17 Ocak 1935 Tarihli Kurun Gazetesi Sayfa 12

Yen yan ME Gül « mak uzun.. Onu bugünkü 4 değil müellif denen fikir ve vaka Tiyatro nedir, Aktör kimdir? Tiyatro, toplulukla nefes ne - fese gelen bir sanattır. Topluluk onun önünde diz göker, susar! LERİ line alan, kafaları zonklatan, be- yinlerin en incecik ve geçilmez yollarını deşen altı güzel sanatın en yaşlısı, Sakat en güçlüsün ür. zü kadar.. çekinmeden söyler, haykırır.. Ta- rihten önce: sessizdi, naktı. “Mime,,'lerle geçinir plas- tik hareketlerle tanrıya tap dr.. İlk çağlarda papaslarla haş » rüneşr oldu, sonra ““Aede,, lerin lirlerinde tatlı mırıldanmağa başladı. ir günlerinde işi çapkınlığa, sarhoşluğa vurdu. Da ha sonra “Eşil,, onu çatık kaşla uzun uzun söyletti ve trajedi al - lahı me dmünet etti. “Aristofanos, “Meni es); onu ele ye acı ve nır » “Thalie,, ye emanet edip göçtüler. Thespis,, onu' giydirdi, kuşan - ünü örttü, Orta çağda, ikonu dine vur- du. Mysterolerle Liturgie ile boca- ladı durdu. Yeni çağda ai güzelleşti. Molyerden gülme Şekspirden asıl konuşmayı, pe - şünmeği öğrendi. Bugün de ara- mizda beşeriyetin emektarı gibi geçiniyor. Aktörlüğün tarihini konuş - görüş ve düşünüşümüzle ser ve İnanır mısın sahne üstünde rolünü yapar, ven oy - narken; evin bir köşesinde veya kırda, sokakta kendi âlemlerine kapanarak oyun oynayan çoc ocuk- lara benzer.. Kız çocukları elle- rindeki taş bebekleri nasıl sahi- len çocuk, bir ceviz uni da nasıl süt fincanına benzeti bebeğin ağzına götürürse, erkek çocuğu da nasıl belindeki teneke kılıçla bindiği tahta atla kendini sahiden savaşa girmiş bir süvari sanırsa r de bazen yo titiz bir ihtiyar, bazen başındaki teneke ve mukavvadan tacla bir kıral, bazen bir dilenci, bazen bir âlim, bazen hasta, bazen ka - til yerine kor ve öylece oynar.. Yalnız çocuğun oyunu ile aktö - rün oyunu arasındaki m şudur: Biri, yani çocuk ne halde bulunu- yorsa onu gösterir ve kendisi de gösterdiği şey a yirciler için hazır! — kitabı var, ne de süreli bir . Hulâsa ken- dn için oynar. Halbuki aktör se- . Rolü. aktör aktörün oyumu arasında beraber- lik gösteren bir durak vari aktör a u gözleri önün - de ve kafaları içinde kendi ken - dilerine yaşarlar.. Hayalleri ha - kikat gibi görürler. Fakat çocuk ile aktör arasında vene bir fark ocuk ken - arr, se ©- yuna kafasile hâkim olur. Çocuk dalar, aktör gözünü dört açar. e münekkitler, ği törlerin oyununda yük bir titizlikle ismi | Yani aktör, duygusu ile mi oynu- ile mi?.. Di - ktörle- ri hiç sevmez, hirpalardı. “ Tabit haklı olarak.. “Çünkü sahnede gösterilen heyecanlar, her şey - den evvel müellifin stili ve rolün olan aktörü: anlayışı gibi çifte bir sembol. den geçer. Bunun için tiyatroda- ki açılar hakiki acılar Hizli Bilâkis hepsi uydurma ve tiyatro tekniğine uygundur. Zaten tiyat- roda hakikat, tertibten ve bilinen ölçülerden başka bir şey değil - dir. Aktörün hakiki ifadeyi dü - şünmediği çok olur. Onun bütün istediği ve gözettiği güzel, anla - gele. ve dimi bir oyun - den önce se - her şey: izeilere ve onların “acı,, için e dinmiş oldukları fikirlere bağlı - . dır. İşte bu yüzdendir ki aktör, sahne üstünde bir yapan, bir de yapanı dinliyenleri belli. belirsiz gözetliyen iki adam olmak gibi bir mecburiyete katlanır. Şu hal- de aktörün sanatı bir tertib v na göre de aile rol bir amaa ve sistem - dir.,, Büyük wi z Fransız sa- natkârı Sara nm bütün sah » ne hayatını anlatan (Memeire hntirslar) adlı kitabında söyle d aman bir rol yarat - trmsa bunu karşımda giyinip ku- şanmış, yürür, oturur, kalkar, se- Iâmlar bir halde gördüm. Fakat bu, kahramanın sadece maddi - leşmiş bir görünüşüdür. Kendisi- ne hâkim olması lâzım gelen ruh, bundan birdenbire daima kaç - mıştır.,, Sara Bernarm bu sözle- da söylemiş oldukları - Fransezin sakallı trajediyeni Mo. ne Süllü; “Bir rolün kompozisyo- nu vakadaki şahsın derisine a mekle değil, bunun tam yapmakla olur. Evvelâ pr a- Ukraynada Tiyatro, musiki, resim ve e e a Tas bildirdiğine göre son senel ler nadâ sai pek geniş ve surette m Bundan on, sene evvel yalnız büyük şehirlerde tiyatro vardı. Halbu - ki bugün Ukrayna cumhuriyetin - de 32 Kolkhoz tiyatrosu mev - di tiyatrolarına daha ziyade la - ilen edenler vardır, Bundan baş- Leh, Alman, Bulgar, Grek ve ln tiyatroları tır. Zoporoji, Harkof, ile Donotz havalisinde de yeni tiyatrolar vücuda getirmiştir. Ukraynalı rrirlerin eserleri bütün Sov- yet yna tiyatroları : bla $ yerlere Şiller, Mekimie , Ostrovskinin Pa mim, dalan pas vardır. Bu cumhuriyetin tiyatro âle - Cumhuriyetin bestekârlarında da büyük yi si gi, “Sanat, iki neşriyat Ukrayna, Rus, Kabi, Moldav ve daha başka dillerde musiki e- ssrleri neşrediyor. Ukrayna Cumhuriyeti Maarif halk komiserliği, en iyi bestekâr- ların ya; halk şarkıların - dan bi kadarını basmağa hazırlanıyor. Bestekârlar 10 ope- ra ve 57 senfoni ile birçok çocuk ro şarkılarımı bitirmeğe ça- inoa Birçok biye senfoni serleri bestelenmi temizle YL oliadanın “Traktör gürültüsü, ile Titz, Kossenko, Komenkonun eserle - ri “Ukranya birliği,, müsabaka - sında mükâfat kazanmışlardır. Bu son seneler zarfmda muk- tedir musikişinaslar Y: arkı söyliyenlerle piyanist - ler büyük halk kütlelerine sanat- larını göstermek için serler veriyorlar. Halk arasında musi- ki dersleri büyük bir ehemmiyet Il dil SG ter de Ukraynada çocuklar için 30 musiki mektebi açılmış bundan büyük istifadeler elde edilmiştir. Ukraynada resim san'ati bi büyük bir terakki zermel .dir. Bu sene sekiz sergi açılmış ve beş güzel eser teşhir edil işti 1933 yılımda maarif komi- En İstanbul Şar tiyatrosu, Tepeba- ergin Rus yazı- şı çatısında cısı Dostoiyefskinin seyircileri duy — Şehir Tiyatrosunda — | gu ve üşüme tadları içinde heye- canlandıran “Cürüm ve Ceza” sın veril medisi) demek pek uygund li dokuzuncu yüzyılm tanın- ansız yazıcısı Honorö de Balzac (1799 - 1850) anası ba - bası avukat, yahut noter yapmak istiyordu; o, güzel yazı yazmağa meraklı idi. Uzun yıllar, acınacak ve sıkmtılr e yaşayış içinde pek e te çok değeri olmayan eserler ya- se besin. sonra kitap basıncı - ar işleri arasında kazanç işlerine karışmağa kalktı; günün birinde du, harcadığı için borçlandı, sonuna borçlarını ödemek iç zı yazdı. Bu sıkıntılı yaşayış Balzak'ın görüşünde, düşünüşünde değerli bir değişklik yapmış; yazıcı in - sanların çirkin, zayıf yerlerini bü: yo Bir ustayla “görüp gösterme kazanmıştır. Balzak, yukarıda da yazdığı - ruz gibi, eserlerine “insanlık ko medisi” adını verir; bunları Me si yaşayış, vilâyetler yaşayışı Paris yaşyışı, politika yaşayışı, askerlik yaşayışı, kır yaşayışı gibi parça » lara böler On doku: zuncu yüzyıl: niz de okuryazar acunun yaşli HM elinde; ülke iy de ei çağ mi u- iinde de e VAKİT yemli Bal - zac'ın topluluk, yüksek yaşayış, ksek larm içyüzü, kötü- er, kötülerin niçin ve nasıl kötü ol al ve bs sag Dt iyi duyguları bildiren düşüncel, v1 ze güzel bir çö belen iç için. de göstefiyor. Balzak, sağken yaz dığı piyesleri beğendirememişti, ölümünden sonra onun eserlerin - pe artistimizdir; birincisi i yö yılar” di mış yazıcısı Balzak, ad: sanı ii 'dunun sınırları için- | “e şahsiyeti hağırlalır. ze serliği Ukrayna şehirlerini beze- “e düşüncelerinden ve sözlerin - İşimize ni sokulur Ve bir müdiei| ş.cek sanktkâr yetirtişmek : için'|'deni alınarak yazılan piyes beğe - pe böylece yaşanılır, birçok heykeltraşlık atelyeleri | nil açmıştı. Ayrıca bir konservatu - salik er gis vi Sully büyük trajedilerle tarihi var, Ee ir güzel sanatlar ve bir ti - ei i ve in lem YERİMİ enetiküyü ile işlerine'sekia | ustalıklı e vardır Mi Eğl bir kaide hüle vermeden dersleri takib için de | balığı heyecanlandırmak ve © kendi 7 EM » içi |, | amelslere kurlar açılmıştır. sine bağlamakla beraber bana kö- sözünü de altüst simi ştir. Ali Me rma ayaş la: üstünde nasıl oy- Talma da rolünün her şey'sini, en ya kadar anlattıklarım, | naması lâzım geldiğini anlatmak ince yerlerini hattâ sesinin. iniş ii bi raz çetin oldu, fazla mes- | idi. ve çıkıslarmı bile tesbit eder, | leki bir psikanal ai lini Gelecek yazımda da aktörlü - böylelikle dığı. aynı rolde at maksadı gün alaylı, güldürücü taraflarm - her defasında, değişiklik yap - nasıl ve ne şartlar içinde lr dan bahsedeceğim. o M. KEMAL iliği a komedisi tü geleni e sona kadar sürü? melodram kavasıdır “İnsan, ik komedisi bizim # büyük izi bar İD Meli el -l rım, Sevimli ve değerli Talât'la Gi hide oyunu beğendiren iki ü mile rak karş rtist ruhunu i parıltılarımı gösteriyor. Bir doğül karşısında olduğumuzu söyliyebi * > iyi bakılıp iyi yetiştirilmek İ rtile. çisil rolü mare hepsi aksatmadan oyna, REFİK Ahmet söven ğ Leningrad'taki »| Gergi i büyükle, Sinin iki bin eseri piti i dir. b Yüksek mütehassı lardan; le “| rulmuş bir jüri en ri ; en güzel eser yaj > lara 51 m kâfat vermiştir. ki r ressam vi Brodaki mü kâfatı da Alekhine verilmiştir. Moskovada i Opera hayatı i Moskova, (Tas — Rusyanf meşhur rejisörü Nemiroviç Dan zandrı. Şimdi aynı tiyatro Sa a nin “Traviata,, sını e makla meşgu' iyor. Nemiroviç Dançoko eski op€" cadele ederek bunları değiştiri ta yor, pi burjuva hayat şartları içinde bir artistin feci VW e taliini gösteren bir es” diye telâkki ediyor, bunu sami * mi şiri ve derin helecanları vel ar ay pa gösterme “ ğe çi vi mevsim içinde, gene ayi” tiyatro Rus bestekârlarındı” Zersinskirin “Don Paizibi,, es8” rini oynıyacaktır. Bu eser ime romanı” : al Bundan sonra Yabalevskisi” mevzuu alınmış bulunan de bestelediği “maskeli balo,, peraları oynıyacaktır.