April 11, 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

İİ st yormuş. Fakat bunu Avrupada & © ra ateşten göml, “© yorum. Ben bu ıstırapların tema- er vel tat Beyin o zamanlardaki » © Paşa ile konuştuktan sonra, # © | avdetini hiç bir suretle kabul İl, Bizin zayıf noktalarınızı idareikelâm : 77 Nrsan VARİKİ TEFRIKA: 6 İttihat ve Terakki! (BAHAEDDİN ŞAKİR BEYİN BIRAKTIĞI VESİKALARA GÖRE) Dr. Akil Muhtar Bey tabancasını MİLLİYET ÇARŞAMBA il NISAN 1934 HARİCİ HABERLER | İbnissuud kuvvetleri Ye-| men ordusunu sıkıştırdı çıkarıyor ve diyor ki... Ahmet Celâlettin Pş. — Murat B'— Akil Muhtar B. Abdülhamit esasen memlekete | yir parça hürriyet vermek niyetin- le imiş. oOGazetelerden sansörü saldırmak gibi (bazı serbostilere “müsaade etmek ve ıslahat yapmak şan bizlerin ve sizlerin ısrar | © e talebi üzerine ve mücadelemizin 3ir semeresi olarak tatmin etmeği jan ve şerefile kabili tevfik gö. | ç Miyor. Ahmet Celâlettin Paşa di- hamit Efendimiz bir defa bü- | © “ün menfileri affedecektir, ondan © Sonra da Türk matbuatma hürriyet verecektir. Ortalık sükünet bulduk- © lan ve genç Türk harekâtı tamam'- > Je söndükten sonra da kendi arzu- sile meşvutiyeti ilân edecektir. Fa- © Xat siz Avrumada bulundukça ne 5 menfiler affedilecek, ne de meşri- © Biyet kazanılmış olacaktır. Bir çok Türk genci menfalarda mahvol- kta ve hapishanelerde çürümek- devm edecektir. > Binaenaleyh, geliniz benim sö- #ümü dinleyiniz, altı yıllık bir in- Hizar devresini o kabul ediniz. Bu müddet zarfında Padişahın verd'- gi sözleri tutmadığı ve meşrutiye- | © Giân etmediğini görürseniz, gene İ yetinize devam edebilirsiniz. ,, Evlâtlar, ben Ahmet Celâlettin 'aşanın bu sözlerini işittikten son- eği giymiş oldum. | Çünkü burada bir dakika fazla dur! rursam vatandaki ıstırapları da o © kadar fazla devam edeceğini anlı- disine tahammül edemiyeceğim in en kısa bir zamanda memleke. 8 avdet etmek istiyorum.., ya Murat “Beyin tamamile iğfal & © dildiğine delâlet (eden bu sözler © © Cenevrede “Evlâtlar!,, diye hitap © #tliği Türk Gençleri a'asında pek fena, tesir husule getirmişti. Mu- haleti ruhiyesi tahlil edilecek olursa, bel ki kendisini bu gafletinden dolayı “ affetmek kabil olabilirdi. Murat Beye son zamanlarda bir memleket hastalığı o gelmişti, o derecedeki endişini da'ma hasta zannediyor, N rne zamanbir İİ bap gelse çöcuk gibi ağlamağa Mİ bas'ıyordu. Memleketine avdet e- derse eyi olacağını zannediyordu. | Onun için Ahmet Celâlettin kat esnasında söylenen, sözlerden is son aylardaki “daüssıla” iğ kendisinde büyük bir te- © havvül husule getirmiş ve Cenev- “©. rede biran bile fazla kal İstanbula dönmek için şiddetli bir © arzu uyanmıştı. Cenevredeki Türk le de bunun farkına varmak- beraber Murat Beyin Türkiyeye et ikleri için kendisine demişler ©“ Murat Bey, Abdülhamit na- © ma gelen Ahmet Celâlettin Paşa bularak etmiş. Sizi ile aldatmağa muvaffak ol. ni Abülhamidin mecbur olma- ça meşrutiyeti ilân etmiyeceğ'ni bütün Türk milleti bilirken sizin gocuk gibi buna inanmanıza şaşı- Oruz. Fakat Murat Bey o söylenen bu özleri hiç dinlemiyor ve İstanbula det etmek hususunda şiddetle Lp eyliyordu. Münakaşa o kadar iddet kespetmişti ki orada hazır © bulunan gençlerden doktor Âkil Muhtar Bey cebinden tabancasını “çıkararak Murat Beye demişti k':i —— Murat Bey, şayet siz İstanbu- iie ek olursanız ben intihar Âllil Üuhtar Bey bu sözleri Mu- at Beyin gitmesile bütün meşrutiyet mücadelelerinin a- > #amete uğrayacağından mütevell't 3iv yeis ve nevmidi ile söylemişti. fe ondan sonra da intihar edece. ğini zannederek fena halde kork- muş ve Âkil Muhtar Beye: — “Ne demek istiyorsunuz?, Di İle telâş'a sormuştu. Ak'l Muhtar “Bey sözlerinin yanlış anlaşıldığını ederek demişti ki: — “Siz aramızda en ziyade ta- © Sulmış olan bir zatsınız. Siz İstan- ula avdet ederseniz, istikbal için iç bir ümidim kalmaz, onun için nühar ederim!,, © Fakat bütün bu münakaşalar hiç! fayda vetmemişti. Cenevrede. | “çi gençler Murat Beyi İstanbula İvdet etmek fikrinden vaz geçir. ğe muvaffak O olamamışlardı. at Bey daha o gün eşyasını ton Jamış, Cenevreden kalkan ilk trene binerek (Contrexöville)e giderek orada Ahmet (o Celâlettin Paşaya mülâkı olmuş ve onunla beraber İstanbula avdet etmişti, Ahmet Celâlettin Paşa Murat Beyle beraber hareket etmeden ev- vel Cenevrede kalan gençlere Mu- rat Bey vası le yaptığı teblizat- ta meşriyatın altı ay için tatilini ri- ca etmişti. Paşa bu müddet zarfın- da Padişah nezdinde teşebbüsatta bulunacak ve (Cöutreseville) Ode Murat Beye söylediği veçhile ga- zetelerde sansörün kaldırılmasını ve meşrutiyetin ilânını(!) temine çalışacaktı. Şayet bu altı ay zar- fında bir şey yapılamaz, verilen vait'er yerine getirilmezse, neşri- yata tekrar devam edilecekti. Cenevrede kalan gençler bu söz- lerin tamamile kuru vaitlerden i- baret olduğunu ve onlara hiç bir kıymet verilemiyeceğ'ni tamamile biliyorlardı. Fakat buna rağmen Beyin avdetinden sonra neş- ıyatı bir müddet için tatil etmeğe karar vermişlerdi. Çünkü memle- ket gençlerinin menfalardan, ha- p'shanelerden kurtulmalarına hür- riyetin teessüs etmesine mani ol- mak gibi bir mes'uliyet altına gir- mek istememişlerdi. Fakat bu müddet geçtikten, istipdat idare- sinin Murat Beyi İstanbula çek- mekten başka bir şey yapmadığı ve Abdülhamidin verdiği vaitleri tutmadığı anlaşı'dıktan sonra neş- “iyata tekrar başlanmıştı. Necip Melhemenin rolü Abdülhamit'in ikinci defa ola- rak 1897 senesinde, Ahmet Celâ- İ ettin Paşanın Murat Beyi kandı- rarak İstanbula götürmesinden bir sene sonra Avrupadaki Jön - Türk leri susturacak ve (İttihat ve Te- râkki)yi dağıtmak için yaptığı te- şebbüs Necip Melbame delâletile olmuştu. Müstebit sultanın bu sa- dık bendesi vasi salâhiyeti haiz ol- duğu halde 1897 senesinde Paris- te zühur etmişti. Ahmet Celâlettin Paşanın yarım bıraktığı. işi simdi Necip Melhame tamamlıyacaktı. Necip Melhame Par'se gelir gel- mez kendisine Ali Kemal Beyde istediği gibi bir mesai şeriki bul- muştu. Çünkü Ali Kemalin burnu para ve mevki kokusu alıverince derhal Necip Melhameye iltihakta gecikmemişti. Ali Kemalin yapa- cağı hizmet az ği e Cenevre ve Pariste bulunan ürk gençlerini toplıyacak kandı- Te ve (İttihat ve Teorâkki)den ayırmağa çalışacaktı, » Bunun için Ali Kemal mükem- mel bir liste yapmış ve herkesin iş'ne elverecek bir program çiz- mişti. Bu listede İttihat ve Terâk- kiye mensup olan zevatın tayin o- lunacağı mi ve i- lerine verilecek maaşların miktar- ları yazılı bulunuyordu. Ali Kemal epeyce zaman uğraş- tıktan sonra Necip Melhamen'n memuniyetini mucip olacak bir şe- kilde kendisine tevdi olunan vazi- feyi ifaya muvaffak olmuştu. — Bitmedi — M. Eden Pariste Silâhsızlanma meselesi etrafında görüşmeler PARİS, 10 (A.A.) —: Havas bildiriyor: M. Eden , bu sabah bu- raya gelmiş ve İtalyan murahhası M. Sarayna ve Fransız murahhası M. Massigli ile görüşmüştür. Bu konuşmalardan hasıl olan intibaa göre İngiliz hükümeti silâhsızlan. mia komisyonu konfer: umumi komisyonunun toplanma tarihinin şimdiden tesbiti © hususunda bazı itirazlar göstermektedir. Bilhassa M. Eden , Londra ile Paris arasındaki müzakerelere de- vam edilmesinin cürüm olacağı mü taleasile bugün için hiç bir tarih tesbit edilmemesi hususunda ısrar etmiştir. Fransanın vaziyetine gelince, Paristeki Henderson - Bartu konuş malarındanberi hiç değişmemiştir. Fransız umumi O komisyonun 23 ayısta toplanması teklif edilse bu teklife iltihak edecektir. Fakat böyle bir teklif yapılıp yapılmayacağı henüz belli değil - ir. leri muhasarada, LONDRA, 10. A.A. — İbnissuud un büyük oğlu tarafından gönderi- len habeslere göre, Yemen imamı Yahyanın kuvvetleri, Tehame mun- takasmda cereyan eden o muhare- beyi müteakip, ileri hareketlerini durdurmuşlar ve elyevm tehlikeli bir vaziyette bulunmaktadırlar. İbnissuut kıtaatı tarafından ahi- ren işgal edilen Harat kasabasın- da henüz teslim olmıyan iki kale- den b'ri de bu kere düşmüştür, Te- hame'deki Yemen kuvvetleri baş kumandanının bizzat müdafaa ey- lediği diğer kale her tülü mva- salâdan tecrit olunmuş ve m.ha- sara altına alınmıştır. Bu kalenin imdadına gönderi- len takviye kıtaatı Vadii Heran ci varında Midi ve Soheya arasında ! posuya düşürülerek perişan edil miştir, Bu muzafferiyeti müteakip İbnis suut kuvvetleri, Midi kasabasına doğru ilerliyerek, burasını da mu- hasara etmişlerdi. LONDRA, 10. A.A. — Röter a- jansının haber verdiğine göre, İb- nissuud'un en küçük oğlu Faysal'- ın kumandasında, Bakem'i zaptet- mek üzere gönderilen kıtaat, sev- külceyş noktai nazarından pek bü- M. Barthou'nun Seyahati Lehistan de yeni anlaş- malar görüşüleçek «PARIS, 10 (A.A.) — Le Jour- nal des Debats M. o Barthou'nun Varşova ve Prağda yapacağı 3€- yahat hakkinda şunları yazmak- tadır; “M. Barthou'nun yapacağı bu seyahatin (o büyük bir ehemmiyeti vardır. Varşova ziyareti bilhassa daha mühim olacaktır. Çünkü Fran Fransız hariciye nazırı M. Barthou sa ile Polonyanın müşterek hare- ketleri her iki memleketin emni- yeti için elzem bir şarttır. Polonyanın her hangi bir şekil de küçülmesi Fransayi tehlikeye koyar. Fransanın zayıflamasının i- se Polonya üzerinde feci tesirleri olur. Sadece müdafaası icap eden meseleler için değil, fakat bu me- selelerin hallinde kullanılacak va- sıtalar için de her iki millet sıkı bir anlaşma idame ettirmedikleri takdirde sulh davası mağlübiyete uğrar.,, Almanyanın hususi borçları BAL, 10 (A.A.) — Alman is- tihbarat bürosu muhabirinden: Almanya ile ecnebi al arasında yapılan iptidal ler münasebetile, Rayşbank müdü- rü doktor Schacht gazetecilere şu beyanatta bulunmutur: “— Bundan bir kaç sene evvel de söylediğim gibi, siyasi vasıta larla olup olmadığı nazarı itibara almadan, hususi şahıslar, tüccar- lar veya maliyecilerin yaptıkları istikrazları Almanya hususi borç telâkki etmektedir. Almanya borçlarını o vermeğe kat'i surette karar Me vir lr M. Muşanof Pariste PARİS, 10. A.A, — Bulgar baş- vekili M. Muşanof, Bulgaristan ma iki /İmam Yahyanın kaleleri düşüyor, şehir- ordusu çekiliyor İbnissuutun cephede bulunan oğlu Faysal yük bir ehemmiyeti haiz olan Aka Battal Şabon mevkiini ve Yobat kö yünü işgal etm'ştir, Ayni kuvvetler, o hayalinin, şim diye kadar en çetin bir geçidi sa- yılan Babelhadin geç'dine de dahil olmuşlardır. Bu suretle, Faysal, Bakem'i mu- hasara edebilecektir, Zaten Yemen hile: tarafından delirane müdafaa edilen bu şehrin kalelerinden biri, bir bombardıman neticesinde he- men kâmilen harap olmuştur. Fransız meclisleri i Dağıtılacak mı? le Eski muharipler maaşların- dan fedakârlık edecek MONTPELLİYE, 10. AA, — M, Leon Blum, bir nutuk söyliye- rek son günlerde çıkarılan emirna- meler aleyhinde bulunmuştur. M.Blum'a göre bu emi'ameler, istirap ve sefalet doğuracaktır. M. Blum yakında Fransız syan ve me- busan meclis! dağılacağını zannetmektedir. Sabık muharipler fedakârlik edecek PARİS, 10. A.A: — Sabık mu- baripler ve harp malülleri konfede rasyonunun milli konseyi, bütçe dü zeltilmesine iştiraki hakkındaki ka rarını yarın verecektir. Fazla ma- lâl olanlar müstesi olmak üzre diğer maaşlardan yüzde 3 kesilme- si hususunda bir itilâfa varılacağı anlaşılmaktadır. Bu suretle elde e- dilecek para bir milyar 267 milyon olacaktır. “Amerika işçileri zam istiyorlar NEVYORK, 10 (A.A.) — A- labamada 15,000 işçi mahkeme ta- yafından tayin (o edilen 3,40 dolar gündelikle çalışmağı reddetmişler- dir. Diğer taraftan patronlar, 4,50 dolar gündelik vermekten istinkâf etmektedirler. 20,000 otömebil sanayii işçisi otomobillerin montajı için parça yapan fabrikalar, grev yüzünden işsiz kalmışlardır. Grevciler ücretin yüzde 20 art - tırılmasmı ve 36 saatlik iş haftası istemektedirler. SARAGOS, 10 (A.A.) — El Notisiero gazetesi idarehanesinde büyük'bir bomba patlamıştır. Za- rar fevkalâde büyüktür. Ölen yok- tur, İngiliz bütçe fazlası nereye sarfedilecek? LONDRA, 10. A.A. — Röter a- jansı bildiriyor : Açılan teşrii devreye bütçe mese- lesi hakim olmaktadır. Parlamen- ta son sene büyük bütçe fazlasının nereye tahsis edileceği ile çok alâ- kadardır, Her siyasi fırka, sarfe- dilecek bir yer (o göstermektedir. Muhafazakârlar, bütçe fazlası ile “milli emniyet, in takviyesini ile- ri sürüyorlar. Bütçe hazırlıkları , gizli tutul- makla beraber, hükümetin işçilerin istediklerinden bir kısmını tatmin edeceği tahmin edilmektedir. balli Hindistanda menfi mukavemet BOMBAY, 10 A.A, — Candi, durdurulduğunu bildirdiği menfi uka: t hareketine tekrar Jattarmak hakkını muhafaza Heme Fırkada bugün orta ted- risat işleri görüşülecek Projeye göre orta mektepler ameli hayat mektebi haline konulmaktadır ANKARA, 10 (Telefonla) — Fırka grupunun yarın öğleden son a tekrar toplanması kararlaşmıştır. Bu toplantıda (oOorta tedrisat işlerinde yapılması mukarrer ıslahat işinin görüşülmesi muhtemel - dir. Maarif vekâleti bu hususta hazırlamış olduğu kanun projesini ic- ra vekilleri heyetine tevdi etmiştir. Bu projeye göre mevcut liseler tecdit edilmekte ve on iki sınıfa çıkarılmakta, programları takviye * olunmaktadır. Lâğvedilen liseler orta mektebe ifrağ edilmekte ve orta mektep - ler aneli hayat mektebi haline konulmaktadır. Bundan maksat ba mekteplerden memlekete daha ziyade hayat adamları | yetiştirmeği temindir. Zira lise ve yüksek mekteplerden çıkanların ekserisinin devlet dairelerinde tsrarla iş aramaları nazarı dikkati ehemmiyetle celbetmiş- | tir, Orta mektep mezunları liseye imtihanla gireb'leceği gibi lise me- si da yüksek mekteplere girebilmek için imtihana tabi tutula- ir, Sanat mekteplerini maarif ve iktı- sat vekâletleri idare edecekler ANKARA, 10 (Telefonla) — Maarif vekâleti sanat mektepleri « ne verilecek yeni veçhe hakkında hazırlamakta olduğu lâyihayı ik mal etmi ştir. Lâyihaya göre bu mektepler ği ve İktisat vekâlet - leri tarafından müştereken idare edilecekti Her iki vekâlet bütçelerine sanat Merepleri için tahsisat kona - caklar, husüsi idarelerin sanat mektepleri tahsisatı da Maarif vekâle - ti emrine verilecektir. Hususi idarelerin sanat mekteplerine verecekleri tahsisatın mun - tazaman tediyesini temin için Maliye vekâleti vergi tahsilâtında hu- susi idareler hisselerini karışılık gösterecektir. Sanat mekteplerinin teşkilât ve programları genişletilecek ve mektepler daha ziyade tek- nik bir şekle sokulacaktır. İktesadi programın tatbiki ve mektepte tam evsafı haiz talebe ye - tiştirilebilmesi için Avrupadan mütehassıs muallimler celbolunacak - tar, Yeni kambiyo kararnamesi ANKARA, 10 (Telefonla) — Nakit işleri müdürü ve kambiyo mü dür vekili Halis Nazmi Bey hazırlanmakta olan yeni kambiyo karar - namesi hakkında İstanbulda tetki katla meşguldür. Halis Nazmi Bey oradan İzmire geçecek ve İzmirde tetkikatına devam edecektir. Yeni kambiyo kararnamesi mevcut kararnamelerin o ihtiva ettiği hükümleri tek kararnamede birleştirecek ve bunlar da müphem geçi - len bazı nokları tavzih ve yeni tak yidatı ihtiva edecektir. Maliye vekâleti ba yeni kararname için İktisat, Hariciye vekâlet - lerile Devlet Bankasının mütalealarını almıştır. Devlet şürası azalığına namzet ANKARA, 10 (Telefonla) -—- Gümrükler umum müdürü Cemil E- dem Bey'n münhal bulunan Devlet Şürası azalıklarından birine nam - zet gösterilmesi muhtemeldir. Muhacirlere dair nizamname ANKARA, 10 (Telefonla) — Muhacirler kanununun onuncu mad desinin tadili hakkındaki kanunun sureti tatbiki için Gümrük ve İn - hisarlar Vekâleti bir nizamname hazırlamış ve Dahiliye vekâletinin bu hususta mütaleasını da almıştır. Nizamname projesi yakında Devlet Şürasına gönderilecektir, Demiryolları için mütehassıs ANKARA, 10. A.A, — Evvelce memleketimize gelerek demir yolları hakkında rapor veren Amerikalı mütehassıs Mister Çar Bell'in nafia vekâletince tekrar memleketimize davet edildiği haber alınmış" tır. Tütün kongresine iştirak için ANKARA, 10 (Telefonla) — Atina ve Pire ticaret mümessili- miz Halil Mitat Bey tütün kon; sine iştirak etmek üzere Ankara” raya devet edilmiştir. Telgraf işletme müdürü ANKARA, 10 ağam Posta ve telgraf umum Parlamentolar Konseyi Eylül sonunda İstan- bulda toplanacak CENEVRE, 10. A.A. — Parla- mentolar konseyi dün toplanmış- parlamento mümesi ri içtimada hazır bulunuyorlardı. "Gelecek konferans eylül sonunda İstanbul'da toplanacaktır. Konfe- ki iş saatlerinin tanzi- mi, işsizlik gibi meseleleri tetkik e decektir, Öldürdüklerini hamızı kibritte eriten adam PROVENCE, 10. A.A. Bu sabah aslen Yunanlı olan Sar- re idam edilmiştir. Sarre, bundan birkaç sene evvel, borçlusu oldu- ğu papapz Şambon ile Mme Ballan dro'yu servetlerine konmak için öl dürmüş, cesetlerini hamızı kibrit i- çinde eritmişti. Bu cinayei, uzun bir müddet sonra meydana çıkarıl mıştı, Katilin suç ortakları Alman Schmid hemşireler 10 sene hapse mahküm edilmişlerdi. Bir japon filosu Napolide NAPOLİ, 10 (A. A.) — Bir Ja- pon Hilosnu, ayın 23 ünde gelecek ve burada 6 gün kalacaklır. Alman talebesi BERLİN, 10 (A.A.) — Mayıs - şavere azalarmdan Bekir Vefa B tayin edilmiştir. Bigada zelzele ÇANAKKALE, 9. A.A. — Big* kasabasında bu sabah saat beş çukta hafif bir zelzele (olmuştur Hasarat yoktur. Amerika menşeli eşya iç ANKARA, 10 (Telefonla) — 15515 numaralı kararname ile rilen salâhiyete istinaden Alma?” ya ve Fransa hü ine m kinalar ve aksamı için verilmiş lan müsaadeler Amerika met eşyaya da teşmil edilmiş ve kef” fiyet gümrüklere bildirilmiştir. Bir tren kazası VİYANA, 10 (A.A.) — akşam saat 23 te Viyanadan h ket eden Paris ekspresi, sab iki buçuğunda , Linz şehri de Hörşing ve Marştrenk istasfi ları arasmda yoldan çılamıştır. ölü ve beşi ağır olmak o üzere yaralı vardır. tan teşrinievvele kadar 15000 er « kek talebe ile 1,500 kız talebe Üni versitelere girmeden evvel iş kamp larında bir staj yapacaklardır. Kaza, bir suikast o neti Maamafih bunun siyasi n z olup olmadığı henüz tebeyyün memiştir.