30 Ekim 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 5

MİLLİYET PAZARTESİ 30 İRİNİEVVEL 19335 İstanbul, Ankara ve memleketin her tarafında bayram nasıl geçiyor ? : ifede) sabah saat 9 | ilen bez reklâmlarda li Yeni Türkiy in özüdü: dür, kendine an,, vecizeleri vardı. afişlerinde £ sahalarda yaptığı” Muz lisliziie resimleri, rakamlı i- zahları okunuyordu. Havadan atılan yenii kâğıtlarda türlü türlü vecizeler Vardı Halk bayramı candan, ta işinden gelen bir heyecan ve saygı ile kutlur öğe çıkan , Sabah erken- sn Beyazıt meydanma giden kıta 8? mektepliler, halk, herkes, o berkes ümhuriyet marşını söylüyordu. İs- tanbul ufukları, İstanbulluların neşe- > içni, şarkısı ile gece (o gündüz nlar Gazeteler Dünkü günün en büyük hususiyet- lerinden biri de halkın gazetelere a- ğeta kapışırcasma rağbet göstermesi- ir. Cümhuriyet Bayramı şerefine ta- e hacimlerinden beş misli büyüklük- bk Şıkan gazeteler daha öğle olmadan İk tarafından kapışılmış ve bilmiş- ir, Halbuki dün gazeteler mutat ade- diabılan daha çok fazla basmışlar. Vilâyette pDün sabahleyin sanat 9 da Vali ve *Biediye Reisi Muhittin Bey Vilâyet amında şehrimizdeki konsolosla- Yen tebrikâtını kabul etmiştir. me- simi yapılmıştır. Üsküdar Halk ta pvayları Şirketi Müdürü Necmet- or Sahir Beye Vali Muhittin Bey ta- fından İstiklâl madalyası talik edil- iş Ye tebrik olunmuştur. 8 meki merasimden sonra Vali *y Beyazıt meydanına gelmiştir. Geçi resminden evvel Cümhuriyet Bayram münasebetile tertip eklen büyük geçit resmi dün parlak bir şekilde yapıldı. Geçit ini ihe 30 bine yakın asker, mektey- iler, osnaf cemiyetleri ve sair teşek- âller iştirak etti, Geçit resminin baş- 'adığı Üniversite meydanı ve o civarı cabınç dolmuştu. Bütün bu mey- danda geçit resmini seyre gelen hal- kım adedi (150) binden fazla tahmin “edilebilir. Halk akınlarının bir ucu #znecilerde, de idi. Geçit ri K mektep, yüz kadar esnaf cemiyeti , irak etmişti. ardı, Vali Bey ve kumandan pa- “ birer birer kıtaatı, mektepleri tef- Sttiler, Vali Bey askere: 77 Bayramınız kutl uolsun, diyor, Şaiker Merde bilmükabele: utlu olsun, diye cevap veriyor» dn Vali Bey ayni surette bütün mek- ,“pleri tebrik ediyor, mektepliler de; ği Kutlu olsun, teşekkür ederiz! di- * erükabele ediyorlardı. Kadıköy kız orta mektebi teftiş edi- eken, hanımkrzların kırmızı ve yek- irak elbiseleri Şükrü Naili Paşanın Hazarıdikkatini celbetti. Gülerek? 77 Bunları asker yapmalı, dedi. tapiiyersite bahçesinde, kıtantın, mek ei lerin, polis ve itfa yenin teftişi bit- sonra Süleymaniyede toplanmış ssnaf cemiyetleri teftiş on buçuk olmuş, teftiş te bitmişti. Bu, , Gazi hutuk söyle, d, * Sinada Üniversite , getirilen radyo tesisatı bütün mey- BI çınlattı: Ale, alo... ki mhur Hazretleri, Ankarada» Bi, gribi mutullarma başlamışlardı. me çiakika sonra radyo nutku maklet- tezi? basladı. Beyazıt moydanmda duşunan 150 bin vatandaş birden ol- yal $u yerde durdu. Kimse nefes aleme Mn Hüzretlerinin nutukları çeyrek devam etti. Saat on bire on var- fa, “utuke bitti, Şiddetli bir alkış tu- ” ortalığı sarsıyordu. Herkes: Mi 5 Yaşa, varol... diye bağırıyordu. de üteakıben Üniversite meydanm- “süne ali Beyin nutuk söyliyeceği kür ler ç7 karşısında bütün asker, mektep- "EE sehi marsıkalan i toplandılar. e iha: tarafından Sk de vücu- vi ine bütün mızıkalar inler Tariki marşını çalmıya dılar. Marş resmiselâm vaziyetin ida a On bando mızıkanın hep Şaldıkları İstiklâl marşı bittik ! İniversitenin içkapısı önün- ii “ibni olan üç bin üniversite ta- bep bi rağızdan İstiklâl marşını ainz m biri çeyrek geçiyordu, Vali Radye tkunu irat için kürsüye çıktı. Meya Du Butlcu Beyazıdın ta iş mey. anma kadar işi m Vali Beyin du, hiti Beyin 5 söylediği nutuk şu- inİniz, gülünüz, ej ik e ir. Bu ferahlıkta dünün intika- günün şükranı ve yarının ü: Yramımız, manasız bir çi bayramı değildi Yapmıyoruz. İsti an ilmis bir milletin; tez ! ir tarihin kurtuluşunu elmenni ve ilerlemesini selâmlıyo- ' Ve & a çarpıyordu. Bun | Bi Devleti, milletin ve hülcümetin biribiri- | Bö 1 -— Vali Muhittin Bey nutuk söylü yor. 2 — reden halkın tehalükü, & — Reklâm Doelikleriniler biri, 6 Şehrimizi her bayramdan üstün bayramımız, ka- | ranlıktan sonra gelen aydınlık gibi en aydınlık bayram, Cümhuriyet Bayra- ml, Bu manada başka bir bayramı miz varmıydı? Yoktu değil mi, vatan- daşlar (yoktu sesleri)? — Sevinelim.. Bugün bi rmilletiz, hürüz ve mes'uduz. Ne mutlu bize. * “Dünyayı saran ve sarsan © geçim darlığı keyfimizi kederlendiremez.RBu- nun rejimle alâkası yoktur. Zaten ha- kiki saadet basit ve emelsiz bir refah- ta, şuursuz renek ihtiyacının tat- mininde değil, fakat terakkide, fak üstünlükte, bir kelime ile ülküdedir. Ve her gün daha ilerdeyiz. Bu uğur- daki feragat ve fedakârlık bize mah- rumiyetin ıstırabı gili gelmez. Fazile- tin şevk ve neşesi, büyük milletimize şan güngörmüşlüğ! Yi iğüm asil çehresi. dir. Gelecek Cümhuriyet Bayramları" yetlerde bula Bayramımızın İstanbulda yarattığım görmek ve büyük vatanmda © öğren mekle mağrur olduğumnz etsiz sevinç ve heyecan arası Türk vatanda. Şının saadeti böy), Jadığına cn açık delildir. Yüreklerimizin bu mukaddes | ateşi için sevinmeliyiz. .. ' “On yıldan beri kutiuladığımız Cüm huriyet Bayramlarını. wrasile bizi on yıl mesut ettiği için, berivet vii bu kadar ürbüzlük çağına ri göreceklerine ionsuz imanla kanaat getiridiğimz için bu bayramımız geç- mis eşlerinden büyüktür. On kere bü- yük, yüz kere büyük. Hem geçmiş, hem gelecek bugünü kıske ş'yor.. Kat- i ölümden kurtardığı için mazi, bi nız bizim am değildir. Maz- Jüm ve bahtsız milletlerin de bayramı- dır. Milli sstıraplarının tesellisini bi- zim muvaffakıyetimizde arıyorlar. Bi- zim on senedir hakikat ve hayat olan bayramımız onlar için bir hasret, bir örnek oldu. Övünelim ve £ sevinelim vatandı “Bu sevinç ve öazdet heyacan içinde unutmıyacağımız iki nokta var: Biri ve mi yagl İi zurlarında eğilmeyi şerefli bir vazife bildiğimiz büyük davanın aziz şehitle- teki bugünü, varlığımdı, sandeti- her şeyimizi yaratan, İcuran ve yürüten Büyük Gazi'nin gösterdiği yo- ia sadakatle gitmek ve kendisine lâyık bir Türk olmak. Ondan sonra gene 8€- vinelim. gülelim, eğlenelim. Bayramı. Biz kutlu olsun hanımlar, efendiler. 150 bin kişi on yılın marşını söyledi Vali Beyin mütku alkışlandı. Sonra meydanda bulunan bütün mektepler, asker, ve halk hop bir ağızdan Cüm huriyet marşı söylemeğe başladıl 150 bin kişinin söylediği marş görüle- cek, duyulacak bir manzara arzedi- emi Belediye Reisi Kuman. Beyazıt meydanı gittikçe daha eri bir kalabalıkla doluyordu. Tri- bün her senekinden daha geniş yapıl- dığı halde gene hıncahınç dolmuştu. Bir çok davetliler ayakta — kalmıştı. Burada validen, Kolordu kumandanı Şükrü Naili Paşadan başka şehrimiz- deki ecnebi konsolösları, Harp Akade- misi kumandanı Fuat, kem mevki kumandanı Hüsü, Fırka ku mandanı Galip, Harbiye Mektebi ku- mandanı İzzet, Merkez o Kumandanı 'aşalarla Harp filosu kuman- ü ve Denizharp A- miralay Fahri Bey- lerle vilâyet, adliye, belediye erkânı Şehir Meclisi azaları, mali müesseseler ve bankalar müdürleri, gazeteciler ve daha bir ço kzevat vardı. Geçit resmi başliyordu. Bir mızıka sesi duyuldu. tün başlar sola çev rilmiş, ses gelen larafa © bakıyordu. Harbiye mektebi bando mızıknar gel- di, tribünün önünde durdu; Marş çal mıya devam ediyordu. Biraz sonra har biye talebesinin ilk mangası göründü. Genç zabit namzetleri çok muntazam bir yürüyüşle geçiyorlardı. — Şiddetle alıkışlandılar. Harbiye mektebini, a- keri tıbbiye, deniz lisesi talebesi, de- niz gedikli talebesi takip etti. Bundan sonra çok güzel yürüyüşle bahriye ef- radı geçti. Bunu Kuleli ve Maltepe askeri mektepleri talebesi takip etti. Askeri mekteplerden sonra (o ordu geçmeğe başladı. Tunç yüzlü kahra- man Mehmetçikler birer heykel gibi mühip geçiyorlar, geçiyorlardı. P. de kıtnatmı, maki k, süvari, topçu kıtaları takip etti. Bundan sonra harp malâlleri geçti ler. Fırka vilâyet idare heyeti reisi Cevdet Kerim Bey harp malâllerinin arasında görünüyordu. Bundan sonra şehir bandosu çalarak geçti. Polis müf buru takip etti, Sonra itfaiye takdir edildi. liği e irlüği 3 3 binden fazla kalabalık, canlı bir küt- Je halinde resmigeçide iştirak etmişti. Üniversite Demek oner Maarif Cemiyı tinin idaresindeki Talebe yurdu, ami bakıcılık mektebi takip etti, Hastaba- kıcı talebesi arasında Şehir Meclisi zasmdan Safiye Hüseyin Hanım görü- Jüyordu. Bundan sonra liseler ve orta mektepler geçtiler. İstanbul kız mual. i Erenköy kız lisesi, İstan- bul kız lisesi, Kandilli kız lisesi, Gala- tasaray lisesi, atanbul ilsesi, Kal) taş lisesi, | si, Vefa lisesi ek Vefa lisesi ve kız Amelihayat meletebi izcilerle be- viber geçtiler, lan sonra Darüşsa- a lisesi muntazam yürüyüşle geçti- ler, çok alkışlandılar, o Darüşşafaka bayrağı üzerinde mektebin te: erke olan 1873 görülüyordu. sonra Feyziati, İstikla, Şişli li Cümhuriyet orta, Çamlıca kız orta, Ka dıköy kız orta, İstanbul kız orta, Sel- çukhatun kız sanatlar, Üsküdar © kız orta, Davutpaşa, Gazi Osmanpaşa, Ge- lenbevi, erkek Sanat, Terzilik, Üskü- dar erkelV orta, Şemsilmekâtip, Haki» miyelimilliye şehir yatı mektepleri geç #ler. Sant yarımı geçiyordu. Tı ndeki davetlilere limonata ve bisküvi edildi, Geçit resmi devam edi İyerda; Bazı spor klüpleri spor elbiselerile çitler. Ba seneki geçit remr'nin husu Geçit resminde bir piyade kıt'ası, 3, 4 — Dünkü tezahüratı sey süsleyen zarif taklarden biri, tün ecnebi ve ekalliyet mekteplerinin de iştirak etmesi idi. Bu meyanda İn- giliz kız koleji, Zapoyn Rum lisesi, Fe- ner Rum lisesi, Ketro Nogayan iise, Zoyrafyon lisesi, Asepan kız lisesi, Al- man lisesi ve ticaret mektebi, Üsküdar ve Amerikan a vardı. Alman li sesi muntazam, yekne- sak elbiselerile Üilikese önanridikkenti celbediyordu.. Mekteplerden sonra cemiyetler geç- meğe başladı. Himayejetfal ço kzarif bir timsal çapa Bir am üzerinde büyük bi rsüt şişesi ve dakta süt içen bir çocuk örülüyordu. Bundan sonra tayyare timsali | geçti. Vecizeleri havi küçük kâğıtlar atıyor” du. Mili imi ve İktisat Cemiye- i bunları takip (etti. levhasında on sene- de vücuda getirile nfabrika'arın mik- tarı yazılı idi. 1923 te 140 fabrikamız varken 1933 senesinde bu rakam 2317 olmuştur. Müteakıben bazı müesseselerin rek- lâm otomobilleri geçti. Lion çukulata fabrikası otomobili tam tribünün önün den geçerken, fabrikanın tenekeden yapılmış bacası telgraf direğine çarptı. Tel koptu ve baca kırıldı. Otomebil- den halka küçük kâğıtlara sarılı çu- kalatalar atıyorl Yerli sanayie a- it geçen bu kabil otemobiller 30 ka- dar vardı. Bu otomobilleri esnaf cemiyetleri ta- kip etti. Çiçekciler ve Bahçivanlar Ge- miyeti otomebili bi rdakika tribünün önünde durdu. V: LO Paşalara buket he cılar Cemiyeti muhtelif ala şekilleri- ni sıra ile geçirdiler. Şoförler Cemiye- ti, Ayakkabıcılar esnafı, o Balıkçılar bunları takin ettiler. Balıkçılar, bir kamyon diz / e büyük bir balık ka- yığı oturtmuşlar, ağlar ve saire koy- muşlardı ğın içinde görülüyordu. Ceker Gm balıkçıları e etti, Bunlar da inde koyun, öküz, si teşhir ediyorlardı. Bundan sonra kör- ier, sağırlar, dilsizler cemiyeti geçti. Bu sırada mando mızıka o hazin bir hava çalıyordu. Müteakıben Türk de- ri ela dokumacı, yazmacı, örü- cüler, kabzımallar, ekmek yapıcılar geçtiler. Kabzımallar bir çok meyvele- n tecessüm ettiren şekiller yapmışlar- in. münasebetile şehrimi, köylüler geçti. Bir öküz arabası, bir kağni arabası vardı. Köylü kadının o- muzunda silâh vardı. Kağni üzerinde cephane sandıkları görülüyordu. Köylü çocuğu öküzlerin yularından tutmuş çe- kiyordu. Köylülerin bu şekilde gecme- si çok büyük heyecan uyandırdı. Türk köylüsü uzun uzun alkışlandı. Her ta- Esnaf cemiyetleri devam ediyordu. Lokantacılar, hamallar, inşaat ustaları, kaldırımcılar, kahveciler, kasaplar cemi. yeti geçti, Kasaplar cemiyeti otomobil. de bayram münasebetile kurban edile cek iki koç nazarı dikkati celbediyor- du. Bundan sonra “Kayıkçı, Sandalcr Cemiyetleri geçtiler, Kayıkçılar güzel memleket oyunları oynayarak geçiyorlardı. Karşılıklı bıçak oyunu oynayanlar da vardı. Marangoz- Tar de eşimi Sanatları göstererek geç» 1. Cins cins halık'ar da kayı» | Dünkü tezahüratta bulunmak üzere mülhakattan gelen köylü misafirle- rimiz ve geçit resmine iştirak eden kağnı arabası. paşanm önünde bayrak çektiler. Müte- akiben Türk Mürettipler Cemiyeti, Sa- raçlar, Sıvacılar, Sucular, Sütçüler ce- miyetleri geçtiler, Bunu Tahmil ve Tahliye deniz ame- lesi takip etti, Amele geçerken cümhu- riyet marşinı söyliyorlardı.. Mobilyacı- lar Gazinin resmini eagani ar ag leri bir yorganı teşhir ediyorlardı . Esnaf cemiyetlerini on binlerce halk kütlesi takip etti. Geçit resmi bittiği zaman saat on üç buçuktu. Geçit tam iki buçuk saat devam etmiştir. Beyazıtla başlayan çe Galata köp- rüsü, Şişhane yokuşu, İstiklâl caddesi yolile Taksimde bitiyordu. Geçit resmi güzergâhı yüz binlerce halk tarafından doldurulmuştu. İstanbul sokakları şirm- diye kadar bu kadar kalabalık olmamış- tr , denilse mübalâğa sayılmaz. Taksimde Hiç tereddüt emeden söylenebilir ki Beyoğlu, bu adı aldığı gündenberi, dünkü kadar heyecanlı, dünkü kadar kendinden ve içten gelen bir tezahüre şahit olmamıştı. Bir milletin ayaklanması ne demek olduğunu dün gördük. Köprünün öte- ki yı Karaköyden itibaren de- ğil adım atmak, hattâ ayakta durmak imkânsızdı. Halk, adeta çılgınca bir tehalâkle alayın bütün cadde, omuz omuzu sökmez bir halde idi. Bilhasıa köprü, mahşeri bir manzara almıştı, Bir taraftan bir tara- fa geçmek, bir mucize yapmaktan da- | bagüçtü. Yer yer yükselen takların bütün Hünkar yazma. bayraklarımızla süslenen Beyoğ- hu böyük” raddernia gayet cazip bir manzarası vardı. izi hemen kâmilen yedisinden yet- ine kadar sokaklara, caddelere dö- lnüşeü. “Taklanın ünerimde, duvarlar. da okunan vecizeler, halkı bu kulu gü- ne bir kat daha bağlıyor. Ve Istanbulluların bu büyük bayra- ma karşı besledikleri sevgi ve saygının ir kat daha artmasına vesile oluyor. yolar, başında i ir Mi âbideye bir'an evvel ye- ek için alayın önünde koşa koşa yilenler vardı. vitrinlerin- doran livhalara tesadüf edilmekle i- “ Alay, Şişhane yokuşundan geçerek; Tepebaşı tarikile, büyük caddeye çık: b. Güzergüha toplanan halk, ordumu- zu şiddetle allerşlıyorlardı. Saat bir buçuğa doğru alay, Tokat- yım Si önüne gelmişti. Burada, çiçekçi e bahçıvanlar cemiyeti tarafından or. dye maz bir çiçek buketi hediye Yollarda izdiham, tasvir ve tarif edilemiyecek dereceyi bulmuştu. yar A9, Ar öğr yoluna devam ede: rek ikiye doğru Taksim âbidesi önü iü zen ved bird | ta Bkm ali büyü opal vd i toplanmışlardı.. Ta- | M Kahraman askerlerimiz Taksim meyi danını ve civardaki gazinoları tıklım. tıklım dolduran halk tarafından şiddet le alkışlandılar. Saat ikiye doğru Vali Muhittin B. ve Kolordu kumandanı Şükrü Naili Ps. bin müşkülâtla kendilerine yol açarak yayrağmız, giddet- li alkışlar arasında direğe çekildi. Al- kışların ardı arası kesilmiyordu. Bayrak çekilen oonra İstikiki marş. gale Meydanı dolduran ve adedi, her hal da o ie in içiden Solan ii sif halk kütlesi marşı, heyecanla dinli- ei pi Vali marşını ğ yin işareti üzerine, Biri bep birden liye onuncu marşını çaldılar. bir ağızdan mar. Şi tekrar etti. Meydanı, büyük bir vel- vele içinde bırakan bu umumi tekrar. layışm, bir çoklarına, heyecanlı göz yap ları döktürdüğü görülüyordu. On yılın marşını İstanbul marşı ta- kip etti, Ve bu da halk tarafından tek- rar edildi. En nihayet, çelenkler orta ya getirildi ve ilkin fırka ve belediye namına âbideye bırakıldı. İstanbul belediyesinin | ve fırkanın hazırladıkları çelenkler, cidden büyük hazırlanan çelenkler, merasimle © itina ile yaptırılmıştı. p“ Abideyo bu iki çelenkten manda, Halkevi, Milli Türk Talebe Birliği, Ga- latasaraylılar cemiyeti, ve muhtelif ce- maatler namına otuzu mütecaviz çelenk. © ler bırakıldı, Cümhuriyet âbidesinin et. “ rafı biraz sonra her renkte me cinsten çiçeklerle bezenmiş demetleri pr m rum Gamişi tü. Merasim bu suretle nihayet bulduk- din sonun halk yavaş Yaraş tramvaylar işlemeğe başlamıştır. Bu esnada sast (15) e gelmişti. İe- tanbullular, bu en müstesna günün tat © ir hatıralarını geç vakite kadar biribir- lerine anlatmakla bitiremiyorladı. i Gençler Birliğinder snü Beyler Taksim & bidesi önünde birer hitabe irat ettiler. Bey da ari yin en gil y çoj yurt naltamsdan inkik VE griye zah eden bir sani si Fran Şişli li Bononabdii Hamam istasyonunda , Nişaı Kurtuluşta, Tepeüstünde, ber elik ae şam da Beşiktaşta temsil edilecektir. Gene Şişli nahiyesi tarafından bu- gün saat 16 da Sipahi Ocağında bir te — 'dansan verilecektir. ş Yarın, Şişli Gençler Birliğine men sup elli kişilik bir orkestra heyeti tara- fından fırka vilâyet merkez binasında bir ei verilecektir. rde bayram Dünkü geçit resmine İise ve orta mektepler iştirak etmiştir. İlk yl ler sabahleyin toplanmış» kendile. A