bir ko- mite tarafından tetkikine karar verilmiş, ti. Tardiö, Flip Ker (bugün Lord Lot- hianne Dr. Mazes'ten) mürekkep olan bu komite uzun münakaşalara (girişti. Fakat bir neticeye varamadı. Yalnız, Yar diö masanm üzerinde bir alay karar su retleri bırakmıştı. Bunlar şu hükümleri ihtiva ediyordu: 1 — Almanyanın hududu Ren olarak tesbit edilecek; 2 — Ren memleketleri ayrı birmis takil devlet olacak; 3 — Müttefik devletler Ren köprüleri. mi işgal edebileceklerdir. Bütün bu kararlar askeri noktai nazar dan alınmıştı. Amerikan murahhas heyetinin Fraraz tekliflerini müzakereye hazır olduklarını söylemeleri tuhafıma gitmişti. Falat, Tardiönün hareketinden © anlaşılıyordu ki Fransız hükümeti, Renin garp tura- lındaki Almanların sağ taraftakilerden ayrılmasına Vilsonun da taraftar ol'u- ğu kanaatindeydi. Ingiltere ve Amerikanın taahhüdü Renin garp kıyısındaki arazinin “J. bırakılmasını Fransızlar, Al. İmanların onlardan farla olmasından irk tukları için istiyorlardı. Fransız asker ve le Alman olan diğer iki,üç şehir bu ara 'a olan bu tehlikeyi mümkün olduğu katır azaltmak arzusunda idiler. Almanyanın şark ve garp hudutların- daki milyonlarca veya yüz binlerce nü. fuslu arazilerin Almanyadan ayrılması lâzımdır. Şarkta Almanyanm, birkaç rail yonluk bir nüfustan mahrum edilmesi is. teniyordu: Yukarı Silezya, Danzig, şorki Prusyadaki nüfus hemen hemen tame'mi Alman olar diğer iki, üç şehir bu arda idi. Biran geldi ki, barp esnasında ka:zır- laştırdığımız sulh esaslarından bile zaklaşmadan Fransızlarla (o anlaşma'm kabil olamıyacağmı zarınetmiye başla. dık. Klemanso Ren meselesinde bir anlış- maya varılamıyacağma katiyyen emin- di; hattâ Sar meselesinde bir esasa va. nlacağını ondan daha fazla mümkün gö- rülüyordu, Bana, Fransanın 40 milyon nüfusla 65 milyon nütusluk ve iki aya- Hım Renin iki tarafına atmış bir Alman ya karşısında kalmasına râzı olamıya- cağını söyledi ve benden bu vaziyeti baş ka türlü halletmek için bir çare düşünüp düşünmediğimi sordu. O zaman istikbalde, Almanların bir i2. arruzu halinde Amerika ve İngilterenin Fransaya yardımda bulunacaklarına da ir teminat verilebileceğini söyledim. Bu- mu Vilson da kabul etti. 1 mart 1919da Vilsonla ben Klemansoya, Renin sol sa. aaa a gebilaelerdi, ne olurdu?,, Şu cevabı verdim: — Ne mi olurdu? yabancılar, İspen, yanmn mabvolmam pabasma kazandıkia- rı geyleri kazanamazlardı. .. İspanyol faclasınm üçüncü yılı başlar. pa bu facianın ilk iki yılında muhtelif fırsatlarla tekrarladığımız fikri bir daha kaydedelln: Müleer yabancr tahriklerden iendi- lerim! korumağa bukımalsdırlar. Nizsmeddin Nazif Yi Milleti var, toprağı var, hükümeti «mit ettirmiyecek bir şekilde iy Yalnız, Almanyanm (bofp karşı bir teminat olmak (üzere, müddet için işgal edilebileceğini W ediyorduk. Diğer taraftan, Almanya (tar Fransaya karşı herhangi bir iel keti halinde Fransaya yardım © mize dair taahhüt veriyorduk... Bu taahhüt sözle olmuştu ve © vesika ile tesbit edilmedi. Ondan ki müzakerelerde Renin sağ re kerden tecridini kabul ettik. Fakat diö ve Foş, Fransız cumhurelsi 8 ber, bu kararla tatmin olmamış & yorlardı. Bunun üzerine, İngiliz murahbi* yetinin. kararlarında nereye kadar bileceğini açıkça bildirmesi lâzıms ne karar verdim. £ Arkadaşlarımı 8 bir iki gün için Fontenhlo ormanın? , kin bir kösesine çekildim ve im. koyabileceğimiz sulk muahedesinin “ larmı hazırlamaya başlarlık. J Tekliflerimiz şunlardı: “Milletler cemiyetinin muvaftak sı için İngiliz imparatorluğu ile AP Birleşik devletleri, Fransa ve İtaly# sında hiçbirinin faik filo ve ordu * line kalkamıyacaklarına dair kuvve anlaşma bulunması ilk şarttır. 4 | “Milletler cemiyeti nizamı & edilmeden evvel böyle bir anlaşma? ; rılmazsa cemiyet yalancı ve gülü teşekkül halini alacaktır. O zaman / “etler cemiyeti Kararan BE, şekküle itimatları olmadığı düşün! tir ki bu kanaatte de herkes caktır. “Bu esas kabul edilirse o mai b İetler cemiyeti, yalnız Almanyan Avrupadaki bütün küçük yar , silâhlarını tahdit ve mecburi GÜ lâğvetmelerini sulhün başlıca va dan biri olarak ele alabilecektir. * Küçük devletlerin muntazam or gi kil etme ve mevcut o bulund müsaade olunursa hudut m 7 eksik olmaz ve.bu da bütün | AV harbe sürükler. “Nihayet şuna kaniim ki ileti miyetinin kuvveti isbat oluncayi ye İngiliz imparatorluğu ile biri şi etlerin Fransaya, yeni bir Almsf Turuna karşı teminat vermeleri “Fransanın böyle bir teminat? cs göstermesi için sebeb vardır. Çi asır zarfında Almanya taralı kere hücuma uğramış ve istilâ edi” va Fransanın taarruza uğra! de oria Avrupadaki istipdada garbi Avrupadaki biberal ve de” medeniyetin başlıca muhafızı © “Onun için, diğer büyük gar ya devletlerinin miletler cemiyeti dr. © ve hürriyetini muhafazaya a duğunu isbat edinceye kadar, istilâdan kurtarmaya — çalı olur.,, Bu vesikanm Fransız maras tığı ilk tesir son derece büyük bi ve teessüf oldu. Fakat Klemanso, Tardiönün n duğu © cevabı bildirdi, diğe” dü, bir cevaba daha tercüman ' kendisi hir hal sureti göstermedi ps7 martta Klemanso mare Elenme meclisinde topladı. rak etli, ne de, yp g* 3 Belçika kralı Albert, yi ygs