24 Haziran 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 10

10 Baştarafı 1 incide Başvekilin beyanatı ile Hatay mümessilimiz B. Ce. — fareti başkâtibi B. Roux'nun, yerli ve yabancı matbuat mü- messillerinin hazır bulundukla rı bu merasimde, vesikaların im” zasını müt , Hariciye Ve “kiki B. Şükrü Saracoğlu, iki ta raf münasebetlerini sarsmış © lan bir meselenin artık tama miyle belledilmiş olduğunu bil. dirmiş ve bu neticeye varmak için sarfedilmiş olan mesaiyi si” İlunmuştur: Muhterem arkadaşlarım, teşriki mesi — etmiştir. duğu bir cümleyi, “Hatay me tim. selesi, hali ve istikbali zehirle ledilmiş bulunuyor, demiştir. Hariciye Vekilimi; “ ve sözlerini şöylg bitirmiştir; Bu dakikada lar). müşterek beyannameyi bu kü tayişle hatırlatarak bu mesaiye süden okuyarak yüksek tasvibi- iştirâk etmiş olanlara teşekkür) pize arzetmiş olduğum zaman, Türkiye ile Fransa arasında da © OB, Şükrü Saracoğlu, B. Ma-( aynı esasta anlaşmaların derdest sigli'nin daima tekrar etmiş Ol| müzakere olduğunu söylemiş Bugün huzurunuza, Türkiye yen bir mazi meselesidir” cüm-|ile Fransa arasmda müzakeresi lesini kaydeylemiş ve işte bulitmam edilen beyanname met mesele, çen ir kat'i sürette hal-| nini getiriyor ve sulh davasma : yeni ve kuvvetli bir düğüm ilâ z, nihayet,İ ve eden bu teşriki mesai senedi" şampanya kadehini Türk - Fran/ni Millet Vekillerinin yüksek sız dostluğu şeerfine kaldırmış) şasvihine arzediyorum. (Alkış- HABER — larda ceeryan eden ve halen Ankara, 23 (A.A.) — Bü-İdevame etmekte bulunan müza vat Açıkalın'ın, Sancak delege"| yük Millet Meclisinin bugünkü) keerler, görüşlerindeki mutat si Albay Collet'nin, Fransız se- | toplantısında ikinci celse açıldı) birliği tebarüz ettirmiştir. ğı Zaman reis Şemsettin Günal Hariciye Vekâleti erkânmm ve| tay, söz Başvekilindir, demiş ve sürekli alkışlar arasında kürsüye| sılıklr taahhütleri tazammun € n Başvekil Doktor Refik|decek uzun müddetli nihat bir ydam aşağıdaki beyanatta bu-| anlaşma aktetmeleri takarrür 2 — İki devletin, kendi mik Vi emniyetleri nefine olarak kar etmiştir. 3 — Bu nihal anlaşmanın ak- Geçen Mayıs aymın 12 sin-|dine intizaren, Türkiye hükü de, Türkiye ile İngiltere arasın-| meti ve Fransa hükümeti, vuku Hi #nühlamnel tlnmiüzlei ks iki memiyi falihdet cdiri| Akdeniz mnrakasmda biz bar bulacak bir tecavüz hareketinin -İhe saik olması halinde yekdiğe- riyle bilfiil işbirliği yapmağa ve yediiktidarlarında bulunan bü tün yardım ve müzahereti biri- birlerine göstermeğe hazir bu" lunduklarını beyan ederler. 4 — Gerek beyanat ye gerek derpiş edilen anlaşma, hiç bir memleket aleyhine müteveccih değildir. Ancak lüzum tahak- kuk ettiği takdirde Türkiyeye ve Fransaya karşılıklı bir yar İm ve müzaheret teminine ma- tuftur, 5 — Nihani anlaşmanın ik- malinden eyvel karşılıklı taah” k - Fransız| Türkiye * Fransa beyanname" bütlerin mevkii file geçmesini Akşam Postam Türkiye ve Fransa sulh için ittifak ettiler Hayati menfaatlerimizin ve em niyetimizin en mühim oenahr 0. lan Akdeniz havzasında Uç mil - letin teşriki mesaisi, sulhü ara - yan ve bir idealizmin, sulhü bul. masına matuf, kuvvetli gayret - lerinden beşka bir şey değildir. Dördüncü madde, Türkiye — Fransa asistansmın hakiki ma . nasimt tebarüz ettiren bir mef . hum görüyoruz. Evet arkadaşlar, bu böyanna . me ile giriştiğimiz taahhütler, yarınki muahedelerin istihdaf e. deceği taahhütler gibi, yalnız bi. zim emniyelimizi korumağa ma, tuftur ve hiç bir devletin aleyhi. “İne müteveccih bir mana bunlarda mündemiç değildir. Beşinci maddenin mevzuu bah. settiği temaslar, biraz evvel ar. zetmiş olduğum gibi, fasliyetle devam etmekte ve bunlar Türki » ye — İngiltere anlaşmasınm mes netlerini hazırladığı gibi, Türkiye — Fransa nihal muahedesinin de aynı ruh ve mana dahilinde te. mellerini atmaktadır. Beyannamenin altıncı maddesi, Türkiye emniyetinin yalnız Ak denizden gelebilecek (tehlikelere karşt değil, bu emniyeti alâka ; 24 HAZİRAN — 1939 i ; d Zaferimiz Reisicumhur Hü” kümeti tebrik etti Ankara, 23 (A.A) — Hatayın anayurda iltihakı münasebetiyle Reiâicumhur İsmet İnönüne Başvekil Doktor Refik Saydam tarafın dan çekilen telgrafa Reisicumhur aşağıdaki cevapla mukabele etmişler” dir: ş Başvekil Dr. Rejik Saydam ANKARA “Hatayın anavatana iltihakını ahden ifade eden mukaveleyi izaâ etmeğe muvaffak olduğu İçin cumhuriyet hükümetini hararetle tebrik ederim, Milletlerarası sulh ve emniyet teminatını, milli şeref ve men faatle birleştirmek gibi sağlam bir siyaset sayesinde reldik ettiğini değerli hükümet büyük milletimizin halis takdirine hak kazanmıştır... Ismet İNÖNÜ | Başvekil Doktor Refik Saydam tarafından çekilen telgrafın met aşağıdadır. Reisicumkurumuzun yüce kalina YALOVA “Şimdi toplanan icra vekilleri heyeti, büyük ve aziz şeflerinin gös terdiği yolda ve yüksek direktifleri dairesinde Halay davasının Türki ye cumhuriyeti lehine nihayet bularak, yirmi senelik bir ayrılıkta sonra, gene büyük Türk vatanma kavuşmasını intaç eden müzaker€ lerin neticelendiğini ve hazırlanan mukavelenin ve merbutatının yük” sek tasviplerine iktiran eden şekilde Fransa büyük elçisi ile imzalandı Eını sevinçle arza beni memut etti. Yüksek itimatlarma mazhar bulunmakla mübahi olan başvekiliniz ve icra vekilleri heyeti azası, tebriklerini ve tazimlerini (arzederken. büyük Türkiyenin ve cumhuriyet rejiminin büyük şeflerinin pah biçilmez sevk ve idaresi altında daima ileriye ve daima iyiye gided” dinden emin olarak bir kere daha en kalbi bağlılıklarını sunarlar VW lütfen kabulünü rica ederler. Hayatımın en mesut bir hatırası olarak yaptığım bu vazifeden de" dostluğuna içiyorum. Pek ya:İsi, İngiltere hükümetiyle ka-| icap ettirecek şartların daha sa” dar edecek mmtakalarm kâffe . na içeceğiz, nin kat'i surette halledilmesin" © tirmiş, o da bu hal işinde bez “de ayrıca kaydeylemiştir. bur İşmet İnönünün Parti Kurul oye arasındaki yakınlığı hiçbir kuvvet bozmıyacaktır,, cümlesini hatırlatmış ve kadehini iki millet — arasındaki yakım dostluk şerefine — kaldırmıştır. © İki hükümet mümessillerinin “bu samimi temennileriner mera- simde hazır bulunanlar da kadeh. — lerini kaldırarak candan iştirâk eylemişlerdir. © Bu kadar samimi bir hava içeri- #inde geçen bu imza merasiminin “ akabinde, Hariciye Umumi Kâtibi © Numan Menemencioğlu, İmza edil — miş olan metinler hakkında Ana “dolu Ajansma şu izahat lütlet. o mşlerdir: © — Şimdi imza edilmiş olan ve- sikalar, bir anlaşma, bir protokol, iki lâyiha ve bir proseverbal ile iki mektuptan ibarettir. Bunların esaslarına göre, 1921, — 1926 ve 1930 mukaveleleriyle tes. — bit edilmiş olan hattı hudud tas bih edilmek suretiyle, Haty, Tür - Hatay ile Suriye arasındaki hu. .dut, esasen bir Türk — Fransız askeri heyeti tarafından tahdit e- 'dilmiş bulunmakta idi. bu tahdit, iki üç moktanın çok ufak bir tas. bihi ile yeni hududu (teşkil ede > cektir. Vetikaların diğer hükümleri, birtakım emval, hukuk ve menafi meselelerinin hâlline mütedairdir. © Mukavele, tasdiknamelerin atisiyle meriyete (girecektir. Fa. “ kat, bu tasdiknameler, en geç 23 Temmuzda taati edilmiş buluna. caktır. Fransız askerinin Hatay'ı ve her türlü kında da Türk * Fransız ittifakı-| rarlaştırmış ve tatbik mevkiine|rih bir surette tayini de dahil koymuş olduğumuz beyanna” olmak üzere, bazı meselelerin , Fransız büyük elçisi B. Ma-|me metninin harfi harfine ayar daha derin #igli, verdiği cevapta, Hatay işi“) der. (Bravo sesleri). Büyük bir dava uğrunda giri- 'den duyduğu zevki tebarüz et-İ silen mütekabil taahhütlerin, & ki devlet ve millet arasmda tam olunan yayretlere işaret ederek | bir itimat havası içinde aktedil- > bu arada bilhassa Hariciye Kâ-| mesi ve bunun için de arada ma- — ibi Umumisi B. Numan Mene-İziden müdevver bazı pürüzle- © mencioğlundan sitayişle bahset-| rin halledilmiş olması hem bize miş ve Fransa ile Türkiye ara-| ve hem Fransa hükümetine da- — smdaki samimi dostluğa emin|ha muvafık göründüğü içindir bulunan Fransız hükümetinin|ki bu beyannameyi, esasları 18 österdiği anlaşma £ zihniyetini| Mayıs ayındanberi mukarrer ok masına rağmen, şimdi yüksek B. Massigli, nihayet, Reisicum-| tasyibinize arzedebiliyorum. Menfaatlerimizin, hislerimiz- otayında söylediği nutukta Türk—) le müteradif olarak birçok nok” ç Transız münasebetlerini alâkadar) talarda birleştiği Fransızlarla, ç den bir cümlesini, “Hatay işinin) artık en kuvvetli rabıtalar bizi , hallinden sonra Fransa ile Türki-| biribirimize bağlamış oluyor. (Alkışlar) "Akdenizin iki ucunda aynı sulh gayesinin samimi hadimle- ri olan Türkiye ve Fransa, uzun bir kara hududunun bize bağla” dığı arazideki vaziyet itibariyle de biribirine yakın, biribirinin kuvvetinden kuvvetlenen iki millet gibi yanyana, büyük da- vada yeralmaktadırlar. (Alkış lar). Türk milletinni idealist vasıfları, Türk ordusunun kah- ramanlık destanları, (Alkışlar, bravo sesleri), aynı idealimizin büyük kuvvetle ve büyük kah- ramanlıkla hadimi olan Fransız milletinin — vasıfları yanında, muhtemel taarruzları defetmek gayesi ile, biribirini ikmal eden iki azmi metanet sütunu halin: de dikilmiş bulunmaktadır (Ak kışlar). Türkiyenin Fransa ile birleş" mesi, dünya sulhunun nefinedir hasis menfani” ten âri olarak bu sulhun muha” fazasına yardım edecektir (Al- ışlar, bravo sesleri). Aziz arkadaşlar, Size, şimdi Türkiye - Fransa müşterek beyannamesini aynen okuyacak ve bu fırsattan isti de ederek beyannamenin ihtiva bir tetkike ihtiyaç göster: her iki hüki kabul edilmektedir. Bu tetkik, halen devam etmektedir. 6 — İki hükümet Balkanlar. da emniyetin teessüsünü temin etmek lüzumunu dahi tasdik €- derler ve bu gayeyi en seri bir surette istihsal için müşavere halindedirler, 7 — Şurası mukarrerdir ki, yukarda zikredilmiş olan hüküm ler iki hükümetin herhangi biri- nin, sulhun takviyesindeki w mumi menfaat iktizasından ola” rak diğer hükümetlerle anlaş malar akdetmesine mani de ğildir. Aziz arkadaşlar, birinci mad. desinde iki memleket arasındaki görüş birliği ve mütalea edilen siyasi vaziyetin aynı şekilde mu. hakeme neticesinde, (müşterek taahhütlere girilmek kararı ve - rilmiş olduğunu ifade etmekle, Türkiye ve Fransa son zamanla. rm hâdisatında sulbü tehlikeye düşüren ve kendi emniyetlerine müteveccih inkişaflar gösleren menzarâları ayni (sülhseverlik mefküresi ve aynı korunma va - zifesile muhakeme ettiklerini gös termektedirler, “İkinci madde, beyannamenin istihdaf ettiği hususlarda geçlei bir teşriki mesalyi değil, hakiki hedefin uzun vadeli bir birleşme. de mündemiç olduğunu kabul ve tesbit eden ve kati muahedeyi yakm bir âtide akit kararını gös. teren bir hüküm ifade ediyor. Bu münasebeletle arzetmek isterim ki, Türkiye ile İngiltere arasın. da olduğu gibi, Türkiye ile Fran. sa arasmda kati ve nihal anlaş. manın hazırlıkları süratle inkişaf ölmekte ve bu vesikaların tan . zim ve İkmali kuvvei Okaribeye gelmiş bulunmaktadır, Beyannamenin üçüncü madde, si, feyizlerinden biltün sahildar- ların aynı veçhile istifade etme. ini ideal bildiğimi; Akdeniz “| havzasında, taarruzdan doğebile. cek ihtilâfat için memleketin sttiği maddeleri hakiki mana Vİ piribirine tam Ve şamil bir şe . #deceğim. Bugün Pariste Fransa Hari- mefhunılarmda bülâsatan terrih! kilde yardım taahhütlerini ihti. va etmekteğir. Demek oluyor ki arkadaşlar, siye Nazırı ile Büyük Elçimiz| Akdenizde doğabilecek teblikeler tarafından imza edilecek olan ye orada kopması melhuz fırtına. evanname şudur; lar Türkiye ile İngijtereyi olduğu lere ve tehlikelere karşı siyaneti istilzam etmektedir, cudun ittifakiyle tasvip olunmuş. tur, Hariciye Vekilinin yana! Ankara, 23 (A.A.) — B.M. Meclisi bugün Şemseddin Günal. tayin başkanlığında birbirini mü- teakip iki celse akteylemiştir. İlk celsenin açılışını müteakip reis, sözün Hariciye Vekiline ait olduğunu bildirmiş ve Hariciye Vekili kürsüye gelerek şu beya- natta bulunmuştur; Arkadaşlar, Gelecek haftanın eelselerinden birinde, Büyük Millet Meclisi, kendi tasdik ve tetkikine arzedi- lecek bir kanun Jâyihasını bula. caktır. Bu kanun lâyihası, bir an. laşma, bir protokol, bir zabıtna” me, iki lâyiba ve üç mektuptan i- giltere, Türkiye — Fransa anlaş|baret olacaktır. Bugün imza edil maları ile tedahül göstermeksi ,Jmiş olan bütün bu vesikalar Ha. zân bütün istiklâlini muhafaza et. jtey topraklarının Türk toprakla. mekte ye ayrı bir sulh âmili ha, İrina kvuştuğunu gösteren senet inde mevkiini tutmaktadır. lerdir. Beyannamedeki bu madde, her) Hariciye Vekilimizin bravo ses. kesin anlamış” olacaği veçhile, leri ve şiddetli ve sürekli alkışlar” / Türkiye ile Fransanm, Türkiyella karş'anan bu beyanatından ile İngiltere arasmda olduğu gibi jsonra ruznameye geçilerek devlet bu âkit ile gözetilen emniyet en, |denizyolları ile devlet limanları dişelerini ve hususi vaziyetlerini |idarelerinin 1939 yılı onbirer ay. alâkadar ediyor, lık bütçelerine ait kanun lâyihala. Yedinci madde, bir gaye etra.|(i müzakere ve kabul edilmiştir. İfında birleşen o memleketlerimizin Müteakiben devlet memurları İ sulh mıntakasın; tevsi etmekte |m3aşatınm tevhit ve teadülü hak- İ serbest olacakların; göstermekte | ndaki kanunun o müzâkeresine | dir ki, bu da âkdetmiş olduğumuz devam edilerek geçen celsede ve asistanın hangi yüksek idealelrilen temenni takrirleriyle encü. müstenit olduğunu bir kere daha mene verilmiş olan ve buna naza, isbat eder. ran tadil edilerek oMecliş heyeti Muhterem arkadaşlarım, umumiyesine arzedilen maddeleri Siyasetinin bütün inkişafları,(“* kanunun dokuzuncu muvakkat milletin hakiki menfaatlerini dik. | maddesine kadar olan kısmını tas kâtle aramakta , memleketin em-|vip <Plemiş ve birinçi eelseye mi niyetini teyakkuzla korumakta hz dağa ak mündemiç olan Türkiye Cumhu. ariste imza merâşimi riyeti Hakime, millet vekilleri | Pari 23 (A.A) — Bugün öğle nin yüksek direktifleri ve teşvik; den sonra saat 830 hariciye mera kâr tasvipleriyle kendine vermiş retinde, hususi merasimle, Türk - olduğunuz vazifeyi ifaya çalış Fransız karşılıklı vardım deklaras: maktadır (Alkışlar). Bu vazifenin PU hariciye nazırı Bone ve Tür. bir eserini daha yüksek huzurunu” (Kiye büyük elçisi Suat Davaz tara” za getirdim. Türkiye — Fransa fından imzalasımıştır. müşterek beyannamesi hakkında) Imzay; müteakip, Fransa harici” açık reylerinizi kullanmanızı rica'Ye nazırı ve-Türkiye büyük elçisi, ederim, radyo ile neşredilen kısa hitabeler. İ de bulunmuşlardır. İ Başvekilin bravo seşleri ve sü) Bone, Türk - Frapsız karşılıklı rekli alkışlar arasında karşılanan yardım dellarasyonunun İZ mayıs Muhterem arkadaşlar, Malümunuzdur ki, Türkiye em niyetinin bir cephesini kuvvetle tutan ve senelerdenberi feyizli se. merelerile sulh davasma büyük hizmetler etmiş olan Balkan mi - sakı, Sön görüşmelerimizde bir kat daha itimat ve kuvvet büla . rak çıkmış ve bugüne kadar ol. duğu gibi, yarın için de esaslı bir sulh unsuru olarak vazifesine de, vam etmek azmi katisini göster. mekte bulunmuştur. (Alkışlar). Türkiye — Fransa müşterek beyannamesinin altmcı madde . sindeki hüküm bittabi Balkan misakının âkitlerine verdiği hu, kuk ve vezaif hiç bir veçhile ih. lâl edecek mahiyette değildir. Balkan misakı, Türkiye — İn. sinde belirmesi muhtemel tehdit. İlayı duyduğum şeref ve huzura nihayet yoktur, büyük şefim.,, X Başvekil Dr. Refik SAYDAM lr ine yonu, Pransa ile İngiltereyi ve d : İğer taraftan Ingiltere ile Türki biribirine bağlayan taahhütleri MÜ vazi bir hale getirmeyi de İsti j eylemektedir., demiştir. Bone, #£ laşmanın iki esas noktasına İş etmiş ve bu anlaşmanın hiç kim” nin aleyhine müteveccih bul İ dığını bilhassa kaydeylemiştir. Fr#f sz hariciye nazırı nihayet, bu Mİ retle sulha yapılmış olan yardı” dan dolayı, büyük memnuniyetini . .Jizhar etmiştir. Suat Davaz da, Türkiye ile Fra” sa arasındaki dostluğun bu sureti ii bugün temhir edilmesini mü duyduğu memnuniyetini bildirmi? ve sözlerini şöyle bitirmiştir: i “ — Bu anlaşmalar hiç ğl aleyhine müteveccih değildir. Bu” lar, en sulhjerver gayeler için imi” lanmıştır. İdealimiz şulhtur ve suretle sulhun idamesinde işbi yapmış oluyoruz.,, Fransiz Hariciye Nazırının ta ç Paris, 23 (A. A,) — Türk - Fra” sz anlaşmalarının imzası münai” betile hariciye nazırı Bonnet, dre transigeant gezetesine aşağıda beyanatta bulunmuştur? “— Bugün imzalanan Frans$ Türk anlaşmaları, Türkiye, Frans ş Suriye ve Lübnan arasndaki beğ ları mes'ut bir surette tesbit eği” mekte ve dostane komşuluk müs” sebetlerini tanzim etmektedir, Bu analşmalar, bu suretle, AKİ nizin gark havzasının siyasi Jstik * tarma kıymetli bir yardım gel” © mektedir. Türk - Fransız anlaşmasirı, Türk - İngiliz deklârasyonuna vazi olarak, yakın şarkta ve A” rupada nizamın ve sulbün de ayni warette ullikadar iki de” let arasında semereli bir işbirliği nin temelini teşkil edecektir. Roru, 23 (4. A) — Hat Türkiyeye lerkine dair Fransis #* #eteleri tarafından yapılan — Bes” yat bakkında o tefsiratta Stefani ajansı diyor ki: “Yarı resmi Fransız gazeteli” dahi Hatayın terkedilmesinin Frs” | sa için muazzam bir kayıp teşkil #Ü | tlğini bildiriyorlar, Simdi, ftaly#9” karşı olan borcunu ödemek için di iraklarından bir metre murabbaı 9© |” rin terkini umum! bir harb tabliyesi ve Fransız makamatının ve tesfimide en çeş 22 çeş 22 'emmuzda ikmal edilmiş olıcek. enin melni / İ yibi, İngilterenin mlittefikleri o. “Yanan bi İlan Türkiye ile Fransayı da bir ye şi y Mizarede bulunmuşlardır. TAra Kışlar; “bravç eesleri). İLLA akal gelindi aaa ge kabil) od Gi İsephede vanyana görecektir. (Al ! bu beyanatını müteakip birçok tarihli Türk-İngili deklarasyanur'na dahi reddeden Pransa ftali” hatipler söz Imışlar ve bu müzar nun tamamile aynı olduğunu tebar| isteklerine daha iyi mukavemet Sere senunda açık Teye mllracaat rüz ettirdikten — sonra “bu Türke,lcin oldekes mühim arazi fedeti Deyağlit”102- reyle mev. Fransız karşılık yardım “deklaras | ina tabanli) eylemekdidir.— İsdilerele ğ di 3 Di