7 Şubat 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

SALI 7 ŞUBAT 1933 7 inci sene No. 2512 NUSHASI 5 KURUŞTUR Silâhları Azaltma Konferansı v.... Geçen temmuzdan beri faaliye tini tatil etmiş bulunan silâhları Azaltma konferansı tekrar Cenev- Tede içtimalarına başlamıştır. Al- manya geçen temmuz içlimammdan sonra konferansm çekilmişti. Binaenaleyh geçen YAZ dan beri İngiltere ve Fransanın mesaisi Almanyayı tekrar teslika” ta azaltma konferansın müzaks- relerine iştirak ettirmek noktası da temerküz etmişti. Almanya” m konferanatan çekilmesine *- bep, teslihat hususundaki müs tı tanımadığı olduğuna göre, man hükümeti Cenevreye gel den evvel bu noktanm hallini iste- di. Nihayet bulunan bir formül ile bu müsavat meselesi o tir; Almanyanın gerek * #erek emniyet humusun: etmediği de manya silâh ğa karar vermiş tir Bi yh şimdi içtimaları- na başlayan silâbları azaltma kon feransı Almanya da dahil olduğu halde bütün devlet murahhasları- nın iştirakile toplanmaktadır. Konferans toplandığı zaman bir olmak ü- idi, Fransız projesinin istinat etti” ği prensip, Fransanın bu silâhları azaltma meselesi mevzuu bahsol- rar ettiği poktai nazardan iberet- tir: Bu moktei nazar şöyle hülâsa edilebilir: 1 — Silâkları azaltmak ile em- niyet arasmda sıkı bir münasebet vardır. Evvelâ emniyet sonra si- lâhları azaltmak gelir. Ve emni- yet ziyadeleştikçe, silâhler da aza labilir. vaziyeti nazarı itibara alınarak Yilâhların azaltılacağım âmirdir. Konferans toplanmazdan evvel ki İngiliz projesi, başlıca Alman- yanın müsavatı noktasında tevak- kaf etmekte idi. Artık bir defa e- sas itibarile bu kabul edildikten sonra İngilizler bu defa konferan 1 çarşısına ikinci bir proje ile çık muşlardır. Diger projenin hülâsa sı şudur: 1 — Devletler asla harbe işti- rak etmiyecekle v da bir misak imzalamalıdı sakile devletlerin şey değildir. : Kzaltma munhedesine bunu der- cettirmek istemesi, Kellozi misa- kile girişilen tanhhüdü takviye et- mek maksadma matuftur. 2 — Avrupa devletleri arasm- da bir mütekabil teminat mukave esi imi 3 — Imzalanacak olan tesliha- & azaltma mukavelesi, Versailles muahedesinin beşinci ke oi rine kaim olması. Malâmder ki bu beşinci kısım, mağlöp devletleri silâblarmdan tecrit eden hüküm lerdir. İngiliz ve Fransız projelerinin siyasi hükümleri bunlardan iba- rettir. Bunların çok karışık ve he- nüz tebellür etmemiş olan teknik kısımlarını burada izaha hacet yoktur. o Ancak her iki proje de zwmnen şunu kabul ediyor ki, bu günkü beynelmilel sulh ve müsa, İemet müesseseleri ve taahhütleri devletlerin eniyetlerini, silâhları Bildi. Fransa silâhları azalan İçin hâlâ emniyet istiyor, İngilte. re biri, Kellogg mirakı gibi cihan. şümul, diğeri yalnız Avrupa mm. takasma şamil bir mütekabil em. niyet misakile bunu temin etmek istiyor. Konferansta Fransız projesi he. üz bütün teferrüatile izah edil. miş değildir. Bu, bugün yarm, M. Paul Boncour tarafından ya- pılacaktır.. Bununla beraber, M. Massipli tarafımdan esasları hak- kında verilen kısa izahattan son- raki münakaşa ve İtalyan ve Al- Wan murahhaslarının (Gazi Hz. irtica hâdisesi hakkında millete beyanatta bulundular. Dün gece şehrimizi şereflendirdiler itirazları | Sahip ve Başmuharriri Siirt Meb'usu MAHMUT Umumi Neşriyat ve Yazı Müdürü ETEM İZZET Reisicümhur Hz. hâdise ile akşama kadar bilfül meşgul oldular. Mühim kararlar ittibaz edildi Bursadan gece yarısı aldığımız telgraf ve telefonlar Dahiliye, Adliye vekilleri, Umum jandarma kumandanı ve Umum Emniyet müdürünün "liştirakile yapılan içtimada esaslı kararlar âlındı İttihaz olunan kararlar üzerinde Gazi Hz.nin Belediye reisinden bir suali . Muha. kemeler başka bir vilâyette mi yapılacak? BURSA, 6 (Telefonla) — Hâ- dise hakında tahkikata devam edi Biyer. Gazi Hazretleri bugün Bur- sada belediye reisi ve vali Fatin Beyi kabul ederek vaziyet hakkım da kendilerinden izahat almışlar- dır, Öğleden sonra Adliye, Dahili ye vekillerle emniyeti müdürü Ankaradan şehrimize gel diler, Halk Fırkasmda biraz kal- Kararlar İki saat kadar süren bu mölâ- kattan sonra vekiller tekrar fırka bimasma gelerek kendilerine ilti- hak eden umum jandarma kumas dana Kâzum Paşa ve emniyeti umu miye müdürü Tevfik Hadi, Adliye müfettişlerinden Necmettin Tahir Beylerle birlikte icap eden karar- ları ittihaz ettiler. Bundan sonra vekil beyler tekrar köşke dönerek Gazi Hazretlerile birlikte Mudan yaya müteveccihen saat 18de || ayrılmışlardır. Verilen Bursa müddeiumu- müddeiumumi İİ y vekâleten ida- Gazi Hazretleri şeb- | rimizden ayrılırken kendilerini teş Yi eden Belediye reisi Muhittin Be ye: — Kararlardan memnun oldun muz mu? Sualini tevcih | buyurmuşlardır. ke)ihittin Bey bu sünle, memle- ei fırka ve gençlik namına son “ez aletin olduğu cevabı vermiştir. Muhit il m uhittin Beyin fırkanın ve gençliği liği beri a alâkayı Ankaradaki lere Ağ ve haki) ii yah maksadile İki güni raziye met merkezimize Fitmesi esasen hirkaç cahil ve ekserisi yabanc, dan mürekekp mürtecilerle Bursa ve Bursalılarm hiç bir zaman biz kafada ve bir kanaate olmadıkla rını tamamile meydana çıkarmış ve bu hassasiyet efkÂrı umumiye fından çok iyi karşılanmıştır. tarafım vaziyet Muhittin Bey Ankarada fırka İİ hangi bir tahrike vesile etmeğe Gazi Hz.nin Türk! milletine hitabı.. “Cahil mürteciler cümhuri. yet adliyesinin pençesin. den kurtulamıyacaklardır,, “Hâdiseye dikkatimizi bilhassa çevir- memizin sebebi, dini siyaset ve her İ hangi bir tahrike vesile etmeğe asla müsamaha etmiyeceğimizin bir daha anlaşılmasıdır. ,, BURSA, 6. A. A. — Bazı mürtetilerin ezan ve kametin türkçe oluunmasından dolayi 1 şubatta sebebiyet verdikleri hadise üzerine dün Bursa'yı teşrif eden Reisicümhur Hazretleri bu ane kadar me. sele ile meşgul olmuşlardır. Bugün kendilerine iltihak eden ve hadi- senin hükümet namıra tekiki ile meşgul olan Adliye ve Dahiliye Vekiller ile de öğleden sonra müzakerede bulunmuşlardır. Bursadan ayrılmadan evvel Gazi Hazretleri o Anadolu Ajansına ya tebliği yapmışlardır. “Bursaya geldim, hâdise hakkında alâkadar- lardan malümat aldım. Hâd'se haddizatında faz- İ za ehemmiyeti haiz değildir. Herhalde cahil | mürteciler cümhurlyet adiiyesinin pençesinden kurtulamıyacahlardır. Hâdiseye dikkatimizi bil- hassa çevirmemizin sebebi, dini siyaset ve her müsamaha elmiyeceğimizin bir daha anlaşılmasıdır. Meselenin mahiyeti esasen din değil, dildir. Kar'i olarak bi- | dinmelidir ki Türk milletinin mlillt dili ve milli | benliği bütün hayatında hâkim ve esas olacaktır.,, vam ediliyor. Yeniden bazı eşha- kâtibi umumisi Recep Adliye i sm tevkif edilmesi ihtimal dahilin ve Dahiliye vekillerini ziyaretle hüdiseyi izahtan sonra derhal Bur saya dönmüştür. Tahkikata de- İzmir'de ve Salihli'de de bazı tevkifler yapıldı. Izmir'de Tunuslu Habip, Salihli 'de Kâmil hoca- lar tevkif edilmişlerdir. Aziziye ve Tepecik camilerindeki birkaç kişi de mahkemeye verildi Buralardaki mücrim yobazların Bursa'da hâdise çıkaranlarla alâkaları var mı? (Dünkü akşam gazeteleri | İzmirde Şadervan camiin: | de türkçe ezan ve kamet başlandığını zazıyorlardı | Bu hususta İzmir muhabi- rimizden telgrafla malü- divene çıkıp arapça ezan okumuş tutulmuş, tbbradliye gönderilmiş. Gazi Hz. Şehrimizi Teşrif ettiler Büyük reise Dahi- liye, Adliye Vekil- leri refakat ediyor Dün akşam saat 18 de Bar sadan hareket buyuran Gazi Hz. Mudanya tarikile gece sa at 12 de refakatlerindeki ze- vat ile İstanbulu şereflendir- mişlerdir. Gazi Hz. Mudan- yada Gülcemal vapurunda va li ve belediye reisi Muhittin, ve Seyriselain müdürü umu: bul limemenda vapurda Koler dü, kumandanı Şükrü Naili Paşa Hazretleri ve C. H. fır- Devamı © mer sahifede) İ Telefon | Ücretleri İndirilecek mi | Devlet Şurasının i kararı neticesiz İ mi kalacak? Posta ve Telgraf umum müdürü Fahri Bey ve şirket müdürü M. Vatson ANKARA, 6 (Telefonla) — İstanbul telefon ücretlerinde ya pılması lâzım gelen tenzilât İ| hakkımda devlet şürası umum! İ| heyetin verdiği karar Dahiliye vekâletine tebliğ olunmuştur. (Devami 6 ıncı sahifede) İl Her yerde Türkçe Ezan okunacak Evkaf idarelerine ve camilere dün tebligat yapıldı Şehrimizde türkçe ezan okun- İ ması için Evkaf Umum Müdürlü. len | İstanbul vkaf Müdürlü güne emir gelmiş tir. Müftülik ve Ev kaf idaresi tara fından dün bütür cami İmam ve müezzinlerine türkçe ezan okun mas tamimen tebliğ edilmiştir Bugünden itiba ren bütün cami lerde türkçe ezan ve kamet okun miya başlanacak- tır. Evkaf Müdürü Dün Evkaf mü- Niyazi Bey dürü Niyn: in nezdinde Evkaf ANKARA 6 (Telefonla) — Dr. Reşit Galip Beyin riyaseti altındaki komisyon il yapılacak rslasata dair esasları tesbite devam etmektedir. Bu cümleden olarak Avrupaya gön derilen talebeler hakkımda da bazı kararlar verilmiş ve mem- leketin şiddetle ihtiyacı olduğu muayyen ilim mütehassısları yetiştirmek için tetbirler alım mıştır. Hâlâ Avrupada tahsilde bulunan talebeden yirmi beşi tarih coğrafya ve arkioloji tab- sili yapacaklar ve bu ilim şube lerinde tam bir vukuf hasıl ede ceklerdir. Bunun temini için bu talebeler diğer tahsilde bulu nan ve muaİlim olarak yetişen telebelerden ziyade okuyacak (Devamı 6 eri sahilede) M. Wallace o Clark'im riyaseti altında bulunan Amerikalı müte- İ hassıs bir heyet tarafından inhisar ların ıslahı için tetkikat yapılaca- İm yazmıştık. Bu heyet Ankara'- da bulunduğu zaman Gümrükler ve İnhisarlar Vekâleti ile temasta e gi Mektep kitapları meselesi hallediliyor Maarifte ıslahat yapılıyor Kitapçılar aralarında bir koo. peratif teşkil edecekler | | İnhisarlarda ıslahat nasıl yapılacak? Mütehassıslar martta gelecek | ve mayısta rapor verecekler bulunmuş, bu suretle inhisarlarda yapılacak tetkikatın osasları tes- bit edilmiştir. Heyet bundan son- ra Paris'e gitmiş ve | hazırlanan İİ mukavelename kendilerine gönde- rilmiştir. (Dramı 6 mez sahifede) Son içtimai edebi münakaşalar münasebetile... okunurken Hüsnü isminde bir meczubun sokaktan a- rapça ezanla mukabele et- | mat istedik. Muhabirimi- zin verdiği tafsilât şudur: | Habip hoca apça akabe IZMİR, 6 (Milliyet) — Şadır. | Asil mesele Habip hoca mesele tiğini ve bazı müezzinlerin | van camii hâdisesi caki ve ehem- | sidir. Resne kadısı diye maruf İz- de gene arapça ezan oku- | miyetsi Bayramın ikisinde es- | mirin çok sevdiği Hahii (İbrahim masraf, mahlülât ve akarat müdür | lerinden mürekkep bir içtima ya- | Fılmıştır. Bu içtima, şehrimizde o- | kunacak türkçe ezan ve kamet | skini SUMELA 2 ülke ELDA Proje etrafındaki müzakerelerin | Pek hararetli olacağına şüphe bı- | rakmamaktadır. | Bir ecnebi — Ne duruyoruz? Biribirlerini öldü- rüyorlar... Çabuk kurtaralım... — Telâs etme canım... Kavga deâli ilim w -4-