18 Nisan 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 6

Yusuf Kemal B. başlanması İzm geldii yerden işe başladığımızı söyledi (Başı 1 inci sahifede) lık devrinde sanayi ne halde idi? On dokuzuncu asırdan evvellerde zamanma göre, Osmanlılıkta tam teşekküllü sanayi vardı. Yani zi raati sanayiine uydurulmuştur. Ba- zı memleketlere ihraç bile yepı - yorlardı. Bursanın havluları, Diyarıbe - kirin ipeklileri, Erzincanm mas - nuatı meşhurdu. İstanbulda filân çarşının ufa - lan çarşının vaziyeti Osmanlı ta - rihinde epice kuvvetli bir sanayi devresi geçirdiğini gösterir. O za- man memleket, memleket - lerin müstemlekesi idi pek dene - mez. Sonra, gerilemeğe başladı. Çün kü karşımızdakiler, başka türlü dü şümüyor ve çalışıyorlardı. Kafa - larda müsbet fikirlerle teknik iler- liyor, büyük sanayi ilerliyordu. Osmanlılıkta ise, buna müvazi gidilmesine imkân yoktu. Müs - bet ilimlerin hali malüm. Buraya tekrar avdet etmeyelim. Sonra, tek niğin hali malüm. Bilhassa hariç- le alış verişte de harice karşı sa - nayii himaye edecek tedbirler alı- nacaklır. Mamul alıp ham vermek Böylece gerilendi. Memleket yalnız maddei iptidaiye yetiştiri - yor, ve haricin mamul maddeleri - ni alıyordu. 1282 — 1284 tarihle- rinde, büyük sanayi teşebbüsle- rine girişildi. Sınai ıslah komisyonları teşkil edil- di. Muhtelif sanayi şubelerine mensup kimselerin teker teker faaliyetlerinden bir şey çıkmayacağı düşünülerek şir - ketler tesis edildi. Debağ, demirciler, #imkeşler şirketleri kuruldu. Sanayi mek tepleri, sanayi sergisi açıldı. Fakat son- ra, yavaş yavaş bu hareketler söndü. İd- din edemem ki bu kapitülâsyonlardan i- leri geldi, sebebi idari bozukluklar - dr. Yani mamul madde alıp ham mad. de vermek ne demek? Bu bir itibarla efendinin, bir itibarla devletindi. Bir ham maddeyi, pamuğu ver yes rine o memlekete göndür, dokuma ya- par satar. - Sanayide ilerlemiş milletlerin ilerle- me seyirlerini ele alalım; Bunlar, ev- velâ ziraatçi sonra, sanayici, daha sor- ra da tcaretçi olmuşlardır. Ziraat mütekâsif bir hale gelip sa- nayileşirse mamulâtı mübadele hare « keti başlar ve ticaret uyanır. Zirantte muayyen bir teknikle iş - lediğimiz zaman önce sermayece mar - rah çoğalttık mı, verim de çoğalır. Fakat bazen de mmsraf; çoğaldıkça mahsul azalır. Ve verim, masrafla mü- tenasip olarak artmaz. Birine gittikçe azalan verim, birine gittikçe —— verim diyoruz. etleri sanayi faaliyetine sev- keden iktisadi zaruret budur. e ali ime istediğimiz şekilde malineyi tadil e- Bekiliriz. Fakat zirmetle Bora topraktır. Tahlil ile uzun uzadıya © ea öğ .. KER azm anlaabilriz. Faki © Memlekette sanayi ilerlemesi içi talemiik Mizmn, Sermaye Manalı le de Osmanlı devletinde, bu yapılamı - yordu. Yeni Türkiye, işe başladığı ta- yihlen itibaren bunu yapmağı kafasına Bu müddet 929 da hitam bulacak - tar. Bu tarihten itibaren yeni Türkiye hattı hareketinde serbest kalacaktı. Serbestimizi ele alınca kanunu başka esaslar üzerinde idi. Sa mayii teşvik şu idi: alla miktarı muharrik kuvvet miltarma göz re devlet müesseselere bir takım mua fiyetler veriyordu. Bi gümrük reşminden arazi yesminden, bina zesminden meafiycileri vardı, i oldu. Sanayie yardım güçtür. Bütün sanayii hali bilinme - Ti, himaye edilecekler edilmeli , maliyet fiyatları, ihtiyaçlara göre tesbit edilme- 929 da, Lozana merbut ticaret mu- kavelesinin müddeti bittiği sene, güm- rük tarife kanunu çıktı. Asıl bizce ehemmiyetli, gümrük res- Çünkü gümrük, sanayii koru - arlardı. Bu noktadan çok €- mi idi, pıldığı sene de bugün elimizde bulunan sanayi hakkındaki rakamlar oradan alın- mıştır. Eski tahrir tamam değildir. esasen Osmanlılığa aittir. Bu istatis - tikler tetkik edilirse görülür ki memle-| | kette mevcut olan sanayim yüzde (79) zunu içinde ancak bir kaç kişi çalışan, iki veya üç kişi çalışan sanayi müesse- seleri teşkil etmektedir. On kişi, yüz kişi, yüz bin kişi değil Sanayi ilerlemiş o memleketlerdeki gibi Bizim (sanayi (o mücsseselerimizin yüzde yetmiş dokuzunu üç kişiye kadar, adam çalıştıran müesseselerdir. Daha orta sanayi diyeceğimiz yüz adam, bin adam çalışan müesseselerimiz zikredi - lemiyecek kadar azdır. Sanayimiz bu halde olunca, elbet- te ilerlemesine gidilecekti. Çünkü is - tiklâl ancak bununla temin edilebilir. Bizde sanayi ilerleyebilir mi? Ne lüzrm? Teknik, sermaye, oham madde, usta işçi lâzımdır. Bunlar temin edil - melidir. Bizde sanayi Yusuf Kemal Bey, bundan sonra sa- mayide ileri giden memleketlerin vazi- yetlerini uzun uzadıya tablil edip, baş- ka memleketlerden misaller © getirerek sözüme devam etmiştir: — Bizde sanayi meselesi kendili - inden bir devlet meselesi, bir devlet va zifesi oldu. Yalnız devlet, sanayi fabri- kaları kuracak, bu itibarla değil mi, sa- nayicileri her suretle ellerinden tutup ye tiştirecek, himaye ve irşat edecekti. Bu böyle oldu. ,, Yusuf Kemal Bey, Londrada toplanan cihan iktısat konfe- ransınm bir iş yapamayıp dağılmasından sonraki vaziyeti tahlil ederek dünya ik tasadi; karşısında bizim iktisadi va- ziyetimizi mevzuu bahsetmiş ve ezcüm- le demiştir ki: . — İstismar edilecek bir Türkiye dai- ma aranır, ona kaçırılmış bir yer olarak bakılır. Ah, olsa da şunları tekrar ele alsak denir. Demek isterim ki sanayi Sumerbank için bir sanayi taksimi yaptık. — dereceye konulanlar is. m maddesi memlekette yetişenler - kendimiz kullanıyoruz. Yalnız bizim tesbit ettiğimiz miktar mah taç, olduğumuz kadar değil. Hariçten getirtiyoruz. Birinci olarak yükle ça- hışacağız. Niçin memlekette 3 — Mamulöti memleket dahilinde iç edilen , ham maddesi memle- işmeyen, ilerde yetişmesi kün olan sanayi, “a m 4 — Ham ve iptidai maddeleri mem lekette bulunmadığı ibi, yetiştirilme de mümükün olmayan fakat ilerlerse menfaat temin eden sanayi. Bundan sonra progranım tatbikine başlandı. Birinci himaye edilecek sana- yi, birinci formalı sanayi idi. e çok ye var. Fa- e Si ör AN li ken di işliyeceği efradın sanayiinde kredi şeldinde — kullanıyor. Ve bunlar, kendi ku yarısını. dan fazla olacak. Kredi için ayırdığı pa ra, sanayi kredisi yapılırken yukarda- ki sıraya riayet edilerek yapılacak. Tam Tasyonal program! Aksi takdirde, emek- ler mahvolur. Hariçle mutlaka müna - sebette bulunacağız. Ne kadar kuvvet- li mevki tutarsak o kadar o mevkilmiz yükselecek. Başta gelen:sanayi , Sümer Bank, memleketin sanayii i- çin çok ümit verici bir müessese olmak dan dolayı, devlet bazı sanayii kendi yapmak tasavvurumdadır. Başta men - sucat sanayii gelir. Bunlar için, yani pamuk kendir bu sanayi için harice 1927 de 57 milyon, 1928 de 58 mil - yon, 1929 da 68 milyon, 1930 da 36 mil- yön, 1931 de 36 milyon, 1932 de 24 milyon vermişiz. Yusuf Kemal Bey, bundan sonra, memleketin ihtiyacı olan sanayi hak: kında ayrı ayrı malümat vererek “üç beyaz,, maddenin teşrihine girişmiş ve döviz mücadelesinden bahsederek bükü- metin tediye müvazenesini korumak i- MİLLİYET. ÇARŞAMBA 18 NİSAN 1934 ( MÜTEFERRİK HABERLER Mışını gösteriyor. BELEDİYEDE | Fen heyeti müdürü Ankaraya gitmiş olan beledi- ye fen heyeti müdürü Ziya bey dün gelmiştir. İktısat müdürü» Asım Beyin de | - bugünlerde gelmesi bekleniyor. Muhiddin Bey Ankarada bulunan vali ve be- lediye reisi Muhittin Bey perşem- | be günü gelecektir. Fazla telefon ücretleri İstanbul telefon şirketinin abo- nelerinden fazla olarak aldığı pa- raların Tıp fakültesi emrine tah- sisi için belediyece gönderilen fera gatnamelere cevaplar o gelmekte- dir. Aboneler bu fazla paraları be- lediyeye terketmeğe başlamışlar - dır. Bu işin bugünlerde önü alı - nacağı ümit edilmektedir. Muzaffer Bey © Belediye şirketler komiseri Mu- zaffer Beyin değiştirileceği habe- ri teeyyüt etmeki ağlebi ihtimal tekâütlüğünü talep edecektir. z Ziya Ray Ankaradan geldi Belediye fen beyeti müdürü Zi- ya Bey dün Ankaradan şehrimize dönmüştür. Se, Diş tabipleri cemiye- tinde toplantı 'Türk Diş Tabipleri Cemiyeti, i- dare heyeti, dün saat on sekizde Etıbba odasındaki merkezinde top lanmıştır. Mevzuu müzakere, ka- zanç vergisi kanunu ile hâdis olan yeni vaziyet idi. Bu içtimadan haberdar olan ce- miyetin diğer azası da toplantıya iştirak etmek istemişlerse de, içti- main cumartesi günü yapılacak u- mumi toplantı için ihzari mahiyet- te olduğu söylenmiştir. Dün bu husustaki kanuni mü- Deniz yolları İşletme idaresi ue Yeni bir talimatnamede İdare şilep te işletecek ANKARA, 17 (A.A.) — He yeti vekile denizyolları o işletme müdürlüğü teşkilâtı, sureti idaresi hakkında yeniden yapılan bir ta- limatname kabul etmiştir. Yirmi yedi maddelik olan bu talimatnameye nazaran Türkiye sahillerinde muntazam posta se « inhisarını işletmek mak - e kurulmuş olan denizyolla - rı işletme idaresi bu vazifesinden başka gerek © Türkiye ile ecnebi memleketler arasında ve gerek ec- nebi limanları arasmda şilep nak- Miyatı ile de iştigal edebilecek « tir. Denizyollari işletme idaresinin sermayesi, mülga Sersisefain ida- resinin bilcümle vapurlarile kara- da ve denizde mevcut olan demir baş alât ve edevatı, Iktisat vekâle- tince idareye terkedilecek bilcüm- İle menkul ve gayri menkuller, ak- tedeceği istikraz hasılları satıla - cak gemi ve emvali gayri menku- le ve menkule ve enkaz bedelle « rinden ibarettir. Mülga Seyrisefainin 31 mayıs 1933 tarihine kadar (o olan bütün Bamislnse malimun Seral Gti vi. Yangın söndürme makineleri arasında Ankarada Milli kalr yerli makinelerle ecnebi markalı makineler iştirak Tecrübeler neticesinde Tufan markalı makine birinci mıştır. Resim tecrübeler esnasında Tufan markalı makinenin kullanı- Yangın söndürme makineleri Müdafaa vekâletinde bir müsabaka yapılmıştır. Tecrübelere Tufan emniyet mar lerdir. Çek koro heyetinin konseri Çekoslovakyanın Smetana is- mindeki Prag milli koro heyeti şehrimize gelmiştir. Bu heyet teşekki ü beşinci yıldönümü O münasebetile Avrupa ve Balkanlarda bir seya- hate çıkmış ve uğradığı şehirlerde birer konser vermiştir. Çekoslovak ceneral konsolosu Mösyö Papirnik Koro heyeti şe - refine dün akşam Tokatlıyan ote- linde bir çay ziyafeti vermiş ve ga zetecileri de davet etmek lütfun- da bulunmuştur. Ziyafette Romanya ve Yunan ceneral konsolosları ile Selim Sır- rı Bey, bir çok zevat ve hanımlar hazır bulunmuşlardır. Bu müna - sebetle koro heyeti müntehap bazı parçalar teganni etmişler ve her- kes tarafından zevk ve takdir ile dinlenmişlerdir. Heyet elli beş kişiden mürek- keptir. Ve profesör Mösyö Spil- Gir idaresi altında bulunmakta- ir; Kısa nutuklardan O sönra.bir konsere başlanmıştır. Ege günü Mülli iktisat ve tasarruf cemiyeti halk arasında yurt bilğisini yaymak ve yurt sevgisini kökleştirmek maksadile «Yur- dunu tanı ve yurdunu sevi> ndir bir se ri neşriyat yapmağa karar iştir. Bu serinin ilk sayısı olarak Ege.mın- takasma sit olmak üzere «Ege Günün adlı eseri neşretmiştir. ie Şan resitali 26 Nisan perşembe günü saat on birde Beyoğlunda Tutunya sa- lonunda Emile Conrad tarafından bir şan restiyali verilecek, Schu - bert'ten, Sohumann'dan, Mozart - tan şarkılar söylenecektir. Duhu - liye serbesttir. kellefiyetler görüşülerek umumi iç- timam mevzuu (tesbit edilmiş - tir, Yunanistanda Diktatörlük mü? (Başı 1 inci sahifede) rinde büyük tesiri olacaktır. Vazi- yet hakkında fikri sorulan çiftçi ve amele fırkası reisi M. Papanas- tasiu, Mecliste hükümet aleyhinde rey verilse dahi vaziyetin salâh kesebtmiyeceğini söylemiştir. Har biye nazrrı Kondilis Meclisi vüke- lâ içtimammdan sonra matbuat mü- messillerine vaziyetin vaih moldu- deceği hakkında kendisine isnat €- dilen rivayeti tekzip etmiştir. Harâların idaresi ANKARA, 17 (Telefonla) — Çukurova, Konya ve Çifteler harâ larının da Karacaley hârası gibi kndi varidatile idare olunması hak kında meclise bir kanun lâyiha - sı teklif edilmiştir. amam ln mnilmammemmisi hetle denizyollarının bu borçlarla alâkası kalmadığını, maaş ücret ve yevmiyelerden 30 haziran 933 akşamına kadar tediye olunmıyan- ların da hazinei maliyeye devrolun duğu bir talimatnamede zikrolun- Tütün kongresi bugün leden sonra kapanıyor Dün kabul edilen karar ANKARA, 17 (A.A.) — Tü- tön kongresi bugün de hararetli, fakat muvaffakıyetle neticelenen İ bir gün geçirmiştir. iğleden evvel encümenler ay - rı ayrı toplanmışlar ve öğleye doğ ru birlikte toplanarak tek bir mu- kavele tipi sureti ve temenniler hakkındaki kararları son olarak münakaşa etmişlerdir. Bu celsede bilhassa tütün ü- zerine mevcut mevzuat ve kilhassa tadil ve tebdili icap eden kısımlar ve tütünün tarladan inhisar amba- rına kadar tabi tutulduğu muame- le teferrüntı gözden geçirilmiş ve inhisar idaresi müdürleri mütead- dit defalar izahat ve tafsilât ver- mişlerdir. Öğleden sonra her iki encüme- min dahil olduğu kararlar iktısat vekili Mahmut Celâl beyefendinin huzurlarile son defa tetkik edilmiş ve aşağıdaki üç kısımlık kararlar it tifakla kabul olunmuştur. 1 — Muhtelit encümence ka- bul olunmuş teklif. 2 — Kontrat tipi arkasına ya- zılarak tatbiki temin olunacak te- menniler. 3 — Konltret tipi. &.r7 Saat 4,30 da iktısat vekili Mah mut Celâl Bey tarafından kon - gre azasına bir çay Ziyafeti veril. miş ve ziyafette Hariciye, Ziraat, Maarif, Gümrük ve İmhisarlar ve killeri ile meclis, bütçe, ziraat, ik- tısat encümenleri erkânı ve mı haslar bazır bulunmuşlardır. Yarın saat 9 da halkeyinde top lanılarak ziraat vekâletinin daveti Güreşçilerimiz Gidemiyorlar Romada yapılacak beynelmilel güreş müsabakalarına bizim gü- reşçilerimizin . de sek İş rür etmişti. Kafile” yarın İstanbuldan hareket edecekti, | #8 da aldığımız ma- Wimata göre bu 86- yahattan sarfıma- zar edilmek mec- buriyeti hasıl ol r. Buna se bep de Büyük Çoban Mehmı Mustafa ile Nurinin arızaya uğra- maları, Çoban Mehmedin midesin- den hastalanmasıdır. Keyfiyet dün güreş federasyo- nu tarafından İtalyan federasyo- nuna bir telgrafla bildirilmiştir. RR A “İstimlâk edilen gayri menkul emlâk ANKARA, 17 (Telefonla) — bedelinden tediyesi hakkmda mec- be e gelmiştir. ya göre 1110 numara - lı kanuna tevfikan askeri birinci mıntaka memnu dahilinde kalıp ciheti askeriyece vaziyet edilmiş gayri menkul emvalin 930 ve 931 senelerinde tamamen tediye edil - miyen bedellerinden bakiye kalan borçların ertesi sene Milli Müda- faa vekâleti bütçelerine o memnu mmtaka istimlâk bedeli altında konulan tahsisattan tediye edile- cektir. Ankara için su ANKARA, 17 (Telefonla) — Ça baraji inşaatının ikmali ve ra suyunun bu barajdan te - mini hakkında meclise bir lâyiha verilmiştir. şi A “İzmirde ekmek fiatı İZMİR, 17 (Milliyet) — İz - mirde ekmek fiyatı on para ten - zil edilmiştir. Ekmeğin kilosu ye- di kuruşa satılmaktadır. Zeki Bey Moskova rad- yosunda konser verdi ANKARA, 17. A.A. — Bugün 'a konservatuarı filarmoni salonunda riyaseticümhur orkestra şefi Zeki Bey tarafından idare €- dilecek olan konser, Türkiye saa- ti ile 7,30 da Stalin istasiyonu ta rafmdan 360,6 tulümevç üzerinden veçhile ziraat enstitüleri Zi; dilecektir. Öğleden sonra 14 te son mi içtima yapılacak, kararlar ya tevzi ve son defa okunafi tır. Saat 16 da kapanış n kongre kapanacaktır. Halkevi kapanış nutuklar yo ile neşredecek ve son © filme çekecektir. ğ Celâl Beyin ziyafeti » ANKARA, 17 (A.A.) — tısat vekili Mahmut Celâl Bel gün halkevleri salonunda kongresi murahhasları şerefi çay ziyafeti vermiştir. 5 yeti vekile azaları, mebuslar letler erkânı, matbuat mün ri hazır bulunmuşlardır. Mithat Beyin fikirleri ANKARA, 17 (A.A.) hisarlar ti mumessili tün inhisarı İstanbul mü. hat Bey tütün kongresinde # kararlar hakkımdaki fikirleri ze şu surePle izah etmi Türk tütüncülü; b imal hususunda şimdiye kad termiş olduğu gayret ve önayak olduğu gibi alıcı ve arasında istemiyerek hasıl ve her iki tarafı gayri men makta olan İskonto ve iski selesini dahi bu defa alıcı VE! canın arzu ve dilekleri hallederek tütüncülü; yük bir terakki hatv. maştır. SPOR | Resmi lik maç Bu hafta Taği takı! karşılaşacaklar? Askeri tebliğler Sevkedilecek kısa hizm ve aranılanlar rin bizzat u lezrafla şabeye e ire . i kö a gibi efendilerin keza İstanbuldt bizzat taşradaki sube vasıtasile veya bildi le gul ni va ilân olunur. YENİ NEŞRİYAT Hak ve cemiy Bu mecmuanm üçüncü velikilerinden daha olgun intişar etmiştir. Evvelki nü ibi bu mushada da Cağaloğlu Süreyya Bef saat 2-Oya kadar. Telefo?