9 Temmuz 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
KI V yasetine tevessül etti. Bu siya- ÇARŞAMBA © TEMMIJ__Z 1930 Sinci sene, No 1583 NUSHASI & KURUŞTUR BMüliyet AAA RARRRRRARARRAARAAOTEALAREE Maşımmakarriri: Sitmt Mehbusu REAHENEU'E Avrup:; - Amerika Avrupa karşısında mevzu: ahsettiğimiz Amerika, coğrafi hanasile bütün bir kıt'a değil, fiyasi bir ifade teşkil eden şima Amerika birleşmiş devletleri lir. Amerika kıt'asının Kanada | | e Iâtin Amerika devletleri gibi liğer siyasi teşekkülleri de bey tmilel hayatta mühim roller amağa başlamışlarsa dş. A_- herikanizm mefhumunu, şimdi- lik gerek siyasi ve gerek iktısa- ve içtimal sahalarda en bü- bir otorite ile temsil eden aşlıca Amerika devleti, şimali | Tika'nın birleşmiş devletle fidir. Avrupa'nın her husustaki hukadderatına tesir icra eden kısa tabirile bu Amerika'dır. Monroe nazariyesinin ilk orta yüksek ve hâkim uğraşmak- n hâli . Avrupa Milletlerinin biribirlerile boğuş- ları Amerika'nin bu arzusu- kendi gayreti kadar ve belki daha fazla yardım etmiştir. ihan harbinin devam ettiği se heler zarfında iktısadi menfaat- rini ümidinden fazla temin et iş bulunan Amerika nihayet rbin son za ılarında müva- meyi istediği tarafa lehine bo arak siyassi hakem rolünü de ynamış ve kudret ve nüfuz iti- barile bütün milletlerin başıma geçmiştir. Ancak Avrupanın bir sım devletlerinin bu kudret e nüfuzu kendi menfatlerine ullanmak vi iste Bu siyasi uzlet Avrupayı hay gücendirmiş ve Amerikanın hodbinliğine bir delil sayılmış- | den! tır. Fakat Amerika'nın borçlusu Avrupa zâl n olsun gene merika'ya kur yapmaktan hâ li kalmamıştır. Amerika İngilte ve Fransa gibi büyük müs- tmleke imparatorluklarına sa- p olan devletlerin iktisadi ki- fayet itibarile kendine rakip ola leceklerini düşünerek mağlüp) lmanya'ya teveccüh etmiş ve credilerile Alman iktısadiyatı-| koruyarak, kendi mevaddı ptidaiyesi için büyük bir müşte ü kütlesini muhafaza etmeğe lışmıştır. Bu hareket te bazı vrupa milletlerinin pek hoşu- gitmemiştir. Çok seri bir inkişafın bazı ak- ülâmeller tevlit etmesi ve iktı- mdi buhranlara sebebiyet ver- mesi tabildir. Amerika da bu ka bil buhranlardan müteessir ol-| du, nihayet malüm gümrük si-| et Avrupa milletlerinin bir ço- nu ehemmiyetli bir surette Mutazarrır etmektedir. Arada süle gelen bu menfaat çarpış maları, Amerika'yı Avrupa'dan biraz daha uzaklaştırmıştır. Şim di Avrupa tutacağı yolu düşü-| hüyor. Hiç bir millet yalnız ba- a Amerika ile iktısadi cidale girişebilecek kudrette değildir. 'eni gümrük kanunundaki, A- merika Reisicümhuruna icabın- uda tarifeleri tenzil edebilmek lâhiyetini veren elâstiki mad- deden istifade imkânını elde et- mek için her millet güleryüzle iteşebüsatta bulunuyor., Bu da yda vermezse ne olacak? A- terika karşısında ÂAvrüpa asır- ik ihtilâf ve cidallerini bırakıp birleşebilecek mi? ve birleşmek için işe nereden başlıyacaktır? Mussolini'nin ve diğer bazı mil- letlerin istediği gibi siyast saf-| hadan mı? Herhalde şimdilik Amerikan cephesi daha kuvvet | li ve sarsılmaz gibi Körünmk—l tedir. ZEKİ MES'UT z Şarkta tenkil harekâtile meşgu olan kıtaatımızdan bir grup İsttrahat hatinde.. Şakiler Erciş şarkında büyük bir hezimete uğratılarak Suphan dağlarına Son alınan malümata göre bu mıntakadaki vasaleleri kesilmiştir. şakilerin Iran ile mu Son vazi- yet nedir? Şakiler Ercişe | yaptıkları akın-. la Van yolunu X kesmeh isti- yorlardı ! VAN, (Şark muhabirimiz. K en) — Şarkta eşkıya çeteleri- nin line dün de bildirdiğim gibi mürettep program daire- Huıın ve İran cihetinden yar- sinde devam olunuyor. Türkiye - İran ve Rusya hu-] dudu üzerinde kâin Ararat na. mıdiğeri Ağrıdağı üzerindeki eşkıyanın büyük bir kısmı ten. kil edilmiş ve bu yüksek dağ kısmen tathir olunmuştur. Dağın mütebaki aksamının eşkıyadan tathirine devam olun maktadır. Makunun garbında ve Van ile — Beyazıt vilâyetlerinin hu- dudu civarında sarkıntılıkta bu- dim gören şaki aşiretler Van İgölünün şimali şarkisinde kâin olan Erciş kasabasına akın yap- mağa kalkışmışlar fakat kıtaa- tımız tarafından vahim bir hezi- mete ve ağır zayiata uğratıla- rak Suphan dağlarına atılmışlar dır. Büyük bir panik içinde ka- çan şakiler kıtaatımız tarafın- dan adım adım takip edilmekte- dir. Şakilerin Erciş kasabasına tecavüzden maksatları Van yol Jran hududunda bir köy : barınıyor ve bazen de baş kaldı işte bu köylerde oturuyor, yorlar ! Davanın ruhu ! Avrupa birliğinden eyvel harp silâhlarını tahdit etmek lâzım Italya cevabını verdi ve bu baptaki mesaiye türkiye ve Rusyanın da isti- rak ve müzaharetinin teminini istedi ROMA, 8 (A.A.) — Bir|kümetleri — arasında bir birlik Çoğu Irana haçırılan Kürt ailelerinden Hazırlık Müuhtelit Mübadele- de faaliyet devamda Komisyon icap eden vesaiki hazırlıyor atıldılar ! Umumi kâtip M. Volf Beyn Muhtelit Mübadele komisyo nunda — dün de büro içtimala- rına devam edilmiş, mesai pro- jesi üzerinde görüşülmüştür. Komisyonun tatbikata baş- lar başlamaz süratle iş görebil- mesi - için icap eden vesaik ve evrakın tab'ına bir kaç güne ka- dar başlanacaktır. Tabedilecek evrak nümüneleri hazırlanmış- tır. | — Tasdik muamelâtı ikmal e- dilen itilâfnamenin — teatisinin bir müddet gecikeceği anlaşıl- maktadır. Maamafih — komisyon teati zamanına kadar boş durmamak ta, icap eden hazırlıkları yap- maktadır, Mühtelit mübadelenin bita- raf kâtibi umumisi — M. Volf Beyn'in mezuniyeti ayın 15 in- de bitmektedir. Mumaileyh ö- nümüzdeki salr günü memleke- tinden hareket ederek İstanbu- la geleceğini komisyona bildir- miştir. larmı kesmek - olduğu istidlâl edilmektedir.Fakat şakilerin bu teşebbüsü kendilerine aztm zayi at verdirilerek akim bırakılmış- tır. Suphan dağlarına atrlan şa- kiler her taraftan ihata edilmiş | addedilebilir. Bunların tenkili bir gün meselesidir. Kıtaatımız bu menatıkı ta- rayarak ilerlemektedir. Hariçten ihzar ve tertip e- dilmiş olan bu şekavet hareke tinin istihdaf ettiği maksat ve gaye hükümetimizin aldığı cez- vi ve kat'i tedabir karşısında a- kamete uğramıştır. Kat'i netice 'nin alınması pek yakındır. ANKARA, 8 — Son gelen malfümata göre — Ağrıdağında dün de tenkil hareketlerine de- vam edilmiştir. Şakiler çok mik tarda telefat vermişlerdir.Bun- lardarı bir kısmı da yakalanmış Kemaleddin Saml Pş. Yalovaya gitti Evvelki gün Mezunen şehri- mize gelmiş olan Berlin büyük elçisi Kemaleddin Sami Paşa Gazi Hz. ne arzı tazimat etmek üzere dün Yalovaya gitmiştir. Kemaleddin Sami Paşa bugün | Ylalovadan avdet edecek ve ya- rın Avrupaya gidecektir. İtilâfname ne zaman teati edilecek ? ATİNA, 7 — Musaddak Türk - Yunan itilâfnamesinin teatisi bir kaç gün sonra Avru- padan avdet eden Yunan hari- ciye nazırı M. Mihalâkopulosun buraya muvasalatine talik edil- miştir. tır, Asıl mühim netice ihata çem beri tamamile daraldıktan yani 2-3 gün sonra alınacaktır. Gizli cemiyet Amanullah Han ne zaman geliyor Sabık Efgan kıralı Amanul- lah Han temmuzun 18 inde Ro- madan hareket edecek ve doğru ca şehrimize gelecektir. Sabık kıral için Tarabyada tahsis edi- | len köşk hazırlanmıştır. Ama- | nullah Han İstanbula ailesi ve maiyetile beraber gelecektir. Şeyh Saidin oğlunun muhakemesi Dün hafi olarak devam etti. 'ANKARA, 8 (Telefonla) - Maslüp Şeyh Saidin oğlu Salâ- haddinin muhakemesinin rüye- akiler büyük bir hezimete BUGÜN Yenilisan, öz türkçe ve onun edebiyatı tedrisata hâkim olacaktır. 'Ankarada toplanacak dil ve edebiyat kongre | lerinin büyük ehem- miyeti var.. Milit Hisan ve edebiyat tedrisatı- Hi islahı İçin ağustos — iptidasında Ankara'da toplanacak büyük kongre- ye lise ve orta mekteplerden 200 mu- allim iştirak edecektir. Bu kongrede milli lisanın en iyi tedris tarzı görüşülecek ve şimdi tat- bik edilmekte olan muk' elif usuller birleştirilerek — dil tedrisatı - dağınık- lıktan kurtarılacak- tır. Maarif vekâlet milif lisanın — ted risi meselesine Ç ehemmiyet — ver mekte ve bu kon- gre ile Türk Hisan ve edebiyat - tedr satınım en hakiki v muhtaç olduğumu: faideli şekilde is Ders program- larımın değiştirilmesi M. Sadullah B. mevzuu bahs değildir. Sadece bu pro- ramların en ameli ve müşpet tarzda dilecektir. Vekâlet, bu bapta alâkadar mual- limlere gönderdiği tamimde diyor ki: den sonra Hisanımızda sür'atli ve şu- İskeçe havalisi — Türkleri 6 temmuz pazar günü büyük bir miting aktetmişlerdir. Bu içti- mada İskeçe Türkleri ekalliyet ler hukukuna ait esaslı madde- ler üzerinde fikir yürütmüşler- dir. İçtimam — neticesinde şu mukarrerat ittihaz olunmuştur. 1 — İskeçe Türk ehalisi, va- lü umumilik nezdinde yaptıkla- rı teşebbüslere rağmen ve hat- ta M. Venizelosa, ekalliyetler müfettişliğine çektikleri — telg- raflar ve irsal eyledikleri maz- batalar hilâfına olarak Gümül- cüneli Hafız Hüseyin namında hiç kimsenin tanımadığı bir a- damın münhal İskeçe müftülü- ğüne tayinini şiddetle protesto (€ * Şelörler, takel üeretiiçin tatbiki usulünun temini cihetine gi- | Garbi Trakya Türkleri 'bir miting akdettiler.. Mitingde başlarına musallat edilen - yüzelliliklerin cemaat işlerinden uzaklaştırılmasını istediler Avrupa müttehit devletleri vü- cude getirilmesi — hakkmdaki Briand muhtırasına İtalya tara fından verilen cevapta milletle-' rin bilfiil elbirliğile çalışmala- rmın en esaslı - şartı teslihatın | tahdidinden ibaret olduğu bil- hassa kaydedilmektedir. PARİS, 8 (A.A.) — Bri-| and muhtırasına İtalya tarafın- | dan verilen cevap hariciye neza rzetine gelmiştir. Roma hükü- mmeti, bu cevabında Avrupa hii vücuüde getirilmesi için sarfedi- lecek ihzari mesalye müsaraat- le iştirak — etmeğe muvafakat ettiğini, maaamafih, Türkiye ve Sovyet Rusya hükümetleri- nin de bu mesaiye müzaheret ve iştirakini temenni eylediği- ni, emniyet ve selâmetin tes- Tihatım tahdidi esasına müstenit olması lâzım geldiği mütalea- tine bugün — Ankara ağırceza mahkemesinde hafiyyen devam olunmuştur. Mahkemeye gelmiş olan ev- rakta isimleri yazılı olan dört maznun henüz gelmediği için tevhit edilmiş olan bu davanın rüyeti 31 temmuza talik olun- muştur. Erzurum mahkemesin- den sorulan bazı istilâmlara da henüz cevap gelmemistir. elztepllîeî' müsabakası 61 incı hafta başladı 61 incı hafta başlamıştır. Gazetemizde çıkan haberler. den en mühimmini seçip cu- martesi akşmına kadar mü - neşredilecektir. eyler. İntihabatım icrasına ka- dar halkın işlerinin yüzüstü kal maması için elyevm müftü ve- kili bulunan Tabakhane imamı Kâşif Ef. nin müftülük umuru- nu tedvire memur edilmesini ta letp eder. 2 — Müftü ve cemaat intiha- bi hakkında Başvekil ve diğer büyük memurlardan mütead- dit vaitler aldık. Fakat bunlar tatbik edilmedi. Kanunu Esa- siden mada Lozan muahedesi ——— H uğradılar.. Lisan ve edebiyat inkılâbı Mekteplerdeki lisan ve edebiyat tedrisatının çok geride kaldığı anlaşılıyor Maarif Müsteşarı Emin Bey müllü bir inkişaf olmuştur. Mektep lerde ana dili tedrigatının yeni vaziye te mümkün mertebe intibak edecek N'; yol tutması şiddetli bir zaruret- tir. İmla, gramer, edebiyat, tahrir ye- nİ şeraite göre tevhit ve tensik d lecektir. Bu lüzum yapılan tetkikat neticesinde ap açık meydana çıkmıf- tır. Gramer tedrisatımda vahdet yok- tur. İmla tedrisatr yeni harflerin ieti. nat ettiği esas prenslplere tamamen muvafık bir tarzda yürümekten uzak tir. Milti dilin tedrisi gibi en mühim bir kültür işinde mektep ve muallim- lerimizi bu kadar katışık bir nizam- sızlık içinde kalmaktan hemen kurtar mak üzere toplanacak olan — kongre mesaisinin en yüksek bir randıman vermesi için alelâde bir toplanma ha- linde değil, bir nevi tatil kursu şeklir de görülmüştür. urs 2 ağustos cumartesi günün- den 20 ağustosa kadar devam edecek (Mabadı ikinci sahifede) “Yeni Türk harflerinin kabulün, | tir. ahkâmile dahi — tanınmış olan müftü ve cemaat intihabınm el an teslim edilmemesini huku- kumuza tecavliz addeder, bu- nun teslimini talep eyleriz, 3 — Türk cemaatine hiç bir Türkün reyi sorulmadan otut tulmuş olan Ali Vasfi heyetinin azli ile salâhiyettar bir memu- rTun riyasetinde halktan müte- şekkil bir heyet tarafından ce- maat hesabatının tetkikini ta- lep ederiz. 4 — Cemaat ve müftülük kas nunları, Lozan muahedesinin ekalliyetlerin — himayesine ait faslın 38, 40, 42 nci maddeleri- nin işaret ettiği şekilde tanzim ledilecektir. Binaenaleyh — &- |kalliyetler müfettişliği isminde ki dairenin tanzim ederek, tas- dik edilmek üzere Meclise ver | diği kanun projesini muteber görmüyoruz. â 5 — Garbi Trakyalı Türk e- kalliyetinin harsi, içtima? vazi- | yetini tesbit ederek ona terakki | ve tekâmill hususunda emniyet li bir yol açması için, hüküme- tin Türklere umumi bir kongre | aktine müsaade etmesini rica &- diyoruz. 5
